c:
Onopgesmukte jeugdherinneringen
uit de eerste wereldoorlog
D
Goden in plastic, het bal van
schrijvers en uitgevers
C
„VINGERHOEDSKRUID" BRENGT
ZIJN AUTEUR GEEN LAUWEREN
I
Matje
_J
ZATERDAG 1 MAART 195a
P ROV IN Cl ALE ZEEUWSE COURANT
LETTERKUNDIGE KRONIEK
Raymond Brulez: ,JRet Pakt
der Triumviren"
DE VLAAMSE SCHRIJVER RAYMOND BRULEZ (geb. 1895) kreeg In
ons land eerst het vorige jaar groter bekendheid, toen „Het Huls te Bor
gen" uitkwam, het eerste deel van een reeks van vier boeken, waarin de
auteur zijn eigen levensgeschiedenis zal vertellen. Thans is „Het Pakt der
Triumviren" verschenen, het tweede deel, waarin slechts een heel enkele
maal wordt teruggegrepen naar gebeurtenissen, verhaald in „Het Huls te
Borgen", en dat zich dan ook zeer goed afzonderlek laat lezen als een af
gerond geheel: de mémoires van een man die terugziet op zijn jongelings
jaren, en wel voornamelijk de jaren 1913-'19; de eerste wereldoorlog met
zjjn voorspel en nasleep. Met „Het Huls te Borgen" plaatste Brulez zich
opeens tussen de opmerkelijkste hedendaagse Nederlands-schrjjvende
auteurs. In „Het Pakt" overtreft hjj zjjn eerste deel, en een ieder die dan
ook deze werken kent, zal met belangstelling naar de beide volgende delen
uitzien.
„Pour supporter sa propre histoire,
chacun y ajoute un peu de légen
de"!), begint Marcel Jouhandeau
zijn boek „L'Imposteur". Deze zin
had als motto boven Brulez' werk
kunnen staan, want in deze gero-
manceerde levensgeschiedenis zjjn
waarheid en droom zózeer dooreen-
geweven, dat wellicht de auteur zélf
moeilijk aan kan geven waar de
waarheid in de „légende" overgaat.
Voor de lezers zijn echter al de on
opgesmukte gebeurtenissen volkomen
aanvaardbaar.
In Mei 1913 sloten drie jongeman
nen, Jullen Martijn, Bertrand Dael-
man en Raymond Brulez het pakt
der Triumviren (triumvir drie
man, iemand die deel uitmaakt van
een driemanschap; de term is af
komstig van de bestuurstriumvira-
ten in het voor-Christelijke Rome)
waarbij besloten werd „onvoorwaar
delijk en zonder enige beperking elk
ander in het leven b|j te staan, tel
kens wanneer één onder hen op de
hulp van de paktgenoten beroep zou
doen". Alleen Julien, die grote daden
van het drietal verwachtte, nam dit
pakt au sérieux; Bertrand vond het
belachelijk, bijna weerzinwekkend, en
Raymond vond het onwezenlijk-ro-
mantisch. De jongel .i waren om de
18 jaar, en niet eens zulke bar in
tieme vrienden. Raymond, de schrij
ver dus, wiens ouders het in het
„Huis te Borgen" uitvoerig geschil
derde strandhotel hielden in een Bel
gische badplaats waar zjjn vader ge
meentesecretaris was, zowel als Ber
trand, behoorden tot de „beter gesi
tueerden"; Juliens ouders daarente
gen waren eenvoudige mensen, zijn
vader was stadsomroeper in de bad-
stad „Borgen". Deze Julien, een van
nature kuise jongen, had vanaf de
kinderjaren een zeker overwicht op
Raymond, doordat h(j eens een grie
zelige „doodskop" (een uitgeholde
biet met een brandende kaars er in)
tot pulp had gestampt en omdat hij
het ook eens voor Raymond had op
genomen in een gevecht, nl. toen Ray
monds vader gestorven was en een
Culfurele
Cavalcade
MOZARTVEREERDERS hebben felle
protesten doen horen, toen bekend
werd dat de vereniging Monumenten
zorg in Oostenrijk toestemming heeft
verleend tot het slopen van een ge
deelte van het verwoeste Mozarthuis
in Salzburg. Op de plaats van het
straks gesloopte gedeelte zal een mo
dern kantoorgebouw verrijzen; het
nog gespaarde gedeelte wordt Mozart-
museum.
