KAPPIE op loeg naar Hollywood
St. Tlicolaas-
actie
9.Z.C.
DU PERRONVRIEND OF VIJAND
NIEUWE BOEKEN
van de
MINISTER VAN
ZEELAND
De Zeeuwse eilanden
DEN BRINK ZAL
BEZOEKEN
s
PROVINCIAL! ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 16 NOVEMBER 1961.
LETTERKUNDIGE KRONIEK
Markantste figuur in laatste halve eeuw?
Men kan er de uitgeverij „Contact" te AmsterdamAntwerpen niet
dankbaar genoeg voor zjjn, dat zij het heeft aangedurfd, liet „Verzameld
Werkvan E. du Perron uit te geven. Hoewel du Perron van al zyn wer
ken een gecorrigeerd exemplaar had weggelegd voor een herdruk, had hy
zelf niet verwacht, dat het er ooit van komen zou „omdat hy dan als de
cadent verguisd zou z\jn". Tot heden verschenen: deel I: Het Land van
Herkomst, een grote roman die tot het beste behoort wat de Nederlandse
literatuur opgeleverd heeft; deel II: Parlando, gedichten, deel Hl: De Man
van Lebnk, studies over Multatuli, met zo'n doordringende liefde en diep
gaande kennis geschreven, dat men ze geriist „het" boek over Multatuli
mag noemen, en thans deel IVPoging tot Afstand, bevattend de korte ro
man „Een Voorbereiding", du Petrons novellen en het verhaal E Poi Muori,
dat voordien nooit gebundeld werd.
EEN ONZER GROOTSTE
MODERNE AUTEURS.
;,Dat hy het heeft aangedurfd", want
du Perron (1899—1940) valt niet de al
gemene waardering ten deel, die hij
verdient als een van onze grootste mo
derne schrijvers, zo niet dè markant
ste figuur van de laatste 50 jaar, zo
eerlijk, oprecht, vrij van conventie,
bekrompenheid of aangeprate moraal;
dat niemand onverschillig tegenover
hem kan staan, en öf een geestver
want en vriend, öf een ruiterlijk te-
CHEMIE IN DIENST DER
MENSHEID" door dr. A. E.
I Schouten. Uitgave Van Hol-
kema en Warendorf N.V.,
Amsterdam.
Dit is nu eens een werkelijk ge
slaagd boek over een onderwerp,
dat zeer velen moet interesseren:
het belang van de chemie voor de
mensheid. Biologische en medische
aspecten van de chemische weten
schap, voedselleer, insecten- en
onkruidbestrijding en nog veel
meer zaken, die ons moderne le
ven ten nauwste raken, worden
door de schrijver op volkomen hel
dere wijze behandeld. Zonder veel
formules en zonder onnodig gebruik
van duistere laboratoriumtaai, maar
in een aantal prettig en vlot ge
schreven hoofdstukken, die te za-
men een boek vormen, dat nu eens
werkelijk een aanwinst voor de
overigens nog al overladen markt
van de populair-wetenschappelijke
lecteuur betekent.
„RUSLAND" door Elisabeth
Seegervertaling Ernst Koss-
mann. Uitgave N.V. Em.
QueridoAmsterdam.
In een eenvoudig geschreven re
laas, maar boeiend als een roman,
geeft de Amerikaanse schrijfster
Elisabeth Seeger een beeld van de
historie van Rusland van de oudste
tijden af tot het einde van de jong
ste wereldoorlog. Het is natuurlijk
niet het eerste populair-historische
werk, dat over het land van Peter
de 'Groote en Stalin het licht ziet,
maar het is ongetwijfeld, wel één
van de beste. Uitvoerig, maar ner
gens langdradig of vervelend wordt
de ontwikkelingsgang van het Tsa-
rendom behandeld en daarop volgt
dan in een honderdtal bladzijden
de nog jonge historie van het com
munisme, waarbij de schrijfster er
in slaagde een treffend beeld te ge
ven van de tegenwoordige toestan
den en verhoudingen.
De vertaling van Ernst Kossmann
valt alleszins te waarderen, evenals
de illustraties door K. van het Reve.
..HITLERS WEG NAAR DE
MACHT" door dr. Z. R. Dit-
trich. Uitgave N.V. A.. Oost
hoek, Utrecht.
