Millionnair-archeoloog ontdekte
eeuwenoude schatten
w
REGERINGSSUBSIDIES STIJGEN
HELFT VAN DE LUISTERAARS BIJ
RADIOVERENIGING AANGESLOTEN
ANDERHALVE EEUW BOEK EN
ILLUSTRATIE
ZATERDAG 3 MAART 1951
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
WAT DE SPADE AAN HET LICHT BRACHT (l)
Populair-wetenschappelijk werk
over oudheidkunde
AVONTUURLIJK EN ROMANTISCH.
Er is pas in Nederlandse vertaling een werk verschenen, dat in Duitsland
een geweldige opgang gemaakt heeft en de naam van de schrijver in
één slag bekend maakte en dat hi er by ons ook zeker door duizenden ge
lezen zal worden» Het is een populair-wetenschappelijk werk, over oudheid,
kunde nota bene, nuchter en zakeljjk ge9ohreven, maar boeiender dan de
boeiendste roman. Uit honderden vakpublicaties van knappe geleerden
heeft deze schrijver C. W. Ceram, de geschiedenis van het bodemonderzoek
zelf blootgelegd. Zyn verhaal, zonder enige fantasie of romantisch kleurtje
opgesteld, ls zo avontuurlijk en mysterieus, dat men zyn nachtrust gaarne
opoffert, als men eens aan het lezen geraakt.
ie hoorde niet eens van Pom-
peji en Herculaneum, wie
herinnert zich nog niet uit
zijn jeugdjaren iets van de lectuur
van Bulwer Lytton's roman „De
laatste dagen van Pompeji"? Een door
een plotselinge, vulcanische asregen
verduurzaamde of in diepvries ge
brachte stad, een gehele bloeiende
streek, die niet stierf door natuurlijk
verval, maar die een ogenblik met de
toverstaf des doods werd aangeraakt
en zie, de wet van ontstaan en ver
gaan had haar geldigheid verloren.
Op 24 Augustus van het jaar 79 na
Chr. gebeurde het. Een ongekende na
tuurramp die de aarde over een om
trek van achttien kilometer onder as
en puimsteen bedolf, de mensen en
dieren door hitte en zwaveldamp
doodde. Twee etmalen, en twee rijke
steden waren onvindbaar onder net
uitbraaksel van de Vesuvius verdwe
nen.
Tót in het midden der 18e eeuw de
opgravingen begonnen en meter voor
meter het ene drama na het andere
ontdekt werd. Twee vluchtende meis
jes. die bij de drempel hun kostbaar
heden nog even gecontroleerd had
den en daar verrast waren; zeven kin
deren. bij hun spel in de kamer, zo
maar versteend: een Hercules van een
man, die zijn vrouw en dochter in
veiligheid wilde brengen, maar die
met de beide vrouwen bezweek; een
gestruikelde slaaf, zijn handen nog
begerig uitgestrekt naar de goud
stukken die hem ontglipt waren....
Heinrich Schliemann, een wonder
lijk-begaafde Duitser, werd vie
ontdekker van Troje. Zijn le
ven is avontuurlijker dan dat van Ro
binson Crusoë en Gulliver tezamen.
Kruideniersbediende, scheepsjongen,
schipbreukeling, kantoorklerk in Am
sterdam, op Homerus verzot talenge
nie die alle talen leerde, behalve het
Grieks en die straatarme domi
neeszoon van afkomst schatrijk
werd, in Sint Petersburg woonde,
maar de laatste tientallen jaren van
zijn leven aan zijn ene, grote droom
gaf.
ACHT BEDOLVEN STEDEN.
Een milllonnair die op z*n 46ste
jaar archeoloog wordt; de grootste der
dilettanten, die meer bereikte dan de
knapste der academici. Hij trouwde
een jonge Griekse vrouw Sophia En-
gastromenos, en nooit had hij toege-
wijtier hulp. Uitgetrokken om het
Homerische Troje te vinden, vond hij
het ook, maar daarbij, in dezelfde heu
vel, nóg acht bedolven steden, de ene
steeds weer op de andere gebouwd.
En toen hij daar genoeg gevonden
had, stootte hij, één dag voor het
voorgenomen ein'de der opgravingen
op een drieduizend jaar oude kostbare
goudschat.
