c: Onopgesmukte jeugdherinneringen uit de eerste wereldoorlog D Goden in plastic, het bal van schrijvers en uitgevers C „VINGERHOEDSKRUID" BRENGT ZIJN AUTEUR GEEN LAUWEREN I Matje _J ZATERDAG 1 MAART 195a P ROV IN Cl ALE ZEEUWSE COURANT LETTERKUNDIGE KRONIEK Raymond Brulez: ,JRet Pakt der Triumviren" DE VLAAMSE SCHRIJVER RAYMOND BRULEZ (geb. 1895) kreeg In ons land eerst het vorige jaar groter bekendheid, toen „Het Huls te Bor gen" uitkwam, het eerste deel van een reeks van vier boeken, waarin de auteur zijn eigen levensgeschiedenis zal vertellen. Thans is „Het Pakt der Triumviren" verschenen, het tweede deel, waarin slechts een heel enkele maal wordt teruggegrepen naar gebeurtenissen, verhaald in „Het Huls te Borgen", en dat zich dan ook zeer goed afzonderlek laat lezen als een af gerond geheel: de mémoires van een man die terugziet op zijn jongelings jaren, en wel voornamelijk de jaren 1913-'19; de eerste wereldoorlog met zjjn voorspel en nasleep. Met „Het Huls te Borgen" plaatste Brulez zich opeens tussen de opmerkelijkste hedendaagse Nederlands-schrjjvende auteurs. In „Het Pakt" overtreft hjj zjjn eerste deel, en een ieder die dan ook deze werken kent, zal met belangstelling naar de beide volgende delen uitzien. „Pour supporter sa propre histoire, chacun y ajoute un peu de légen de"!), begint Marcel Jouhandeau zijn boek „L'Imposteur". Deze zin had als motto boven Brulez' werk kunnen staan, want in deze gero- manceerde levensgeschiedenis zjjn waarheid en droom zózeer dooreen- geweven, dat wellicht de auteur zélf moeilijk aan kan geven waar de waarheid in de „légende" overgaat. Voor de lezers zijn echter al de on opgesmukte gebeurtenissen volkomen aanvaardbaar. In Mei 1913 sloten drie jongeman nen, Jullen Martijn, Bertrand Dael- man en Raymond Brulez het pakt der Triumviren (triumvir drie man, iemand die deel uitmaakt van een driemanschap; de term is af komstig van de bestuurstriumvira- ten in het voor-Christelijke Rome) waarbij besloten werd „onvoorwaar delijk en zonder enige beperking elk ander in het leven b|j te staan, tel kens wanneer één onder hen op de hulp van de paktgenoten beroep zou doen". Alleen Julien, die grote daden van het drietal verwachtte, nam dit pakt au sérieux; Bertrand vond het belachelijk, bijna weerzinwekkend, en Raymond vond het onwezenlijk-ro- mantisch. De jongel .i waren om de 18 jaar, en niet eens zulke bar in tieme vrienden. Raymond, de schrij ver dus, wiens ouders het in het „Huis te Borgen" uitvoerig geschil derde strandhotel hielden in een Bel gische badplaats waar zjjn vader ge meentesecretaris was, zowel als Ber trand, behoorden tot de „beter gesi tueerden"; Juliens ouders daarente gen waren eenvoudige mensen, zijn vader was stadsomroeper in de bad- stad „Borgen". Deze Julien, een van nature kuise jongen, had vanaf de kinderjaren een zeker overwicht op Raymond, doordat h(j eens een grie zelige „doodskop" (een uitgeholde biet met een brandende kaars er in) tot pulp had gestampt en omdat hij het ook eens voor Raymond had op genomen in een gevecht, nl. toen Ray monds vader gestorven was en een Culfurele Cavalcade MOZARTVEREERDERS hebben felle protesten doen horen, toen bekend werd dat de vereniging Monumenten zorg in Oostenrijk toestemming heeft verleend tot het slopen van een ge deelte van het verwoeste Mozarthuis in Salzburg. Op de plaats van het straks gesloopte gedeelte zal een mo dern kantoorgebouw verrijzen; het nog gespaarde gedeelte wordt Mozart- museum. DE LITTERAIRE MARKT, behorende bij de Boekenweek, zal ook dit jaar worden gehouden in de gebouwen van „De Bijenkorf" te Amsterdam en Rot terdam Zes en negentig schrijvers zullen als standwerkers