Historie van de spreekt uit 1700 bezettingstijd meter archief Tweemaal in De Bilt een een etmaal laat radiosonde op Op 'i M af/'e EEN PALEISREVOLUTIE IN HET VORSTENDOM MONACO WOENSDAG 28 MEI 1952 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT KOSTEN: HONDERD GULDEN. Apparatuur, die temperatuur, luchtdruk en vochtigheid meet tot op 18 km. hoogte. (Van onze speciale verslaggever). 't Is een metalen kastje, meneer, met een propeller eraan, die uit drie lepeltjes ln plaats van drie bladen bestaat. Er schijnt nog een parachute ook aan te zitten. Kunt U me vertellen, wat of dat voor een voorwerp is Is 't een stuk oorlogstuig en is het gevaarlijk? Ik ontdekte het langs de slootkant op het land achter m'n huis. Voor alle zekerheid ben ik er maar met m'n vingers afgebleven. Er zullen we'nig lcrantenbureaux in Nederland zjjn, waar niet eens op een goede dag iemand binnenstapte met het verhaal van deze aanhef. De redactie kon vrij gemakkelijk antwoord geven op de gestelde vragen. „U hebt een radiosonde gevonden. Dat is een of ander meetinstrument van het Koninklijk Meteorologisch Instituut te De Bilt. Ga het maar gauw ophalen. Het is volkomen ongevaarlijk. U zult ontdekken, dat er een kaart by is, waarop gevraagd wordt het apparaat zo spoedig mogelijk terug te sturen naar De Bilt. Aan die terugzending zit een beloning voor U vast. Haast U dus maar, voordat een ander er mee gaat strijken". Naar aanleiding van dit soort nalen kan men luchtdruk, tempera- verhalen, hebben we een bezoek ge bracht aan onze nationale „Weerfa- fabriek" zoals De Bilt in de volks mond genoemd wordt. Ze ligt ver scholen in een gezellig bosje aan de grote verkeersweg Utrecht-Zeist. De hoge wit-gekalkte observatietoren is een markant herkenningsteken in de ze omgeving. Een grotere toren wordt er op dit ogenblik naast gebouwd. De jongste ontwikkeling van de meteoro logie heeft het nodig gemaakt, dat uitgebreid werd. Voor meer dan een millioen wordt er by gebouwd. Wan neer deze uitbreiding gereed is, zal dit omvangrijke bedrijf weer op één plaats geconcentreerd worden. Thans is het op vier, vijf plaatsen in de om geving ondergebracht. Het aantal functionarissen bij deze dienst groei de de laatste tien jaar van tachtig tot drie honderd en twintig. Maar goed, dit even terzijde, want wij waren naar de De Bilt gekomen om iets te vernemen over de Radio sonde, die we daar ergens verloren op een weiland gevonden hadden. Wat is dat nu precies voor een in strument, willen we weten. Een van de vele wetenschappelijke werkers in dit bedrijf geeft ons er antwoord op. Kortweg een radiozen dertje bevattend o.a. drie radiobui zen van hetzelfde type. Aan dat zen dertje zijn gekoppeld .drie meteorolo gische instrumenten, die respectieve lijk de luchtdruk, temperatuur en vochtigheid kunnen meten. Tweemaal in een etmaal laat De Bilt zo'n radiosonde op. Dit wil zeg gen, dan wordt het apparaat aan een ballon gebonden met een doorsnee van ruim anderhalve meter, die het mee de lucht inneemt tot 'een hoogte van vijftien tot achttien kilometer. IN CONTACT Die opstijging duurt ongeveer een uur en gedurende die tijd staat men te De Bilt voortdurend in contact met de radiosonde. De sonde seint aan de ballon fluitsignaaltjes uit, die met een daarvoor passende ap paratuur ontvangen worden. Uit de toonshoogte van deze ontvangen sig- i tuur en vochtigheid bepalen. Aan de hand van de geregistreerde luchtdruk kan nauwkeurig worden afgelezen op welke hoogte zich het instrument op een zeker ogenblik bevindt. De op deze manier verzamelde ge gevens, die behalve door De Bilt, door nog ettelijke weerstations elders ter wereld verzameld worden, zijn een waardevolle bijdrage voor de da gelijks op te stellen weersverwach ting. Onder gewone weersomstandighe