Vlissinger reisde naar Tibet Sport en wedstrijden ASPRÖ BIJ DE NEDERLANDSE PLOEGEN WAS DE SAMENWERKING ZWAK P 11 B Muis De brief van Karei COMPOSITIE Een Zeeuw van betekenis Samuel van de Putte was totaal 27 jaar op reis! In het maandblad van de vereniging „Oost en West" publiceerde dr. F. W. Stapel een korte levensgeschiedenis van een moedig Zeeuws wereldrei-, ziger uit het begin van do achttiende eeuw. Deze reiziger hU heette Sa muel van de Putte was een geleerde en UQ strekte zjjn tochten zelfs uit tot Tibet, en een deel van China. Omdat zyn naam in breder kring bekend verdient te worden publiceerde dr. Stapel de korte levensgeschiedenis, die hier thans volgt. Samuel van de Putte werd in 1690 te Vlissingen geboren als lid van het zelfde geslacht, waaruit de later zo bekende minister Fransen van de Putte, de bestrydor van het cultuur stelsel, van de slaverny, het spece- ryenmonopolie, etc. zou voortkomen. Samuel studeerde te Leiden en pro moveerde or 15 Februari 1714 tot doctor in de Rechten. In zijn geboor teplaats teruggekeerd, werd hy al spoedig tot ha van de Vroedschap gekozen, en was in de jaren 1716- 1717 tevens lid van de Schepenbank. Zijn liefste wens was vreemde landen en volkeren te leren kennen en op zyn 28ste jaar trok hh er op uit en wel allereerst naar Italië, welks schatten van wetenschap en kunst nog steeds velen tot zich trokken. Hij bleef er drie jaar cn raakte er zó ver trouwd met net Italiaans, dat hg in later jaren de aantekeningen, op zijn reizen gemaakt, voor een groot deel in die taal opstelde. NAAR PERZIë In 1721 kwam hij weer in Vlissin gen terug, maar ook ditmaal bleef hij er niet lang, doch aanvaardde weldra een nog groter reis. Van Constanti- Jiopel uit doorkruiste hij de Griekse Archipel, Egypte en het Sinaïtische Schiereiland. Ten slotte belandde hij in Aleppo, het beginpunt van diverse karavaanwegen. Hier nam hij af scheid van enige vrienden, die hem tot daar hadden vergezeld, maar thans naar het vaderland terugkeer Advertentie. de parel der dranken den en sloot zich aan by een kara vaan naar Ispahan, de hoofdstad van Pcrzlë. Van zijn ervaringen op deze reis weten wy maar zeer weinig, daar zijn dagboek, zoals beneden bly- ken zal, is vernietigd. Wel weten wy dat het personcol van de Nederlandse loge in Perzië hem gastvrij ontving, want dit personeel werd daarover in 1723 door do regering te Batavia op de vingers getikt! De heren in Bata via hielden niet van „dwarskijkers". TE COCHIN Herhaaldelijk vernemen wij uit de journalen van missionarissen een en ander van onze landgenoot; een en kele maal ook uit de brieven van Compagnies-dienaren. Zo blijkt uit de correspondentie van het hoofd der Nederlandse loge te Cochin, aan de kust van Malabaar, dat hij daar in Augustus 1724 onverwachts was ver schenen, ernstig ziek en dodeiyk ver moeid. Hy knapte slechts zeer lang zaam op en maakte er een diepgaan de studie van land, volle cn taal. Met de inheemse vorst der plaats stond hij op zo goede voet, dat deze hem met een kostbare gouden armband vereerde. Eerst in 1726 kon Van de Putte zijn reis hervatten. Hij bezocht nu al lereerst Ceylon, dat van Cochin uit gemakkelijk te bereiken was. Daarna wilde hij net land van de Grootmo- gol (Hindoestan) doorkruisen, maar gewaarschuwd voor de wispelturig heid van de vorst