D
Pinksterbloemen en -bruidjes
zijn verleden tijd geworden
C
BERLIJN'S AFSLUITING WORDT
HEDENNACHT VOLTOOID
INDONESIË DRINGT AAN OP
ARRESTATIE VAN WESTERLING
ZATERDAG 31 MEI 1952
PROVINCIALS ZEEUWSE COURANT
8
OUDE VOLKSGEBRUIKEN.
Lieftallige meisjes hielden
brutale bedelpartijen
In nevenstaand gedicht, dat Jacob van Lennep in het midden der
vorige eeuw schreef, is sprake van één van die vele oude volksgebrui
ken, die nu geheel of ten dele tot het verleden behoren. Ik doel hier
op de Pinksterbloem of Pinksterbruid, die eens de liefelijkste ver
schijning op het Pinksterfeest moet zijn geweest. In de dagen echter,
waaruit er berichten over dit gebruik tot ons zijn gekomen, was het
rondgaan met de Pinksterbruid in vele plaatsen reeds ontaard in een
brutale bedelpartij, waartegen de magistraat door middel van keuren
streng optrad.
Nu moge de rijmelaar Claas Bruin in zijn „Noordhollandsche Arka-
dia", uitgegeven in 1732, naar aanleiding van deze keuren al neer
schrijven:
„Bezwaarlijk is een oud gebruik te ontwennen,
Dat honderden van jaaren ging in zwang.
't Gemeene volk laat zelden iets door dwang.",
toch heeft dit strenge optreden tot gevolg gehad, dat in die streken
met Pinksteren de wegen niet langer „onveilig" worden gemaakt door
al of niet lieftallige Pinksterbloemen die het op uw portemonnaie voor
zien hebben
Ongetwijfeld ging men voorheen
in geheel Noord-Holland met de
Pinksterbloem rond, doch het meest
bekend is wel de Sehermerhornse
Pinksterbloem geworden, niet om
dat zij zich zo zeer van andere
Noordhollandse Pinksterbloemen
onderscheidde, maar door de pla
ten, die er nog van bestaan. Zo te
kende Gerrït Schoemaker in het
reeds genoemde boekje van Claas
Bruin een „Pinxter Blom tot Scher-
merhorn", die naar oude Friese
trant op een burrie staat, die door
vier meisjes gedragen wordt. Zij
was getooid met niet minder dan 20
zilveren tuigen, 10 zilveren bellen,
3 beugeltassen en 25 kettingen van
door A. M. HEIDT.
barnsteen en bloedkoraal In de
rechterhand heeft zij een zilveren
kommetje om er het gelc^in te be
waren, terwijl zij in haar linker
hand een zilveren fluitje houdt,
waarop zij blaast onder het inza
melen der giften.
Ook Den Haag heeft zijn Pink
sterbloemen gekend, die er nogal
deftig uitgezien moeten hebben. Zo
staat in de Haagse „Mercurius" van
1698 het volgende te lezen: „We
derom begint zich de Pinksterbloem
met al hare magnificentie te ver-
toonen. Onder anderen vernam men
een groote meid, met haer trony zo
vol mouches, dat zij veel geleek
naar een opgesneden suster met
krenten".
WEZEN ALS
PINKSTERBLOEMEN.
In het Noordhollandse dorpje Zij-
pe gingen jonge wezen, zowel jon
gens als meisjes, in troepjes rond.
Eén van de meisjes moest de Pink
sterbloem voorstellen en was daar-
toe met gekleurd en in verschil
lende figuren geknipt sitspapier
versierd. Bovendien, droeg zo'n
troepje een van twee kleine hoe
pels gemaakte kroon met zich mee,
die door middel van gekleurd sits-,
goud- en zilverpapier werd opge-
smukt. Wanneer zij mochten zin
gen, werd er een lering gemaakt
rond de Pinksterbloem, terwijl de
kroon op haar hoofd geplaatst werd.
