O
O
O
(y)
KAPPIE maakt 'n zorgelijke reis
DE 00STINDISCHE COMPAGNIE
BRACHT ZEELAND WELVAART
R00D-WIT ALS STROHALM
VOOR VLISSINGEN
AARDENBURG II KAMPIOEN
BIJ ZEGE OP HULST II
ZATERDAG 19 APRIL 1952.
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
11
HET BEGON IN 1602.
Heren XVII zetelden ook enkele jaren in Middelburg
n.
Bij de stichting; van de Oost-Indische Compagnie, waarover \vy enkele
weken geleden schreven, was de Zeeuwse koopman Balthazar de Mou-
cheron een der laatste ondertekenaars, en ook toen kon hij zich met de
Compagnie niet geheel verenigen. Zo stuitte het hem als christen-koop
man tegen de borst, dat vele ambtenaren zich in korte ty«l ten koste
van de inlanders verrijkten. Hy trad daarom uit de Compagnie en ging
voor eigen rekening in andere streken handel dryven.
Behalve De Moucheron waren bekende Zeeuwse stichters der Oóst-
ludlsche Compagnie Jan Lambrechtsen Coolen, burgemeester van Mis
singen, Adrlaan ten Haeffburgemeester van Middelburg en aJcob Boreel,
rekenmeester van Zeeland.
Al de bestaande Coiïlpagnieën
werden in de nieuwe grote Compag
nie opgenomen. Ieder kon in het
aandelenkapitaal inschrijven. Dit be
droeg ongev. 6% millioen gulden
voor die tijd een grote som. Zeeland
gaf ruim 1.300.000 gulden, dus een
vijfde deel.
Van de 60 directeuren of bewind
hebbers waren er 13 uit Zeeland, nl.
uit Middelburg 9, uit Veere en Vlis-
singen elk 2. De kamer van Zeeland
was na die van Amsterdam de be
langrijkste der Compagnie. De cen
trale leiding berustte bij 17 leden,
de zg. Heren XVII. Hiervan waren
er vier uit Zeeland. Zij hielden 6
achtereenvolgende jaren zitting te
Amsterdam, daarna 2 jaren te Mid
delburg.
DE EERSTE VLOOT.
De O.I. Compagnie zond in 1602
liaar eerste vloot uit, bestaande uit
14 schepen, waarvan drie van de ka
mer van Zeeland. Zij hadden veel
met tegenspoed te kampen. Storm,
kwade trouw van inlandse vorsten,
strijd tegen de Portugezen in Indië.
Elk schip naar de Oost verloor, voor
al in de eerste tientallen van jaren,
een groot aantal schepelingen aan
de scheurbuik. Hierin kwam verbe
tering toen Jan van Riebeeck op 7
April 1652 met 3 schepen in de Ta
felbaai bij Kaap de Goede Hoop
aankwam en hier een Hollandse ko
lonie stichtte. De naar en van Indië
varende schepen konden zich daar
van verse leeftocht voorzien. Het
niet gebruiken van plantaardig voed
sel was nl. de oorzaak van de
scheurbuik.
HET DOEL.
Het doel der oprichting van de O.
I. Compagnie was tweeledig, nl. het
dryven van handel en het voeren
van oorlog tegen Spanje. Zonder In
dië had de jonge Republiek de 80-
jarige oorlog niet kunnen winnen.
Ook het voeren van zeeoorlogen te
gen Engeland en Frankrijk zou on
mogelijk geweest zijn.
In de eerste jaren van de Compag
nie werden geen of weinig winsten
gemaakt. Later verbeterde dit, zodat
hoge percentages winst werden uit
gekeerd. Ook Zeeland deelde in die
voorspoed en Middelburg kwam tot
nieuwe welvaart. Gedurende de eerste
helft der 17de eeuw was zy de twee
de handelsstad der Republiek. Men
leefde zo met Indië mee, dat aan de
buitenmuur van de stadsschuur een
zonnewijzer was, die aangaf hoe laat
het in de Oost was!
Omstreeks 1670 stond Middelburg
op het hoogste punt van haar bloei.