Dr. Dittrich heeft de moeilijke en
gevaarlijke taak op zich genomen
een stuk geschiedenis van onze ei
gen tijd te beschrijven en hij is
daarin, voor zover dit te beoordelen
is door ons, die evenals de schrijver
zelf deze periode nog hebben mee
gemaakt en dus evenmin voldoende
„afstand kunnen nemen", wonder
wel geslaagd. In elk geval slaagde
de schrijver er in een levendig
beeld te geven van de laatste jaren
in de republiek van Weimar en fi
guren als Von Papen, Von Hinden
burg, Von Schleicher enz. in een
helder licht te stellen, vooral ten
aanzien van de rol, die zij als weg
bereiders van Hitier hebben ge
speeld. Een uitstekende studie, die
èn om zijn documentaire waarde, èn
om de prettig leesbare stijl, waarin
zij geschreven werd, alle lof ver
dient.
„KENTERING VAN HET WES
TELIJK WERELDBEELD" door
J. Gebser, vertaling dr. H. Groot.
Uitgave H. Meulenhoff, A'dam.
Dit is nu eens een boek over de
ontwikkeling van het natuur-we-
tenschappelijk en natuurphiloso-
phisch denken, over welks verschij
ning we niet zouden willen juichen.
Natuurlijk geeft de schrijver wel
een grote hoeveelheid interessant
materiaal, maar hij is er o.L toch
niet in geslaagd dit te verwerken
tot een werkelijk helder overzicht
vgn de merkwaardige ontwikke
lingsgang welke de natuur-philoso-
phie de laatste decennia heeft door
gemaakt. In de inleiding zegt de
vertaler, dat boeken als dat van
Gebser een taak hebben in een tijd
verwarring als de onze. Helaas
moéten wij vaststellen, dat de
schrijver er dan toch niet in is ge
slaagd die taak te volbrengen. Voor
hen, die in het onderwerp reeds
goed thuis zijn, moge het wellicht
in menig opzicht als naslag-werk
bruikbaar zijn, voor hen, die zich
willen oriënteren moet dit toch be
slist op een teleurstelling uitlopen.
genstander in hem herkennen moet.
Van afkomst was hij bijna vol
bloed Frans; zijn familie behoorde tot
de rijke klasse op Java. Pas toen hij
reeds in de twintig was, kwam hij
voor het eerst naar Europa. Meestal
woonde hij in België of in Parijs. La
ter is hij. nog een paai- jaar naar Indo
nesië, dat hij als „land. van herkomst"
lief had, teruggeweest Van zichzelf
schreef hij: „Ik ben atavistiesFrans
man, qua opvoeding Indiese jongen,
'door taal en gewoonten Hollander".
Vereuropeest Hollander, wel te ver
staan.
Het is moeilijk zich voor te stellen,
welke indi it de Hollandse samenle
ving en 'net..culturele leven in ons land
in de twintiger jaren en daarna, ge
maakt moeten hebben op iemand die
daar kersvers geïmporteerd tegenover
kwam te staan, half er bijhorend
(taal en gewoonten), half er vreemd
van (ruim van blik door geboorte c
opvoeding). Bovendien had du Per
ron het voordeel de eerste 33 jaar van
zijn leven rijk te zijn, zodat hij doen
kon wat hij wilde en werkelijk voor
de „happy few" kon schrijven. Hij
moet ondanks alles zeer aan ons land
verknocht zijn geweest, anders had hij
er niet zo tegen gefulmineerd, want
wie geeft zich zoveel moeite om
iémand wakker te schudden, als die
persoon hem totaal onverschillig
laat? Niet alleen krijgen slechte en
middelmatige figuren uit onze-lette
ren er van langs, du Perron is ook
een van de weinigen geweest, die het
nazi-gevaar van het begin af heeft
onderkend ..en er fel tegen heeft ge
ageerd, hoewel hij de politiek veraf
schuwde. Als men nu zijn brieven, ca
hiers, artikelen leest, lijkt dat glas
heldere inzicht vanzelfsprekend, om
dat men nu. ook door bittere onder
vinding, wéét. maar wanneer er be
ter naar stemmen als van du Perron
en ter Braak geluisterd was, had ons
kleine land zich veel innerlijke ver
scheurdheid kunnen besparen. In plaats
van het „we wisten het niet", dat la
ter zovelen aanhieven, is een „we
hebben geen acht geslagen op hun
waarschuwing" op zijn plaats.
