wat 1951 bracht
Walcheren kan tevreden zijn over
Zeeuwse necrologie 1951
TEVREDENHEID HEERST 00K
OP DE BEVELANDEN
-
ZATERDAG 29 DECEMBER 1951
PROVINCIALE ZEEUWSE COURAN7
3
Maquette, die de architect Jan de
Meyer maakte voor de restauratie
van de Lange Jan te Middelburg. De
ze restauratie is in volle gang.
Kantlijn
Zeeland neemt afscheid van het
jaar 1951 en het doet dat zon
der vreugde, maar ook zonder
weemoed. Het was voor onze provin
cie geen groot jaar, het was geen
slecht jaar, het was een jaar als on
telbare andere. Als men de balans
opmaakt, komt men tot de conclusie,
dat er gelukkig vooruitgang is ge
weest en verblijdende activiteit.
Maai* zoekt men naar provinciale
hoogtepunten, dan moet men toch
constateren, dat zij zeldzaam waren.
Men mag als zodanig beschouwen
de totstandkoming van het Streek
plan Walcheren, het eerste grote pro
ject in zijn soort in Nederland. Het
verwekte aanvankelijk nog al wat
protesten het werd uiteindelijk
met veel instemming beoordeeld, om
dat aan de voornaamste bezwaren
der gemeenten tegemoet werd geko
men, Welke Zeeuw zou niet vol
daan zyn als zijn provincie als voor
beeld voor Nederland mag worden
gesteld?
Een economisch zeer belangrijk
feit was, dat de mosselziekte ver
dween en dat het herstel van de
mosselcultuur in volle gang is. Daar
mede is een ramp afgewend van al
len in Zeeland, die bij de mosselvisse
rij belang hebben.
Ten slotte is het van betekenis, dat
de industrialisatie-gedachte in Zee
land veld wint. Terwijl men er onge
veer vijf jaar geleden in brede lagen
der bevolking nog afwyzend tegen
over stond, is men meer en meer in
gaan zien, dat men er zonder indu
strie niet komt en dat het bittere
noodzaak is te industrialiseren, wil
men gelyke tred houden met de an
dere provincies.
Daarmede wordt Zeeland evenwel
voor een nieuw probleem ge
plaatst. Zijn bevolking groeit
niet snel genoeg, evenmin als zijn
woonruimte en wat zou men hebben
aan fabrieken zonder arbeidskrach
ten? Niets! Vandaar dan ook, dat
het moeite kost om ondernemers te
bewegen hun bedryf in Zeeland te
vestigen en dat vooralsnog aantrekke
lijker gebieden met de buit gaan strij
ken. Zij hebben werkkrachten, een
snel groeiende bevolking, gunstig ge
legen vestïgingsterreinen. Niettemin":
er is op dit gebied activiteit" in Zee
land. aan beide zijden van de Wester-
sclielde en dit stemt tot voldoening.
De wederopbouw schrijdt voort.
Het accent lag ditmaal naar wij
menen in Zeeuwsch Vlaanderen,
waar het herstel nu toch wel voor
iedereen zichtbaar is geworden. Aan
vankelijk ging het daar langzaam en
stroef. Maar kijk naar Sluiskil, waar
Azóte en Cokesfabriek weer in be
drijf zijn en kijk naar Oostburg. dat
een winkelcentrum van betekenis
wordt en daardoor zijn oude plaats in
het Westen volledig herneemt.
De landbouw, die op de Bevelan-
den de kroon spant, maakte geen
slecht jaar door en op Schouwen
kwam de ontwatering een flink stuk
verder door de in werking stelling
van het gemaal Schelphoek, dat ein
delijk de ingelanden van hun water
overlast bevrijdt. De landaanwinning
gaat voort: de inpoldering van de
Braakman is in gang!
Geheel Nederland richtte het ooi,
op Zeeland, toen de gasleiding
ten behoeve van de lange af
stand gasvoorziening door de Wester-
schelde werd gelegd. Het was een
werk, dat tot de verbeelding dei-
mensen sprak. Zeeland zal er de goe
de vruchten van plukken als straks
uit Zeeuwsch Vlaanderen het gas
naar de eilanden komt.
Ten slotte was natuurlijk de terug
keer van de Koninklijke Marine naar
Vlissingen een feit van betekenis.