De merkwaardigste Pinkster
bloem was ongetwijfeld die van de
O roep mij morgen, moederlief!
bij de eerste scheemring op!
o morgen is 't een blijde dag,
dan stijgt mijn vreugd ten top;
Geen schooner is er, moederlief!
geen schooner ooit geweest,
Want morgen ben ik Pinkster
bloem
en Koningin van 't feest.
fabrieksarbeiders te Makkum en
andere Friese plaatsen. Zeven gro
te jongens droegen daar een jon
getje van zes of zeven jaar op een
ladder door het dorp. De dragers
hadden hoge mutsen op van ge
kleurd papier met een vaantje er
aan, terwijl hun gezichten en han
den met roet zwart gemaakt waren, i
Op de ladder nu troonde de Pink-;
sterbloem in een soort tempeltje,
dat van latwerk gemaakt was. Het
geheel was kwistig met palmgroen
en bloemen versierd.
PINKSTERBLOEMLIEDJES.
Er zijn niet veel van die liedjes
voor het-nageslacht bewaard geble
ven. Het meest bekende is wel:
Daar komen wij met de Pinksterbroed aan,
Wij komen maar éénmaal in het jaar,
En wie ons niet geven wil
Die kan ons laten staan.
In het Noordbrabantse plaatsje Kuik werd het volgende liedje opge
tekend:
Vierge, vierge Pinksterblom
Daar komt zij aangegangen,
Met een krans al om haar hoofd
En twee gekleurde wangen.
Vrouwtje,-^ als gij niet deugen wilt
Dan zullen we u verkopen.
Dan gaan we naar het groene Woud
Daar zingen de vogeltjes jong en oud.
'Keert u eens om, draait u eens om,
Vierge, vierge Pinksterblom.
Buiten deze twee Pinksterbloemliedjes is er nog een derde lied aan
de vergetelheid ontrukt. Men kan het vinden in het tijdschrift ,.De
Navorscher", waarin een ooggetuige ons meedeelt, dat voor enige jaren,
men schreef toen 1853, de meisjes door de straten..van de Noordbrabant
se dorpjes Heeswijk en Sint-Oedenrode trokken. Het lied, dat men daar
zong, luidde:
Hier is die schone vierpinksterblom
Waar komt zij afgegangen,
Met een rozenkrans om haar hoofd,
Met twee geblazen wangen.
Mooi meisje, als ge niet deugen wilt
Zal ik u gaan verkopen
En brengen u voor de spelmakersdeur
En laten het velleken stropen.
Graf, maak het mij
En maakt het graf wat wijder.
Daar zal een koningse dochter kunnen liggen
Met een klein kind ter zijde
Keer u nog eens om, Pinksterblom
Een stuiver of een halve in de kom.
274
Mogen we aannemen dat de gemid
delde Nederlander wèl zo'n 100 maal
's jaars de term kouvattenin de
mond neemtEen schatting hiervan
is natuurlyk uitermate riskant, doch
in een land waar gedurende een groot
deel van het jaar de halve bevolking
sniffend, snuitend en hoestend rond
loopt lijkt dit bedrag niet overdre
ven. Mocht dit aantal juist zijn, dan
spreken we met ons allen een milliard
maal per jaar over iets, waarvan we
niet weten wat het is.
Want wat is kouvatten? Sterke af
koeling alléén is het niet, want bij
helder vriezend weer vat men zelden
kou. Het is ook niet uitsluitend af
koeling, gepaard aan vochtigheid,
want bij het nemen van zwembaden
zijn zowel de plotselinge afkoeling als
de vochtigheid in voldoende mate
aanwezig en van kouvatten bij zwem
mers wordt toch zelden iets verno
men.
Men stelt zich daarom voor dat
het voornamelijk klimatologische in
vloeden zijn, die de weerstand der
slijmvliezen dusdanig verminderen,
dat bacteriën of vira de gelegenheid
krijgen binnen te dringen en infectie
in de keel, neus of luchtwegen te
veroorzaken. Hier komen we op be
kend terrein, want dergelijke infec
ties vatten wij in den regel samen
onder de naam verkoudheid. Zo'n ver
koudheid is een gevolg van het kou
vatten, maar omtrent de toedracht
van het kouvatten zelf vertelt zij ons
niets. Een verkoudheid is besmette
lijk, maar dat is kouvatten toch zeker
niet.
Afgaande op de ervaringen moeten
we dus aannemen, dat plotselinge
temperatuuswisselingen, vochtigheid
van de lucht, weersomslag, tocht e.d.
tot kouvatten kunnen leiden waar
bij vatbaarheid en gewenning van
kleding en verwarming van betekenis
zijn maar wat onder kouvatten
moet worden verstaan, blijft, ondanks
ons veelvuldig gescherm met deze
term, vooralsnog een raadsel.