Na die tyd werd zij door Rotterdam
overvleugeld. Natuurlijk deelden de
zeesteden Vlissingen en Veere ook
in de stoffelijke zegeningen, die de
vaart en de handel op Indië brachten,
al was het in geringer mate.
De Zeeuwse bewindhebbers der O.
I. C., zijnde de voornaamste regen
ten der steden, gaven vaak aan de
schepen de namen hunner buiten
plaatsen, zoals Arnesteyn, 't Huis
Om.
Sommigen hadden op hun wonin
gen in de stad een uitkijktoren, van
waar zij met een verrekijker de ver
wachte schepen konden zien aanko
men, Zo'n uitkijk- of spietoren staat
nog op 't gebouw van het Neder
lands Loodswezen op de Nieuwe Dijk
te Vlissingen, gebouwd door de be
kende Cornells Lampsins. Ook stond
er een op het prachtige patriciërs
huis in de Lange Delft te Middelburg,
waarin later tot 17 Mei 1940 de pro
vinciale bibliotheek was gevestigd.
Vele lezers herinneren zich onge
twijfeld het Oost-Indische Huis op
de Rotterdamse Kade te Middelburg,
niet ver van de Oostpunt met zyn
prachtige inrichting van binnen en
de daarachter gelegen ruime pak
huizen aan de Breestraat, alles ver
woest op 17 Mei 1940. De windwijzer
op het hoge gebouw was een zeil
schip.
Aan de overzijde van de haven by
de Westpunt had de Compagnie een
ruime scheepstimmerwerf. Ook ston
den hier andere gebouwen, o.a. het
huis van de opper-equipagemeester.
In 1889 kreeg de N.V. The Vitrite
Works de beschikking over die ge
bouwen. In een gevelsteen is nog
het monogram der O. I, Compagnie
te zien, waar boven de letter M en
er onder de letter Z, benevens het
jaartal 1616.
B. J. d. M.
NIEUWE UITGAVEN
„DE GRIL VAN MARION DE
GREFF"
In ons blad van Maandag 7 April
jl. plaatsten wy een bespreking van
de boeken „De gril van Marion de
Greeff" en Marion de Greeff's ge
luk". Deze boeken werden vermeld
als uitgaven van N.V.' Em. Querlo-
ido's Uitgevers-Mij. Beide werken
werden echter by van Holkema en
Warendorf te Amsterdam uitgegeven.
ZON EN MAAN
20 April.
Zon: op 5.33 onder
Maan: op 4.04 onder
21 April.
Zon: op 5.31
Maan: op 4.17
De ouderwetse drogisterij
was 'n GROTE winkeL Alle
wanden waren voorzien van
planken en deze planken
droegen lange rijen flessen
en potjes met allerlei arti
kelen. De drogist zelf was
niet van GISTEREN. De
man hield van orde en net
heid. Nooit liet hij iets op
de toonbank staan, ruimde
alles direct weer op. Rom
mel!", zei hy altijd „wat
'HEB je daaraan? Houdt
maar tijd op!" Daar ging de
winkelbel. Een klein meisje
stapte naar binnen. „Dag
Stientje", groette de drogist.
jje ziet er goed uit kind,
'3e wangen lijken wel AP
PELS. Zeg maar eens, wat
■mag het rijn?" „Een ons
pepermunt", zei Stientje.
De drogist dribbelde naar
achter, kwam terug met een
TWEE meter lange ladder,
haalde van de bovenste
plank in de winkel de lies
pepermuntjes, woog een ons
af, klom weer de ladder op
om de fles oo te bergen en
.bracht de ladder weer ach-
,.ter in het huis. „Tien cent,
Stientje!", zei hy. Het meis
je betaalde en ging weg.
Juist kwam Piet echter de
winkel in. „Een ons peper
munt", riep hy. De man
haalde de ladder weer, klom
naar boven, woog een ons
af, zette de fles op zUn
plaat* en borg de ladder
weer op. Maar juist had
Piet zjjn ons GEKOCHT of
Marie kwam binnen om
óók een ons pepermunt te
kopen. Wéér werkte de dro
gist het hele programma af
en toen Marie de winkel
verliet was alles weer keu
rig netjes. Daar ging de
winkelbel weer. Jan en An
na kwamen binnen: „Een
ons pepermunt!" zei Anna.
