KAPPIE opiveg naar Nolly wood De Zwarte Dood in Zeeland m LEZERS SCHRIJVEN AMSTERDAM HEEFT THANS EE! PAUZE-THEATER 10 PROVINCIALE ZEEUWSE COURAN2 ZATERDAG 6 OCTOBER DE GESEL DER 16DE EEUW Overal brandden de vuren om de besmette lucht te zuiveren In de nachten was dc lucht boven Zeeland roodgekleurd, want er brand den alt yd vuren voor de poorten en op de pleinen der steden en in de kom der dorpen. Vroeger zou men dat nooit hebben toegestaan, maar de vrees voor deze geheimzinnige ziekte, deze Zwarte Dood, was groter dun die voor brand. Wat kwam het er nog op aan of de houten huizen in vlammen zouden opgaan, en het vuur door de smalle straten zou loeien. Overal op de deuren stond het gevreesde teken: het rode kruis van de pest. Hoevelen hadden hun huis en hof niet in de steek gelaten, om met pak en zak beladen, weg te trekken uit de steden van de dood. Meestal waren ze ntet ver gekomen, want ongezien en ongemerkt was die stille verstekeling, de dood, met hen meegereisd, op het schip of in de wagen, en had hen tot het bittere einde niet meer verlaten. Wanneer de avond viel, maakten zich uit de sloppen en stegen donkere gestalten los, die op roof uitgingen in de verlaten huizen en ryk met buit be laden terugkeerden, om na de wilde vreugde van één nacht, waarin het geld niet meer te tellen was, in de springvloed van het onverhoopte goud hulpeloos te sterven. Zoals in de steden de ziekte onzicht baar voorwoekerde, van straat tot straat, de rij der huizen langs, zo ging het ook in de dorpen op de eilanden en aan de overkant van de Schelde. In dorp na dorp begonnen de doodsklok ken te beieren: „Heden ik, morgen gij!" schenen zy te roepen, tot geen hand meer bij machte was om de zware touwen heen en weer te bewe- f;en en de doden onbegraven bleven iggen. ONTVOLKT Ten laatste week de Zwarte Dood, nadat gehele streken vrywel ont volkt waren. In de volgende eeuwen kwam de pest nog vaak terug, maar zy had nooit meer zo'n grote haast: het ziekteverloop was anders, het be smettingsgevaar minder groot en mensen, die aangetast waren konden genezen, dank zjj hun sterk gestel, of door andere oorzaken, die men niet vatten kon. De pestlyders werden in de meeste Zeeuwse- steden verzorgd en ver pleegd door de leden van „Sint An- tonius broederschap van de Crepe- len", een merkwaardige lekenorde, waartoe alleen kreupelen, lammen en verminkten behoorden. Velen van hen zullen die lichaams gebreken, die het hun onmogelijk maakten om in de geregelde maat schappij te werken en te leven, wel gekregen hebben in de oorlogen, die de hertogen van Bourgondië voerden. Het is daarom te begrijpen, dat de crepelen de protectie genoten van Karei de Stoute en dat andere ede len hen ook hielpen. DE HEREN Naast deze ongelukkigen, die voor hun medemensen deden wat in hun vermogen was, bestond er ook een religieuse vereniging „de heren" driemaal onderstreept ,.van Sint Antonius". Zij kwamen zo nu en dan bijeen om te vergaderen, en wat zij verder voor het neil der mensheid deden heeft niemand ooit kunnen ont dekken, maar in elk geval waren het vermogende en aanzienlijke heren, die over de nódige connecties beschik ten. Toen zy dan ook voor het Hof van Holland te 's Gravenhage een proces begonnen tegen de arme gebrekki- gen, kregen zij in alle opzichten hun zin. De Crepelsorde werd in geheel Zeeland en Holland verboden, en de heren konden daardoor de povere be zittingen der orde in de wacht sle penzo dachten zij althans. Er stak evenwel zulk een storm van verontwaardiging op. over de heren van het