Maar de schatten, die hij vond oij
het zoeken van het graf van Aga
memnon, dat in Mycene bij de land
engte van Corinthe verondersteld
werd te liggen, waren nog geweldiger.
Het bedoelde graf ontdekte hij niet,
alleen maar een van nog vier eeuwen
ouder, maar wat kwam er niet aan
gouden diademen, lauwerbladen, kro
nen. kruisen, sieraden, scepters, ze
gelringen, maskers en borstschilden
wat niet al te voorschijn!
K raadselen genoemd. Ook hier
wou Schliemann aan het graven,
maar de dood overviel hem. Zijn
taak werd overgenomen door de En
gelsman Arthur Evans, die de spade
in de Kretenzische grond zette en
daar paleizen en schatten uitgroef en
een niet eindigende reeks van wonde
ren blootlegde.
Talloze inscripties werden gevon
den; 2000 plankjes met tekens van
een lineair schriftsysteem. Meer dan
een halve eeuw al zoeken de geleer
den maar nog nooit is dit schrift ont
cijferd. Een aardbeving zal een plot
seling en definitief einde aan deze
cultuur gemaakt hebben. Al driedui
zend jaar is de sleutel tot dit schrift
verborgen. Wat. als dit beeldschrift
ook eens gelezen zal kunnen worden,
als de hiëroglyphen?
Napoleons expeditie naar Egypte
doet een aparte wetenschap ge
worden: de egyptologie. Een ra
re Franse baron uit zijn gevolg geeft
een oudheidkundige beschrijving met
tekeningen en de Westerse wereld
stond verbaasd. In de schaduwloze
woestijn, het „exercitieterrein van de
zon", rezen de geweldige graftomben
der Koningen op. Eén alleen bestaat
uit twee en een half millioen blokken
steen, door meer dan honderdduizend
staven in de loop van twintig jaar bU
elkaar gebracht. Daar waren ook de
sfinxen, de obelisken, de holentem-
pels en poortgebouwen, daar waren
de ontelbare en onleesbare hiëro-
glyphische inscripties.
DE SLEUTEL IX HANDEN.
Onleesbaar? Conan Doyle, Wallace
of Havank hebben spannende speur
dersgeschiedenissen geschreven, maar
niet een had ons ooit te pakken als
het hoofdstuk dat Ceram schrijft over
Champollion en de drietalige steen
van Rosette. Champollion vonden de
koningsnamen Ptolemaeus en Cleopa
tra en toen had hij de sleutel tot alle
gesloten poorten van Egypte in han
den.
Velen kwamen na hem, alleh door
de brand der wetenschappelijke harts
tocht aangestoken:.
Van de getallenmystiek wil Ceram
niets weten. ,,De stenen spreken", ja,
maar niet zoals sommigen graag wil
len. Mysteries hangen er genoeg rond
om de pyramiden; de journalisten be
hoeven er niet meer bij te' maken, zo
als na de ontdekking van het graf
van Toet-Anch-Amon herhaaldelijk
en systematisch is gebeurd. Wat trou
wens deze Carter met Lord Carnar
von daar in het ..Dal der Koningen"
sedert 1922 gevonden heeft, is zó op
zienbarend, dat sprookjesverhalen als
de vloek van de Pharao en de kiem-
kracht van de veertig eeuwen oude
tarwekorrel aan het belang daarvan
alleen maar af en niets toe kunnen
doen. Het hoofdstuk „De Gouden
Muur" overtreft bijna de stoutste
Atlantis-fantasie!
(Slot volgt).
Uitvoer van niet strategische
goederen aan banden.
Amerika heeft de export van niet
strategische goederen naar de Sow-
jet-Unie en de landen van het Sowjet-
blok onder contróle gesteld. Er werd
reeds enige tijd controle uitgeoefend
op de export van strategische goe
deren naar die landen. Het besluit
treedt vandaag in werking.
150 MILLIOEN VOOR VEEVOEDER
En het demissionnaire kabinet staat machteloos.
(Van onze parlementaire redacteur)
Het kan uiteraard voor onze staatshuishoudl.ig niet zonder invloed blij
ven» dat de regering-DreesVan Schaik deinisaionnafr is, dat wil zeggen:
in feite afgetreden, maar door H. M. de Koningin belast met de afdoening
van de lopende zaken, totdat een nieuw kabinet gevormd zal zijn. Er wor
den geen belangryke principiële beslissingen meer genomen, ook niet, wan
neer dat redeiyk gesproken noodzakelijk zou zijn.