fungeren om eikaars boeken aan de man te bren gen. ORSON WELLES, de beroemde ac teur-regisseur, komt over enkele da gen naar Nederland om scenes uit werken van Shakespeare en fragmen ten uit „The Third Man" voor te dra gen. Hij zal optreden te Amsterdam en Den Haag op resp. 8 en 9 Maart DRIE HISTORISCHE GEBOUWEN te Nijmegen, namelijk de Karolingische kapel, de Latijnse school en de Belve dère worden gerestaureerd. De ge meente betaalt f 150.000,en van het Rijk en de Provincie wordt verdere steun verwacht. JAN MUSCH herdenkt op 1 Maart zijn 75ste geboortedag als Jerolimo Rodrigo in Breero's Spaanse Braban der"; h\j zal dan tevens zestig jaar op de planken hebben gestaan en bij dit jubileum staat hij op die van Amster dams Stadsschouwburg. DE ACTRICE ELSE MAUHS, die reeds afscheid nam van het toneel, zal Maandag a.s. meespelen in het hoor spel „De Keizerindat dan van half tien tot elf uur des avonds door de V.A.R.A. zal worden uitgezonden, on der regie van Carel Rijken. Zij zal de titelrol spelen. MEESTERWERKEN meer bekendheid geven is o.m. het streven van de UNESCO en in het kader hiervan be reidt deze organisatie een expositie voor van 150 reproducties van tekenin gen van Leonardo da Vinei, wiens vijfhonderdste geboortedag dit jaar herdacht zal worden. De tentoonstel ling, die in Parijs gehouden zal wor den, omvat verder een deel van de kunstcollectie van Windsor Castle In Engeland. BOBBELTJE is de Nederlandse titel van een Frans blijspel, waarin Guus Hermus van Comedia nog laat in het seizoen triomfen komt vieren en het wekt allerwegen verwondering, dat Comedia dit voortreffelijke stuk niet wat eerder gebracht heeft. VICTOR HUGO zal in de Sowjet Unie worden herdacht ter gelegenheid van zijn 150ste geboortedag door de uit gifte van een speciale postzegel klasgenoot honend: „Sliep, sliep, je vader is dood!" had geroepen. Die daden hadden een niet te verbreken band geleed. Julien ontwikkeld zich, vooral in zijn studententijd, tot een fel, activistisch flamingant, een strij der voor de gelijkschakeling tussen Vlaams en Frans in België. De haat van de flaminganten tegen alles wat Frans was, bracht activisten er toe, zich in de eerste wereldoorlog aan de Duitse zijde te scharen en Julien komt dan ook in het verkeerde kamp terecht. Bertrand Daelman was de klein zoon van een ryke. wonderlijke man: Justin Moret, die er prat op ging dat zijn voorvaderen verwant waren aan Robespierre. Raymond komt la ter bij die grootvader als secretaris in dienst. Het leven van deze heer op zijn villa „Ultima Thule" wordt dan ook uitvoerig, met veel kostelijke anecdotes, beschreven. Aan de tra gische dood van de heer Moret, die wegens spionnage voor de geallieer den wordt gearresteerd en later, in het zicht van de vrijheid ten offer valt aan de Spaanse griep, wordt een van de aangrijpendste bladzijden ln dit boek gewijd. Bertrand Daelman, door HANS WARREN zoon dus van Morets dochter en een robuste aannemer blijkt als kind de t.b.-inslag van zijn grootmoeder te hebben geërfd, waardoor hij een jaar met zijn been in het gips moet. Hij geneest evenwel, en als de oorlog uitbreekt neemt hij terstond dienst als vrijwilliger, a.h.w. om zichzelf zijn lichamelijke volwaardigheid te bewij zen. Hij maakt zelfs een kleine mili taire carrière, waardoor hij. degene die het meest sceptisch stond tegen over het „palet", na afloop van de oorlog Julien, die van zijn vrijheid is beroofd, een handje kan helpen. Hoe wel zij dus politieke tegenstanders waren, zegevierde de kracht van het pakt. En Raymond, de schryver? Hij be kent het zelf eerlijk: terwijl Bertrand en Julien gevaarlek geleefd hadden, strödend voor tegen elkaar indrui