Zeeland kreeg daarmede terug wat
tijdens en na de oorlog verloren ging
en de Scheldestad schijnt als marine
basis weer een belangrijke toekomst
te hebben.
De financiële positie van de Zeeuw
se gemeenten is verre van rooskleu
rig, maar vergeleken met die van
gelijksoortige gemeenten in andere
provincies toch ook weer niet som
ber. Met de financiën van de provin
cie als geheel staat het er precies zo
voor al blijft de waterkering een
zeer zware last vormen.
Qeen rampjaar dus, maar ook geen
jaar van overweldigende vooruitgang-
Maar die mocht ook niet verwacht
worden in een periode, waarin men
allerwege worstelt met problemen.
Zeeland worstelt mee. En langzaam
komt het voorwaarts.
Herstel zette door-Goed jaar voor
de industrie - Bouwactiviteit
Walcheren's bevolking mag over het jaar, dat wy thans gaan uitluiden,
tevreden zijn: ook In het weinig bewogen 1951 werd gestadig voortgang
gemaakt met het herstel van haar eiland en wederom zag zy menig spoor,
dat de oorlog had achtergelaten, resoluut uitwissen. Nog jaren zal het
duren, alvorens Walcheren andermaal een lusthof kan worden genoemd,
maar eens za! het weer zover zijn. Er wordt althans hard genoeg voor
geploeterd.
Op die toekomst had de P.P.D. het oog gericht bij het opstellen van het
Streekplan Walcheren, maar de maatregelen, welke de dienst nodig achtte,
ontketenden zeer veel oppositie. Er kon echter water by do wyn worden ge
daan, zodat op het moment, dat de Prov. Staten het ontwerp-Streekplan
ter vaststelling aangeboden kregen, nog slechts één groot probleem moest
worden overwonnen: de bestemming van een belangrijk deel van het recre
atiegebied Dishoek tot waterwingebied, waardoor vooral de gemeente Kou-
dekerke zich ernstig benadeeld voelde. Niettemin werd het Streekplan
vastgesteld, doch met dit voorbehoud, dat de kwestie-Dishoek opnieuw In
studie wordt genomen.
De herverkaveling van het eiland,
waarvan de meeste bewoners het jaar
met griep begonnen, kwam in 'n be
slissend «stadium: in de Zuidwatering
en het gebied bij Westkapelle konden
de nieuwe kavels aan de grondge
bruikers worden toegedeeld. Voor de
laatste maal werd voorts een groep
Walcherse boeren land in de N. O.-
Polder toegewezen. In de nieuwe
Zuld-Sloepolder werd de eerste kool-
zaadoogst geborgen. Dit koolzaad
was er overigens de oorzaak van, dat
de grote legeroefening Kreeft" een
grandioos fiasco werd.
Voor de weinige industrie, die Wal
cheren rrjk is, was '51 een goed jaar.
In Vlissingen, dat tot ieders blijd
schap zyn marine terugkreeg, liep op
20 Januari de „Maipü" van stapel
(wie had toen kunnen dromen, dat
dit trotse schip reeds in November
een prooi van de zee zou worden!),
ER KWAM EEN STREEKPLAN
later gevolgd door het zusterschip
„Alberto Dodero". Voor de Zweedse
oceaanreus werd op de werf van „De
Schelde" de kiel gelegd. De Vitrite
te Middelburg bereikte de record-
week-productie van 8 mill, caps- Ook
het toeristenbezoek gaf reden tot te
vredenheid. Touringcars en auto's
waren gebaat bij de nieuwe brug te
Middelburg en de nieuwe wegwijzers.
NIEUWBOUW EN
RESTAURATIE
De bouwactiviteit in de beide ste
den was, hoewel tijdelijk geremd door
de bouwstop, verheugend groot. Vlis
singen werd o.m. fraaie flats, Mid
delburg weer vele zakenpanden rij
ker. De restauratie van Nieuwe- en
Koorkerk in laatst genoemde stad
nadert haar voltooiing (de Nieuwe
Kerk werd na 11 jaar weer gebruikt
by de bevrijdingsherdenking) en de
torenspits van de Lange Jan begint
vorm te krijgen. Haan en kroon prij
ken er weer op.