DE LITTERAIRE MARKT, behorende
bij de Boekenweek, zal ook dit jaar
worden gehouden in de gebouwen van
„De Bijenkorf" te Amsterdam en Rot
terdam Zes en negentig schrijvers
zullen als standwerkers fungeren om
eikaars boeken aan de man te bren
gen.
ORSON WELLES, de beroemde ac
teur-regisseur, komt over enkele da
gen naar Nederland om scenes uit
werken van Shakespeare en fragmen
ten uit „The Third Man" voor te dra
gen. Hij zal optreden te Amsterdam en
Den Haag op resp. 8 en 9 Maart
DRIE HISTORISCHE GEBOUWEN te
Nijmegen, namelijk de Karolingische
kapel, de Latijnse school en de Belve
dère worden gerestaureerd. De ge
meente betaalt f 150.000,en van het
Rijk en de Provincie wordt verdere
steun verwacht.
JAN MUSCH herdenkt op 1 Maart
zijn 75ste geboortedag als Jerolimo
Rodrigo in Breero's Spaanse Braban
der"; h\j zal dan tevens zestig jaar op
de planken hebben gestaan en bij dit
jubileum staat hij op die van Amster
dams Stadsschouwburg.
DE ACTRICE ELSE MAUHS, die
reeds afscheid nam van het toneel, zal
Maandag a.s. meespelen in het hoor
spel „De Keizerindat dan van half
tien tot elf uur des avonds door de
V.A.R.A. zal worden uitgezonden, on
der regie van Carel Rijken. Zij zal de
titelrol spelen.
MEESTERWERKEN meer bekendheid
geven is o.m. het streven van de
UNESCO en in het kader hiervan be
reidt deze organisatie een expositie
voor van 150 reproducties van tekenin
gen van Leonardo da Vinei, wiens
vijfhonderdste geboortedag dit jaar
herdacht zal worden. De tentoonstel
ling, die in Parijs gehouden zal wor
den, omvat verder een deel van de
kunstcollectie van Windsor Castle In
Engeland.
BOBBELTJE is de Nederlandse titel
van een Frans blijspel, waarin Guus
Hermus van Comedia nog laat in het
seizoen triomfen komt vieren en het
wekt allerwegen verwondering, dat
Comedia dit voortreffelijke stuk niet
wat eerder gebracht heeft.
VICTOR HUGO zal in de Sowjet Unie
worden herdacht ter gelegenheid van
zijn 150ste geboortedag door de uit
gifte van een speciale postzegel
klasgenoot honend: „Sliep, sliep, je
vader is dood!" had geroepen. Die
daden hadden een niet te verbreken
band geleed. Julien ontwikkeld zich,
vooral in zijn studententijd, tot een
fel, activistisch flamingant, een strij
der voor de gelijkschakeling tussen
Vlaams en Frans in België. De haat
van de flaminganten tegen alles wat
Frans was, bracht activisten er toe,
zich in de eerste wereldoorlog aan de
Duitse zijde te scharen en Julien
komt dan ook in het verkeerde kamp
terecht.