„LITERAIR SCHAAKSPEL".
Helaas is hier geen plaats, nader
op de figuur.-van du Perron in..-te. gaan.
De bundel „Poging tot Afstand" be
vat dus allereerst „Eén" Voorberei
ding1'. een sterk autobiografisch getint,
boeiend relaas van een tot niets lei*
dende liefde, met heerlijke bladzijdèn
over het leven van namaak-bohémien,
dat du Perron enige tijd in Parijs óp
52. Maar Kappie dacht
er anders over. Hij greep
de Maat bij de mouw van
zjjn jas en sleurde hem
mee.
„Hou op met jamme
ren, klont! Daarmee
krijgen we de steen niet
terug! Kom mee!"
Zo hard ze konden, ren
den ze achter de voort
razende brandweerauto
aan. Kappie zo boos, als
hij nog nooit geweest
was en de Maat strom
pelend en hijgend.
„Kappie, schei toch uit!
We krijgen hem ja toch
niet meer te pakken, oh,
ik kan niet meer, oh wat
een steek in mijn zij!"
zuchtte de Maat buiten
adem.
Doch Kappie was niet
van plan de strijd op te
geven en hoewel de brandweerauto met Trol al
lang uit het gezicht verdwenen was, bleef hij
rennen, alsof de duivel hem op zijn hielen zat.
Zo waren ze al een heel eind buiten het dorp
en eindelijk begonnen ook Kappie's krachten
hem te begeven. Opeens hoorde hij achter zich
een kermende kreet, en toen hij omkeek, zag
hij de Maat onmachtig in elkaar gezegen op de
grond liggen, net voor de deur van het enige
huisje, dat er in de omgeving te zien was.
Vastberaden klopte Kappie op de deur.
Montmartre leidde. De twee bundels
„Bij Gebrek aan Ernst" en „Nutteloos
Verzet" bevatten samen 15 verhalen,
waarvan vele ook sterk autobiografi
sche elementen bevatten. Het deel
sluit af met „E Poi Muori" (En Ver
volgens Sterven).
De meesterlijke, speelse verhalen
van du Perron zijn een unicum in on
ze letteren, en ook buitenlandse in
vloeden zijn er nauwelijks in aan te
wijzen, hoogstens is er sprake van een
gelijk geestelijk klimaat. Er zijn men
sen, die zich er aan ergeren. Zelfs zijn
vrienden ter Braak en Marsman kon
den ze matig r-of helemaal niet waarde
ren, ter Braak vond de figuren uit
„Bij Gebrek aan Ernst" bij eerste
kennismaking zelfs ronduit antipa
thiek. De opzet van deze verhalen
heeft vaak iets weg van een literair
schaakspel met eigen vernuft: het
scheppen van een hachelijke situatie
om zich er dan weer uit te redden met
superieure scherpzinnigheid of met
een grap. In „Nutteloos Verzet"- zijn
het zelfs twee „sprekers". Oskar, de
Verteller, en Justus, de critische toe
hoorder, die als stem en tegenstem
fungeren.
Humor, ironie, meedogenloze zelf
ontleding in een „poging tot afstand"-
nemen van zichzelf en eigen gevoelig
heid, maken dat deze verhalen spring
levend zullen blijven en dus óf blij
ven verrukken, öf blijven ergeren,
hetgeen allebei voor hun kwaliteit
pleit. Men oordele zelf.
HANS WARREN.
E. du Perron, Verzameld Werk;
deel IV: Poging tot Afstand. Contact,
Amsterdam.
Er komen weer voorstellingen in Middelburg,
VUsslngen, Goes, Zlerikzee en Oostburg.
Maar wèt er vertoond wordt, dat
blijft nog even een verrassing.
De v.ooratellingen 2jjn als volgt samengesteld:
GOES:
Zaterdag 1 December in „De Prins van Oranje".
web MIDDELBURG:
Zaterdag 8 December in het Schuttershof.
