Het nieuws van He dag!!
Balans-Opruiming
Centrale
Winkel
A
Weeskinderen in Aardenburg
hadden het vroeger zwaar!
tot en met Zaterdag 19 Januari a.s.
SCH00NDIJKSE
TEL. 32
..MADURODAM" OPENT IN DIT
JAAR ZIJN POORTEN
maar een echte
10 korting
Editie Zeenws -Vlaanderen
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRUDAG 11 JANUARI 1952
GESELING MET EEN TOUW
De plak speelde een grote rol
Tot aan de 2e helft van de 17e eeuw werden de wezen binnen de stad
Aardenburg uitbesteed bij particulieren, maar de behandeling die zy van
hun pleegouders ondervonden gaf aanleiding tot vele klachten, al zal het
omgekeerd natuurlijk ook wel voorgekomen zyn dat het gedrag der aan
hun zorg toevertrouwde spruiten veel te wensen overliet. Hoe het ook zij,
langzamerhand rijpte te Aardenburg het plan om al deze kinderen in een
gesticht toe te vertrouwen aan de leiding van een daarmee door het z.g.
°Disch en St. Janshuis" belast echtpaar. Daar men wat betreft de col
lectieve opvoeding van weeskinderen over weinig ervaring beschikte, wend
de men zich tot het bestuur van het Weeshuis te Sluis en in 1674 werd
toen het weeshuis te Aardenburg gesticht. Johannis Casparis Pistorius,
voorzanger bij de Hervormde gemeente en stadsschoolmeester, werd met
zjjn vrouw aangesteld tot vader en moeder van het weeshuis.
Behalve vry kost, vuur en licht,
ontvingen zij 12 ponden Vlaams als
jaarsalaris. Ook hier kwamen al
gauw klachten- Eendeels beschikte
het bestuur niet over voldoende
o-eldmiddelen, anderdeels werd Pis
torius' vrouw na de dood van haai
man er van beschuldigd, dat ze de
kinderen slecht verzorgde.' Niettemin
bleef zij gehandhaafd. De lasten wer
den zo zwaar dat de oudste kinde
ren als voorheen uitbesteed werden
en toen later de jongere volgden, was
de oude toestand weergekeerd. Ten
slotte werden de weeshuisgoederen
in 1682 publiek verkocht.
Ondanks deze treurige ervaringen
begon men in het begin van de 18e
eeuw opnieuw, al werd nu by regle
ment een- scherp onderscheid ge
maakt tussen de kinderen, die voor
rekening van het weeshuis en die
voor rekening van de diaconie kwa
men, terwijl aparte bepalingen waren
gemaakt voor vondelingen en kin
deren van plotseling binnen de mu
ren van Aardenburg overleden-door
trekkende zwervers en reizigers. Men
wilde blijkbaar de moeilijkheden van
de eerste stichting ontwijken. Het
gewezen Commandeurshuis werd in
gericht en later vernieuwd. Na een
oproep in de nieuwsbladen van die
dagen werd een Amsterdammer be
noemd in 1712, maar die kreeg bij
wijze van St. Nicolaasverrassing 5
Dec. 1713 al z'n congé wegens ge
bleken ongeschiktheid. Z'n opvolger,
een schoolmeester uit Leiden, hield
't langer vol en kreeg boven zijn „sa
laris" van 150 gulden per jaar het
recht om nog 25-30 kinderen te on
derwijzen. Na een geweldig geharre
war tussen regenten stadsbestuur en
Staten Generaal, ging ook dit wees
huis ter ziele en werden de over
schietende materialen 16 Dec. 1771
met de stok verkocht. De wezen wa
ren er reeds in 1742 uitgetrokken
en op de oude wijze bij de burgers
uitbesteed.
HET REGLEMENT.
