D
KAPPIE maakt 'n zorgelijke reis
C
OOSTINDISCHE COMPAGNIE IN
MAART 1602 OPGERICHT
1
Op Mal je
VLISSINGENS LAATSTE KANS
LIGT BI.I R00D-WIT
ZATERDAG 29 MAART 1952
PROVINCIALE ZEEUWBE COURANT
DRIE EN HALVE EEUW GELEDEN
Zeeland was bij de stichting ten nauwste betrokken
In Maart 1602 werd de OostLndische Compagnie opgericht ln ons land,
een oprichting, waarby vooral ook Zeeland sterk was betrokken. Van Jacob
Valcke, Goesenaar van geboorte, thesaurier-generaal van de Staten van
Zeeland, moet het eerst de gedachte uitgegaan zyn, zelf rechtstreeks op
Indlë handel te dryven.
De Zeeuwse koopman Balthazar
de Moucheron, die met Valcke veel
samenwerkte, had reeds uitgebreide
handelsrelaties te Archangel aan de
Witte Zee. Hy woonde te Middelburg
in de Noordstraat, later het woon
huis van Jacob Cats. In 1596 ves
tigde hy zich te Veere. Hier woonde
hij in de Wyngaardstraat. zyn pak
huis „Het Lam" staat daar nog op
de kade.
Vry algemeen is bekend de ver
geefse tocht van Heemskerk en De
Rijp in 1595 om een Noordeiykc
doorvaart te vinden. Ondertussen
hadden echter de gebroeders De
Houtman met vier Hollandse sche-
Door B. J. DE MEIJ.
pen de reis naar het Zuiden aan
vaard. Op 2 April 1595 waren zy
uitgevaren en op 14 Augustus 1597
kwamen zy terug. Het grootste deel
v n het scheepsvolk was omgeko-
m ,n, ook was het financiële voor
deel gering. Maar de weg was ge
vonden!
De uitrusting van deze schepen was
aanvankeiyk geheim gehouden uit
vrees voor concurrentie van de
Zeeuwen. Doch deze zaten niet stil:
de burgemeester van Middelburg,
Adriaan ten Haeff. reedde met an
dere kapitaalkrachtige handelaren,
drie schepen uit, die in het voorjaar
van 1598 de Zeeuwse havens uitlie
pen. Balthazar de Moucheron, die
met Middelburg in ongenoegen ver
keerde, stichtte een tweede combi
natie en rustte twee schepen uit,
„de Leeuw" en„ de Leeuwin", ge
bouwd op de wervei- te Arnemulden.
Hij had zich in verbinding gesteld
met de gebr. De Houtman, die ln
De schrijfster.
De vrouw leek wel wat op de
ezel uit Shakespeare's Zomernachts-
droom. Ze had namelijk een wollen
sjaal om de hersenpan geknoopt bü
wijze van hoofdtooi en de uiteinden
piekten omhoog als twee reusach
tige oren. Het was origineel maar
niet fraai. Dat was deze dame trou
wens helemaal niet, noch van bui
ten, noch van binnen. Over het
uiterlijk konden we direct al oor
delen, maar nopens het innerlijk
deed de officier een boekje open
toen hij de dagvaarding bloot lei
Nou, dat loog er niet om!
Want deze Geertruida had, mis
schien omdat ze als weduwvrouw
geen ander tijdverdrijf kon vinden,
een ganse reeks brieven, brief
kaarten en ansichten losgelaten
op Willem K., landbouwer en vee
fokker, echtgenoot en vader van
zeven kinderen, voorzitter van een
kegelclub maar verder van onbe
sproken gedrag. En al de missives,
die zij Willem deed geworden,
getuigden er in velerlei toonaard
(maar steeds in onbewimpelde ter
men) van, dat hij slechter was dan
katoen van een cent per el, dat hij
de kampioen van de streek was op
het glibberige pad der amoureuze
akkefietjes en dat er twee kinderen
bestonden, waarvoor zijn vrouw
nooit de sokjes had gebreid. Ik zeg
het nu maar allemaal netjes; de
welwillende lezer zal beseffen dat
Geertruida over een idioom be
schikte, dat ietwat directer moest
worden genoemd.
De rechter maakte zich boos. Hy
vroeg: „Hoe komt u er bij, om zulke
taal te schrijven. Had meneer u iets
gedaan?"