Bertrand Daelman was de klein
zoon van een ryke. wonderlijke man:
Justin Moret, die er prat op ging
dat zijn voorvaderen verwant waren
aan Robespierre. Raymond komt la
ter bij die grootvader als secretaris
in dienst. Het leven van deze heer op
zijn villa „Ultima Thule" wordt dan
ook uitvoerig, met veel kostelijke
anecdotes, beschreven. Aan de tra
gische dood van de heer Moret, die
wegens spionnage voor de geallieer
den wordt gearresteerd en later, in
het zicht van de vrijheid ten offer
valt aan de Spaanse griep, wordt een
van de aangrijpendste bladzijden ln
dit boek gewijd. Bertrand Daelman,
door HANS WARREN
zoon dus van Morets dochter en een
robuste aannemer blijkt als kind de
t.b.-inslag van zijn grootmoeder te
hebben geërfd, waardoor hij een jaar
met zijn been in het gips moet. Hij
geneest evenwel, en als de oorlog
uitbreekt neemt hij terstond dienst als
vrijwilliger, a.h.w. om zichzelf zijn
lichamelijke volwaardigheid te bewij
zen. Hij maakt zelfs een kleine mili
taire carrière, waardoor hij. degene
die het meest sceptisch stond tegen
over het „palet", na afloop van de
oorlog Julien, die van zijn vrijheid is
beroofd, een handje kan helpen. Hoe
wel zij dus politieke tegenstanders
waren, zegevierde de kracht van het
pakt.
En Raymond, de schryver? Hij be
kent het zelf eerlijk: terwijl Bertrand
en Julien gevaarlek geleefd hadden,
strödend voor tegen elkaar indrui
sende idealen, was hij de weg van de
gemakzucht gegaan. Hij was overal
tussendoor gescharreld, en pas in
1919, bij de „speciale lichting'' inge
deeld als stalsoldaat, een postje
waar Bertrand hem overigens ook nog
vanaf helpt. Het boek eindigt met
een samenkomst van de paktgenoten
in het Zeeuwse stadje Veere.
En dit is het sympathieke van deze
mémoires het „peu de légende" is tot
een minimum beperkt. De schrijver
geeft het zeer onopgesmukte verhaal
van een doodgewone, artistiek be
gaafde en wat nerveuze, maar in
geen enkel opzicht uitzonderlijke jon
geman De eruditie van de schrijver,
zjjn meesterlijke zelfbeheersing en
zijn brede psychologische kennis ma
ken dit boek over zijn vroegere ge
stalte, die gewone, de kantjes-er-af-
lopende jongeling in zjjn nette, bur-
geljjke omgeving niettemin ..groot".
DE TAAL
Brulez' taal is rjjk, af en toe sterk
Vlaams getint, (vooral in het ge
bruik van v;:-Nederlandste Franse
woorden), en soms té barok van ad
jectieven, bv. in: „Zjj droeg een grau
we vettige pjjpmuts op het slonsig
haar. Ze veegde met de pols haar
snottige neus en droogde de handen
aan de drekkïge, blauwe schort"
(pag. 20). Daar tegenover staan vele
poëtische juwelen, als deze beschrij
ving van een zon op een najaarsland
schap: „De herfstzon zat als een dia
manten spin in een web van zilveren
stralen" (pag. 153). Brulez is op zijn
best, wanneer hij zijn scherp geob
serveerde. humoristische, tragische of
schokkende anecdotes vertelt. Uiter
aard wemelen memoires van anec
dotes.
Met het onlangs besproken „Klaag
lied oni Agnes" van Marnix Gijsen
waarin toevalligerwijs Gysens sol-
datenherinneringen zjjn verwerkt) be
hoort „Het Pakt der Triumviren" tot
de belangrjjkste Vlaamse boeken die
de laatste tijd het licht zagen.
Raymond Brulez: Het Pakt der
Triumviren.
J. M. Meulenhoff, Amsterdam.
1) Om de eigen levensgeschiedenis
te schragen voegt iedereen er wat
extra's aan toe.