den drijven de ballonnen met de aan gehechte radiosonde zo'n vijftig £t zestig kilometer weg. Maar bij harde wind dikwijls heel wat verder. Toch komt altijd nog zo'n zestig procent van de uitgezonden apparaten in De Bilt terug. De rest gaat verloren. Iedere radiosonde kost De Bilt on geveer honderd gulden. Dit instituut heeft er dus alle belang bij, dat zo veel mogelyk apparaten terugkomen. Na reparatie en testing kunnen ze weer voor een nieuwe opstijging ge bruikt worden. (Nadruk verboden) 6 Graziani zou fascisme gerechtvaardigd hebben Graziani, Mussolini's laatste minister van defensie en eens onderkoning van Abessinië, zal worden aangeklaagd wegens ..rechtvaardiging van het fas cisme", aldus heeft de politie te Rome meegedeeld. Met hem zouden nog drie leidende voormalige fascisten, onder wie graaf Vanni Teodorani, een neef van Mussolini, worden aangeklaagd. Graziani en de drie andere zouden verleden week Donderdag bij de be grafenis van Mussolini's enige zuster, Egvige Mancini, een voor fascistische begrafenissen karakteristieke ceremo nie hebben gevolgd. Graziani werd verleden jaar uit de gevangenis ontslagen na slechts en kele maanden van een gevangenisstraf van 19 jaar wegens oorlogsmisdaden te hebben uitgezeten. Het grootste ge deelte van zijn straf was door amnes ties te niet gedaan. De ballon wordt klaargemaakt Het K.N.M.I. in De Bilt. Conferentie Raad voor Christelijk Leiderschap Tijdens de besloten conferentie van de Kaad voor Christelijk Dei/derschap te Noordwyk, heeft koningin Juliana een toespraak gehouden. Prinses Wilhelmina heeft de meeste bijeen komsten gedurende de vijf dagen van de conferentie bijgewoond. Generaal Gruenther, stafchef van het Atlantisch hoofdkwartier heeft een lezing gehouden, waarinhij na 33 jaar als officier tot de conclusie kwam, dat noch voor militairen, noch voor niet-militalren in de oorlog glo rie schuit. De Amerikaanse senator Frank Carlson is tot voorzitter van de Raad voor Christelijk Leiderschap geko zen; het Britse parlementslid John Henderson werd vice-voorzitter en de Nederlander dr H. A. Colijn werd ge kozen als adjunct-secretaris. Het se cretariaat van de Raad zal vermoe delijk in Nederland gevestigd worden. Tijdens de conferentie werd een oecumenisch avondmaal aangericht met hetzelfde formulier, als dat van de wereldraad der kerken. Prinses Wilhelmina was hierbij tegenwoor dig. De afgevaardigden tot de confe rentie behoorden tot de Lutherse, Evangelische, Anglicaanse, Methodis tische Presbyteriaanse, Griekse en Roomskatholieke kerken. CONFLICT OM EEN ERFENIS. Vorstin-weduwe warmt haar maaltijd op een spiritus-stelletje. De „Evening Standard" publiceerde eert scensutioneel bericht van een speciale correspondent in Monaco; volgens dit bericht is er precies op de derde gedenkdag van het overlUden van vorst Louis II tussen de vorstin- weduwe Chislaine en de thans regerende vorst Rainier III een heftig con flict naar buiten doorgedrongen. Volgens het Engelse blad gaat het hierbij om een erfenisstryd en wel om hef testament van de grootvader van de re gerende vorst, waarin deze de helft van ztfn privé-vermogen aan z(jn wedu we vermaakt heeft. Hoewel de regering van Monaco officieel alle geruchten over een ru zie tussen de vorstin-weduwe en de regerende vorst dementeert, blijft het toch een feit, dat vorstin Ghlslaine een appartement in Hotel Metropole besteld heeft; bovendien gaat het ge rucht, dat ze een advocaat in Nice opdracht gegeven heeft voor haar belangen op te komen. Volgens het testament van de in 1949 overleden vorst Louis II zou vorstin Ghislaine ongeveer 150 milli oen francs geërfd hebben. Vorst Rai nier schijnt echter reeds onmiddellijk na de "dood van zijn grootvader de geldigheid van het testament betwist te hebben met