De vrouw met de hoofdsjerp zei:
„Dat niet. Maar hij keek altijd zo
ïreemd"
Willem kwam in al zijn knoestige
breedheid vertellen, wat voor 'n ge-
drein-an-zijn-kop die kladschryvery
veroorzaakt had. Hij zei: „M'n
vrouw is óók maar 'n mens, die
trok zich die vuiligheid an. Ik zou
er een gescheurd huishouwe door
gekrege hebbe. Wat hééft zo'n mens
d'r an?"
En een sportieve agent deed er
verslag van hoe hij een brievenbus
had beloerd tot de weduwe Geer
truida, schichtig als 'n muilezel er
weer eens een brief in had gestopt.
Bij opening van de brievenbus
bleek het de énige brief te zijn. En
gericht aan Willem. Een schriftproef
bewees de rest en de weduwe legde
een vlotte bekentenis af.
Er viel voor de rechtbank niet
veel meer te delibereren. Het straf
register van de artiste was niet hele
maal vlekvrij, de officier vroeg twee
maanden en de rechter maakte er
zes weken van. En omdat de ver
dachte van hoger beroep afzag was
de zaak binnen het kwartier zo rond
als een hoepel.
„Ik staan alleen als weduw
vrouwzei ze nog.
En wat dèt er mee te maken had
zou alleen Sigmund Freud in zUn
alwetendheid hebben kunnen ver
klaren.
Holland een niet al te beste repu
tatie hadden. Cornells d© Houtman
werd met enige Zeeuwen in Atieh
vermoord, Frederik bleef met enke
le Vlissingers aldaar gevangen.
Een schip van de combinatie Ten
Haeff was reeds op de Engelse kust
vergaan. Wyseiyk verenigden zich
de vier Zeeuwse schepen in de Oost
en keerden samen in het begin van
't jaar 1600 met een rijke lading
speceryen in Middelburg terug, waar
zy met klokgelui werden begroet.
De reis had twee jaar- geduurd.
In Zeeland zag men dadeiyk
het grote voordeel in van samen
werking. Daarom werden in 1601
de compagnieën van Ten Haef
en van De Moucheron verenigd
tot de Verenigde Zeeuwse Com-
pagnle. De spoedig door deze
combinatie uitgezonden drie
schepen keerden het volgende
jaar met volle lading terug.
Ook in Holland waren verenigingen,
z.g. Compagnieën van Verre,
36. Ze meerden de
„rvraak" keurig aan de
Kade, en ze lagen daar
nog geen vyf minuten, of
Tim Teller kwam de
loopplank opgelopen, tot
grote schrik van de
maat. „Daar heb je die
kerel weer!" dacht de
maat. „Hoe kan die hier
zyn? Wat wil hy? Wat
zal dat weer beteke
nen?"
Tim Teller duwde de
maat, die met open
mond in de weg stond,
ruw opzy en stevende
met grote passen naar
Kappie's hut.
Kappie zag hem vol ver
bazing binnen komen.
„Wat komt u hier
doen?" vroeg hy ver-
„Ik kom m'n geld terug halen!" zei Tim Tel
ler dreigend. „U komt niet op tyd in Zuid-
Afrika. Al dat geld, dat ik u voor kolen ge
leend heb. moet ik tot op de laatste penny te
rug hebben! Meteen!"
„Wat is dat voor onzin, kerel!" riep Kappie
woedend. „Wie zegt, dat ik niet op tyd aan zal
komen! U krygt geen cent terug! Ik heb trou
wens niks!"
„Zo, zit het zo!" zei Tim Teller met een loe
rende blik in zijn ogen. „Dat betekent diefstal!
Bent u soms vergeten, dat het een lening was?
Geleend geld hoort terug betaald te worden!"
nen van de voeten en het geld uit
den buldel."
Het was vooral de raadpensionaris
Johan van Oldenbarneveld, die aan
spoorde tot samenwerking, niet al
leen in Holland maar in de gehele
republiek. De Zeeuwen, die reeds
verenigd waren, voelden in het eerst
daar niet veel voor. Het bemiddelend
Jitreden van Prins Maurits, die als
eer van Vlissingen en van Veere
en als Eerste Edele in Zeeland veel
invloed had, wist ten laatste de Zeeu
wen over te halen tot samenwerking.
Alzo werd in Maart 1602 de „Gene-
.r_. rale Nederlandsche Geoctroyeerde
richt, die met elkaar concurreerden 1 Oostindische Compagnie" opgericht.
zowel by de aankoop in Indië als
met de verkoop in ons land en in
andere landen.
„Zy zeilden malcanderen de schoe-
Het octrooi van de Staten-Generaal
verkreeg de Compagnie op 20 April
1602.
(Slot volgt).