sende idealen, was hij de weg van de gemakzucht gegaan. Hij was overal tussendoor gescharreld, en pas in 1919, bij de „speciale lichting'' inge deeld als stalsoldaat, een postje waar Bertrand hem overigens ook nog vanaf helpt. Het boek eindigt met een samenkomst van de paktgenoten in het Zeeuwse stadje Veere. En dit is het sympathieke van deze mémoires het „peu de légende" is tot een minimum beperkt. De schrijver geeft het zeer onopgesmukte verhaal van een doodgewone, artistiek be gaafde en wat nerveuze, maar in geen enkel opzicht uitzonderlijke jon geman De eruditie van de schrijver, zjjn meesterlijke zelfbeheersing en zijn brede psychologische kennis ma ken dit boek over zijn vroegere ge stalte, die gewone, de kantjes-er-af- lopende jongeling in zjjn nette, bur- geljjke omgeving niettemin ..groot". DE TAAL Brulez' taal is rjjk, af en toe sterk Vlaams getint, (vooral in het ge bruik van v;:-Nederlandste Franse woorden), en soms té barok van ad jectieven, bv. in: „Zjj droeg een grau we vettige pjjpmuts op het slonsig haar. Ze veegde met de pols haar snottige neus en droogde de handen aan de drekkïge, blauwe schort" (pag. 20). Daar tegenover staan vele poëtische juwelen, als deze beschrij ving van een zon op een najaarsland schap: „De herfstzon zat als een dia manten spin in een web van zilveren stralen" (pag. 153). Brulez is op zijn best, wanneer hij zijn scherp geob serveerde. humoristische, tragische of schokkende anecdotes vertelt. Uiter aard wemelen memoires van anec dotes. Met het onlangs besproken „Klaag lied oni Agnes" van Marnix Gijsen waarin toevalligerwijs Gysens sol- datenherinneringen zjjn verwerkt) be hoort „Het Pakt der Triumviren" tot de belangrjjkste Vlaamse boeken die de laatste tijd het licht zagen. Raymond Brulez: Het Pakt der Triumviren. J. M. Meulenhoff, Amsterdam. 1) Om de eigen levensgeschiedenis te schragen voegt iedereen er wat extra's aan toe. Van de geheimen van de zee te beginnen met ééncellige organismen tot de iceesl gecompliceerde ongewervelde dieren heeft één van de beroemd ste glasblazers ter wereld, Herman O. Mueller, copieën gemaakt: tot in de details perfecte modellen van geblazen glas. Mueller, die werkt voor het Amerikaanse Museum voor Natuurlijke Historie, besteedt aan ieder model van zes maanden tot een jaar, nauwkeurig ieder draadje van het organisme bestuderend, voortdurend vergelijkend met wetenschappelijke tekeningen om zeker te zjjn van elk detail van de vele malen vergrootte modellen. Dr. Albert E. Parr, de directeur van het Museum, heeft een tentoonstelling ingericht van deze unieke en onbetaalbare collectie. De achtjarige David Davis bestudeert met aandacht alle kleine bijzonderheden van de in glas geblazen spinachtige Japanse reuzenkrab. Als in de dagen van Hitier Sedert enkele maanden circuleert in West-Dultsland de eerste na-oor- logse film van Veit Harlan, de pro ducent van de film „Jud Süss". Hoe wel Harlan reeds geruime tijd gele den door een zuiveringsgerecht te Hamburg in de gelegenheid werd ge steld zijn werkzaamheden te hervat ten is er een golf van protest opge gaan tegen zjjn herverschijnen in de filmwereld. In enkele steden zijn demonstra ties tegen de film gehouden. In Ham burg, Göttingen en Freiburg hebben studenten daartoe het initiatief ge nomen, in alle gevallen echter met het gevolg dat anti-Joodse tegenbeto gingen hebben plaats gehad. Volgens een officieel rapport moet het daar zijn toegegaan als in de dagen van Hitier. De socialistische jurist dr. Adolf Arndt heeft in de Bondsdag een bloemlezing gegeven van de lie derlijke anti-Joodse kreten, die door de massa werden uitgestoten. Philosoof Emile Brehier te Parijs