de motivering, dat hij niet het recht had een privé testament te maken, maar dat volgens de wet zijn gehele vermogen aan de kroon toebehoorde. Om de rechtspositie te onderzoeken, riep vorst Rainier een ..Hof van Appèl" bijeen, dat dertig jaar geleden door Poincaré ingesteld was en bestond uit tien door de Quai d'Orsay benoemde Franse juristen, die de argumenten van zijn advoca ten bekrachtigden. Als compensatie zou de vorstin-weduwe een jaarlijkse toelage van drie millioen francs ont vangen. Volgens de „Evening Standard heeft zich van dit ogenblik af in het paleis een kleine oorlog tussen de vorstin-weduwe en de vorst afge speeld, en het blad zegt te weten, dat vorst Rainier zich vooral onderschei den heeft door een voortdurende spel- deprikken-politiek tegen vorstin Ghis laine. Hij "zou b.v. verboden hebben de maaltijden van de vorstin-weduwe in de paleiskeuken te bereiden en de bedienden zouden bevel hebben haar orders niet uit te voeren. Sinds drie maanden zou vorstin Ghislaine haar eten uit het Café de Paris laten halen Canada is boos over troepenverplaatsing. De Canadese regering heeft in een nota aan de Ver. Staten uiting gege ven aan haar misnoegen en bezorgd heid over het feit, dat een Canadese compagnie valschermtroepen naar het eiland Koje is gezonden, zonder dat tevoren hiervoor toestemming van Canada was gevraagd. In de no ta is de Amerikaanse regering mee gedeeld, dat genoemde troepen loyaal hun taak op Koje zullen vervullen. De Canadese regering hoopt echter, dat de compagnie spoedig weer met de Canadese 25ste brigade zal worden verenigd en dat voortaan voor het verplaatsen van Canadese troepen in Korea toestemming van de Canadese, regering zal worden gevraagd. DE DEFTIGE. Er stond een man voor de rechter, die men allicht een heer zou noemen. Nochtans miste hij er de zedelijke in houd voor. Hetgeen bij heren wel meer het geval is. Deze man nu had een slordige vals heid in geschrifte gepleegd voor de som van dertig gulden en tien centen, maar hij trad zo correct voor het froene laken, dat men hem eerder tot e school van minister Eden dan tot het bewaarschooltje van Al Capone zou rekenen. Hij maakte een buiging als een Amerikaan, die voor helzeerst een Koningin ontmoet, hij bewoog zijn handen als de zachtmoedige zoon van de graaf van Monte Christo, zijn oogopslag was die van een edelhert in een welonderhouden stadspark en zijn stem kwam regelrecht uit de be schaafde romans van Courths Mahler. Desniettemin: een gentleman met een losse steek, een heer met een kreuk in de ziel. U erkent het ten laste gelegde?, vroeg de rechter. De heer neigde sierlyk. Hij zei: Om ulieden te dienen. Hoe kwam u daartoe? Ik wenste de helpende hand te reiken aan een dame, die door een fait accompli een weinig in pecu niaire zorgen was gedompeld. Een si tuatie van groot malheur. Toestand die waarlijk inpossible was. Ik vraag excuus, maar dat, met uw verlof, is de achtergrond, ik zeg de duistere achtergrond, van deze precaire aan gelegenheid. U gaf het geld dus aan uw vriendin, vertaalde de rechter, die goed op de hoogte scheen. Ter hulpe, om ulieden te dienen. Dat wa? niet helemaal correct, want h-; s meer om haar te die nen. de rechter stapte daar overhsen en keek de man eens scherp aan. De man voelde die blik en achtte zich verplicht om te zeggen: Als ca- vallier, nietwaar, u begrijpt wel Maar de rechter zei hard, dat hij zulks waaratje helemaal niet be greep. Een man van uw ontwikkeling, een man met universitaire opleiding u moest u schamen schandelijk geknoei om dertig gulden voor een I vrouw, dienu, ik zal er verder maar niets over zeggen. Ik ben u dankbaar, zei de def tige. Hij kreeg vier maanden, want z:n lei was niet schoon meer. 