■QE NSEÜWE ZOMERZEGELS
MIDDELBURG OP DE TWEEDE PLAATS
Zierikzee kan kampioen worden
Ook het komende voetbalweebend staat weer geheel ln het teken van de
ontsnappingspogingen van Vlissingen en Goes. In de derde klas vecht
Sluiskil met de rug tegen de muur voor zijn behoud tenvyi Zierikzee de
kroon op het werk kan zetten. Middelburg n gaat mogeiyk zijn kampioen
schap prolongeren. Lewedorpse Boys start in de promotieeompetitie met
een lastig reisje naar Burgh.
Met nog twee wedstryden voor de
boeg zyn aan de hand van de rang
lijst nog vele mogelykheden uit te
pluizen en de recente overwinningen
van Vlissingen hebben met recht top-
ipanning gebracht in de stryd om de
fatale plaats te ontgaan. Om deze
spanning te behouden is een eerste
vereiste dat Vlissingen de komende
strijd tegen Rood Wit niet verliest,
want dan is het pleit beslecht. Maar
waarom zouden de rood-witten thans
wanhopen? Goes speelt zyn laatste
thuiswedstrijd en afgaande op de
longste resultaten mogen we hier
met enig optimisme de strijd tegen
de Baronie tegemoetzien. PJVC zal
weliswaar geen gemakkelijk tegen
stander blyken, maar we voorzien
toch dat Alliance zich in veiligheid
gaat brengen. Terneuzen zou zyn po
sitie verbeteren by een overwinning
op TSC. Middelburg krygt kampioen
Internos op visite. De groen-witten
zullen zeker gebrand zijn de tweede
plaats te bereiken, zodat een span
nend partytje verwacht mag worden.
De derby in Bergen op Zoom is van
buitengewoon belang en de plaatse
lijke rivaliteit zou MOC wel eens
duur te staan kunnen komen, zelfs
tegen een Dosko uit vorm. Zou Vlis
singen immers winnen en MOC ver
liezen, dan blijft, met de dan nog reste
Vlissingen-MOC
ontsnapping nog
rende ontmoeting
de deur naar de
open.
DERDE BXASSE D:
Met uitzondering van de wedstrijd
in Sas van Gent tussen Corn Boys
en Sluiskil zyn de uitslage'n der ove
rige wedstrijden van weinig belang
meer. Axel kan het in Breskens
kalmpjes aan doen. Meto zal voor
Zeelandia een kwade genstander
blijken evenals Biervliet voor RCS
De Zeeuwen zal tegen Odio flink van
zich af moeten byten, anders komt
de tweede plaats nog In gevaar. Ook
Nieuw-Borgvliet en Clinge kunnen
het rustig aandoen en zoals gezegd
vecht Sluiskil voor zijn laatste kans.
n r Je tege -n Boys be
tekent vry zeker degradatie.
VIERDE KLASSE G:
Alle chu spelen hun laatste wed
strijd. Zierikzee heeft aan één punt
genoeg in de uitwedstryd tegen RSV
om kampioen te worden en het ziet
er wel naar uit dat dit ook lukken
zal. Halsteren zal Grenswachters wel
naar de afdeling Noord-Brabant te-
rugwyzen. De uitslagen der andere
wedstryden zyn van weinig belang
meer. Robur is favoriet, evenals de
Schutters en Kaaise Boys.
f KBGCTffTCiO/tf'ira/g"
110 Kilometer per uur
Lachend stak de machinist
zijn hoofd uit het raampje
van de grote locomotief.
„Mooi he, Jan!", riep hij
naar Deneden. De jongen op
het perron kreeg een kleur
van verlegenheid. „Ik heet
geen Jan, meneer!" zei hij.
„Ik heet Popie!" „Een pracht-
naam", vervolgde de machi
nist, terwijl hij het kleine
ijzeren deurtje opendeed en
'.angs een laddertje naar be
leden ging. „Maar myn
naam moet je ook niet uit
poetsen! Ze noemen me
Zwarte Ko en waarom denk
je?" „Ife denk omdat U Uw
gezicht nooit wast!" ant
woordde Popie grinnikend.
De machinist moest zich aan
een koperen stang van de
machine vast houden om niet
om te vallen van het la
chen. „Jij bent me een
mooie!" zei hij tenslotte.