Met de Abdijrestauratie vlot
het minder en de tijding, dat
dit unieke bouwwerk niet geheel af
gebouwd zou worden, verwekte te
recht grote verontwaardiging. In
Veere werd de Campveerse Toren in
de oorspronkelijke toestand gerestau
reerd.
Aan de bouw van de nieuwe elec-
trische centrale te Vlissingen, wordt
evenals aan de vernieuwing van de
vissershaven, hard gewerkt. Op 21
Maart werd voor het eerst 50.000
voltstroom van Goes naar Vlissingen
gevoerd. De Middelburgse Raad keur
de de uitbreiding van het ziekenhuis
goed. Middelburg kreeg ook een
nieuwe R.K. kerk (deze werd op 5
Juli door de bisschop geconsacreerd)
en op het Zand een nieuwe BLO-
school en een semi-permanente lage
re school.
In Westkapelle, waar de vuurtoren
thans een veel sterker licht uitzendt,
verrezen een Hervormde kerk en een
fraai schoolgebouw, terwijl in Vlis
singen twee kleuterscholen in ge
bruik konden worden genomen.
DE VIJFDE BOOMPLANTDAG
Een hoogtijdag vormde de 3e No
vember, toen de Stichting Nieuw
Walcheren de vijfde boomplantdag
organiseerde. Er werden bomen ge
plant op Toorenvliedt, Middelburg's
toekomstige recreatieoord en te Vrou
wenpolder, de mijnenvegers te Vlis
singen werden getooid met plaquet-
te's en de Royal Marines ontvingen
een prachtig vaantje als herinnering
aan Walcheren's bevrijding. Diezelfde
dag werd ook het nieuwe klokkenspel
van Vlissingen in gebruik genomen.
Voor de Stichting Rusthuizen Wal
cheren was 1951 een belangrijk jaar.
In Oostkapelle wei-den het nieuwe
pensiontehuis „Ter Mantelinge" en
het tehuis voor licht-psychische pa
tiënten „Overduin" geopend en er
werd besloten „Iepenoord" aldaar te
huis voor ïdeote kinderen te maken-
In Domburg bleek het Jeugdcentrum
Nieuw Walcheren in een behoefte te
voorzien; onlangs werd er de eerste
cursus van de Zeeuwse Volkshoge
school gehouden. Souburg kreeg dat
gene, waarop Middelburg nog steeds
met smart wacht: een nieuw zvjem-
bad.
Tenslotte nog enkele grepen uit de
grote voorraad herinneringen. Er
werd afscheid genomen van de Grif
fier der Staten, dr. E. D. H. Tellegen
en van de Rijkszuivelconsulent, de
heer C. Zwagerman, alsmede van de
burgemeesters van St. Laurens en
Domburg. In Middelburg werden 500
jaar oude grafkelders bloot gelegd en
in Wissingen werd geprotesteerd te
gen de hoge prijzen en woedde een
vleesoorlog. De Ambonezen arriveer
den op Walcheren en een aantal hun
ner veroorzaakte tydens de Middel
burgse kermis onlusten, die militair
optreden tot gevolg hadden. Mr. J.
A. Heyse werd kring-commissaris
van het Rode Kruis en majoor W. H.
van Ballegoyen de Jong volgde over
ste G. H. v. Helden op als districts
commandant der Rijkspolitie. Opge
wekt vierden verenigingen en parti
culieren jubilea, ér werd een begin
gemaakt met de modernisering van de
Nieuwe Vlissïngse weg, de Middel
burgse vroede vaderen kregen het
aan de stok met PTT over het spy-
lceren van radiodistributiekabels aan
de gevels en de Middelburgers en
Vlissingers lieten hun longen kieken.
Rest nog de bezoeken te vermelden
van academici, loodgieterspatroons,
Zeeuwse gemeentebestuurders, huis
vrouwen, gemeente-ambtenaren,
brandweercommandanten, studenten
uit tal van landen, districtscommis
sarissen uit Israël en leden van de
Nat. Vrouwenraad, die naar Walche
ren kwamen op studiereis of om er
te vergaderen en daarmee bewezen,
dat het eiland nog altijd meetelt.
Januari:
1. Jan de Meijer, architect res
tauratie Lange Jan, Middel
burg.