Laten wij ons nu weer eens wenden
tot het raadsel van het instinct der
insecten, waar tede de laatste jaren
interessante proeven zijn genomen.
H. Pétillon.
EEN GOUDGULDEN BOETE.
Het rondgaan met de Pinkster
bloem ontaardde langzamerhand in
een brutale bedelpartij. Dit was
dan ook de reden, waarom tegen
deze rondgangen met strengheid
werd opgetreden.
Zo werd in 1612 te Amsterdam
het „Pinksterblomlopen" verboden,
terwijl de schout met zijn rakkers
het recht kreeg om bij overtreding,
als boete, de ketting of een ander
mooi ding van de Pinksterbloem af
te nemen. Het gevolg was, dat er
nog ieder jaar Pinksterbloemen te
zien waren, alleen met dit verschil,
dat zij niet langer waren opgesierd
met kostbare tuigen, bellen, beu
geltassen of kettingen, maar met
bloemen, oude linten en gekleurd
papier, die 't afnemen niet waard
waren. Hierdoor voelde de magis
traat zich gedwongen het verbod in
1635 opnieuw uit te vaardigen.
Te Arnhem werd in 1693 hetzelf
de bepaald op straffe van een goud
gulden zilveren munt ter waar-
Generaal William K. Harrison, die
admiraal Joy Is opgevolgd als leider
van de V.N.-delegatie voor de wapen
stilstandsbesprekingen in Fan Moen
Djon.
Nederlandse en Belgische
Korea-vrijwilligers vertrokken
Het Amerikaanse troepentransport
schip „Generaal le Roy Eltinge" is
Vrijdag uit Rotterdam vertrokken met
177 Nederlandse en 75 Belgische Ko
rea-vrijwilligers aan boord. De Neder
landse aanvulling stond onder com
mando van kapt. H. Vader, de Belgen
onder commando van onder-luitenant
P. v. d. Abele.
de van 1,40) boete bij overtreding.
In Deventer bedroeg de boete zelfs
tien gulden.
Door al deze maatregelen is de
Pinbsterbruid in Nederland bijna
geheel uitgestorven. Of dit te be
treuren valt? Deze vraag is rond
uit met neen te beantwoorden, al
ware het wellicht beter geweest, dit
gebruik weer tot zijn oude propor
ties terug te brengen, namelijk tot
een bloemenfeest met een Pinkster
bloem als personificatie van de
vruchtbaarheids-genius.
(Nadruk verboden).
Het rondgaan van de fraai getooide Pinksterbruid langs de huizen om
giften in te zamelen, zoals dat eertijds in sommige streken van ons land
gebruikelijk was.
„ER IS DAG EN NACHT AAN GEWERKT"
Westelijke geallieerden protesteren opnieuw tegen
beperking der verbindingen
Duizenden leden van de Oost-Duitse volkspoli tie werken dag en nacht
aan het afsluiten van West-Berlin van het omliggende Oost-Duitse ge
bied. De afsluiting zou vannacht om twaalf uur voltooid moeten zijn en
wanneer dat het geval is, zijn alle nitgangen van West-Berlijn naar Oost-
Dnitsland hetzij afgesloten, hetzij van wegversperringen voorzien. De Oost-
Duitse autoriteiten hebben 2000 telefoonverbindingen tussen Oost- en West-
Berlijn verbroken.
In een Oost-Duitse regeringsver
klaring, wordt een beroep op „alle
patriotten" in Oost- en West-Duits-
land gedaan om bekrachtiging van de
conventie van Bonn met „alle midde
len van het uiterste nationale verzet"
te voorkomen teneinde „de natie te
redden".
In de verklaring wordt gezegd, dat
het Duitse volk bedreigd wordt door
grotere verdeeldheid en burgeroorlog,
veroorzaakt door „het samenspannen
van West-Duitse aanvalstroepen met
die van de Ver. Staten, Engeland en
Frankrijk".
PROTEST.