VL1SSINGEN:
Woensdag 5 December in het Concertgebouw.
Van Zierlkzee en Oostburg worden datum en
gebouw nog nader bekend gemaakt.
De toegangsbewijzen voor de voorstellingen zijn te verkrij
gen door inlevering van bonnen, welke worden uitgegeven
door winkeliers, die in de P.Z.C. adverteren en aan deze
actie meedoen. Bij aankoop van een bedrag van minstens
i.krijgt men een bon en voor 10.— aan bonnen wordt
op nader bekend te maken dagen aan onze kantoren een
toegangsbewijs uitgereikt. Het bestede bedrag wordt naar
beneden afgerond op hele guldens en per aankoop worden
maximhal bonnen verstrekt voor 20.Iedere winkelier,
die aan deze St. Nicolaas-actie meedoet, maakt dit bekend
door middel van een raambiljet
In GOES worden de bonnen door de winkeliers
uitgereikt van 14 tot en met 28 November.
In VLISSINGEN
van 20 November tot en met 3 December.
In MIDDELBURG
van 21 November tot en met 5 December.
LET IN DEZE PERIODE DUS VOORAL OP ONZE
ADVERTENTIEPAGINA'S
(Slot van pag. 7)
Alleen op Tliolen en wellicht op
Walcheren, ofschoon geen zandge
bieden, is er enigszins sprake van
zo'n overbezetting van de land
bouw. Op Tholen, waar haast geen
industrie is en waar honderden 's
winters geen werk kunnen vinden;
waar de teelt van zilveruien gedu
rende slechts enkele maanden vele
handen werk geeft. Dan op Walche
ren. waar na de ruilverkaveling mis
schien zal blyken, dat er voor velen
geen werk meer is. Het kan niet de
bedoeling zijn van een krantenar
tikel om dit alles met cijfers te on
derstrepen. Maar dat een nader on
derzoek op zijn plaats is, dat is wel
duidelijk.
Om dit alles nog eens te illustre
ren met practische voorbeelden zul
len wij tot slot van ons overzicht in
gedachten een reisje door Zeeland
maken. De Minister zal al deze ge
bieden wel niet kunnen bezoeken,
wat voor ons een reden te meer is
om er even aan te
SCHOUWEN EN DUIVEL AND.
Schouwen-Duiveland heeft er wel
recht op het eerst genoemd te wor
den. Het ligt van alle Zeeuwse „ei
landen" ongetwijfeld het moeilijkst.
Door zijn ligging en de aard van
zijn verbindingen is het vooral ge
richt op Rotterdam en Roosendaal.
Vraagt mén de "bewoners wat zij
willen dan zullen 99 van de 100 U
antwoorden: een boot met kopla-
ding bij Zijpe. Dat is het hele eieren
eten. Zonder een snelle en comfor
tabele verbinding met Noord-Bra
bant zal een ondernemer er zich
niet gauw vestigen. Misschien ten
onrechte, want het is een prachtige
en rustige streek. Het meest voor de
hand ligt wel de ontwikkeling van
de plaatselijke nijverheid, waarvan
wij de vlas-industrie en de grote
fabriek voor bakkerij-grondstoffen
in Zierikzee als voorbeelden noe
men. De laatste 70 jaar is het eiland
practisch niet in zielental 24000)
toegenomen. De overtollige mensen
zijn vertrokken. Er is dus geen gro
te werkloosheid. Maar de Schouwe-
naren en Duivelanders willen voor
uitook voordat er eens 'n brug
naar Goeree-Overflakkee zal wor
den gebouwd.
THOLEN EN ST. PHILIPSLAND.
Tholen en St. Philipsland liggen
veel gunstiger. Eigenlijk wel het
gunstigst van heel Zeeland, wat af
standen betreft. Maar de vreemde,
die niet weet, dat er over de Een
dracht sedert 1928 een vaste brug
ligt, meent nog dat men voor Smer-
diek enkele keren moet overvaren.