De drogist moest er nu toch
van zuchten. Wéér haalde
hy de ladder, wéér klom hij
naar de bovenste plank en
wéér woog hy een ons af.
„Moet jij soms óók een ons
pepermunt?" vroeg hij voor
alle zekerheid aan Jan, die
rustig stond te wachten.
„Nee, meneer", antwoordde
hy, „IK niet" Nu borg de
drogist alles voor de vierde
Verborgen puzzle
In het verhaaltje over
„Een ons pepermunt" dat
hierboven staat, is een puzz
le ververkt. Er staan een
aantal woorden in, die geheel
met hoofdletters zijn ge
schreven. Schrijf deze woor
den op. Je ziet nu dat ze
allemaal verschillend van
lengte zijn. Wanneer je de
kortste vooraan zet, de lang
ste achteraan en de rest op
lopend er tussen, weet je de
oplossing.
keer op, kreeg van Anna het
dubbeltjf en vroeg vriende
lijk aan Jan: „Wat mag het
dan wél zyn?" „Een half
ons pepermunt!", zei Jan
droog.
IEDEREEN KAN
PRACHTIGE FIGUREN
TEKENEN
Neem een langwerpig
stukje perkament-papier en
vouw dit precies in vieren,
(fig. A) .eg het nu weer
voor je met de open kanten
naar boven en naar links.
Nu mag je in de rechter be-
Fie, A.
L.
neden hoek een willekeurig
aantal lijnen plaatsen. De
lijnen moeten onder en
rechts van het papier aflo
pen (fig. B.)
Als je het papier nu om
keert en één keer terug-
vouwt dan kun je de lynen
op de rechterkant van het
papier overtrekken. Vouw
nu het papier zó dubbel dat
je ook op de onderste helft
van het papier de lynen
kunt overtrekken. Je zult
zien wat voor een prachtige
figuren deze vier kwarten
tegen elkaar gaan vormen.
Nu de vakjes nog mooi kleu
ren. Zo maak je tafelkleed
jes, schilderij-biftjes, wand
versieringen enz. enz. Veel
plezier er mee.
ÊÊR-bT ÊÊN HOOFD
...DAM DE NEUS
en oe oren
...NO Oe OGEN...
ffr
s
MOttO-WÊNKWlUW..
...EN KRULHAAR...
...C?A<»,ecORPÊH...
.KLAAR
Mies heeft zin m een
groot bord,
Lekker doorgekookte gort.
Het hele pak gaat
in de pan!
Mies ■'.neet er weer
héél niets van.
Ze vergeet, de kleine guit,
Grote korrels zetten uit!
„Oh", roept ze. „Kijk
toch eens an,
Alles loopt over de panT
Kijk, Mies heeft haar
gort nu klaar,
't Is genoeg voor ruim
een jaar!
GOES KAN ZICH DOOR ZEGE VEILIG STELLEN.
Zierikzee kan tegen RSV kroon op het werk zetten.