Samenwonen van verschillende kin
deren eist discipline en dus was er
een reglement nodig dat in Brugge
bij Paulus Roose gedrukt werd. De
Binnenvader en Schoolmeester kre
gen de opdracht de kinderen in alle
godzaligheid, christelijke deugden en
burgerlijke zeden en manieren te on
derwijzen. Hij had te zorgen, zo dit
maar eyen mogelijk was, dat de kin
deren niet als analphabeet de inrich
ting verlieten en na hun meerderja
righeid Godvruchtige mensen zijn
zouden. In verband hiermede kreeg
hij het recht tot het uitoefenen van
een aantal bij reglement omschreven
straffen en het toezicht op zijn lei
ding werd uitgeoefend door 8 heren
met hun dames, nl vier heren gecom
mitteerden uit „den achtbaren Magi
straat" en vier uit „den eerwaarden
Kerkeraad." De Vader en Moeder
mochten nooit gerust gaan slapen
alvorens goed te hebben gecontro
leerd of alle vuur en kaarsen in het
gehele gebouw gedoofd waren. De
kleding van de kinderen moest keu
rig in orde zijn, zy mochten niet ge
scheurd en verfaekelt" over de
straat gaan. Alle lijnwaad moest Zon
dagsmorgens door de knechtjes" bij
Vadei', door de meisjes' bij Moeder-
ingeleverd worden. Het gedrag by
de maaltijd was nauwkeurig om
schreven en de bekwaamste jongens
moesten daarbij enige hoofdstukken
uit de Bijbel lezen, terwijl de meester,
alles volgens voorschrift, „de Placke"
naast zich lei- Ook het gaan naai
de kerk was tot in de puntjes gere
geld, netjes twee aan twee, jongens
voorop, meisjes er achter, 's Maan
dags werden de „werkendaagsehe"
kleren uitgereikt en dan was er
meteen een geduchte controle op ge
scheurde kielen, verloren knopen e.d.
De oudste meisjes kregen dan de
taak- de gebreken in de loop van de
week te herstellen.
DAGTAAK.
De gehele dagtaak was voor de
doordeweeksedag tot in de puntjes
reglementair geregeld, het opstaan,
de collectieve waspartij, het school
gaan en de arbeid, die door de oude
ren buiten het huis bij particulieren
verricht werd. De bepalingen over
het gedrag tijdens de les en de me
thode van onderwijs namen een be
langrijke plaats in en het behoeft
zeker geen betoog dat hierbij kwistig
met de plak en de roede gedreigd
werd.
„Na 't uitgaan der school en ter
wijl de kinderen spelen „zoo zullen zij
niet vermogen te spelen met koten,
ballen ellen of eenig ander speeltuig,
waardoor zij zichzelf en anderen
zouden kunnen kwetsen en bezeeren
of de glazen uitwerpen, op verbeur
te van gegeeseld te worden."
BIJNAMEN.
„Desgelijks dat de meester zeer,
nauw acht geve en hen scherpelyk
verbiede, dat zij elkander bijnamen
geven, verongelijken, vechten, smij
ten, vloeken noch zweeren bij den
naam Gods of de H. Sacramenten,
op verbeurte van terdege gegeeseld
te worden en die het aanhoort en
niet aanbrengt, een plak."
Een andere bepaling gaat over de
ouderen onder de meisjes. Zij moeten
het huis dienen zonder loon tot ver
gelding van al het goed in het huis
ondervonden, maar na dit enige ja
ren te hebben gedaan zullen zij het
huis mogen verlaten zulks ter be
oordeling en discretie van de heren
en juffrouwen regenten. Ook waren
bepalingen opgenomen ter voorko
ming van besmetting. De binnenva
der en binnenmoeder moesten zich
eveneens aan een bepaalde instructie
onderwerpen. Plak en geseling spe
len een grote rol. Zo werd in 1762
een weesmeisje dat zich zeer mis
dragen had. opgesloten op een zol
der. Ondeugende weesjongens wer
den te pronk gesteld met of zonder
blok aan het been, soms gepaard
gaande met geseling met touw. Op
Nieuwjaarsdag moesten de wezen
een bezoek brengen aan predikanten
en regenten, maar deze bepaling is
in onbruik geraakt. Die dag werden
ze getracteerd op „drie socyse brood
jes met chocolade". Op de kleding
bevond zich een geel lapje met het
stadswapen in het rood.