„Maar toen ik jouw leeftijd
had. was ik ook niet voor de
poes. Ze konden me altijd by
de locomotieven vinden Ja,
ik wilde direct al machinist
worden". „Dat wil ik ook!"
zei Popie, die-door de gulle
lach van Zwarte Ko zyn ver
legenheid te boven was ge
komen. „Ach meneer, gaan
we een stukje rijden en mag
ik dan sturen?!" „Poeh",
grapte de machinist, „jij wil
alles in één keer. Nee, rij
den mag je nu niet, maar
kom maar eens boven, dan
zal ik je de machine laten
zien". Plots voelde Popie
twee sterke handen in zijn
zij, hij zweefde door de lucht
en stond met een reuzen
zwaai boven aan het ladder
tje. „Oh!", riep de jongen vol
bewondering toen hij al die
meters, peilglazen, handles,
stangen en buizen zag, „hoe
weet U daar allemaal wys
uit en hoe gaat-ie nu rij
den?" Zwarte Ko deed zijn
best om alles zo duidelijk
mogelijk uit te leggen. „Ja,
jongen", zei hy tenslotte, „ik
kan me voorstellen dat je dit
allemaal erg mooi vind.
Toen ik zo jong was als jij
mocht ik ook eens bij de ma
chinist op de locomotief
Deze drie Chinezen
mogen er wel wezen.
Ze zingen: „Ping-pang Pie"
van do-re-mi-fa-si.
van do-re-mi-sol-fa
teken ze nu maar na!
komen. Ik was er zo van
onder de indruk, dat ik des
avonds in bed alle krukken,
stangen en meters nog uit
myn hoofd kon opnoemen.
Ik voelde me zelf al machi
nist op zo'n grote Jumbo-lo
comotief. De machine stamp
te en we denderden door het
holst van de nacht met gro
te snelheid over de rails. De
kilometer-teller wees 110 ki
lometer per uur aan en de
wind rukte aan myn petje
dat echter muurvast op mijn
hoofd zat. Er kwam een sta
tion in zicht en langzaam
drukte ik de hefboom terug.
Maar tot myn grote schrik
constateerde ik dat de loco
motief geen vaart minderde.
Ongerust keek ik de stoker
aan. We probeerden alles,
maar de machine stoof voort.
Met onverminderde snelheid
passeerden we het station. In
een flits zag ik de stations
chef nog met een rode vlag
zwaaien, maar toen ylden we
weer verder, de donkere
nacht In. Alle seinen stonden
onveilig, de machine stampte
en schokte, het was een wan
hopige toestand. „De brug
over de grote rivier is open!"
stotterde de stoker, die totaal
overstuur was. Ik behield
gelukkig myn kalmte. In een
kastje vond ik een ijzerzaag.
„Ga mee!", commandeerde
ik. We klommen samen over
de kolenwagen heen en stap
ten. terwyl de trein voort
raasde, over op het eerste
personenrijtuig. „Ik zaag de
koppeling door!" schreeuwde
ZWART MAKEN EN
OMZETTEN
Maak in onderstaand figuur
alle vakjes waar een punt in
staat zwart.
Er komen dan, naast
elkaar, drie tekeningen te
voorschijn. Zet de namen
van deze voorwerpen, van
links naar rechts, in de vak
jes. Alle letters hebben nu
een nummer. Verander dan
de onderstaande cyfers in
letters en je krijgt een kort
rijmpje.
1-14-8-3 13-8 1-14-8-:
1
IO
1
4
12.
l"
ri
9
14
11
2.
i
il
1
14
5
9-13-4-2-4-8 12-13-4-7 3-4
12-11-13-7 4-8
2-13-4-5-9-14-9-14 13-8
1-11—13-7
ik boven het lawaai uit tegen
de stoker. „Ga jy maar naar
binnen!". Ik zette de zaag in
de grote stalen schakel die
de verbinding met de trein
vormde. Hoelang ik gezaagd
heb weet ik niet, maar plots
schoot de schakel los van de
'rein en deze zette met nog
grotere snelheid de dolle-
nansrlt voort. Ook de
stoomleldlng, die met de
remmen van de trein was
•erbonden, brak.
Plots schoten alle wie
len vast en gierend en pie
pend kwamen de treinwa
gons tot stilstand. Met klop
pend hart luisterde ik naar
het wegstervende geluid van
de voortrazende onbemande
locomotief. De open brug
kon niet ver weg zijn. In
eens klonk er zo'n ongeloof-
iyke harde knal. dat ik uit
myn bed opveerde en met
dekens en al dwars door
mijn slaapkamer rolde. Myn
moeder kwam verschrikt
toesnellen, maar moest toen
verschrikkelijk hard lachen
toen ze me met de spanning
nog op mijn gezicht half on
der de tafel vond. „De loco
motief ligt ln 't water!" hak
kelde Ik. „Malle jongen!"
antwoordde ze alleen, ,je
hebt gedroomd!"