overleden De wijsgeer Emile Brehier, lid van het instituut en historicus der filoso fie, die sinds 1941 de zetel van Berg- son innam is te Parijs overleden. Hij was hoofdredacteur van de „En cyclopedie Philosophique" en de Re vue Philosophique, schreef een „Histoire de la Philosophie" in vier delen en vertaalde en commentarieer de de werken van Philo. Van zijn hand verschenen talrijke studies over de filosofie van Plotinus en over die van de Middeleeuwen. PLANKEN-PROMENADE Het Volkstoneel boekt daarentegen succes met „Het Woord" van Kaj Munk (Van een speciale correspondent). ..A call on the window" luidt de oorspronkelijke titel van bet toneelstuk, dat Comedia dezer dagt onder de naam „Vingerhoedskruid" in de Haar lemse Stadsschouwburg voor het eerst opvoerde. De schrijver van het stuk. de tot dusver hier onbekende Engelse auteur James Doran zoon van de schrijfster van „Toontje heeft een paard getekend" was speciaal naar Nederland gekomen om deze première bij te wonen. Een weinig opmerke lijke première, voornamelijk door de middelmatige kwaliteiten van het stuk. welke middelmatigheid vanzelfsprekend ook voor de spelers een handicap vormde. Vóór de pauze waren de verwach tingen ten aanzien van de verdiens ten van het verhaal nogal hoog ge spannen, daar de beide eerste bedrij ven tamelijk sterk zijn opgebouwd en ook een zekere climax bezitten. Na de pauze werden deze aanvankelijke verwachtingen echter teniet gedaan, doordat de auteur in de belde laatste taferelen een overvloed van me rendeels weinig terzake doende psychologische probleem ten tonele voert, waarbij krj het in een thriller onontbeerlijke element, spanning, uit het oog verliest en bovendien de dia logen veel te breedsprakig doet zijn. Onder verdachte omstandigheden sterft aan het begin van het verhaal een man. Na onderzoek blijkt hij ver giftigd te zijn door middel van vin gerhoedskruid. de plant wier blade ren een dodelijke gifstof bevatten. Zijn jonge weduwe wordt van de moord verdacht. Twee politiemannen komen een onderzoek instellen cn tijdens hun verblijf in het huis breekt AMSTERDAMS PODIUM Interessante mensen zonder bezienswaardigheden.. Het behoort tot de kardinale vergissingen der mensheid, te menen dat bepaalde bevolkingsgroepen uit hoofde van hun beroep interessant zijn. „De toneelspelers" zijn, in het dagelijkse leven, in geen enkel opzicht beziens waardiger en belangwekkender dan bijvoorbeeld „dé notarissen". Hetzelfde geldt voor „dé schilders", voor „dé dichters" en voor „dé schrijvers". Nu de Boekenweek toch op een oor na is gevild, is het misschien de moeite waard deze waarheid eens een keer naar voren te brengen. Treffend van juistheid bleek die waarheid tijdens het „Schryversbal", het welk vorige week Vrijdagnacht in de lokaliteiten van de Amsterdamse stads schouwburg werd georganiseerd. Er waren heel wat schrijvers en men had dus een overvloed van vergelijkbaar materiaal. De grootsten onzer pennevoerders waren daar vereend: vooraan Simon Vestdijk, van wie halfjaarlijks boek na boek de pen verlaat. Simon was er met Henriëtte van Eyk, en het was merkwaardig met hoeveel onverholen verbazing en adoratie menig niet- schrijver dit litteraire paar op hun dolages over de schouwburggalerijen volgde. Desondanks is Simon een zeer weinig spectaculaire figuur en het zelfde kan men van zijn begeleidster opmerken. Theun de Vries was er ook. maar hij is interessanter in zijn boe ken. Een gewoon man, die in het da gelijks leven procuratiehouder van een boerenleenbank zou kunnen zijn. Daar was Simon Carmiggelt, van wie men scheen te verwachten dat ieder woord, hetwelk over zijn lippen rolde, van geest en esprit getuigde. Dat