Niet op alle gebieden van het bestuur is der* invloed even sterk. Er zijn
departementen, die rustig doorwerken, zonder dat men er veel hinJcr van
de abnormale situatie ondervindt. Doch op andere ministeries komt men
voor problemen te staan, die doordat ze niet worden opgelost, ons land geld
gaan kosten.
Een frappant voorbeeld daarvan le
vert de subsidiëring van de artikelen,
waarvoor de overheid nog altijd uit
de staatskas bijpast. Enkele jaren ge
leden gaf ons land voor dit doel nog
600 millioen gulden uit. Daarna zyn
de subsidies geleidelijk verminderd,
totdat op de begroting voor 1951 nog
een bedrag van 200 millioen gulden
werd aangevraagd. Van deze 200 mil
lioen is globaal 40 millioen bestemd
voor subsidie op brood en kaakjes, 32
millioen voor melk, 67 millioen voor
margarine en vetten en uitheemse
oliën en vetten, 30 millioen voor vee
voeder, terwyl nog een post van 30
millioen is opgenomen voor onvoor
ziene subsidies.
De begroting voor 1951 werd ech
ter reeds ingediend op de derde Dins
dag van September 1950, zodat zij
reeds vóór die datum opgesteld ge
weest moet zyn. Veilig mag worden
aangenomen, dat de bedragen zijn
Fyrami
get
ildc van bai.Kara, door duizenden sla-,en omstreeks «v> voor Chris-
gebouwd, zonder de technische middelen zoals wy die kennen, bestemd
voor het overschot va n Koning Zoser.
gebaseerd op de toestand in Augus
tus van het vorige jaar. In Korea was
de strijd toen nog nauwelijks ont
brand.
PRIJZEN STEGEN.
Het uit het buitenland betrokken
veevoeder steeg e^iorm in prys. In
het binnenland konden de prijzen
echter niet verhoogd worden. Het ge
volg daarvan was, dat het Ryk de
prtfsstyging in de vorm van subsidie
moest gaan financieren. Dit is Neder
land op een geweldige schadepost ko
men te staan. De subsidie op veevoe
der moest namelyk tot op dit ogen
blik verhoogd worden van 30 millioen
op 150 millioen. Alleen dit artikel
bracht dus al een meerdere uitgy/ve
voor de staat mee van 120 millioen.
Omtrent de verhogingen voor
broodgraan en margarine, oliën en
vetten, kon men ons geen bedragen
verstrekken. Deze cijfers berusten
nog in de portefeuille van de minister
van Landbouw, Visserij en Voedsel
voorziening. Wanneer veevoeder al
een zo sterke subsidieverhoging
vergt, dan spreekt het echter wel van
zelf. dat 's lands penningmeester,
prof. Lieftinck, ook voor deze artike
len diep in de staatskas zal moeten
tasten.
Wij twijfelen er niet aan, of deze
onrustbarende ontwikkeling is door
het demissionnaire kabinet degelijk
onder het oog gezien. Bij de opstelling
van een financieel en economisch pro
gram voor de naaste toekomst zal er
Nu de lente weer In aantocht is, hebben de grote mode
ontwerpers van Parijs hun schat van nieuwe modellen
aan de wereld geopenbaard. Uit de grote collectie tonen
wij vijf modellen Links boven een bruidstoilet van
Madeleine Vramant; negen wijde plooien van witte, ge
borduurde organdie, welke over elkaar vallen, vormen
de rok, terwijl ook 't cape-je op dezelfde manier en van
dezelfde stof is vervaardigd. Later kan deze japon,
zonder veranderd te worden, dienst doen als zomer
avondjapon.
Rechts boven: Schiaparelli maakte het mantelpakje
links, van donkergrijs flanel met ongewoon grote borst
zakken. De sluiting van het jasje geschiedt door grote
hoornen knopen. Rechts een zandkleurige swagger;
langs de zomen in banen gestikt, evenals de zomen en
zakken van de jurk. Deze laatste heeft over de gehele
lengte een klein ster-motiefje.
Links onder een avondjapon van rode taft, ontworpen
door Castillo, en „Amerikaanse Roos" genaamd; de
rok is vanonderen sterk geplooid als een „harlekyns-
kraag". Op de linkerschouder is een diamanten clip be
vestigd, welke is ontworpen door de beroemde, Perzi
sche juwelier Fringhian.