10. D. L. H. van Raalte, oud-
directeur Waterleiding, Vlis
singen.
15. Chr. Kloosterman, Goes,
oud-hoofd openbare lagere
school B en A, en ere-voor-
zitter Vereniging Onderwij
zers in N. en Z.-Beveland.
23. J. Oudesluys, oud-school
hoofd te Stavenisse.
30: C. A. van Woelderen, oud
burgemeester van Vlissin
gen.
Februari:
6. C. N. van der Peylprocu
ratiehouder N.V. Vitrile,
Middelburg.
12. J. A. Kallewaard, Colijns-
plaal, wegvervoerder, be
stuurslid N.O.B. Wegtrans
port.
13. K. Dekker, oud-directeur
Rijkskweekschool, Middel
burg.
15. A. Roskam, vrijwilliger in
Koree, afkomstig uit Mid
delburg.
19. A. Petermeijer, oud-leraar
Gymnasium, R.H.B.S. en
Handelsavondschool te Mid
delburg.
24. Ds. W. Reus, emeritus-pre
dikant Ned. Herv. Kerk,
vroeger voorganger te West
kapelle.
Maart:
11. A. van Os, eertijds bekend
musicus te Middelburg.
21. Prof. dr. P. H. van Moerker
ken, auteur en oud-hoogle
raar, Middelburger van ge
boorte.
27. J. J. de Voogelaar, wethou
der te Biervliet.
April:
2. P. Leijs, Baarland, 39 jaar,
oud-hoofd Openbare Lagere
school, ridder Orde Oranje-
Nassau.
4. Ir. C. G. P. Stevens, Goes,
otid-rijkslandbouwconsulent
voor Zeeland, oud-inspec
teur voor de landbouw, Of
ficier Orde Oranje-Nassau.
6. B. J. Westenburger, oud-di
recteur N.V. Bad- en
Strandhotel Domburg.
IS. A. A. Kok, restaurateur van
oude Middelburgse gebou-
wen.
20. L. Simonse, oud-burgemees
ter van Biggekerke.
23. J. J. van Damme, wethouder
te IJzendijke.
Mei:
10. S. Brahds'ina, oud-inspecteur
lager onderwijs te Middel
burg.
25. J. J. de Keijzeroud-burge
meester van Grijpskerke en
Meliskerke.
Juli:
2. G. Wagenvoorde, directeur
Vlissïngse Nijverheidsscho
len, wonende te Middelburg.
6. Ir. A. H. L. de Bel, directeur
Spiegelglasfabriek te Sas
van Gent.
12. E. T. P. C. Corveleiin, dans-
leraar te Vlissingen.
16. K. Schout, oud-onderwijzer
te Middelburg.
24. A. M. Duyvewaardt, Goes,
voorzitter Chr. Muziekgezel
schap Jlosanna".
26. Ds. A. Soetekoüw, Ned.
Herv. Predikant, Hontenisse.
Augustus:
15. P. Luteijn. oud-schoolhoofd,
bestuurslid Middelburgs
Muziekkorps.
September:
13. Dr. J. D. Schmidt, em.-pre-
dikant te Den Haag, van
1907—1943 Ned. Herv. pre
dikant te Kapelle.
October:
8. J. Langebeeke, burgemees
ter van Arnemuiden.
20. M. J. Hemmekam, gepens.
gemeente-ontvanger, Vlis
singen.
November:
2. J. L. de Wit; A.-R.-raadslid
te Vlissingen.
12. C. Breure, Wissekerke, be
stuurslid Kring N.-Beveland
der Zeeuwse Landbouw
Maatschappij.
16. Kol. dr. W. B. Doorenbos,
bekende figuur in het Ned.
Rode Kruis, Middelburger
van geboorte.
22. P. J. Huigli, wethouder te
Schoondijke.
22. J. Heuseveldt, oud-leraar
Ambachtsschool te Middel
burg.
22. J. Weeda, leraar Christelijke
Kioeekschool te Middelburg.
December:
6. R. F. H. L. Sondag, redac
teur Prov. Zeeuwse Courant,
Oostburg.
10. Jhr. wit. J. W. Quarles van
Ufford, oud-Commissaris der
Koningin in de provincie
Zeeland.