'n Piet- sie diefstal hier, een snufje verdui stering daar. U kent de gevangenis van binnen, zei de rechter. De heer maakte een buiging en verdween, waardig als een slotvoogd. Ex-KNIL militair kon zich niet aanpassen Eén jaar geëist wegens inbraak en brandstichting De advocaat-fiscaal bij het Hoog militair gerechtshof eiste Dinsdag een gevangenisstraf van één jaar, waarvan drie maanden voorwaarde lijk zonder ontslag uit de dienst, te- ;en de sgt. L. W. de K. uit Tilburg. _)e K. was door de Krijgsraad te velde veroordeeld tot zeven maanden, waarvan drie maanden voorwaarde lijk. Hij was K.N.LL.-militair ge weest en kon zich na zijn overgang naar de Kon. Landmacht moeilijk aanpassen. Toen hij een vechtpartij tussen twee soldaten verzuimde te melden, werd hij gedegradeerd tot soldaat. Daarop maakte hij zijn maandsalaris op in dafé's, pleegde 'n inbraak in het R.A.O.-bureau van een Haarlemse kazerne, maar toen hij daar niets vond, stak hij het bureau in brand. De K. vroeg uit de dienst te worden ontslagen, omdat hij met zijn Indonesische vrouw naar Indo nesië wilde terugkeren. Uw favoriet op uw trui Een nieuwe rage zal binnen kort onder" de meer gedurfd geklede jongemensen van de grote Australische steden uit- - breken. Een fabriek van wol len goederen in Sydney heeft namelijk het lumineuze idee gehad om pullovers te gaan produceren met de afbeelding van de meest populaire voet ballers. boksers, cricket spelers jockey's en renpaarden, in de patroon geweven. De „geestelijke vader" van dit moois is een verwoed wedder op de paardenrennen. Deze vriend was zo ingenomen met de leidende Sydney-Jockey. Neville Sellwood, die drie win ners voor hem binnen had ge bracht, dat hij de fabriek een speciale opdracht gaf hem een pullover te maken met van voren de beeltenis van Neville Sellwood, die overigens een iet gezicht heeft, en van ach- eren de hoofden van de drie vinnende paarden. ^et resultaat werd algemeen :o bewonderd, dat de orders >innen stroomden, zodat de fa- iriek besloot er dan maar di eet een handelsproduct van te maken. Wat zou U denken van een portret van „us Abe" op een mooie, blauwe pullover? Jam mer dat „onze Fanny" er nu heus mee uit gaat schelden! IN EEN ARMSTOEL VAN DE N.S.B en het op een spiritustoestel in haar kamer opwarmen. Vorst Louis H is ln 1946, op 74- jarlge leeftijd, met de vorstin ge trouwd. Zij was een bekende actrice, die hij in 1942 by een voorstelling van haar gezelschap in Monte Carlo had leren kennen, waar ze onder het pseudoniem Ghislaine optrad. Haar werkelijke naam is Ghislaine Demen- get en ze is de achter-achternicht van de Napoleontische generaal Ba ron Demanget. (Nadruk verboden) Eerst woningnood, dan de werkloosheid bestrijden. MENING VAN NEDERLANDERS Ieder halfjaar sinds de bevrijding stelt het Nederlands Instituut voor de Publieke Opinie aan vele mannen en vrouwen over het gehele land ver spreid en uit alle lagen van de be volking deze vraag: „Wat moet de regering volgens U in het komende jaar het eerste opknappen?" Uit vergelijking met de uitkomsten van vroegere enquêtes blijkt, dat de woningnood oplossen en zorgen voor een betere verhouding tussen lonen en prijzen sinds de bevrijding steeds boven aan het ranglijstje hebben ge staan. Distributie-aangelegenheden, vóór 1949 door grote groepen genoemd, en de Indonesische kwestie (in 1948 zelfs aan de top) zijn nu geheel van het ranglijstje verdwenen. Het aantal mensen, dat de woningnood oplossen taak no 1 noemde, werd steeds groter. De top werd bereikt in November '51 met 53% meer dan de helft van het publiek. Het aantal Nederlanders dat eerst van alles lonen en prijzen in even wicht wil zien gebracht, liep in No vember op tot 25%, maar daalde sindsdien tot ongeveer 10%. Het probleem van de werkloosheid is dit laatste halfjaar tot de tweede plaats van de ranglijst opgeklommen. Ridgway in Parijs aangekomen. Generaal Ridgway is Dinsdag uit New York te Parijs aangekomen om het N.A.T.O.