Naarmate de competitie vordert en de beslissingen op zich laten wach
ten, worden de wedstryilen belangrijker. De vraagtekens rondom de laat
ste plaats in de tweede klasse veroorzaken een topspannlng, welke Zondag
nog verhoogd, maar evengoed opgeheven kan worden. Voor Vlissingen is
het een byzonder belangrijke dag. Sluiskil en Corn Boys ontmoeten elkaar
in Sas van Gent en Zeelandla zal ongetwijfeld sterk geïnteresseerd zyn in
dit duel, waarvan de uitslag verstrekkende gevolgen kan hebben. In vier
G kan Zierikzee kampioen worden, terwijl ook onderaan de lijst een hele
of halve beslissing valt. EMM beslecht vrijwel het lot van PSK en/of van
Hoofdplaat,
onder 19.48
onder 16.35
TWEEDE KLASSE B
Vlissingen onderneemt de reis naar
Rood Wit en hoewel deze kamp niet
bij voorbaat verloren is zal het toch
zwaar werk worden zeker nu de ze
nuwen een belangrijke rol zullen spe
len. Van veel belang is deze uitslag
ook voor Alliance, dat tegen RAC
best een veer zou kunnen laten, hoe
wel de Roosendalers vechtend voor
him behoud RAC moeten kunnen
HOOG WATER
LAAG WATER
20 April.
U.+NAP
U. NAP
li.—NAP
u.NAP
Vlissingen
11.05
1.77
23.28
1.64
4.48
1.76
17.17
1.59
Terneuzen
11.34
1.98
5.21
1.97
17.51
1.81
Hansweert
12.07
2.10
5.54
2.10
18.26
1.93
Zierikzee
12.20
1.44
5.30
1.48
18.08
1.26
Wemeldingv
12.34
1.62
5,46
1.73
18.27
1.48
21 April
18.09
1.79
Vlissingen
12.01
1.93
5.50
1.96
Terneuzen
0.00
1.86
12.29
2.14
6.26
2.19
18.46
1.99
Hansweert
0.29
1.96
13.09
2.24
7.02
2.33
19.25
2.14
Zierikzee
0.46
1.20
13.25
1.51
6.33
1.58
19.01
1.36
Wemeldinge
1.06
1.39
13.39
1.72
6.52
1.86
19.24
1.61
kloppen. Natuurlijk concentreert de
belangstelling in Zeeland zich op
Goes en Vlissingen en oolc voor Goes
staat heel wat op het spel. Het be
zoekende Baronie Is niet onoverwin
nelijk en er is alle kans, dat Goes
door een overwinning Zondag uit de
zorgen geraakt. Dit zou voor Vlissin
gen tegelijk fataal kunnen zijn als
ook Alliance wist te winnen. De stro
halm zou dan nog MOC moeten zyn,
dat tegen Dosko in een plaatselijke
stryd weinig kans maakt, maar al
evenzeer dringend om het laatste
punt zit-te springen. Terneuzen moet
volgens normale berekeningen van
TSC verliezen, maar deed in eigen
huis wel meer goede dingen. Tussën
Middelburg en Internos kan zich een
interessant partijtje ontwikkelen als
beide ploegen onverzwakt op het veld
komen.
DERDE KLASSE D
Sluiskil, volop in de running in de
wanhopige strijd tegen degradatie,
krijgt het zwaar te verduren nu
Corn Boys, dat ook al in de knel is
geraakt, bezocht moet worden. We
geven de Sassenaren de meeste kans.
Voor het overige is het programma wijk; Velocitas-Haarlem; AGOW-
samengesteld uit onbelangrijke Theole; DWS-Heerenveen; Frisia-Go
restanten. Axel zal de kampioens-eer Ahead; GVAV-De Volewyckers.
tegen Breskens verdedigen, maar F t„ kla8Sp,
zicli ongetwijfeldsparen voor de ko- 1 £/er9te ,uaöse
mende promotie. RCS kan Meto klop
pen als er rekening mee gehouden
wordt, dat dit niet zonder moeite ge
lukken zal. De Zeeuwen zal het te-
Sen Odio ook niet cadeau krijgen.
linge heeft een kans om by Nieuw
Borgvliet een paar punten weg te ka
pen.
VIERDE KLASSE G
Een overwinning van Zierikzee be
tekent een tweede Zeeuwse vierde-
klasse-kampioen. Dit kan tegen RSV
gemakkelijk gebeuren, maar deze
thuisclub zal zich ongetwijfeld met
hand en tand verzetten nu een over
winning van Grenswachters op Hal
steren moeilijkheden ook voor hen
zou betekenen. Overigens zal Halste
ren wel niet veel kans geven, want
een verliezend Zierikzee zou hen in
staat stellen om in een beslissings
wedstrijd nog een gooi naar de titel
te doen. Het lijkt dus voor Grens
wachters vrijwel beslist. Kaaise
Boys en NSV zyn gelijk in kracht,
terwyl Yerseke zich tegen De Schut
ters niet veel illusies mag maken.
VIERDE KLASSE H
Koewacht zal veel moeite hebben
om tegen Oostburg baas in eigen
hui3 te biyven. Hontenisse moet
Hoofdplaat kunnen kloppen, evenals
EMM PSK. Loopt dit zo en dat is te
verwachten, dan zal de laatste wed
stryd van Hoofdplaat de beslissing
moeten brengen. Aardenburg kan
Hulst niet veel kwaad doen.