deed het niet en dat is ook onmogelijk. Een aardige vent, maar veel aardiger in zijn litteraire leugens, journalistieke dwaasheden en knotsige kolderij. Er waren nogal wat experimentele schrij vers en dichters. Niets aan te zien. Ze vielen zelfs bitter tegen, nademaal zij voor een goed deel waren verschenen in avondkleding. Ik voor mij dacht dat onze experimentelen zich te goed achtten voor zo iets burgerlijks als 'n Schrijversbal. Tenslotte is dit een in stelling van de gehate bourgeoisie, met alle aankleve vandien. Enfin, ze wa ren er. Eduard Hoornik was er, ver maard dichter in de lage landen, nog al dik en veel te vrolijk voor iemand bij wie men een behoorlijke portie Weltschmerz veronderstelt. Hij stelde mij teleur. Zoals weer andere schrij vers me teleurstelden, wier trieste ge schriften me een gans andere ver schijning hadden doen veronderstel len. Nee, het waren feestvierende pro curatiehouders, inspecteurs van le vensverzekeringen, directeuren van woningbureaux en hoofdonderwijzers. Met hier en daar een enkele uit zondering, die de regel slechts scheen te bevestigen: zoals de dichter Roland Holst, die zélfs op de amoureuze trap pen van de schouwhurg z'n stijl be hield en er al vrij spoedig genoeg van scheen te krijgen. En huiswaarts toog. En zoals de schrijver Halbo Kool, die vergeten was zjjn pullover en daagse broek uit te trekken en daar rond doolde tussen al dat galazwart, al die zijde, al dat bloots, als een verloren ziel op de kermis der üdeiheid. Zo waren wij daar vereend, de schrijvers, de uitgevers en de boek verkopers, en wat wèl interessant was: dat was de sfeer van eensgezindheid. Zodat ook aan de legende, dat uitge vers en schrijvers eikaars doodsvijan den, en aan de andere legende, dat boekverkopers dulle, vervelende ke rels zijn, eveneens een einde werd ge maakt. Ik heb m'n ogen uitgekeken aan de hoeveelheid vrouwelijke schoonheid die daar vereend was. En zo waren wij dan verenigd, de huurlingen van de Ivoren Toren, en zij die gekomen waren om hen te be zien. Om te zien hoe Willy Corsari een stukje stokbrood-met-kaas at (pre cies als uw tante uit Broek in Water land). Om te zien hoe Anthony Don ker z'n borrel dronk (nèt als die aar dige oom van u uit Franeker). Om te zien hoe Anna Blaman danste (niet anders dan uw getrouwde nicht uit Oegstgeest). De uitgevers glimlachten bij het aanschouwen van hun belegd kapitaal dat aan hen voorbijdanste. door ANTH. VAN KAMPEN 'J middelerwijl naarstig rekenend op welke manier de voorschotten er weer uit zouden kunnen komen. Tegen vijf minuten over half vijf kwam het einde. Dat einde werd ge pleegd met het zingen van het Wil helmus, hetgeen me. in alle beschei denheid, niet helemaal juist leek. Er waren op dat ogenblik op de Parnas sus nèt iets te veel nectardampen, er was nèt iets te veel zweet en nèt iets te veel aandacht voor elkaar, dan rug gelings voor onze nationale hymne ge plaatst te worden. Men kan er, het volgend jaar, beter mee beginnen, dunkt mij. Daarna kroop, reed of krabbelde men door het ochtelijke Amsterdam huiswaarts. Of het Neder landse volk door dit bal-der-schrijvers, inluidende de Boekenweek 1952, dich ter tot het boek is gebracht, is een Charles Dickens voor iedereen bereikbaar Weinig schrijvers zullen zo popu lair geweest zijn, als de beroemde Charles Dickens was, en na zijn dood is gebleven. Zijn boeken werden bij duizenden gedrukt en herdrukt, in al le beschaafde landen vertaald, terwijl de oplagen alleen in Amerika al in de honderdduizenden liepen. Na zijn overlijd/n bleven er honderden Boor- ten uitgaven verschijnen, geïllustreerd door de beste tekenaars, en nog he den ten dage weet zijn vertelkunst