en zijn stadhou ders tegenover blanken, deed hij het vermomd als Islamitisch koopman, waarbij zyn bijzondere gave om snel en goed vreemde talen te leren, hem zeer te stade kwam. Op deze om zwervingen bezocht hij ook Nepal, het geheimzinnige land op de Zuide- lyke hellingen van de Himalaya. Van deze reis zijn enkele aantekeningen van Van de Putte's hand bewaard gebleven, alsmede een schetskaart. NAAR TIBET Van Nepal uit trok hij Tibet bin nen en bereikte na een zware tocht de hoofdstad L'hasa. Over zijn rei zen door en verblijf in Tibet, waar geen vreemdeling op straffe des doods mocht binnenkomen, is slechts een en ander bekend uit geschriften van andere reizigers. Bovendien be staat er een papiertje met een aan tal Tibetaanse woorden, geschreven door Van de Putte, soms met de Ita liaanse vertaling er naast. Zyn jour naal zou van enorme wetenschappe lijke betekenis zijn geweest, daar hij verscheidene jaren in Tibet heeft ge woond en gewerkt,. Een Frans gees telijke, le Père Gaubil, die eveneens een deel van Tibet heeft doorreisd en daar ook Van de Putte heeft ontmoet, vertelt dat deze de Tibetaanse taal volkomen beheerste, dank zy zijn vriendschappelijke verhouding tot enige lama s. Een geleerde Italiaanse monnik, in de wetenschap kortweg bekend als Fra Francesco, beroept zich in zijn Breve Notizla del regno del Tibet (korte aantekeningen over het ryk van Tibet), nadrukkelijk op schrifteiyke mededelingen van Van de Putte, met wie hy dus in brief wisseling moet hebben gestaan en die hij als een autoriteit aanhaalt. NAAR CHINA Toen deze eindelyk Tibet verliet, begaf hij zich eerst naar Tartarjje en het beroemde Koekoe Noor (let terlijk: het Blauwe Meer, maar we gens de smaak van het water ook wei het Zoute Meer genoemd). Van daar wilde hij over de Chinese muur in het Hemelse Rijk komen en Pe king bezoeken. China was echter voor Christenen gesloten. Over .fcijn pogingen om er niettemin in te ko men, handelt een der weinige parti culiere brieven die van hem Dewaard zrjn gebleven. Hij vertelt daarin, hoe hij tot driemaal toe, telkens in een andere vermomming, over de grens trachtte te komen, wat echter tel kens mislukte. Eindelijk echter nam een Tartaars priester, die met een karavaan naar Peking moest trek ken om daar de jaarlijkse cijns af te dragen, hem als kameeldrijver aan. Eenmaal over de grens, verwisselde hij zijn armoedige kameeldrijvers-uit rusting voor de kostbare kleding van een mandarijn. -« DRIE JAAR IN CHINA Drie jasfr heeft Van de Puttè in China doorgebracht en is toen, in 1737, naar L'hasa teruggekeerd, waar hij weer enige jaren verbleef. Toen trok hij, via het brongebied van Indus en Ganges, naar Hindoestan. In ditzelfde jaar werd de hoofdstad van dit ryk Delhi, door de Perzen 'verwoest, van welke tragedie Van de Putto getuige moet zijn geweest. Van 1739 af ontbreekt elk spoor van hem tot 19 Juli 1742. In een brief van die datum maakt de Nederlandse di recteur van Bengalen, Johan Sich- terman, melding van zijn aankomst in Hugii. In het volgende jaar ver trok Van de Putte eindelijk naar Ba tavia. Reeds jaren te voren had hü een deel zflner aantekeningen en ra riteiten derwaarts gezonden, naar zekere heer P. H. Lammens, een vriend en stadgenoot. HET EINDE Hy wenste zijn 27-jarige reis te be ëindigen met een bezoek aan