-commando in Europa over te nemen van generaal Eisen hower. De generaal werd op het vliegveld Orly door Eisenhower begroet, die Zaterdag naar de Ver. Staten terug keert. Ook waren ter begroeting aanwezig veldmaarschalk Montgo mery, maarschalk Juin en de Fran se minister van defensie Pleven. Ridgway legde een krans op het graf van de Onbekende Soldaat. Langs de Champs Elysees stonden ongeveer tienduizend toeschouwers tussen twee rijen politiemannen, ter wijl politieversterkingen en brand weerwagens bij de zijstraten gereed werden gehouden. De menigte ver toonde echter geen tekenen van vij andigheden. De generaal vertrok ver volgens naar Versailles. Musseri had op de H.B.S slechte rapportcijfers voor Duits (Van onze speciale verslaggever). AMSTERDAM, Mei. De meeste, zo niet alle Nederlanders, willen elke herinnering aan de benauwde jaren der bezetting liefst zo ver mogelijk op de achtergrond houden. Er is een plaats in Nederland waar dit persé niet het geval is. Dat is bij het Rijksinstituut voor Oorlogs documentatie, gevestigd in een van die kostelijke oude koopmanshuizen aan Amsterdams lommerrijke Heerengracht. Wie hier binnenstapt en sensatie zoekt, of zelfs maar onthullingen van onvermoede gebeurte nissen uit de jaren 19401945, hij komt bedrogen uit. Het is alleen maar een strak wetenschappelijk centrum, waar met uiterste nauw gezetheid kilometers documenten geordend, gerangschikt en vervolgens bestudeerd worden. En dank zij dit werk zal het nageslacht zich aan stonds een beeld kunnen vormen van onze bezettingstijd, dat eindelijk eens een keer in de geschiedenis de werkelijkheid zeer nabij zal komen. Wat hier gebeurt onder leiding van drs. L. de Jong, de bekende speaker van de Londense Radio Oranje gedurende de jongste oor logsperiode, is namelijk niet minder dan de eerste grootscheepse officiële poging uit onze vaderlandse historie om het beter te doen dan in het verleden. Het merkwaardige is, dat zelfs van de belangrijkste perioden uit onze vaderlandse geschiedenis maar bedroevend weinig te vinden is. Er is dan ook volop ruimte ge bleven voor legendevorming. Met het Rijksinstituut voor Oorlogsdocu mentatie zal dit element hopelijk geweerd worden uit de geschied schrijving van de moeilijke periode 1940—1945. Ondanks het strakke wetenschap pelijke karakter van het Instituut, is er voor de toevallige bezoeker ruimte voor een glimlach. Die komt dan op het gezicht, wanneer men binnengelaten wordt in één der ar chiefkamers, tevens wachtkamer, en dan plaats mag nemen op een brede armstoel, die met rood leer bekleed is en in de rug het goud-zvrarte driehoeksembleem draagt van wij len de N.S.B. Of wanneer men in een der documenten de rapport cijfers tegenkomt van de H.B.S.- leerling Anton Mussert, die met zijn Duits maar niet boven een vier of vijf kon uitkomen, en van zijn moeite met dit vak als leider van de latere N.S.B. ook nog weer blijk gaf bij de conceptie van een felici tatie van enkele regels aan zijn ver meende vriend Hitier. Voor het eigenlijke werk van het Instituut zijn deze feiten natuurlijk niet van betekenis. Oneindig veel belangrijker is het materiaal ge weest, dat men eigenlijk nog maar kort geleden uit Duitsland kreeg. Dat was een gedeelte van het ar chief van Seyss Inquart. Het lag op geslagen in het kantongerechtsge bouw van het Duitse stadje Ibben- büren, juist over de Nederlandse grens. Merkwaardig is, dat er nog steeds nieuw materiaal binnenkomt. Het afgelopen kwartaal nog zoveel docu menten, dat een der medewerkers aan het Instituut geloofde, dat het een collectie was, die in grootte alle voorgaande overtrof. Hoe dit moge lijk is, zal