Hof, die krom praatten, wat recht was, dat alles by het oude bleef; de Crepelen zorgden verder voor de pestlijders en de Antoniushe- ren zetten hun doelloze vergaderin gen voort. TELKENS OPNIEUW Van het begin der zestiende eeuw af tot diep in de zeventiende eeuw braken telkens 'weer pestepidemieën in Zeeland uit. Steden als Middelburg en Zierikzee, Sluis en Aai'denburg be noemden dan telkens weer een of meer doctoren, die voor een vastge stelde beloning allen „die aan de heete sieckte van pestilencie" leden moesten bijstaan. De armen behoef den voor dit consult niet te betalen, en ook de visites aan beter gesitueer den brachten de doctoren niet veel op. Voor het vervullen van deze le vensgevaarlijke betrekking kreeg de ,,mr cyrurgijn vand nyeuwer (nieuwe ziekten" een salaris van twaalf pond, Advertentie. 'met een extra-beloning van twintig pond, wanneer hy zelf ziek werd, een uitkering die natuurlnk de we duwe ten goede kwam. Tijdelijk werd dan een ruimte beschikbaar gesteld als ziekenhuis voor de lijders en te vens als verblijfplaats voor de pest- dokter en zyn assistent. Zulk een ge ïmproviseerd Pesthuis vond men te Middelburg in 1556 achter het kloos ter der Augustijnen; Sluis had in 1604 een pesthuis buiten de Oost poort, maar toen zestig jaar latei- een nieuwe epidemie, van de haesti- fe sieckte" uitbrak, moest men zich ehelpen met een soldatenkwartier in het Bolwerk, achter het Schutters hof, dat door de militairen tijdelijk werd ontruimd. OORZAAK ONBEKEND Daar men hoegenaamd niets wist over de oorzaken van de pest, en het snelle om zich heen grijpen der ziek te al evenmin kon verklaren, kon men geen afdoende maatregelen ne men. De sloten en andere stilstaande wa ters werden uitgebaggerd, borden werden op verschillende plaatsen aangebracht, opdat daar geen vuil nis zou worden weggeworpen en er werd een algemeen verbod uitge vaardigd om krengen van honden en katten, konijnen en kippen op straat te werpen. De huizen, waar een Irjder werd verpleegd, of waar hij' was gestorven, moesten een tijd lang gesloten blij ven, ook als er een winkel in was fevestigd. Opdat de besmette lucht innenkamers zou blijven, was het openen van deuren en vensters nog wekenlang, na dood of herstel, ver baden. De dokters gingen rond gaven de zieken een aftreksel van laurierbes sen te drinken, bestreken de zv.-eren met zalf, en verrichten aderlatingen daarna kwam de pestbezoeker of zie kentrooster, die door de kerkeraad was benoemd om de patiënt voor te bei-eiden op de komst van de beide pestdragevs, die hem naar zijn laat- ste rustplaats moesten brengen, i Geen wonder dat men bij de laat ste. grote epidemie van het jaar 1666 "in de stad Sluis teruggreep naai de aloude bestrijdingsmethodealle bewoners werden aangemaand om vóór hun huizen vuren te branden van eikenhout met teer besmeerd, daar de lucht geïnfecteerd was door ,het vier der pestilentie". JACQUES R. W. SINNINHGE OUDEN VAN DAGEN' ADRESSEREN. De 40.000 leden tellende Algeme ne Bond van Ouden van Dagen heeft aan dr. Drees als voorzitter van de ministerraad een adres gezonden waarin de bond enige wensen uit voor de wet, die t.z.t. de noodwet Drees zal vervangen. Wij hebben begrepen, aldus adres santen, dat het in de bedoeling ligt. onder afschaffing van de indeling in gemeenteklassen de uitkering yan de nieuwe wet te baseren op de fei- telyke gemiddelde uitkeringen van de Noodwet Drees. Dit zal namelijk in de practijk betekenen, dat de uitkerin gen zullen bedragen f 17 tot 18 per week per echtpaar. Aangezien volgens het