Bata via, de befaamde hoofdstad van Ne- derlands-Indië. Daar aangekomen hield hy zich bezig met het ordenen zijner gegevens. Maar een rustige „zit" had hii nog steeds niet gekre gen en na de Ommelanden en Ban tam te hebben doorkruist, trok hij naar Malakka, waar hij nog .weer een jaar bleef. Toen begon hij ernstig aan de thuisreis te denken, die hy over land wilde maken. Medio Augustus 1745 kwam hij van Malakka op Ba tavia aan on nam zijn intrek by de heer Lammens. Daar werd hij ern stig ziek en overleed 27 September d.a.v. Te voren had hij Lammens by testamentaire beschikking de betreu renswaardige opdracht gegeven, zyn dagboek en verzamelingen te ver branden. Dit is door de executeur in derdaad gedaan! Later kwam uit koffers en dozen nog een en ander te voorschijn en toen Lammers liet volgende jaar, 1746, repatrieerde, nam hij nog een kleine collectie mee, die hy aan de bloedverwanten van de overledene overhandigde. Het waren o.a. monsters van diverse houtsoor ten, zaden, harsen, mineralen enz. Ook. nog een aantal papiertjes met aantekeningen en kaartjes, benevens een Bataviase Courant van 6 October 1745, waarin een necrologie van Van de Putte is opgenomen. De erven hebben dit alles afgestaan aan het Zeeuwsch Genootschap van Weten schappen te Middelburg, waar het thans nog berust. NA DE RONDE VAN NEDERLAND. Er werd meer strijd geleverd dan vorig jaar. Do Belgische outsider Bogaerts heeft de vierde Itonde van Nederland op zyn naam gebracht Voor een compleet Belgisch succes zorgden voorts de drie andere Belgen, die achter de winnaar eindigden en de gehele Bel gische B-ploeg, die eerste werd in het ploegenklassement. Pas op 11 min, achterstand van Bogaerts. is de eerste Nederlander geklasseerd: Gerrit Voorting, en de grote Schulte werd tiende. De Nederlandse wielerwercld heeft rake klappen moeten incasseren in deze Ronde. Want evenmin als de Feyter heeft Bogaerts in zyn eigen land een grote naam. Dat zy dan ook in België aangenaam hebben verrast door hun zeer goede prestaties is be- grypelyk. Maar in hoofdzaak komt het Belgische succes voort uit de goede samenwerking der renners zo wel ln de A- als de B-plocg. Ploeglei ders, soigneurs e.a. hebben openlijk verklaard, dat dit aan onze kant weer het zwakke punt was. En op dit ge-> bied kunnen wij zeker nog wel wat van de Belgen leren. De 5e en de 6e plaats van Voorting en Schoenmakers „everden voor belde renners het bui tenkansje op, dat Pellenaars hen TENNIS TOURNOOI VAN S.J.E.F. De tennisclub „S.J.E.F.' 'te Aar denburg hield het jaariyks tournooi om het clubkampioenschap. KampL oen werd, evenals vorig jaar, dr. H, P. de Jong. Bij de dames werd mevr, G. Bakker-Bakker kampioene. De uitslagen waren: Kwartfinale heren: H. de Jong—J. Trapman 6-1, 6-1; R. WyllemanW. Trapman 6-3, 6-3; P. StaalJ. Pari- daan 7-5, 3-6, 6-4; J. BakkerG. van Vooren 6-1, 8-6. Halve finale: H. de JongR. Wyl leman 6-3, 7-5; P. StaalJ. Bakker 2-6, 6-3, 5-7. Finale: H. de JongJ. Bakker 6-1, 6-1. Kwartfinale dames: mej. M. Ha verlandmej. N. Uitdenbogaart 6-2, 6-2; mevr. van Dongenmevr. Bak ker 1-6, 1-6; mevr. Rijkmej; A.-van Vooren 6-0, 6-1. Halve finale: mej. M. Haverland mevr. de Jong 4-6, 8-6, 6-1; mevr. Bakkermevr. Rijk 6-1, 6-2. Finale: mevr. Bakkermej. M.