17. C. NumansAmsterdam,
van 19361946 apotheker te
Goes.
'Sfcf i* W'
In 1951 werd grote aandacht besteed aan de zorg voor de ouden van dagen
in Zeeland. De foto toont het pension-tehuis „Ter Mantelinge" tussen Dom
burg en Oostkapelle, een der nieuwe tehuizen voor bejaarden in Zeeland.
1951 WAS JAAR VAN ACTIVITEIT
Er is veel tot stand gebracht
Als de laatste twaalf klokslagen in 1951 door de lucht trillen dan luiden
zij voor de Bevelanden een jaar van grote activiteit uit. Ondanks de druk
der tyden of juist daardoor was er allerwege een grote krachtsin
spanning om in de economische wedloop te behouden wat verkregen werd
en te herwinnen wat verloren dreigde te gaan. En al doet dan In de handel
in de ruimste zin des woords de verarming van ons land zich steeds
duideiyker gevoelen door het afnemen van de koopkracht der bevolking,
toch mag men anderzyds over drie voorname pylers van Bevelands wel
vaart, de landbouw, de fruitteelt en de mossel- en oestercultuur dit jaar
niet ontevreden zyn. Hoewel in de agrarische sector de oogsten niet mee
vielen, hebben de over het algemeen goede prijzen compenserend gewerkt,
terwijl de mosselcultuur welke men ten dode opgeschreven vreesde, weer
een grote opleving en dus: welvaart In Yerseke heeft gebracht.
De historische zitting van de Provinciale Staten van Zeeland, waarin het Streekplan Walcheren, het eerste grote
streekplan in ons land, werd vastgesteld.
Zonder enige andere Bevelandse
gemeente ook maar enigszins te kort
te doen, was de activiteit in Goes wel
het meest zichtbaar en ook spectacu
lair te noemen. De enkele millioenen
verslindende riolerings-werkzaamhe-
den vonden voortgang en ten koste
van veel ongemak ging de lang ge
koesterde wens: vernieuwing van de
hoofdverkeersweg in vervulling. Een
begin werd gemaakt met de bouw
van een zuiverings-installatie, tien
tallen woningen verrezen en juist op
het eind van deze maand kon de
Commissaris der Koningin de „trots"
van Goes: 3 nieuwe kolossale indu
striehallen openen. De eerste stap
naar een verdere industrialisatie is ge
zet. Goes is „ontdekt" als klein-indu-
striestad, zodat dit jaar ook het be
sluit kon worden genomen tot de
bouw van een vierde industriehal
OP ONDERWIJSGEBIED
Op onderwijsgebied waren in de
Ganzenstad ook tal van hoogtepun
ten te beleven. In Februari kon de
Prinses Irencschool officieel worden
geopend, over enkele dagen zal de
tweede lagere school in bouwplan-
Oost in gebruik kunnen worden ge
nomen, terwijl de eerste steen gelegd
kon worden voor het nieuwe school
gebouw van het Chr. Lyceum.
De watersportvereniging opende
haar vergrote jachthaven, terwijl de
overdracht van het Beursgebouw een
kwestie was die vele gemoederen be
zig hield.
Een geslaagde Nijtengo en een bloe
men- en lichtweek alsmede enkele
middenstandsacties vestigden de aan
dacht op Goes als handels- en winkel
centrum, terwijl een Benelux-confe-
rentie in „de Korenbeurs" deze stad
in binnen- en buitenland verdere be
kendheid gaf. Het jaar 1951, waar
in burgemeester Ten Kate ook zyn
zilveren ambts-jubileum vierde, zal
deze Goese magistraat en de bevol
king met hem, dan ook vele redenen
tot dankbaarheid geven. Helaas wordt
de blydschap enigszins getemperd
door de onzekere vooruitzichten. De
geldschaarste vormt een ernstige be
dreiging voor de verdere uitbouw
van deze stad.
Het beroep op minister van den
Brink bij diens bezoek aan Zeeland,
was dan ook alleszins gerechtvaar
digd. In tussen is het een verheugend
verschynsel, dat thans ook de burge-
rij uit liefde voor haar woonplaats,
een daadwerkelijk aandeel bij de op
lossing van de moeilijkheden wil le
veren. De plannen om de woningbouw
met behulp van de burgerij te bevor
deren, zijn hiervan wel een sprekend
bewijs.