Het Israëlisch parlement heeft
Woensdag de regering met 61 tegen 50
stemmen gesteund op het stuk van het
voeren van onderhandelingen met Duits
land over herstelbetalingen.
De K.N.A.C. heeft in een adres aan
de Minister van Verkeer haar bezorgdheid
uitgesproken over de voorschriften voor
achterverlichting en enige voorstellen tot
verbetering in het bijzonder bij auto's
gedaan.
Volgens een mededeling van de heer
B. Bolhouwer, voorzitter van de Ned.
Volksunie, zouden 28 Januari door de uit
geverij „Opera Mundi" te Parijs, memoi
res van Westerling worden gepubliceerd.
Eén van de twee wagens ter wereld, die met een televisie-ontvangtoe
stel zijn uitgerust. De antenne is bevestigd aan de achterbumper. In de
wagen, die het eigendom is van Mike Alonso, radioreporter en correspon
dent van United Press in Havanna, is op het dashboard een scherm van
33 cm. aangebracht. Zover bekend is de enige andere auto met televisie
in het bezit van de president van Argentinië, Juan Peron.
De MASSALE BALANS-OPRUIMING gaat
onverminderd voort, zolang de voorraad strekt.
Profiteer van deze gelegenheid
Dit komt nooit weer
U kent ons devies
Kunt U elders voordeliger kopen
Ontvangt U het bij ons gratis
Telefoon no. 116.
Zoals Nova is er geen Dat kan Nova alleen
PALLADA
Radio- en Geluidstechniek
Bredestraat 3
OOSTBURG.
Erkende Philips' Radio
service.
De beste
berichtgeving
voor Zeeland
geeft de
Provinciale
Zeeuwse
Courant
Het Europese leger.
Raadgever van Adenauer deed
enige mededelingen.
Te Bonn zijn door Adenauers mili
taire raadgever Blank mededelingen
gedaan over de inrichting van net
voorgestelde Europese leger! Elk
deelnemend land zal gerechtigd zijn
zijn strijdkrachten voor een beperkte
periode weer onder zijn eigen gezag
te stellen, indien dit met het oog op
binnenlandse onlusten noodzakelijk
zou zijn.
Het uitvoerende gezagsorgaan zal
waarschijnlijk twee tot vier leden tel
len, die voor de tijd van drie jaar
door de regeringen der deelnemende
landen zullen worden benoemd. Zij
zullen verantwoording verschuldigd
zijn aan een in te stellen Europese
volksvertegenwoordiging. Er wordt
nog onderhandeld over de vraag in
hoeverre de uitvoerende bevoegheden
van het gezagsorgaan zullen worden
beperkt door het voorgestelde minis
tercomité. Zoals bekend, wenst de
Benelux zelf ruime bevoegheden te
behouden.
Het zal de taak van een Europese
volksvertegenwoordiging zijn binnen
zes maanden na haar instelling een
plan op te stellen voor een volledig
op federale leest geschoeid Europees
parlement. De regeringen moeten dan
daarover binnen drie maanden hun
mening kenbaar maken.
Om de kosten van levensonderhoud
te drukken heeft de Weense gemeente
raad een lijst van artikelen opgesteld, die
goedkoper zullen worden.
Op deze lijst komen ook doodkisten
voor, die twee procent goedkoper wor
den.
EEN MINIATUURSTAD.
Men verwacht meer dan 120.000 bezoekers per jaar.
Ergens in de duinen tussen Den Haag en Scheveningen, nabij het grote
KX.M.-gebomv, zal vermoedelijk In Juni 1952 de miniatuurstad „Ma-
durodam" officieel worden geopend.