- Haverland 6-4, 6-2-. AUTOMOBILISME RONDE VAN FRANKRIJK Van 30 Augustus tot 10 September a.s. zal de Ronde van Frankryk voor automobielen ^worden gehouden, wel ke georganiseerd is door de automo bielclub Nice-Cote d'Azur en het Pa- rijse blad „1'EquIpe". Deze ronde be staat uit zes etappes en bovendien zullen de deelnemers op 31 Augustus een parcours LuchonLuchon moe ten afleggen over de cols van de Pey- resourde, de Aspin en de Tourmalet (232 km.), zodat de totaal af te leg gen afstand van deze ronde 5239- km. zal bedragen. WANDELSPORT WANDELTOCHTEN ROND BERGEN OP ZOOM De W.S.V. „De Wandelende Krab ben" te Bergen op Zoom organiseert op Zaterdag 30 Juni-en Zondag 1 Ju li wandeltochten rësp. over afstanden van 20 en 30 ,km, en van. 20, 30 en 45 km. Iéder, die de tocht volbrengt, ont vangt eén medaille met lint; groepen of verenigingen* van' minstens 11 tip pelaars krijgen een wandbordje. jicb'% VerKoudheid? TAFELTENNIS Tafeltenniscompetitle eindelijk voortgezet. SCHELDE 1 EN SCHELDE 3 KAMPIOEN. Er hebben zich in de afdeling Zee land van de N.T.TTB. ernstige moei lijkheden voorgedaan, waardoor de competitie geruime tijd moest worden onderbroken. Deze moeilijkheden zijn thans echter opgelost, zodat de reste rende wedstrijden met spoed zullen worden afgewerkt. In de 2de klasse won De Schelde met 82 van de P.Z.E.M. en doordat de COAK zich teruggetrokken heeft, is De Schelde kampioen geworden. Wilno klopte Spirit met 6—4, zodat de stand nu als volgt luidt: Schelde 13—25; COAK 12—21; Wilno 15—20; S.O.S. 13—16; Goes 15—14; Sorry 15 —14; Spirit 14—10; P.Z.E.M. 15—8; V.S.V. 16—0. In de 3e klasse speelden Be Fair en De Schelde 2 geiyk (55), waardoor vroeg voor zyn Tour de France-plocg. Faanhof en Peters, maar ook Wagt- dic nog al eens met pech te in deze ronde, hielden mans, kampen had zich behooriyk staande in elk ge vecht. Dc winnaar van vorig jaar La- keman, die nu vermoeid terug kwam van de zesdaagse in Londen, eindigde pas op de 34e plaats en uiteindelijk valt ons dc 25e plaats van Lambrichs niet mee. In een Ronde spelen echter ook de geluksfactoren een grote rol en de verstandhouding in de ploegen. BELGEN BETERE ETAPPERIJDpRS. Zeker ls het dat er dit jaar veel, maar dan ook veel meer stryd gele verd ls dan vorig jaar. Vele renners hebben moeten vechten om het einde te halen, want Zaterdag in Klooster- zande was dit al duidelijk merkbaar. En nog eens kwam duidelijk aan het licht, dat renners, die in een of ande re course tot de kopstukken benóren nog geen etapperrjders zyn. Zeer ze ker waren de Belgen op dit punt mèer f;ehard dan de Nederlanders en onze andgenoten hadden er dan toch zeker voor moeten zorgen dat onze Zuider buren liefst geen al te grote voor sprong hadden, toen zij in de buurt van de eigen streek kwamen. De voorsprong die de Belgen Donderdag avond reeas hadden, nebben zij, toen de karavaan naar St. Niklaas trok, ruimschoots kunnen consolideren. Feitelijk hebben zy op eigen kasseien de genadeslag toegebracht aan onze favorieten. Nederland vraagt voor de volgende ronde een jonge generatie, want dc oudjes als Schulte, Lam brichs, de Hoog e.a. hebben hun beste dagen gehad. --) het vermoedeiyk op een beslissings wedstrijd tussen deze twee ploegen zal uitlopen. De P.Z.E.M. 2 werd in eigen huis met 64 geklopt door Wil no 2. De stand is hier: Be Fair 15 29; Schelde 2 13—24; Wilno 2 14—15; COAK 