plan, neer gelegd in het rapport-van Rhijn over deze kwestie, tegelijkertijd zal wor den bepaald, dat de ouderdomsrente krachtens de invaliditeitswet lager zal worden naarmate men jonger is ten tijde van het in werking treden van de nieuwe wet, betekent dit in feite dat die ouden van dagen, die geen eigen inkomsten hebben, voor al die vallen onder de eerste drie gemeenteklassen, ernstig gedupeerd zullen worden en het betekent bo vendien, dat de eigen inkomsten op den duur zullen teruglopen. Boven dien hebben wij begrepen, dat het in de bedoeling ligt nog gedurende een zekere tijd aftrek van eigen in komsten toe te passen. Hierover is de Bond zeer verontrust. Uilen droegen diamanten over de grens. In de laatste tnd hebben ook uilen deelgenomen aan liet levendige smok- kelverkeer aan de Duits-Belgische grens. Het betrof hier echter geen levende uilen, doch zeer onschuldig uitziende boekenstandaards, die tol 600 karaat, diamant bleken te bevat ten. De Duitse politie heeft dc uilen- sporen nagegaan tot in Idar-Obcn- stein, een centrum van Duitse dia mantslijpers. Het bleek, dat hier uit Antwerpen gesmokkelde diamanten I in grote hoeveelheden werden gesle- 1 pen. Volgens de Duitse politie heeft ie illegale slijperij in dit Duitse plaats je de Antwerpse slijperijen voor een goed deel stil gelegd. Men schat, dat het aantal naar Duitsland gesmok kelde diamanten jaarlijks een waarde van meer dan een milliard Belgische franken overtreft. Advertentie WEK DE GAL IN UW LEVER OP D snit 's morgens „kiplekker" nit bed springen. Elke dag moet uw lever een liter gaf ln uw Ingewanden doen stromen, anders verteert uw voedsel niet, het bederft. U raakt verstopt, wordt humeurig en loom. Neem de plantaardige CARTER'S LEVERPELLjETJES om die liter gal op te wekken en uw spijsvertering en stoelgang op natuurlijke wijze te regelen. Een plantaardig xacht middel, onover troffen om de gal te doen stromen. Eist Carter's Leverpllletjes. Tweede Kamercommissie voor de industrie? Naar aanleiding van het bezoek, dat de Kamerleden onlangs gebracht hebben aan enige industriële centra, zou het in het voornemen van de voorzitter van de Tweede Kamer, dr. Kortenhorst, liggen, in de eerst volgende vergadering der Tweede Kamer, 16 October, een voorstel te doen om te komen tot de instelling, naast de reeds bestaande vaste com missies, van een vaste Kamercom missie voor de industrie, ten einde op deze wijze tevens het onderhouden van de nodige contacten met de indu strie te bevorderen. Een Van Riebeeck-postzegel. (Van onze Haagse redactie) Naar wij vernemen ligt het in de bedoeling om volgend jaar als Zuid- Afi'ika op grootse wijze de van Rie- beeck feesten gaat vieren, in Neder land een postzegel uit te geven, die de beeltenis van Jan van Riebeeck draagt. AMBTSAANVAARDINGEN AAN DE V.U. In de grote zaal van het A.M.V.J.- 'gebouw hebben twee hoogleraren in de faculteit der wis- en natuurkunde aan de Vrije Universiteit hun ambt aanvaard. Te half twee sprak de tot buitengewoon hoogleraar benoemde dr. J. P. van Rooyen zijn inaugurele rede uit getiteld: „Het extrapolatie- Ërobleem in de statistiek". Dr. E. van •alen, benoemd tot gewoon hoog leraar in de chemie sprak te half vier zijn rede uit, getiteld: „Over de sa menstelling van chemische verbin dingen". Mfr/i u.v K A MPEER H UTTEN Herhaaldelylt is door de houders van kampeerhutten aan diverse ge meentebesturen verzocht, vergunning te verlenen, om kampeerhutten ook in de winter te laten staan. Als moti vering hiervoor werd aangevoerd: le. Afbreken en