Een schilderijtje
klein en duur,
Moet hij Miesje aan
de muur.
Ze timmert flink,
het klinkt alom,
Maar plots buigt daar
de spijker krom.
„Verdraaid!", roept Mies,
„dat valt niet mee!"
Want de volgende spijker
breekt in twee.
Ik wou dat ik dat
snappen kon!
Die muur lijkt me zowaar
van betonl
's Middags pas hangt
't schilderij.
Maar Mies is niet tevree.
En jij?
Advertentie
Acht Ideureit, één prijs: 28 eant
VIERDE KLASSE H:
Koewacht kan Oostburg het vuur
na aan de schenen leggen. Ria lijkt
ons te sterk voor IJzendyke en Hon-
tenisse voor Hoofdplaat, tenzy de
staartclub8 weer voor uitschieters
zorgen. EMM zal PSK weinig kans
geven terwijl Hulst nog een nuttig
oefenpartijtje tegen Aardenburg kan
spelen.
RES. 2e KLASSE D:
Een te verwachten overwinning
voor Middelburg n, gepaard met een
gedeeltelijke misstap van Vlissingen
II tegen de Terneuzen-reserves, zou
prolongatie van de titel - voor de
groen-witten betekenen.
PROM. AFD. „~LLAND:
Het eerste optreden van Lewedorp
se Boys stelt reeds onmiddellijk hoge
eisen, maar kansloos zijn de bezoe
kers tegen Burgh o.i. niet.
HET PROGRAMMA
EERSTE KLASSE A:
De Volewyckers-Enschedese Boys; 't
Gooi-EDO; Elinkwijk-Velocitas;
Haarlem-AGOW; Theole-DWS; Hee-
renveen-Frisia; Go Ahead-GVAV.
EERSTE KLASSE B:
Leeuwarden-Wageningen; Ooster-
parkers-Sneek; Blauw Wit-Achilles;
Zwolse Boys-VSV; Be Quick-DOS;
Vitesse-Ajax; Enschede-RCH.
EERSTE KLASSE C:
DHC-ADO; B'.eijerheide-NAC; Feije-
noord-RBC; Quick (N)-BW; MW-
Juliana; SW-Sittardia.
EERSTE KLASSE D:
Chevremont-Hermes DVS; Maurits-
Xerxes; WV-NEC; Brabanti a-Em.
ma; Limburgia-Sparta; HBS-PSV.
ZUID I
TWI E KLASSE B:
Rood Wit (W)-Vlissingen; RAC-Al
liance; Terneuzen-TSC; Goes-De Ba
ronie; Middelburg-Internos; Dosko-
MOC '39.
DERDE KLASSE D:
Meto-Zeelandia; Breskens-Axel; Com
Boys-Sluiskil; RCS-Eiervliet; De
Zeeuwen-Odio; Nieuw Borgvliet-Clin-
VDERDE KLASSE G:
RSV-Zierikzee; Robur-HSC '28;
Kaaise Boys-NSV; Yerseke-De Schut
ters; Grenswachters-Halsteren.
VIERDE KLASSE H:
Koewacht-Oostburg; RIA (W)-IJzen-
dijke; Hontenisse-Hoofdnlaat; EMM-
PSK; Aardenburg-Hulst.
P"S. TT*RT n
Vlissingen 2Terneuzen 2; Mid
delburg 2De Zeeuwen 2.
PROM. AFD. ZEELAND:
Burgh-Lewed. Boys.
PROGRAMMA
J UNIO RE N COM 1' ETI TIE
Junioren A_ Groep A I:
Schoondijke IRCS 1; Arnemulden I
Serooskerke I; RCS EL—Zeelandia
I; Vlissingen I-Walcheren I; Goes I-
Kapelle I.
Groep A II:
Hansw. Boys IGoes II; Vlissingen
IIRobur I.
Groep A UI:
Terneuzen I—Hulst I.
Junioren B. Groep B I:
EMM IVlissingen I; Oosfcburg I—
Middelburg I;- Vlissingen if—De
Zeeuwen I; Zeelandia INieuwland
L
Groep B II:
De Zeeuwen IIIVCK I; Breskens I
Middelburg II; Goes I Middelburg
HI; RCS I-Vlissingen Hl.
Groep B III;
Kloetinge I—'s H. Arendskerke I;
Robur IWemeldinge L
Groep B IV:
Mevo IRenesse L
Groep B V:
Hoek I—Axel I; Terneuzen I—AZV
V I; Sluiskil ICorn Boys I.
Groep B VI:
Hontenlsse ISteen L