RESERVE TWEEDE KLASSE D
Een overwinning van Vlissingen 2
op de Neuzenaren, een nederlaag van
De Zeeuwen ÏI in Breskens en een
ruime zege van Middelburg II, de
kampioenen, op RCS II belooft' hier
het menu te worden.
HET PROGRAMMA
Eerste klasse A:
Enschedese Boys-t Gooi; EDO-Elink-
53. Kappie liep naai
de opening en daalde
toen langs een trapje in
het inwendige van de
duikboot af.
„Ik zal de schurk tot
rabarber slaan, wanneer
ik daar beneden ben!"
mompelde Kappie drei-
Kapple kwam met zijn
benen op dfe grond, en
hy keerde zich woedend
om. Hy viel haast on
dersteboven van verba
zing, toen hij daar de
huilende maat zag staan,
„Kappie!" riep de maat
met een trillende stem.
,,Jij hier?" vroeg Kap
pie. „Hoe kan dat,
jong?"
„Ze hebben me hier op
gesloten!" jammerde de
maat. „Twee schurken! Ik was over boord ge
vallen, met hout kappen en in zee gevallen.
Niemand zag het. Ik zwom daar helemaal al-1
leen in zee... toen werd ik ineens ergens bin
nengetrokken door één zo'n schurx... en toen
•loten ze me hier op. Ik heb nog aan die hand
les daar getrokken, maar er gebeurde niets...
daarom heb ik ze daarnet maar weer naar bo
ven gedaan..."
„Jong, je hebt ons gered!" riep Kappie, ter
wijl hij de maat op de schouder sloeg. „Er is
van alles gebeurd door jou. Die duikboot is on
der water geweest en die twee schurken spar
telen nu ergens in het water. En zonet kwam
die duikboot weer omhoog, vlak naast ons
schip. Dat was me ja wat. Maar dat heb jij
allemaal gedaan!"
De maat keek Kappie stom-verbaasd aan.
„Dat heb ik allemaal gedaan..." herhaalde
hy dromerig.
Wagenlngen-Oosterparlters; Sneek-
Blauw Wit; Achilles-Zwc'.se Boys;
VSV-Be Quick (Gr); DOS-Vitesse;
Ajax-Enschede; RCH-Leeuwarden.
Eerste klasse C:
ADO-Willem II; Eindhoven-Bleijer-
heide; NAC-Ferjenoord; RBC-Quick
(N); Juliana-SW; Sittardia-DHC.
Eerste klasse D:
Hermes DVS-Maurits; Xerxes-WV;
NEC-Brabantia; NOAD-Limburgia;
Emma-Longa; Spart a-HBS; PSV-
Chèvremont.
ZUID 1:
Tweede klasse B:
Rood Wit (W)-Vlissingen; Rac-Al
liance; Terneuzen-TSC; Goes-De Ba
ronie; Middelburg-Internos; Dosko-
MOC '39.
Derd^ klasse D:
Breskens-Axel; Corn Boys-Sluiskil;
De Zeeuwen-ODIO; Nieuw Borgvliet-
Clinge; RCS-METO.
Vierde klasse G:
RSV-Zierikzee; Kaaise Boys-NSV;
Yerseke-De Schutters; Grenswach
ters-Halsteren.
Vierde klasse H;
Koewacht-Oostburg; Ria (W)-IJzen-
dijkc; Hontenisse-Hoofdplaat; EMM-
PSK; Aardenburg-Hulst.
Res. Tweede Klasse D:
Vlissingen 2-Terneuzen 2; Breskens
2-De Zeeuwen 2; RCS 2-Middelburg
Amsterdamse Beurs
17 April 18 April
Bank v. Ned. Gem. VA
100%
100%
Bank v. Ned. Gem. 0-5-10 10014
100%
Nederland 1951 (3%)
95%
Nederland 1948 (3%)
87%
87%
Nederland 1947 (3%) 3
87
87%
Nederland 1937 3
86%
87%
Dollarlening 1947 3
93
93
Investeringscertificaten 3
90%
90%
Nederland 1962-64 z.b. 3
90
90
Nederland 19S2-64 m.b, 3
90%
90%
Nederland N.W.S. 2%
71%
72
Ned. Indië 1937 A 3
89
89%
Nat. Handelsbank
88%
89
Ned. Handelmy.