opbouWen plus ver voer. brengt grote ruïnering te weeg; 2e. Kampeerhuttenhouders zijn men sen met smalle beurzen, die het vervoer, opbergen en de vernie lingen door transport te weeg ge bracht. niet kunnen betalen. Der halve betekent dus, bij eventueel afbreken van betreffende kam peerhutten, dit onvermijdelijk „niet meer opbouwen". Overeenkomstig de voorschriften van de Planologische Dienst wordt het verzoek niet ingewilligd. De argu menten hiervoor z\jn le. Permanente zomerverblijven kostprijs 7000 voldoen aan hogere welstand eisen. De kampeerhutten niet. Deze laat ste doen afbreuk aan het aesthe- tisch aspect van diverse recrea tieoorden; 2e. Kampeerhutten zijn simpel van constructie en dus snel verplaats baar; 3e. Het overwinteren van deze „ge doetjes" kost meer geld dan e.v. afbreken, opbouwen, vervoeren en opbergen. De houders van kampeerhutten zijn nu eenmaal geen kapitalisten en kun nen dus óók geen „welstand-zomer- verblyf" op een door de P.D. geprojec teerd recreatieoord plaatsen. Zij kun nen echter wél want die kampeer- huttensjouwers zijn maar doorgewone arbeiders drjken dichten, wegen en sloten aanleggen voor de Planolo gische Dienst en in het zweet des aanschyns in fabriek of werkplaats, zich inzetten, om ons land, dat arm is aan buitenlandse valuta, er weer boven op te helpen. En dan het argument dat kampeer hutten simpel zyn gebouwd en snel op te ruimen zyn. Wij kunnen in dit geval niet anders zeggen, dan: „he ren van de Planologische Dienst, komt Uw theorie aan de practijk toet sen". Tot slot zouden wy de P.D. nog een vraag willen stellen: Hoe is het mo gelijk. dat in een tijd van woning- schaarste welstand-zomerverblijven van 7000 gebouwd worden, die toch in de winter niet bewoond zijn. Of zou een e.v. bewoning des winters, niet verantwoord zijn? A. COPPEJANS Baarsjestraat 33 Middelburg La Prensa komt weer uit Het%voormalige onafhankelijk Ar gentijns dagblad „La Prensa'dat door de Argentijnse regering op 11 April werd onteigend, zal waarschijn lijk op 18 October weer verschijnen als orgaan van het Algemene Vak verbond. 1 STOPHOEST Voorkomen i» heter den genczenl STOPHOES» ,i getond in lekki Hoesten 1» hinder- l.,kl ST OPMOEST 5 venecht direct die listige keelknebel. 22. Trol trok zichzelf langzaam omhoog, zodat hij in een zittende hou ding kwam. Hy had een gevoel of zijn hoofd een balon was. die op zyn lichaam heen en weer zweefde, maar toch be gonnen zijn hersens langzaam aan beter te worden. „Daar liepen ze!" zei hij met een dikke stem. „Waarom liepen ze daar? Omdat ze mijn diamant hebben afge pakt ik moet in mijr. zak zoeken... hy zat in mijn zak... dat weet ik nog! De allermooiste diamant van de wereld.... een millioen flessen coca cola waard!" Trol voelde in al zijn zakken, doch zónder re sultaat. Hij vond wel elastiekjes en kleine ko geltjes en enkele zakmessen, maar géén dia mant. Grommend van woede sprong hy op, viel weer, en stond weer op. „De dieven!" mompelde hij- „Ik zal zeik ben bestolen! Ze hebben mijn AMSTERDAMS PODIUM Oase in inktland ZELDEN ZAGEN WIJ een gevarieerder publiek bijeen dan Dinsdagn* dag tien minuten over half één ln het City Theater. Daar zaten dlreeteun en liftbedienden. Procuratiehouders en facturisten. Chef-verkoopster» t halfwas-winkelhippies. Verzuurde en vergrauwde klerken en bedryfs-p, chologen. Telefoonjuffrouwen en chefs de bureau. Ongetrouwde dam. vergeeld, verzuurd en verflenst door cijfers, cijfers, cijfers en haast vaarlijk lieftallige kantoornimfen. Bankbedienden, grootboek-byhouflu beheerders