De drie Westelijke geallieerden
hebben Vrijdag opnieuw bij de Sow-
jet-autoriteiten in Duitsland gepro
testeerd tegen de jongste beperkin
gen op de verbinding tussen Westelijk
Berlijn en West-Duitsland. In een no-
NOTA OVER ZAAK-HARJONO
Uitleveringsverzoek door moordaanslag versterkt
Het Indonesische ministerie van buitenlandse zaken heeft een week
geleden een nota gezonden aan het Nederlandse ministerie van buiten
landse zaken naar aanleiding van de aanslag op overste Harjono. Dit
werd Vrijdag door de waarnemend Hoge Commissaris in Nederland, mr.
Soesanto Tirtoprodjo, bekend gemaakt. In de nota wordt de Nederlandse
regering verzocht het onderzoek naar de daders met kracht ter hand te
nemen en alles in het werk te stellen om de veiligheid te waarborgen
van alle ambtenaren van het. Indonesische Hoge Commissariaat in Den
Haag.
zoek van de Indonesche regering aan
de Nederlandse regering om op zijn
minst Westerling te arresteren en uit
te leveren nog versterkt. De Neder
landse regering heeft verzekerd, dat de
plegers van de aanslag zullen worden
gearresteerd en berecht en dat de di
plomatieke vertegenwoordigers van de
republiek Indonesië in Nederland be
schermd zullen worden. Doch niette
min zijn wij van mening, dat, zolang
Westerling zich in vrijheid kan be
wegen en zolang zijn kameraden kun
nen doen wat zij willen, het moeilijk
zal zijn de waarborg te geven, dat
voor de veiligheid van onze diploma
tieke vertegenwoordigers aldaar ge
zorgd kan worden", aldus het Indone
sische ministerie van buitenlandse za
ken.
Gebleken is, aldus het Indonesische
ministerie van buitenlandse zaken, dat
er indirect verband bestaat tussen de
moordaanslag en Westerling. „Het kan
niet anders of hierdoor wordt het ver-
Geïllustreerde tijdschriften
uit weeldebelasting-tarief
Bij de Tweede Kamer is een wets
ontwerp ingediend, dat beoogt ge-
illustreerde tijdschriften, die in hoofd
zaak het karakter van ontspannings
lectuur dragen, met inbegrip van ge-
illustreerde modetijdschriften, aan de
weeldebelasting van 15 procent te ont
trekken en aldus aan het gewone
voor de omzetbelasting geldende tarief
te onderwerpen. Een zodanig voorstel
was reeds eerder gedaan bij het eer
ste ontwerp technische herziening van
de omzetbelasting, dat door de mi
nister van Financiën, na een door de
Kamer aanvaard amendement om alle
tijdschriften geheel vrij te stellen,
werd ingetrokken.
In de memorie van toelichting op
het onderhavige ontwerp merkt de
minister o.a. op, dat hij het op zake
lijke gronden niet wenselijk acht tot
een verdere verlaging van de omzet
belasting voor tijdschriften, dan die
welke in het ontwerp is voorzien, over
te gaan.
ta aan het hoofd van de Russische
commissie van toezicht, generaal
Tsjoeikof, wordt protest aangetekend
tegen het niet toelaten van militaire
politiepatrouilles op de autoweg naar
Berlijn en tegen het sluiten van ver
bindingswegen met West-Berlijn.
Tsjechoslowaakse
vice-premier ontslagen
Radio-Praag heeft Vrijdag bekend
gemaakt, dat de Tsjechoslowaakse
vice-premier dr. Jan Sevcik, hoofd
van het ministerie voor lichaamsont
wikkeling, door president Gottwald
van zijn functies is ontheven. Sevcik
is tevens ontslagen als voorzitter van
de Slowaakse- wederopbouwpartij we
gens afwjjking van de partijpolitiek,
aldus radio Bratislava.
Circus-artist maakte val
van 15 meter hoogte
De 41-jarige Franse artist. Lucien
Perengo, optredende onder de naam
Lucien Meteor, die een luchtnummer
in het circus Mikkenie te Rotterdam
uitvoert is Vrijdagavond tijdens een
dubbele salto met pirouette van een
hoogte van circa 15 meter neer
gestort. Hij kwam in het valnet te
recht, veerde op en belandde vervol
gens in de piste, waar hij bewusteloos
bleef liggen.
Een onderzoek wees uit, dat hij
waarschijnlijk alleen een spier ver
rekt en enige inwendige kneuzingen
opgelopen heeft. Door de schrik zou
hij bewusteloos zijn geraakt.