Zoals gezegd zaten ook de andere
Bevelandse gemeenten niet stil. Ge
ven bijv. de voorstanders van 't open
baai" onderwijs te Kortgene ook niet
een prachtig voorbeeld bij de oplos
sing van de financiële problemen
voor de bouw van een nieuwe school
En is het particulier initiatief op
Noord Beveland voor de bouw van
een rusthuis, waarvan de plannen dit
jaar vastere vorm aannamen, niet
evenzeer te prijzen
VERDERE HOOFDPUNTEN
In Januari kreeg Rilland een kleu
terschool en Kapelle kon zyn nieuwe
gemeentehuis in gebruik nemen.
In Februari kreeg Zeeland via Goes
de eerste electriclteit uit Brabant.
De Vrij Evang. gemeente te Bath
kon in Maart "haar nieuwe kerkje of
ficieel openen en Nieuwdorp begon
aan de bouw van een nieuwe school
met verenigingsgebouw en badhuis.
April bracht Ellewoutsdijk haar nieu
we kerkgebouw. In Juni trokken dui
zenden naar de Z.L.M.-dag te Krab-
bendijke. In September trok een gi
gantisch werk te Baarland de bij
zondere aandacht: de buislelding
voor de lange afstandsgasvoorziening
werd door de Schelde gelegd. In No
vember Iswam de gemoderniseerde
Chr. school te Kapelle gereed, de
brugkwestie te Kortgene werd 'weer
actueel bij het voorstel van G.S. om
een nieuwe veerboot te bouwen, Yer
seke opende een wjjkgebouw en bad
huis en in December kwam de belang
rijke weg 's Gravenpolder-Ovezande
gereed en Kattendijke kreeg zijn nieu
we dorpsstraat met tal van andere
verbeteringen.
Ook aan jubilea ontbrak het dit
jaar niet Slechts een greep: Januari
75 jarig bestaan Ambachtsschool
Goes; Februari: Oud-notaris J, Pilaar
80 jaar; Mei: 25 jarig jubileum nota
ris J. J. van Dyke, Kruiningen; Juni:
100 jaar handboogsociëteit Victoria,
Kwadendamme; Juli: 40 jarig jubi
leum C. v. Baak, veearts; Augustus,
100 jaar handboogsociëteit Soranus,
Heinkenszand; November: as S. J. M.
Hulsbergen, 25 jaar predikant en 50
jarig bestaan Vrij Evang.. C. J. M.
V. Goes.
Dat was in notedop het jaar
1951 op de Bevelanden. Een jaar van
activiteit, en ondanks de zorgen ook
een jaar met vele blijde en goede mo
menten!
De landbouw en de tuinbouw in Zee
land kregen een betere uitrusting
door nieuwe opslagplaatsen, koelhui
zen, veilinggebouwen enz.
Een nieuwe graansilo te Kortgene
werd in gebruik genomen.
Nieuws
In een Notedop
Vrijdag is in Rotterdam een 46-jarige
dame bij het o\'ersteken van de weg door
eer» vrachtauto aangereden en op slag
gedood.
De Stichting Technisch Hoger On
derwijs voor Noord- en Oost Nederland
heeft zich tot de leden van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal gewend met
het verzoek te bevorderen, dat de even
tueel te stichten tweede technische hoge
school in het Noord-Oosten des lands zal
worden gevestigd.
Vijf Januari zal de „Pan American
Airways" een nieuwe vrachtlijn over de
Atlantische Oceaan beginnen met een
vloot „Liftmasters". Deze toestellen vlie
gen met een snelheid van 480 kilometer
per uur. De toestellen zullen verbindin
gen niet alle delen van Europa onder
houden.
Bij de overweg te Zevenbergsenhoek.
in de spoorlijn Breda—Lage Zwaluwe.
zal op Oudejaarsdag een knippedlichtin-
stallatie in werking worden gesteld.
Op 1 Januari zal de Joegoslavische
dinar worden gedevalueerd. Door de
devaluatie zal een dollar 300 dinars
waard zijn in plaats van zoals tot dus
verre 50. De waarde van het pond
sterling zal 840 dinars worden inplaats
van 140.