2 9—13; Goes 2 12—12; P.Z.E. M. 2 16—12; Sorry 2 12—9; Spirit 2 11—3; V.S.V. 2 12—0. p s1 111(01 m a co) (0) m m B (O) in de zon Als het zomers heel erg warm is, Blijft'geen mens of dier in huis. Aan het strand het dan heerlijk. Ja, zo denkt ook Mies de muis. Kijk maar eens, hier staat ons muisje. „Oei", zegt ze „wat is het heet, Ik ga weg, ik ga naar zee toe. Op mijn voorhoofd staat het zweet!" Maar ze komt eerst langs een winkel, Waar men badpakjes verkoopt En ook mooie zonnebrillen. „Leuk zeg, als je daarin loopt!" Mies is graag een heel mooi muisje Dus, ze neemt zo'n pakje mee. Oók een mooie zonnebril. Én zó stapt Miesje naar de zee. Heerlijk ligt ze daar te rusten Met de bril al op haar neus, In haar kleurig zonnepakje. Mies wordt bruin, ja het is heusl Als de voorkant mooi getint is, Draait de kleine muis zich om. „Ben je bruin alleen van voren Staat dat vast en zeker dom!" Thuis zet Miesje snel haar bril af Ook haar pakje trekt ze uit. „Oh!", roept ze daar voor de spiegel, „Tjasses, toat zie ik eruit!" Karei en Jan hadden steeds by elkaar in de zelfde klas gezeten. Het waren dikke vrienden geworden en het was erg jammer dat Ka- rel, nu ongeveer twee maanden geleden, naar Gou da ging verhuizen. Ja, zyn vader had een andere be trekking gekregen en dan verhuist meestal de hele fa milie. Maar Karei die altyd een echte grapjas was, liet zyn vriend Jan niet in de steek, O nee, de beide vrien den schreven elkaar brie ven. fofocS t*"*09*0} 'fa*- Vanmorgen kwam er weer een brief uit Gouda in Jan's brievenbus vallen. „Het zal my benieuwen wat hy nu weer voor een grap met me uithaalt", lachte Jan, terwijl hn gehaast de brief open scheurde. Jullie zult begrijpen dat hy vreemd opkeek toen hij de brief (die hiernaast staat afgedrukt) zag. Eerst begreep hy er niets van maar later vond hy de op lossing toch. Vanzelfsprekend moeten jullie het ook proberen. Al leen wil ik vertellen hoe Jan het geheim vond. Hy keek naar de ondertekening die in plaats van Jzqdk Ka- rel moest zün ennaar het Jaartal 0840 dat natuur lijk 1951 betekend. I a j v 51 uba uajaooS ia©A •uadepi uaAjftq sjoo ubj{ af ua paot jaq nap -utA aapaopj ua JapsA "viaui -oil n apnoo Jbbu Svp eip do uio iqaq Ujx af jo ueSBJA af jn apn-tt ntf maq 3paf 3epsuaoA\ JiaaM apuaSjoA ij* *Bp I9A\ J9J{9Z W9AV »f 'uef 9}sag IS6I P"»r 91 'Bpnoo 'V fl Z "zua *xu9 'a si o "01 a 'a «i v isujisoido Als ik Jullie zou vragen- „wat is een compositie?" dan antWoorden jullie na tuurlijk: „Een compositie ls een muziekstuk en iemand die een compositie maakt, ig een componist!" Op zo'n antwoord* valt niets aan te merken, maar er zyn ook nog andere mensen, die composities maken als byv. kunstschilders, reclame-ont werpers, architecten, eta leurs, goede tuinmannen enz. Alg ik een woordenboek opsla, staat er als uitleg voor het woord „Composi tie": Samenvoeging van ver schillende delen tot één ge heel, b.v. in een kunstwerk. In een winkelëtalage staan allerlei verschillende artike len. De étaleur probeert nu die artikelen zo op te stel len, dat de mensen er voor zullen blijven staan. Hy moet dus alles zo rangschik, ken, dat het een eenheid wordt, waar de voorbygan- gerg met plezier naar ky- ken. Etaleurs zyn vaak grote kunstenaars. Vooral in de grote steden zie Je de mooie etalages. Zo ook heeft de architect