Zaandamse journalist
blijft in gijzeling
Het Amsterdamse Gerechtshof heeft
uitspraak gedaan inzake hei appèl dat
de Zaandamse journalist Hommerson
had ingesteld naar aanleiding van de
afwijzende beslissing van de recht
bank op zijn verzoek uit de gijzeling
te worden ontslagen. Conform het ad
vies van de advocaat generaal, mr. J.
F- Hoeffelman, heeft het Hof negatief
op het verzoek beschikt.
„Memorial-day" op kerkhof
te Margraten
Vele hoge Amerikaanse en Neder
landse autoriteiten waren Vrijdag op
het Amerikaanse kerkhof te Mar
graten in Limburg bijeen ter gelegen
heid van „Memorial Day". De Ame
rikaanse ambassadeur, Selden Cha-
pin, hield een toespraak, waarin hij
memoreerde, dat op deze dag over
de gehele wereld een hulde wordt ge
bracht aan de honderdduizenden, die
voor de zaak van vrede en vrijheid
hun leven gaven. Er werden kransen
gelegd namens H-M. de Koningin en
Prins Bemhard, de regering der Ver.
Staten en tal van andere instanties.
Op een hoornsïgnaa! legden duizen
den kinderen eerbiedig bloemen bij al
le graven, die waren versierd met Ne
derlandse en Amerikaanse vlagge
tjes. Daarna klonk „The Last Post",
voorafgegaan door een salvo van een
Nederlands vuurpeloton.
Nieuwe president-directeur
Ned. Heide Maatschappij
Ir. J. W. Hudig heeft wegens zijn
gezondheidstoestand ontslag gevraagd
als president-directeur der Nederland-
sche Heide-Maatsehappij.
De raad van commissarissen heeft
hem dit op de meest eervolle wijze
verleend, onder dankzegging voor de
vele en belangrijke diensten aan de
maatschappij bewezen.
In zijn plaats werd benoemd de di
recteur ir. H. J. A. Hendrikx.
Het wereldgebeuren
De zwakste schakel
In Italië zijn verkiezingen gehouden
voor de gemeenteraden en provin
ciale besturen en daarbjj heeft ove
rig Europa met belangstelling toege
keken. In dit schone land aan de Mid
dellandse Zee immers vormen niet al
leen de communisten een machtige
partij, maar zijn de laatste jaren ook
de neo-fascisten een .niet te onder
schatten factor. Geen wonder ook,
dat vrijwel de gehele pers in het oude
werelddeel met een zekere gerust
stelling meldde, dat Rome voor de
regeringspartij behouden was geble
ven. evenals tien andere provinciale
steden. Zonder twijfel was dit een
belangrijk resultaat van deze verkie
zingen, maar toch doet men er goed
aan, zich op deze uitslag niet blind
te staren, want wanneer men de eind
uitslag in zijn geheel bestudeert,
komt men tot enkele conclusies, die
allerminst prettig zijn. In Zuid-Italië
bijvoorbeeld werden zes steden over
stroomd door een fascistisch-monar-
chistische vloedgolf, die de midden
partijen die duidelijk op democra
tische geest geschoeid zijn flink in
het hoekje drong.
Bij de algemene verkiezingen, die
in 1948 werden gehouden, speel
de bijna uitsluitend het commu
nistische gevaar een rol, dat wil zeg
gen, dat de Italiaanse democraten
zich voornamelijk op één totalitair
front konden richten, omdat het neo-
fascisme en de aanhangers van ex-
koning Umberto slechts een rol van
ondergeschikte betekenis speelden.
Inmiddels is echter hun macht schrik
barend toegenomen, en neemt nog
steeds toe, waardoor de positie van
De Gasperi en zijn allesbehalve eens
gezinde bondgenoten na de volgende
algemene verkiezingen in 1953, wel
eens uiterst zwak zou kunnen wor
den. Dat betekent, dat twee totalitai
re systemen in Italië, namelijk het
communisme, bijna onverzwakt sinds
1948, en het neo-faseisme beiden een
gooi naar de macht zullen doen. De
binnenlandse orde en veiligheid kun
nen ernstig gevaar lopen en men zal
zich in overig Europa dienen te be
zinnen op het feit, dat dit waarlijk
niet uitsluitend een Italiaanse binnen
landse aangelegenheid is.