Zoals wij zagen heeft men er wel
werkloosheidsproblemen en ook
daar is de bevolking in aantal nau
welijks gestegen (18000). Ook hier
wil men wel industrie en de ge
meentebesturen willen gaarne me
dewerking verlenen aan gegadig
den. Men zou er al erg gebaat zijn
met een eigen ambachtsschool, die
in uitzicht is gesteld. Maar men
kijkt er tevens naar het dichtbijge
legen Oudenbosch, dat een ontwik
kelingsgebied is. En men vraagt
zich af: is het de bedoeling, dat on
ze mensen naar deze zo geheel an
ders geaarde streek vertrekken?
DE BEVELANDEN.
Van Zuid- en Noord-Beveland
schakelen wij het kleinste eiland
uit. Niet omdat het onbelangrijk
zou zijn, integendeel, wij zouden
willen voorstellen dit eiland in de
aandacht van de Minister van
Landbouw aan te bevelen om zijn
vooruitstrevende bedrijfsvoering.
Zuid-Beveland moet voor Minister
van den Brink wél interessant zijn.
Het is sterk gegroeid en telt thans
bijna 60.000 bewoners. De tuinbouw
en de visserij hebben velen vastge
houden. Maar toch is deze streek er
op bedacht zijn bestaansbasis te
verbreden. Goes en Kruiningen
hebben de grote industrie-terreinen,
de eerste plaats voor aan het spoor
gelegen bedrijven, de tweede voor
ondernemingen die meer belang
hebben bü diep vaarwater. Men
mag hier een geleidelijke ontwikke
ling verwachten, vooral waar het
gemeentebestuur als in Goes zo ac
tief is om zelf industriehallen te
plaatsen en in nuurkoop te geven
een belangwekkende primeur voor
onze provincie. Het is waarschijn
lijk, dat op Zuid-Beveland de be
volkingsaanwas vrij groot is. Wan
neer wij weten, dat de ontwikke
lingsgebieden Noordoostelijk Over-
ijsel enNoordoostelijk Noord-Bra
bant ongeveer even groot zijn, dan
durven wij de Minister te vragen:
„is dit gebied niet alle aandacht
waard?"
WALCHEREN.
Walcheren ia met zyn ruim 72.000
bewoners het meest bevolkings-
rijke „eiland" van ons gewest.
Wist U, dat het meer geïndustriali
seerd is dan ons gehele land, naar
verhouding dan natuurlijk. Natuur
lijk vooral door de scheepswerf en
machinefabriek De Schelde met zijn
ruim 4200 werknemers. Zolang de
ruilverkaveling niet voorbij is, is er
een vrij krappe arbeidsmarkt, daar
weet vooral De Schelde van mee te
praten en eigenlijk ook het in
dustrie-terrein te Middelburg, waar
van de bezetting veel hoofdbrekens
kost. Is het wonder dat men op
Walcheren de vraag hoort: geef ons
woningen voor onze industrieën,
ontsloten behoeven wij niet te wor
den. Woningen vooral voor De
Schelde, wanneer deze zijn repara
tie-afdeling gaat uitbreiden, nadat
de sluizen zyn hersteld!
WEST Z.-VLAANDEREN.
West Zeeuwsch-Vlaanderen is ein
delijk bekomen van de slagen die
de oorlog toebracht. En het consta
teert dat zijn bevolking de laatste
halve eeuw nauwelijks gegroeid is.
Dat de vele bloeiende en charmante
stadjes en dorpen hun mensen in
groten getale hebben zien vertrekken.
En hebben niet vele gemeenten hun
industrieën, die weliswaar niet groot
zijn, maar toch meetellen en wel
vaart toevoegen: Breskens, Groede,
Sluis, Aardenburg, IJzendijke, Bier
vliet, Oostburg. Grensgebieden
worden nog al eens verwaarloosd.
Een ambtenaar uit Retranchement
schynt eens op een verzoek aan
„Den Haag" als antwoord te hebben
gekregen: U moet zich hiervoor tot
uw eigen regering wenden! Maar
Minister Van den Brink is een hof
felijker manwie weet wat hij
zal antwoorden!?
Oost Zeeuwsch-Vlaanderen is in
vele opzichten wel het aantrekke
lijkste industriegebied van Zee
land, vooral door zijn gunstige lig
ging ten opzichte van België. Vele
Belgen en veel Belgisch en ander
buitenlands kapitaal vinden er em
plooi. De bevolking is er dan ook
sterk gestegen (62.000); men behoeft
zyn geluk niet elders te zoeken, de
welvaart is dicht bij huis. Maar de
grote industrie, vooral in Sas van
Gent en Sluiskil, zou liever de dure
Belgische arbeidskrachten wat snél
ler vervangen door Nederlanders.