welhaast een ieder nog onverminderd te boeien. De kostelijke figuren uit zijn vele boeken komen nog even fris en levend tot de lezer, als ten tijde va" hun on^-'^an, nu meer dan een eeuw geleden. Dic kens' werken zijn aan geen tijdperk gebonden. omdat hy niet alleen een goed schryver, maar bovenal een groot en gebo ren verteller was. En vooral omdat hij vertelde voor iedereen. De verschijning van Dickens com plete werken in een nieuwe Nederland se vertaling bij d;. uitgeverij „Het i uerschyr»selSpectrum" te Utrecht, mag dan ook zeker een belangrijke gebeurte nis in de Nederlandse boekenwereld genoemd worden. Want niet alleen was er reeds sinds jaren geen volle dige Dickens ln het Nederlands ver krijgbaar, maar bovendien verschij nen deze nieuwe vertalingen in de vorm van zg. „pocket-books", zodat zij voor iedere beurs bereikbaar zijn. Als eerste in deze serie van 34 „pocket-books", die met tussenpozen van drie weken verschijnen zullen, is thans uitgekomen het eerste deel van de beroemde en geestige „Pick- wick-club". In een uitstekende ver taling van Godfried Bomans lezen wij opnieuw de belevenissen van de heer Samuel Pickwick, die zo'n uitzonder lijk talent bezit om zich in alle mo gelijke avonturen te verwikkelen. De oorspronkelijke illustraties op aan wijzingen van Dickens zelf gemaakt, verluchten eveneens de nieuwe uit gaven. Behalve Godfried Bomans werken als vertalers o.a. mede J. C. Bloem, Antoon Coolen, C. J. Kelk, Clare Lennart en Emmy van Lok horst Deze eerste uitgave gaat verge zeld van een interessante beschou wing in boekvorm door D. de Lange, getiteld „Het verschijnsel Dickens", en eveneens verlucht met tal van ori ginele illustraties. „Droom der Gevangenen" gespeeld in een kerk Christopher Fry's ,A Sleep of Pri soners" (droom der Gevangenen), be leefde Maandagavond te Amsterdam de eerste opvoering in een omgeving, zoals de schrijver voor dit spel heeft bedoeld, nl. een kerk. Het „Amster dams Toneelgezelschap" voerde dit stuk op in de oude Remonstrantse kerk aan de Keizersgracht, waar dit maal een „uitverkochte kerk" aandach tig luisterde naar Albert van Dalsum, Johan Schmitz, Jacques Snoek en Kees van Iersel, de vier krijgsgevan gen soldaten, die 's nachts in de kerk hun ervaringen van de dag vermengd zien met hetgeen zij dromen. Even als bij de première in de Stadsschouw burg te Amsterdam, op 13 Oct j.l„ was de regie in handen van A. Defresne. de nabygelegen dijk door. zodat de woning geïsoleerd wordt. Met het ge volg. dat moordenares en dienaren der wet meerdere dagen in eikaars nabijheid moeten doorbrengen. Men verwacht na dit begin een steeds stagende spanning, eindigend met de ontmaskering der dadere3; doch de auteur gaat zich op zijpaden bege ven en net stuk ontrolt zich moei zaam naar een tam 'slot, waarin de weduwe zich buiten verdenking weet te stellen. Rie Gllhuys speelde beheerst, zij het op bepaalde momenten tc weinig emotioneel, de jonge vrouw; Joan Remmelts en John Gobau gaven ge routineerd doch ietwat té onbewogen spel als de beide politiemannen. Een uitstekende creatie maakte Wlm van Sierenberg de Boer van zijn rol als bediende. Nel Bakker zorgde voor een goede vertaling en Wim Vesseur voor prettige, rustige decors. VOLKSTONEEL EXPERLMENTEERT. Onder regie van Ben Groeneveld heeft het Nederlands Volkstoneel ln het gebouw voor K. en W. te 's-Gra- venhage, het toneelspel in vier bedrij ven „Het Woord" opgevoerd, dat door wijlen de Deense predikant Kaj Munk werd geschreven onder de titel „Ordet", en in het Nederlands is ver taald door Johan Winkler. In zijn ve le werken, waarvan Winkler er ver scheidene in het Hollands vertaalde, is Kaj Munk steeds opnieuw te