van het journaal en opper-boekliouders. Kortom: alles wat Ie te maken had met cijfers, inkt, schryfmacbnes cn boekhoud-appans was vertegenwoordigd. Een ieder op zijn manier. Dat wil zeggen: de» met een in zacht-knisterend cellofaanpapier omhulde sigaar van om naby twee kwartjes, de ander met z'n kuggie, belegd met schapenla De een rookte, de ander kauwde. En allemaal keken ze naar dat git wijdse toneel. Het was Pauze-Theater, hetgeen wil zeggen: veertig m. ten ontspanning voor al diegenen, die gedoemd zUy overdag hun drom boven de toetsen van Underwoods en Remingtons bot te vieren. Of de maagdelijke blankheid van grote folio-vellen, waarop bedrijven In c staan uitgedrukt. Zo'n Pauze-Theater is eigenlijk een veertig minuten vergetelheid zo bijzonder merkwaardige instelling. Men behoeft zich er niet voor te k Dinsdag waren het veertig minuten den. Men behoeft er geen andore toneel van Shaw. Over een paar we- bij aan te trekken. En de entrfc ken is het een Chopin-recital van Van minder dan één pakje dubieuze At der Pas. En daarna volgt weer een rikaanse sigaretten. Kwaadsprei cabaret 's cen plezierig ding, maar ik i Het Pauze-Theater is voor dat deel met de. best.e. wiI ter wil wereld P der aan kantoorstoelen vastklevende jJJJ® hatelhk"din"g ml^he!?' Pi' mensheid, dat voor twee kwartjes Ster^lS.°Srt Is ?A maar genoegelyk cn het kost ht niets. Het Amsterdamse Pauze-Th ter is iets, dat een mens bly mai dat hy zyn werk in de hoofdn moet afdoen. En mocht een uw vrienden, eens in de gelegenheid i dat Pauze-Theater te bezoeken I zoek dat dan. Midden op de dag, r uw twee sneedjes brood in een papi tje op uw knie. Voor twee kwart; 40 MINUTEN SHl In die veertig minuten kregen i dus Shaw. O neen, niet een vani grote brillante werken. Een Ut werkje: „The Man of Destiny"i zoals wij dat hier in Holland noen „De Corsicaan". Een grotesk bede sel van onnavolgbaar geestige 1 waarin hy dingen zegt over Kiese generaals en de figuur van Bonaps die zich op de een of. ander mae in uw kleine hersenen vasthakkejj die daar nooit meer los van kom Zo waren wij daar dus vereend,i les wat tot de gemeenschap van p nelikkend Amsterdam hoorde en a zagen de grote devaluatie van dek no Corsicaan. Wy zagen hoe mei lyk hij was. Dat wil dus zeggn:! belachelijk, hoe opgeblazen, hoe i hoe dom. Want, dit mijne lezers, nen de meest kenmerkende elf schappen te zijn van het allervi treffelijkste creatuur der schepp. de mens. Wij waren allemaal, de recteur en de liftboys, de typisten j de juffrouw van de bedrijfsretiraó geboeid. Hoewel de zaal enigszin koud was. En hoewel we daar noga slordig en een beetje raar Tuswn tttc- aar zaten met onze Egyptische lir nen regenjassen, verschoten pulk vertjes en een paar wild-woeste Yar kee-hemden. Geboeid door die dri; vier toneelspelers, die veertig mirc ten lang probeerden de droesem vt balansen en de stank van inkt, gr. ton en lak, weg te spelen. En c daarin wonderwel slaagden. Het waren leden van het gea schap „Puck". „Puck" betekent: c jong egarde. Men zou van steen t platina moeten zijn om over „Puti onaardige dingen te zeggen, oma w(j weten hoe hard, hoe moeizaams met hoeveel energie daar wordt ji werkt Maar als wij dan geen vriendelijke dingen willen zegge dan toch wel één bijzondere vriend! lijkheid. En dat geldt de kleine 0 cilia Lichtveld. Een goed jaar gc' den zagen wij haar voor het eerst: de Midsummemightsdream en sclr ven iets over een merkwaardig vallend artistiek talent. Wat Dinsdagmiddag zagen bewees dat* geen letter te veel beweerden, in