139
139
A.K.U.
14031
142%
Bergh's en Jurgen»
234%
234%
Calv«?-Delft
110
111
Centrale Suiker
159%
Kon. Ned. Hoogoven»
132%
133
Unilever
176%
178%
Ned. Kabelfabrlek
187
188
Philips
147%
147%
Wllton-Feyenoord
149%
148%
Billiton
155%
154
Kon. Petroleum My.
283%
285
Amsterdam Rubber
85%
85%
Holland Amerika Lijn
153%
152%
Kon. Paketvaart
114
114
Rotterdamse Lloyd
130
129
Ned. Scheepvaart Unit
133%
132
Stv. Mij. Nederland
154%
151%
H.V.A
94%
94%
Deli-Batavia MIJ.
99
100%
Deli My.
70%
70%
New York CentTal
19%
19%
Anaconda
43%
44%
Bethlehem Steel
48
47%
Genera1 Motors
53%
53%
Intern. Nickel
43
42%
Kennecott
74
74%
Republic Steal
39%
39%
U.S. Steel
37%
37%
Shell Union
77%
76%
Burgh naar de Lewedorpse Boy»
Voor de promotiecompetitie afdeling Zeeland wordt a.s. Zondag de wed
strijd Lewedorpse Boys-Burgh gespeeld. Belde clubs hebben reeds van
Luctor gewonnen en de verliezer van bovengenoemde wedstryd kan zich
dus practisch reeds als uitgeschakeld beschouwen. We gevén de thuisclub de
beste kansen, hoewel de Schouwenaren natuurlijk voor een verrassing
kunnen zorgen.
In de eerste klasse B spelen Wal
cheren en Sluis hun laatste compe
titiewedstrijd en men behoeft de
stand maar na te gaan om te voor
spellen, wie hier winnaar wordt.
Sluis is uitgesproken favoriet-.
De wedstryd van de dag in de res.
eerste klasse A is de ontmoeting
tussen Aardenburg 2 en Hulst 2. Sla
gen de Aardenburgers er in de Hul
stenaren een nederlaag toe te bren
gen, dan kan de kamploensvlag ge
hesen worden. In het omgekeerde ge
val, staan belde clubs weer gelijk en
zal de laatst© wedstrijd de beslissing
moeten brengen. Hontenisse 2 klaart
het wel met Hoofdplaat 2 en EMM 2
drukt PSK 2 nog wat verder in de
zorgen.
Breskens 3 kan in de res. eerste
klasse B weer een plaatsje stijgen,
wanneer het Axel 3 er onder houdt
Kwadendamme besluit in de tweede
klasse A de competitie met een over
winning op Volharding 2. Biervliet
3 heeft eveneens in dc tweede klasse
B de beste kansen tegen Middelburg
5.
In de tweede klasse C komen dc
nummers een en twee tegen elkaar
uit. Hontenisse 3 treedt als gastheer
op van Zuiddorpe. Verliezen de man
nen uit Kloosterzande, dan zijn zij
practisch uitgeschakeld.
HET PROGRAMMA
ProrrL comp. afd. Zeeland: Lewe
dorpse Boys 1-Burgh L le klasse B:
Walcheren 1-Sluis 1. Res. le klasse
A: Hontenisse 2-Hoofdplaat 2; EMM
2-PSK 2; Aardenburg 2-Hulst 2.
Res. le klasse B: Breskens 3-Axel 3.
2e klasse A: Kwadendamme 1-Vol-
harding 2; Zeelandia 3-Hansw. Boys
2. 2e klasse B: Middelburg 5-Bier-
vliet 3. 2e klasse C: Graauw 1-Vogel-
waarde 2; Hontenisse 3-Zuiddorpe 1.
3e klasse B: EMM 3-Retranchement
2; Oostburg 3-Sluiskil 2. 3e klasse C:
Sluiskil 3-Rapenburg 2; Hulst 3-
Graauw 2; Steen 8-Hontenisse 4.