Van de geheimen van de zee te beginnen met ééncellige organismen tot
de iceesl gecompliceerde ongewervelde dieren heeft één van de beroemd
ste glasblazers ter wereld, Herman O. Mueller, copieën gemaakt: tot in de
details perfecte modellen van geblazen glas. Mueller, die werkt voor het
Amerikaanse Museum voor Natuurlijke Historie, besteedt aan ieder model
van zes maanden tot een jaar, nauwkeurig ieder draadje van het organisme
bestuderend, voortdurend vergelijkend met wetenschappelijke tekeningen
om zeker te zjjn van elk detail van de vele malen vergrootte modellen.
Dr. Albert E. Parr, de directeur van het Museum, heeft een tentoonstelling
ingericht van deze unieke en onbetaalbare collectie. De achtjarige David
Davis bestudeert met aandacht alle kleine bijzonderheden van de in glas
geblazen spinachtige Japanse reuzenkrab.
Als in de dagen van
Hitier
Sedert enkele maanden circuleert
in West-Dultsland de eerste na-oor-
logse film van Veit Harlan, de pro
ducent van de film „Jud Süss". Hoe
wel Harlan reeds geruime tijd gele
den door een zuiveringsgerecht te
Hamburg in de gelegenheid werd ge
steld zijn werkzaamheden te hervat
ten is er een golf van protest opge
gaan tegen zjjn herverschijnen in de
filmwereld.
In enkele steden zijn demonstra
ties tegen de film gehouden. In Ham
burg, Göttingen en Freiburg hebben
studenten daartoe het initiatief ge
nomen, in alle gevallen echter met
het gevolg dat anti-Joodse tegenbeto
gingen hebben plaats gehad. Volgens
een officieel rapport moet het daar
zijn toegegaan als in de dagen van
Hitier. De socialistische jurist dr.
Adolf Arndt heeft in de Bondsdag
een bloemlezing gegeven van de lie
derlijke anti-Joodse kreten, die door
de massa werden uitgestoten.
Philosoof Emile Brehier
te Parijs overleden
De wijsgeer Emile Brehier, lid van
het instituut en historicus der filoso
fie, die sinds 1941 de zetel van Berg-
son innam is te Parijs overleden.
Hij was hoofdredacteur van de „En
cyclopedie Philosophique" en de Re
vue Philosophique, schreef een
„Histoire de la Philosophie" in vier
delen en vertaalde en commentarieer
de de werken van Philo. Van zijn
hand verschenen talrijke studies over
de filosofie van Plotinus en over die
van de Middeleeuwen.
PLANKEN-PROMENADE
Het Volkstoneel boekt daarentegen succes met
„Het Woord" van Kaj Munk
(Van een speciale correspondent).
..A call on the window" luidt de oorspronkelijke titel van bet toneelstuk,
dat Comedia dezer dagt onder de naam „Vingerhoedskruid" in de Haar
lemse Stadsschouwburg voor het eerst opvoerde. De schrijver van het stuk.
de tot dusver hier onbekende Engelse auteur James Doran zoon van de
schrijfster van „Toontje heeft een paard getekend" was speciaal naar
Nederland gekomen om deze première bij te wonen. Een weinig opmerke
lijke première, voornamelijk door de middelmatige kwaliteiten van het stuk.
welke middelmatigheid vanzelfsprekend ook voor de spelers een handicap
vormde.
Vóór de pauze waren de verwach
tingen ten aanzien van de verdiens
ten van het verhaal nogal hoog ge
spannen, daar de beide eerste bedrij
ven tamelijk sterk zijn opgebouwd en
ook een zekere climax bezitten. Na
de pauze werden deze aanvankelijke
verwachtingen echter teniet gedaan,
doordat de auteur in de belde laatste
taferelen een overvloed van me
rendeels weinig terzake doende
psychologische probleem ten tonele
voert, waarbij krj het in een thriller
onontbeerlijke element, spanning, uit
het oog verliest en bovendien de dia
logen veel te breedsprakig doet zijn.