velde getrokken tegen de onoprechte en zelfgenoegzame vroomheid van vele „christenen". Zo ook in „Het Woord", dat reeds verfilmd werd, en thans ln toneelvorm de komende maanden door het N.V.T. in verscheidene Ne derlandse plaatsen voor het voet licht gebracht zal worden. Een experiment dus, dat echter in de eerste opvoering van deze serie al met succes bekroond werd, want het was een alleszins lofwaardige vertolking die het N.V.T. te aan schouwen gaf. Ben Groeneveld, Em my Lopes Dias, Fred Sterneberg vooral, doch de overige spelers even eens, hebben deze om grote piëteit vragende materie op overtuigende en uiterst beheerste wyze tot leven gebracht. De ademloze stilte onder liet publiek tijdens de dramatische hoogtepunten in het stuk, vormde trouwens op zichzelf al een bewijs van de kwaliteit der opvoering. Voor de rest honden we het op de merkwaardige opmerking van profes sor Donkersloot in z'n openingsrede: „Laten we deze verloren avond zo snel mogelijk weer inhalen met het lezen van een goed boek". Of iets van dergelijke strekking. Het was de beste opmerking van heel de avond. Men zou haar, wat de schrijvers aangaat, ook zo kunnen varléren: „Ga terug naar uw ivoren toren en schrijf zo snel mogelijk een redelijke pagina proza". (Nadruk verboden). Op 'I Schokken en bonken. De vrouw, die vandaag met de animo van een terdoodveroor- deelde voor de Kadi trad, kwam me bekend voor, maar ik kon haar, zoals dat heet, niet direct thuis brengen. Nu was dat ook geens zins mijn bedoeling, want de jaren der blonde jeugd, waarin er van tijd tot tijd wat thuis te brengen viel zijn weggevallen als de meerderheid myner haren spoorloos maar aan wijsbaar. En. eerlyk gezegd, toen koos ik altoos een ander soort an- dermanskinderen dan die, waaruit la ter vuurvreetsters als deze Hendrika Zwerkenbrei gesproten zijn. Maar de rechter friste het verkreu kelde geheugen op toen hö zei: U hebt anderhalf jaar geleden ook te rechtgestaan wegens belediging, niet waar? Hendrika, die gekleed was in een geel wollen vest met rode noppeltjes en een paarsig bloemmotief rond de frontpanden, slokte haar ademsappel een weinig omlaag en zei: Het is de zelfde kwestie. 't Is altijd dezelfde kwestie; U kunt uw mond niet houden en U be ledigt maar raak. 't Is schande. Niet vammezelf, dat mens vreet me zenuwe op. ik heb nachten op me bed liggen schokken en bonken van de nerveusjiteit, me man kan d'r van meeprate. die was slecht gestuurd, die ging kepot van de meelij. Uw man is toch niet overleden?, schrok de rechter. Dat zou ze wel wille, maar me man is wel wijzer. Gezond as 'n vis, die overleef dat mens wel tachtig jaar. De beledigde bleek een witte juf frouw te zijn in een zwarte soepjurk met hoog boordje van pluizerige ma kelij. Ze galmde de woorden des eeds met een fluitende falsetstem, als speelde ze de overvallen maagd 'in een slecht toneelstuk. Het relaas, dat ze oplepelde met de bestudeerde klage- lykheid van een ongetrouwde juf frouw met zestien kwalen, was schok kend in zijn sobere narigheid. Salpe terzuur en bittere alsem, gemengd met de gemeenheid van alle bijtende stoffen ter wereldLevensleed der buurvrouwen, roman zonder eind. De officier wilde er een slot aan maken en offreerde vacantie op kos ten van de regering, maar de vrouw weende roerend om het lot van haar dertien kinderen en de rechter, die waarschijnlijk nog een glimp van hoop zag gloren, maakte er veertig gulden boete van. Hetgeen wel weer zal uitdraaien op schokken en bon ken in de uren, als de slaap verre blijft van Hendrika. Arme kerel, die prijkt op de eerste pagina van haar trouwboekje.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1952 | | pagina 7