Zy vraagt dan ook woningen en nog
eens woningen. Langs het kanaal
Terneuzen—Gent liggen veie goede
kansen, waarvoor by Belgische be
drijven interesse is, omdat België
voor Europa een duurte-eiland is.
Veel geld vraagt men niet van het
ryk, maar de woningpolitiek wekt
hier wel eens wrevel. De textiel
industrie van Hulst, Clinge en Sin^
Jansteen geeft ook duizenden meq
sen werk. Zij maakt thans een moei
lijke tyd door. De minister zal hé^
weten, want hij komt zelf uit een
geslacht van textiel-ondernemers.
In Koewacht en Sint Jansteen is de
vlasindustrie geconcentreerd, die
grote welvaart verspreidt Het is
het eerste vlassersgebied van Neder
land, waar plm. 45 van het Ne
derlandse vlas tot lint wordt ver
werkt. Wilt u het verlanglijstje van
de vlassers: modernisering van het
bedrijf door zwingelturbines, root-
putten en wellicht een vlasdrogerij,
een spinnerij en vooral.... een
gunstige regeling van het afval
waterprobleem. De klompen-indu
strie zit vooral in Clinge en St
Jansteen, één van de belangrijkste
productie gebieden voor dit product.
Tehslotte mogen wy Walsoorden
niet vergeten in de gemeente Hoh-
tenisse, waar zich enige industrie
aan het ontwikkelen is. „Van d'Ee
tot Hontenisse.daar werkt de
ondernemingslustige Zeeuwsch-Vla-
ming in een van de bekoorlijkste
streken van ons land.
Wij hebben de reis door Zeeland
volbracht, na eerst een blik op de
ontwikkelingsgebieden van Neder
land te hebben geworpen. En wij
zijn aan het eind van onze beschou
wing nog wat verzekerder dan we
in de aanvang waren. De minister
opent de mogelijkheid van nieuwe
ontwikkelingsgebieden. Welnu, lig
gen in het bovenstaande geen grote
mogelijkheden besloten? Moge Zijne
Excellentie na zijn tweedaags be
zoek hiervan doordrongen zijn. Aan
de Zeeuwen zal het niet liggen!
Nederland telt 157.000
personenauto's.
Volgens het C.B.S. bedroeg het aan
tal personenauto's in ons land op 1
Augustus jL 157.002 (op 1 Augustus
van het vorige jaar 138.625). Van
het huidige personenautopark werd
72 gefabriceerd in een naoorlogs
jaar. Per 1000 inwoners bedraagt het
aantal personenauto's thans 15,3 te
gen 11,4 in 1939.
In vergelijking met de vooroorlogse
situatie is er een sterke verschuiving
waar te nemen van zware naar lichte
personenwagens.
Zeeland telde op 1 Augustus 4624
personenauto's.
In de Siciliaanse provincie Catania
hebben zich 603 gevallen van typhus
voorgedaan. Vier zieken zijn overleden
Men schrijft het uitbreken van de epide
mie toe aan het gebruik van besme1
drinkwater, na de Jongste overstromin
«en.
Zoon poogde zijn moeder
te wurgen
EIS: 2 JAAR GEVANGENIS.
De officier van Justitie by de Haag
se arondissementsrechtbank elstè
Dinsdag tegen de 25-jarige W. H. du
Ch. uit Rotterdam, die zyn moeder op
2 April varr dit jaar trachtte te wur
gen, een gevangenisstraf van twee
jaar met aftrek en ter beschikking
stelling van de regering.
Aan dit drama was, zo bleek ter
zitting, heel wat voorafgegaan. De
moeder, die voor de tweede keer was
gehuwd, had jaren geleden haar drie
jeugdige kinderen naar een gesticht
gebracht. Nadat zy op eigen benen
waren komen te staan had de be
klaagde, die oudste zoon was, weer
willen trachten de familieband te her
stellen. Bjj één van de bezoeken aan
zyn moeder was het tot een hooglo
pende twist gekomen met bovenver
meld gevolg.