Onder verdachte omstandigheden
sterft aan het begin van het verhaal
een man. Na onderzoek blijkt hij ver
giftigd te zijn door middel van vin
gerhoedskruid. de plant wier blade
ren een dodelijke gifstof bevatten.
Zijn jonge weduwe wordt van de
moord verdacht. Twee politiemannen
komen een onderzoek instellen cn
tijdens hun verblijf in het huis breekt
AMSTERDAMS PODIUM
Interessante mensen zonder
bezienswaardigheden..
Het behoort tot de kardinale vergissingen der mensheid, te menen dat
bepaalde bevolkingsgroepen uit hoofde van hun beroep interessant zijn. „De
toneelspelers" zijn, in het dagelijkse leven, in geen enkel opzicht beziens
waardiger en belangwekkender dan bijvoorbeeld „dé notarissen". Hetzelfde
geldt voor „dé schilders", voor „dé dichters" en voor „dé schrijvers". Nu de
Boekenweek toch op een oor na is gevild, is het misschien de moeite waard
deze waarheid eens een keer naar voren te brengen.
Treffend van juistheid bleek die waarheid tijdens het „Schryversbal", het
welk vorige week Vrijdagnacht in de lokaliteiten van de Amsterdamse stads
schouwburg werd georganiseerd. Er waren heel wat schrijvers en men had
dus een overvloed van vergelijkbaar materiaal.
De grootsten onzer pennevoerders
waren daar vereend: vooraan Simon
Vestdijk, van wie halfjaarlijks boek
na boek de pen verlaat. Simon was
er met Henriëtte van Eyk, en het was
merkwaardig met hoeveel onverholen
verbazing en adoratie menig niet-
schrijver dit litteraire paar op hun
dolages over de schouwburggalerijen
volgde. Desondanks is Simon een zeer
weinig spectaculaire figuur en het
zelfde kan men van zijn begeleidster
opmerken. Theun de Vries was er ook.
maar hij is interessanter in zijn boe
ken. Een gewoon man, die in het da
gelijks leven procuratiehouder van
een boerenleenbank zou kunnen zijn.
Daar was Simon Carmiggelt, van wie
men scheen te verwachten dat ieder
woord, hetwelk over zijn lippen rolde,
van geest en esprit getuigde. Dat deed
het niet en dat is ook onmogelijk. Een
aardige vent, maar veel aardiger in
zijn litteraire leugens, journalistieke
dwaasheden en knotsige kolderij. Er
waren nogal wat experimentele schrij
vers en dichters. Niets aan te zien. Ze
vielen zelfs bitter tegen, nademaal zij
voor een goed deel waren verschenen
in avondkleding. Ik voor mij dacht
dat onze experimentelen zich te goed
achtten voor zo iets burgerlijks als 'n
Schrijversbal. Tenslotte is dit een in
stelling van de gehate bourgeoisie, met
alle aankleve vandien. Enfin, ze wa
ren er. Eduard Hoornik was er, ver
maard dichter in de lage landen, nog
al dik en veel te vrolijk voor iemand
bij wie men een behoorlijke portie
Weltschmerz veronderstelt. Hij stelde
mij teleur. Zoals weer andere schrij
vers me teleurstelden, wier trieste ge
schriften me een gans andere ver
schijning hadden doen veronderstel
len. Nee, het waren feestvierende pro
curatiehouders, inspecteurs van le
vensverzekeringen, directeuren van
woningbureaux en hoofdonderwijzers.
Met hier en daar een enkele uit
zondering, die de regel slechts scheen
te bevestigen: zoals de dichter Roland
Holst, die zélfs op de amoureuze trap
pen van de schouwhurg z'n stijl be
hield en er al vrij spoedig genoeg van
scheen te krijgen. En huiswaarts toog.
En zoals de schrijver Halbo Kool, die
vergeten was zjjn pullover en daagse
broek uit te trekken en daar rond
doolde tussen al dat galazwart, al die
zijde, al dat bloots, als een verloren
ziel op de kermis der üdeiheid.