Het land, waar eens Mussolini zijn
stelsel met kracht en geweld
handhaafde, is immers sinds een
week dicht in onze gezichtskring ge
komen, doordat het nu deel uitmaakt
van de Dinsdag ondertekende Euro
pese Verdedigingsgemeenschap. De
verplichtingen, die deelnemers aan
deze gemeenschap op zich hebben ge
nomen, zijn niet gering en kunnen
slechts worden volbracht, wanneer
een land zich tot het uiterste inspant.
Zou Italië, wanneer het verdeeld
wordt door onderlinge twisten, deze
kracht en deze inspanning kunnen
opbrengen? Nog altijd is de theorie
van kracht, dat een ketting zo sterk
is als zijn zwakste schakel en het
Westen is er daarom allerminst mee
gediend, wanneer Italië een innerlijk
verdeelde en zwak geregeerde natie
zou worden. Daarbij komt nog. dat de
neo-fascisten zich tot nu toe allesbe
halve voorstanders van de Westerse
samenwerking hebben getoond.
Er is één troost, maar het is een
schrale en zelfs een beetje grie«
zelige. De positie van De Gas-
peri's coalitie was in 1946 eveneens
slecht, zij het dan toen alleen door
toedoen van de communisten. Toch
wisten zij in 1948 grote successen te
behalen, omdat het dreigende gevaar
van links een aaneengesloten front
nodig maakte. Sindsdien is de samen
werking van de middenpartijen vrij
wel tot niets gereduceerd, terwijl en
kele oud-bondgenoten thans vele
stemmen verloren. Nu echter het ge
vaar-van twee totalitaire grootheden
door de oude Italiaanse landen rond
spookt, zouden de middenpartijen
door de schrik wel eens kunnen pro
beren opnieuw een hecht front te
vormen. Doch dan zouden zij wellicht
op een van beide uitersten moeten
steunen in de strijd tegen de ander...
Dat is een griezelig spel, vooral, om
dat met een totalitaire partij nooit
een loyale coalitie mogelijk is. Daar
om blijft voor over'
waakzaamheid gelx
Rekenkamer doet boekje
open
(Slot van pag. 1)
Op 5 October 1950 ontving de Ka
mer onderhands de mededeling, dat
voor de overtocht naar Amerika van
de secretaresse van een militaire at
taché passage was besproken op de
„Veendam" in een le klasse hut in-
plaats van in de toeristenklasse.
Het betrokken contróle-bureau der
Kamer stelde zich daarop in verbin
ding met het departement van Oorlog,
alwaar de mededeling werd ontvan
gen. dat in de toeristenklasse geen
plaats meer zou zijn. Uit nader bij de
Holland-Amerika-lijn ingewonnen in
lichtingen bleek, dat in de toeristen
klasse wel plaats was. Nader overleg
met het departement van Oorlog leid
de ér toe, dat de hoeking voor de eer
ste klasse ongedaan werd gemaakt. De
besparing bedraagt rond f 500.
Door een betere wijze van aanbe
steding van vlees ten behoeve van de
zeemacht is door het ingrijpen van de
Rekenkamer een besparing verkregen
van ongeveer f 85.000.
CONTR6LE OP K.LJVL EN
.BREEDBAND'.
De wijze waarop de controle op de
Kon- Luchtvaartmaatschappij N.V.
door de Kamer zou worden uitge
oefend was onderwerp van langdurig
overleg tussen de regering en de Re
kenkamer. waarbij tenslotte geen
overeenstemming verkregen werd ten
aanzien van één punt namelijk de be
voegdheid der Kamer tot controle ter
plaatse. De Kamer meent deze be
voegdheid te moeten handhaven.
Ook bij de nadere uitwerking van
de wijze waarop de Rekenkamer de
controle op de N.V. .Breedband" zou
uitoefenen deden zich dezelfde moei
lijkheden voor als hierboven met be
trekking tot de controle op de K.L.M.
uiteengezet
Ook in dit geval is de Kamer, met
handhaving overigens van haar prin
cipieel standpunt, er toe overgagaan
haar contróle aan te vangen op de
wijze, zoals die door de regering al
leen aanvaardbaar werd geacht.