De „Stichting tot Bijstand van het Nederlandsch Studenten Sanatorium"
zal deze miniatuurstad ten bate van genoemd sanatorium exploiteren.
In Engeland bestaat een miniatuurstad, welke reeds 20 jaar in exploi
tatie is en jaarlijks de opbrengst aan Londense ziekenhuizen afdraagt.
Wat de te 's-Gravenhage te stich
ten miniatuurstad betreft, deelt „De
Nederlandse Gemeente" mede. dat het
deel der objecten, dat voor directe
uitvoering door de Stichting Bijstand
in aanmerking komt, zal worden uit
gevoerd onder leiding van de ontwer
per, de heer S. J. Bouma, directeur
van het Zuiderzee-Museum te Enkhui
zen en oud-directeur van het Open
lucht-Museum te Arnhem. Hierbij
worden enige kunstenaars ingescha
keld, die hun sporen op expositiege-
bied hebben verdiend.
De ontwerper is uitgegaan van een
situatie, die zodanig is gekozen, dat
er zoveel mogelijk verschillende in
ons land denkbare historische en he
dendaagse stedebouwkundige elemen
ten tot een logisch geheel kunnen
worden verenigd; zo zullen er het pol
derland met zijn droogmakerijen, het
rivierlandschap en het heuvelland te
vinden zijn. Er komen industrieterrei
nen en recreatiegebieden. Er komt
een groot havencomplex, een vlieg
veld, er komen stedelijke en lande
lijke gedeelten. Het stadsgedeelte
wordt zodanig geconcipieerd, dat
daarin de natuurlijke weg van stads
uitleg en de bouwstijlen uit verschil
lende perioden kunnen worden gede
monstreerd. Het landelijke deel geeft
een dorpje en verschillende boerde
rijtjes, benevens een volledige polder
bemaling. De stations worden door
spoorlijnen verbonden, waar de Ne
derlandse Spoorwegen haar bedrijf
kunnen tonen. Verschillende soorten
van schepen zullen in de havens lig
gen en de industrie zal in velerlei
zoekers per jaar.
In de maand December nam het aan
tal werkloze mannen toe van 112.453 tol
145.385.
Geen
imitatie-koopjes
Tweed overhemd-
stof,
zeer sterk,
p.m. 1.98, n*i 1.35
Geruite japc-nstof,
80 cm. breed,
2.75 NU p.m. 1.25
Prima wafeldoek,
100 x 50 cm.,
1.90 NU 1.30
Grote baddoek,
95 x 57 c.m.,
2.25 NU 1.56
Nachtjapon,
lingeriekatoen,
11.50 NU 5.98
8.90 NU 4.98
Geborduurd laken,
155 c.m. breed,
zolang de
voorraad strekt 6.80
Herenjekker,
maten 52 t.m. 56,
63.48 NU 48.—
Heren- en Jongens-
costuums,
zeer lage prijzen
en toch 10 korting.
WINTERJASSEN, MANTELS EN JAPONNEN
aan sterk verlaagde prijzen.
op alle goederen, die niet
in de uitverkoop zijn
o.a. Manufacturen, wol,
sajet, stukgoederen,
dekens, ondergoederen,
kousen, sokken, werkkleding,
PRIMA JAVA KAPOK
VERENDE MATRASSEN,
MATRASSEN,
merk Cleco,
gebloemde damast tijk,
10 jaar garantie,
gevulde kussens,
kwaliteit „Irma".
1-pers. 80 x 190 NU 87.75
2-pers., 120 x 190, gebl. linnen tijk, NU 123.93
2-pers. 120 x 190 NU 132.10
2 kapok kussens,
2-pers. 120 x 190,
JAVA KAPOK,
gebl. katoenen tijk,
per pondszak NU 3.55
2 kapok kussens. NU 116.20
Op alle ledikanten, spiraalmatrassen
10 korting ^5
Coupons BALATUM,
nu zeer voordelig.
AnconeV