Zo waren wij daar vereend, de
schrijvers, de uitgevers en de boek
verkopers, en wat wèl interessant was:
dat was de sfeer van eensgezindheid.
Zodat ook aan de legende, dat uitge
vers en schrijvers eikaars doodsvijan
den, en aan de andere legende, dat
boekverkopers dulle, vervelende ke
rels zijn, eveneens een einde werd ge
maakt.
Ik heb m'n ogen uitgekeken aan de
hoeveelheid vrouwelijke schoonheid
die daar vereend was.
En zo waren wij dan verenigd, de
huurlingen van de Ivoren Toren, en
zij die gekomen waren om hen te be
zien. Om te zien hoe Willy Corsari
een stukje stokbrood-met-kaas at (pre
cies als uw tante uit Broek in Water
land). Om te zien hoe Anthony Don
ker z'n borrel dronk (nèt als die aar
dige oom van u uit Franeker). Om te
zien hoe Anna Blaman danste (niet
anders dan uw getrouwde nicht uit
Oegstgeest). De uitgevers glimlachten
bij het aanschouwen van hun belegd
kapitaal dat aan hen voorbijdanste.
door ANTH. VAN KAMPEN
'J
middelerwijl naarstig rekenend op
welke manier de voorschotten er weer
uit zouden kunnen komen.
Tegen vijf minuten over half vijf
kwam het einde. Dat einde werd ge
pleegd met het zingen van het Wil
helmus, hetgeen me. in alle beschei
denheid, niet helemaal juist leek. Er
waren op dat ogenblik op de Parnas
sus nèt iets te veel nectardampen, er
was nèt iets te veel zweet en nèt iets
te veel aandacht voor elkaar, dan rug
gelings voor onze nationale hymne ge
plaatst te worden. Men kan er, het
volgend jaar, beter mee beginnen,
dunkt mij. Daarna kroop, reed of
krabbelde men door het ochtelijke
Amsterdam huiswaarts. Of het Neder
landse volk door dit bal-der-schrijvers,
inluidende de Boekenweek 1952, dich
ter tot het boek is gebracht, is een
Charles Dickens
voor iedereen
bereikbaar
Weinig schrijvers zullen zo popu
lair geweest zijn, als de beroemde
Charles Dickens was, en na zijn dood
is gebleven. Zijn boeken werden bij
duizenden gedrukt en herdrukt, in al
le beschaafde landen vertaald, terwijl
de oplagen alleen in Amerika al in
de honderdduizenden liepen. Na zijn
overlijd/n bleven er honderden Boor-
ten uitgaven verschijnen, geïllustreerd
door de beste tekenaars, en nog he
den ten dage weet zijn vertelkunst
welhaast een ieder nog onverminderd
te boeien. De kostelijke figuren uit
zijn vele boeken komen nog even fris
en levend tot de lezer, als ten tijde
va" hun on^-'^an, nu meer dan een
eeuw geleden. Dic
kens' werken zijn
aan geen tijdperk
gebonden. omdat
hy niet alleen een
goed schryver,
maar bovenal
een groot en gebo
ren verteller was.
En vooral omdat
hij vertelde voor
iedereen.
De verschijning
van Dickens com
plete werken in een
nieuwe Nederland
se vertaling bij d;.
uitgeverij „Het i
uerschyr»selSpectrum" te
Utrecht, mag dan
ook zeker een belangrijke gebeurte
nis in de Nederlandse boekenwereld
genoemd worden. Want niet alleen
was er reeds sinds jaren geen volle
dige Dickens ln het Nederlands ver
krijgbaar, maar bovendien verschij
nen deze nieuwe vertalingen in de
vorm van zg. „pocket-books", zodat
zij voor iedere beurs bereikbaar zijn.