Podium. Dit wordt een actrice. E waarschijniyk een groot actrice,', was het maar alleen omdat zij langzamerhand de enige toncelkrar. is die Verstaanbaar spreekt. WEER BUITEN. Tien voor half twee stonden 1 weer op het Leidseplein, knippen- tegen het brutaal-harde herfstlic koud van buiten en warm van K nen door dat Shaw-iaanse hellevi van geniale sarcasmen, waarmee' de grote Corsucaan vermoordt. verdwenen in alle windrichtingen.: liftboy vervolgde zyn beperkte reldreis door de schacht. De typte- gingen weer net als vogels in volière naast elkaar zitten en ve volgden hun hoogst- en è,llerhooj| belangryke brieven. De facturist door met zijn facturen. De oude dare daalde af in het arcief. En zo gin?f zy allen heen, naar de steppen 8 prairies van Inktland. Maar allen e men ze de kleine Corsicaan mee, j de liften en in die volières in de p peladen en in de trotse bankgeta wen. In de bazars en in al die gel| vormige, kale, kille, onpersoonlik lokalen, waarin de menSen en de t; fers' elkaar vinden. Voor velen was die middag licht' dragen. Dank zy de Corsicaan, «te- zij die veertig minuten. En dank zij de kleine, grote Cecilia. Er zijn redenen om Amsterdam' haten. Men kan gruwen van t': stad, waarin de mensen huizen - muizen ln ©en kooi. Er zyn anite redenen het lief te hebben. Een f van is het Pauze-Theater. Omdat 1" voor de liftboy en de procuratie® der is. In de meest volstrekte bewfr nis: voor iedereen die nog twee kw* tjes heeft. ANTHONY VAN KAMPP Belangrijke oudheidkundige vondst in Limburg Naar eerst thans bekend wordt is tijdens de oorlog by graafwerk in de nabijheid van Scevensweert (L.) een belangryk kunstwerk in edelmetaal aan het daglicht gekomen. Volgens deskundigen dateert het prachtig be werkte stuk van vóór het begin on zer jaartelling. De betekenis van deze vondst, wel ke gedurende tal van jaren onbe kend deel uitmaakte ven een beschei den curiositeiten-collectie, is eerst kort geleden komen vast te staan na een van deskundige zijde ingesteld onderzoek. Nadere byzonderheaen om trent deze zeldzame vondst zullen de zer dagen bekend gemaakt worden. Ouden van dagen vragen pensioen voor alle Nederlanders. Een deputatie van de Nederlandse Bond voor ouden van dagen heeft Vrijdag aan de voorzitter van beide Kamers der Staten-Generaal een adres aangeboden, waarin wordt aan gedrongen op de invoering van een pensioen voor alle Nederlandse on derdanen. Het adres vraagt de in voering van een wet, volgens welke zowel mannen als vrouwen in de leef tijd van 16 tot 55 jaar, ongeacht wel ke positie men heeft, verplicht zullen zijn een premie te betalen van 4 pet. van het loon om voor pensioen in aan merking te komen. Voorgesteld wordt dit pensioen 80 pet van het loon te doen bedragen en op 55-jarige leef- tyd te laten ingaan. Zorg, dit U altijd 'n por rollitjii m hu.t heeltI Met STOPMOESt it het hoeiten mei verleerd e wie niet hoest, snoept greag n Proef ie milt eentl diamant gestolen!" Kappie en de maat liepen intussen nog te ren nen langs de rails. De maat Icon bijna niet meer, want hy voelde nog steeds pyn in al zijn ledematen, om van zyn zitvlak maar niet te spreken! „Waar gaan we nu naar toe dacht hij. „Wat heeft het allemaal voor zin? Zouden we zo helemaal naar Hollywood moeten rennen? Maar dat houd ik niet vol! Dadelijk komt die messenwerper ook nog achter ons aan!" De maat keek om, en zag toen Inderdaad heel in de verte Trol de Trooster met zwaaiende armen in hun richting lopen Advertentie

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1951 | | pagina 12