men begrijpen, wanneer men bedenkt, dat tal van instanties kort na de bevrijding „op hun stuk ken zijn gaan zitten". Langzamer hand worden die instanties toe gankelijker, omdat men de bete- worden door de befaamde historici prof. dr. O. D. J. Brandt, prof. dr. I. J. Brugmans, dr. J. C. H. de Pater kenis van dit werk van het onder en prof. dr. L. J. Rogier. O., K. en W. ressorterende instituut duidelijker is gaan zien. „Zeven jaren werk aan het Insti tuut voor Oorlogsdocumentatie", zo «c 1 zegt ons tenslotte directeur L. de ORDE En CHAOS. j0ng, „leert andermaal, dat de wer- Tot 1950 is het voornaamste werk kelijkheid oneindig gecompliceerder gebleven orde te scheppen in de 1 -»■*—«• chaos. Vrachtauto's losse enorme papieren werden nu en dan bij het bureau bezorgd. Het is niet mogelijk zich voor te stellen, hoeveel tijd en moeite het gekost heeft daar enige orde in te brengen. Wie dit overdenkt, verbaast zich nog alleen maar, dat er in die jaren intussen ook nog belangrijke publi caties konden verschijnen. En dan denken we aan het publicistische werk over de April-Mei-stakingen van 1943; de razzia's van November 1944 in Rotterdam, de verslagen over de processen tegen Mussert, Van Genechten, Max Blokzijl en Christiansen, de vijf nota's van Mussert aan Hitler over de samen werking van Duitsland en Neder land en een Bond van Germaanse Volkeren, aan het boekwerk „Heus- den geteisterd en bevrijd", en dan tenslotte ook aan het jongste pro duct uit deze heksenketel „Het Woord als Wapen", dat dezer dagen verscheen en de geschiedenis is van de illegale bladen in ons land. NOG MAAR 1700 METER Sommige archieven, die voor het Instituut geen bepaalde waarde meer hadden, zijn inmiddels over gedragen aan het Algemeen Rijks archief. Andere stukken kwamen ter beschikking van de Koninklijke Bibliotheek, zodat het Instituut op dit ogenblik niet meer dan slechts.... een zeventienhonderd meter mate riaal nog in huis heeft En hiermee kan men dan z'n werkprogram af maken. Zo is men sinds vorig jaar rechtstreeks begonnen met het sa menvattend werk over de geschie denis van Nederland in de Tweede Wereldoorlog, dat verschillende de len zal omvatten, en geschreven zal en heel anders dikwijls ligt dan oppervlakkige beschouwing van za ken en feiten zou hebben doen ver moeden. Neem daar bijvoorbeeld het verzet. Het bestaan van het ver zet heeft als voorwaarde gehad het voortbestaan van een min of meer normale maatschappij. Met andere woorden, zonder die normale maat schappij, zou het verzet, zoals we het nu gekend hebben, practisch onmogelijk geweest zijn. TEGEN STELLINGEN. In de bezettingstijd hebben we Duitsers en N.S3.-ers vereenzel vigd. Dat is in beginsel wel- juist geweest, omdat ze naast elkaar stonden. Maar wanneer men de do cumenten bestudeert, komt men tot het inzicht, dat er heel wat tegen stellingen waren. Enorme tegenstel lingen zelfs. Mussert en Rost van Tonningen schreven elkaar om de haverklap schrikwekkende ruzie- brieven, ziedaar dus een tegenstel ling tussen N.S.B.-ers onderling. Dan was er een tegenstelling in het Duitse kamp, en een tegenstelling tussen Duitsers en N.S.B.-ers. Wil men een zuiver beeld krijgen van de bezettingstijd, dan zullen al deze verschillen gesignaleerd moe ten worden." Het zal nog geruime tijd vorde ren, voordat het Instituut zal kun nen zeggen met zijn werk klaar te zijn. Wij geloven dat hier een nuttig werk verricht wordt en hopen daar om, dat L. de Jong c.s. de tijd ge laten zal worden dit veelomvattende werk dat tal van instanties al van nut was, te voleinden. Opdat dan dus voor 'het eerst in onze vader landse geschiedenis een beeld van onze tijd zuiver kan worden over gedragen aan het nageslacht.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1952 | | pagina 7