zyn com positie te makèn. In een huis zitten ramen, muren, dakgoten, deuren, daken, scfcqoritt&en enz. enhy moet, als hy zyn ontwerp maakt, alles zo opstellen, dat de mensen zullen zeg gen: „Wat een prachtig huis is dat!" De componist heeft zyn noten, de tuinman zyn paden, struiken, vyvers en bloemen, de kunstschilder zorgt, dat zyn doek een evenwichtig geheel wordt. Ieder van jullie heeft ge voel voor compositie. Han- gen' jullie een nieuw ge kocht schildery zo maar er gens aan de muur? Niets hoor! Daar wordt somslang over gesproken: iets naar rechts, Iets naar links totdat de juiste plaats is ge vonden, Uit alles blijkt wel, dat goede smaak het be langrijkste is. Men zegt wel eens: over smaak valt niet te twisten, maar toch. als je iets niet mooi vindt, moet j» je eens afvragen: waaróm vind ik dat niet mooi. Meestal komt de com positie dan niet overeen met jouw smaak. Jyzou het anders gedaan hebben. HET GEBEURDE OP DE SCHOORSTEEN In een klein huisje, aan de rand van de stad, woon den vader en moeder Derk- sen met bun twee leuke kin- cjen, GcJrrit <n Truui. Gerrit en Truus hadden ieder een speelgoedbeest. Truus een grappig konijntje en Gerrit een spaarvarken. Het varken stond op de schoorsteen en keek met zyn twee kleine kraaloogjes de kamer in. „Poeh", mop perde hy. „Ik sta hier maar en het enige wat ik beleef is, dat ik elke morgen door mevrouw Derksen word af gestoft en dat Gerrit iedere week een dubbeltje in myn dikke rug stopt. Ik wou, dat lk een konyntje was. Truus loopt de hele dag met een konyntje in haar armen. Soms aait ze het over de kop, soms stopt ze het lek ker in een ledlkantje en al tijd mag het met Truus mee. Iklk sta hier maar en niemand kykt naar me om!" Het varken gchudde droevig zyn kopje. Ineens zag hy Truus met haar konyntje de kamer binnenkomen. „Kom Truus", zei moeder Derksen. „Je moet naar bed toe. Zeg Je konyntje maar wel te rusten!" Toen ge beurde het. Truus stapte op de schoorsteen toe en zette haar konyn vlak naast het varken. Het spaarvarken werd er verlegen van en eerst toen iedereen naar bed was en de kamer stil en ver laten, durfde hij wat te zeg gen. „Dag konyntje", zei hy ^acht. J^ag varkantje", zei het konyntje met een lief stemmetje, „ik moet je eigeniyk nog bedanken!" „Moet je my bedanken??" vroeg het varken. „Ja, weet jeikik ben maar een lelyk konyntje. Ze heb ben me niet mooi gemaakt en ik kostte helemaal niet duur. Ik heb een heel jaar in de winkel gelegen, maar niemand wilde me hebben, totdatGerrit me kwam halen. „Oh ja?" vroeg het varkentje verlegen „en toen??" „Gerrit wilde iets kopen voor Truus, want ze was jarig en weet jede centjes die hy daarvoor no dig had, heb je in je dikke buik bij elkaar gespaard. Dus als jy er niet was ge weest, had Gerrit me nooit kunnen kopen!" Nu bedacht het spaarvarken zich plots, dat Gerrit een paar weken geleden zeven dubbeltjes uit zyn lijf had geschud. „Wat leukl" stamelde hy, „dus ik ik„Ja!" lachte het konyntje. „Dus jö bent heel erg belangrijk. Ik ben reuze biy, dat ik by Truus terecht ben gekomen. Ze houdt heel veel van me en ik weet zeker, dat een ryk meisje me niet had aange keken. Daarom ben ik biy, dat ik maar een lelyk ko nijntje ben!" Toen sliep het tweetal te vreden in.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1951 | | pagina 8