Als eerste in deze serie van 34
„pocket-books", die met tussenpozen
van drie weken verschijnen zullen, is
thans uitgekomen het eerste deel
van de beroemde en geestige „Pick-
wick-club". In een uitstekende ver
taling van Godfried Bomans lezen wij
opnieuw de belevenissen van de heer
Samuel Pickwick, die zo'n uitzonder
lijk talent bezit om zich in alle mo
gelijke avonturen te verwikkelen. De
oorspronkelijke illustraties op aan
wijzingen van Dickens zelf gemaakt,
verluchten eveneens de nieuwe uit
gaven. Behalve Godfried Bomans
werken als vertalers o.a. mede J.
C. Bloem, Antoon Coolen, C. J. Kelk,
Clare Lennart en Emmy van Lok
horst
Deze eerste uitgave gaat verge
zeld van een interessante beschou
wing in boekvorm door D. de Lange,
getiteld „Het verschijnsel Dickens",
en eveneens verlucht met tal van ori
ginele illustraties.
„Droom der Gevangenen"
gespeeld in een kerk
Christopher Fry's ,A Sleep of Pri
soners" (droom der Gevangenen), be
leefde Maandagavond te Amsterdam
de eerste opvoering in een omgeving,
zoals de schrijver voor dit spel heeft
bedoeld, nl. een kerk. Het „Amster
dams Toneelgezelschap" voerde dit
stuk op in de oude Remonstrantse
kerk aan de Keizersgracht, waar dit
maal een „uitverkochte kerk" aandach
tig luisterde naar Albert van Dalsum,
Johan Schmitz, Jacques Snoek en
Kees van Iersel, de vier krijgsgevan
gen soldaten, die 's nachts in de kerk
hun ervaringen van de dag vermengd
zien met hetgeen zij dromen. Even
als bij de première in de Stadsschouw
burg te Amsterdam, op 13 Oct j.l„ was
de regie in handen van A. Defresne.
de nabygelegen dijk door. zodat de
woning geïsoleerd wordt. Met het ge
volg. dat moordenares en dienaren
der wet meerdere dagen in eikaars
nabijheid moeten doorbrengen. Men
verwacht na dit begin een steeds
stagende spanning, eindigend met de
ontmaskering der dadere3; doch de
auteur gaat zich op zijpaden bege
ven en net stuk ontrolt zich moei
zaam naar een tam 'slot, waarin de
weduwe zich buiten verdenking weet
te stellen.
Rie Gllhuys speelde beheerst, zij
het op bepaalde momenten tc weinig
emotioneel, de jonge vrouw; Joan
Remmelts en John Gobau gaven ge
routineerd doch ietwat té onbewogen
spel als de beide politiemannen. Een
uitstekende creatie maakte Wlm van
Sierenberg de Boer van zijn rol als
bediende. Nel Bakker zorgde voor
een goede vertaling en Wim Vesseur
voor prettige, rustige decors.
VOLKSTONEEL
EXPERLMENTEERT.
Onder regie van Ben Groeneveld
heeft het Nederlands Volkstoneel ln
het gebouw voor K. en W. te 's-Gra-
venhage, het toneelspel in vier bedrij
ven „Het Woord" opgevoerd, dat
door wijlen de Deense predikant Kaj
Munk werd geschreven onder de titel
„Ordet", en in het Nederlands is ver
taald door Johan Winkler. In zijn ve
le werken, waarvan Winkler er ver
scheidene in het Hollands vertaalde,
is Kaj Munk steeds opnieuw te velde
getrokken tegen de onoprechte en
zelfgenoegzame vroomheid van vele
„christenen". Zo ook in „Het Woord",
dat reeds verfilmd werd, en thans ln
toneelvorm de komende maanden
door het N.V.T. in verscheidene Ne
derlandse plaatsen voor het voet
licht gebracht zal worden.
Een experiment dus, dat echter in
de eerste opvoering van deze serie
al met succes bekroond werd, want
het was een alleszins lofwaardige
vertolking die het N.V.T. te aan
schouwen gaf. Ben Groeneveld, Em
my Lopes Dias, Fred Sterneberg
vooral, doch de overige spelers even
eens, hebben deze om grote piëteit
vragende materie op overtuigende
en uiterst beheerste wyze tot leven
gebracht. De ademloze stilte onder
liet publiek tijdens de dramatische
hoogtepunten in het stuk, vormde
trouwens op zichzelf al een bewijs
van de kwaliteit der opvoering.
Voor de rest honden we het op de
merkwaardige opmerking van profes
sor Donkersloot in z'n openingsrede:
„Laten we deze verloren avond zo
snel mogelijk weer inhalen met het
lezen van een goed boek". Of iets van
dergelijke strekking. Het was de beste
opmerking van heel de avond. Men
zou haar, wat de schrijvers aangaat,
ook zo kunnen varléren: „Ga terug
naar uw ivoren toren en schrijf zo snel
mogelijk een redelijke pagina proza".
(Nadruk verboden).
Op 'I
Schokken en bonken.
De vrouw, die vandaag met de
animo van een terdoodveroor-
deelde voor de Kadi trad,
kwam me bekend voor, maar ik kon
haar, zoals dat heet, niet direct
thuis brengen. Nu was dat ook geens
zins mijn bedoeling, want de jaren
der blonde jeugd, waarin er van tijd
tot tijd wat thuis te brengen viel
zijn weggevallen als de meerderheid
myner haren spoorloos maar aan
wijsbaar. En. eerlyk gezegd, toen
koos ik altoos een ander soort an-
dermanskinderen dan die, waaruit la
ter vuurvreetsters als deze Hendrika
Zwerkenbrei gesproten zijn.
Maar de rechter friste het verkreu
kelde geheugen op toen hö zei: U
hebt anderhalf jaar geleden ook te
rechtgestaan wegens belediging, niet
waar?
Hendrika, die gekleed was in een
geel wollen vest met rode noppeltjes
en een paarsig bloemmotief rond de
frontpanden, slokte haar ademsappel
een weinig omlaag en zei: Het is de
zelfde kwestie.
't Is altijd dezelfde kwestie; U
kunt uw mond niet houden en U be
ledigt maar raak. 't Is schande.
Niet vammezelf, dat mens vreet
me zenuwe op. ik heb nachten op me
bed liggen schokken en bonken van
de nerveusjiteit, me man kan d'r van
meeprate. die was slecht gestuurd,
die ging kepot van de meelij.
Uw man is toch niet overleden?,
schrok de rechter.
Dat zou ze wel wille, maar me
man is wel wijzer. Gezond as 'n vis,
die overleef dat mens wel tachtig
jaar.
De beledigde bleek een witte juf
frouw te zijn in een zwarte soepjurk
met hoog boordje van pluizerige ma
kelij. Ze galmde de woorden des eeds
met een fluitende falsetstem, als
speelde ze de overvallen maagd 'in een
slecht toneelstuk. Het relaas, dat ze
oplepelde met de bestudeerde klage-
lykheid van een ongetrouwde juf
frouw met zestien kwalen, was schok
kend in zijn sobere narigheid. Salpe
terzuur en bittere alsem, gemengd
met de gemeenheid van alle bijtende
stoffen ter wereldLevensleed
der buurvrouwen, roman zonder eind.
De officier wilde er een slot aan
maken en offreerde vacantie op kos
ten van de regering, maar de vrouw
weende roerend om het lot van haar
dertien kinderen en de rechter, die
waarschijnlijk nog een glimp van
hoop zag gloren, maakte er veertig
gulden boete van. Hetgeen wel weer
zal uitdraaien op schokken en bon
ken in de uren, als de slaap verre
blijft van Hendrika. Arme kerel, die
prijkt op de eerste pagina van haar
trouwboekje.