Midden onder een middagmantel van zachte, witte
wollen stof, gedragen over een eenvoudig zwart pakje.
De ontwerper van deze mantel, Jaques Griffshows,
werd geïnspireerd door het model van de jassen, welke
door de „dandy's" in de 90er jaren werden gedragen.
Kleine stalen knoopjes vormen de diagonale slui
ting. Een strooien hoedje, met een band van zwart
fluweelhaar, het model van de Derbv-hoed, bekroont
het geheel.
Rechts onder eeD zeer gedistingeerde avondjurk var
Pierre Balmain, waarbij een bruin tulen sluier met
grote noppen wordt gedragen.
bovendien wel rekening mede gehou
den z^n.
Maar maatregelen om aan de snelle
stijging van de staatsuitgaven be
stemd voor het op een redelijk ni
veau houden van de prijzen van enige
consumptiegoederen paal en perk
te stellen, heeft de demissionnaire re
gering niet kunnen nemen.
Was zij niet afgetreden, dan zou
ongetwyfeld de kwestie van de verla
ging van de subsidies aan de orde ge
komen zyn en zou men een oplossing
gezocht hebben voor de consequen
ties, die hieruit voor de burgery
voortvloeien. Onder de demissionnai
re regering, die geen mondeling con
tact meer heeft met de Staten-Gene-
raal, blijft elk optreden achterwege
en moet lijdzaam aanvaard worden,
dat de financiële moeilijkheden voor
ons land zich opstapelen.
Ledentallen ontlopen elkaar weinig.
Byna twee millioen Nederlanders hebben radio of distribntie en betalen
radio-belasting. Zy betalen de P.T.T. samen meer dan f 20 millioen per jaar.
Ongeveer de helft betaalt bovendien contributie of een programmablad-
abonnement van een der vtff omroeporganisaties.
In de laatste radio-enquête (Janu
ari 1951) van het Nederlandse Insti
tuut voor de Publieke Opinie werden
12 pet. Vara-leden (ca. 250.000 luister
gezinnen). 12 pet. K.R.O.-leden, 12 pet.
N.C.R.V.-leden, 11 pet. Avro-leden (ca.
225.000 luistergezinnen) en 3 pet.
V.P.R.O.-leden (c.a. 75.000) aangetrof
fen.
Iets meer dan de helft der gezin
nen met radio of distributie bleek
géén lid van een omroep te zijn.
De ledentallen der vier grote om
roepverenigingen bleken elkaar dus
niet veel te ontlopen.
De belangstelling voor de omroep
programma's loopt wel uiteen.
Het Nipo vroeg: .Naar de program
ma's van welke omroepvereniging
luistert U het meest?"
Van de radio-luisteraars (van 23
jaar en ouder) antwoorden: 31 pet. de
Avro 26 pet. de Var^ 24 pet. de K.R.
O., 20 pet. de N.C.R.V., 3 pet de
V.P.R.O., 26 pet. naar allen even vaak.
(130 pet. totaal, een aantal luisteraars
luistert het meest naar twee omroep
programma's).
Ook informeerde de opinie-onder
zoekers: „Voor welke omroepvereni
ging voelt U het meest?"
Drie-en-twintig pet. der luisteraars
antwoordde: „Ik voel het meest voor
de Avro". Eveneens 23 pet. prefereert
de KRQ, De Vara krijgt 21 pet. der
stemmen en de N.C.R.V. 20 pet. Twee
procent voelt het meest voor de
V.P.R.O. en 11 pet. maakt geen keuze.
Veel luisteren naar een bepaalde
omroep gaat samen met het meeste
voelen voor die omroepvereniging.
UNIEKE COLLECTIE DORÉ'S BIJEEN
Belangwekkende jubileum-expositie van de
firma Benthem en jutting.
Het „mooie" boek, niet mooi naar de inhoud, maar naar druk en band,
heeft in Nederland weinig' vrienden. Juist daarom is een expositie van
„mooie boeken" voor de liefhebbers een belevenis en voor de onverschillige
een zeldzame gelegenheid om eens te zien, wat illustrators, drukkers en
boekbinders soms weten te bereiken»
Het was daarom van de fa. Bent
hem en Jutting te Middelburg een
goede gedachte om ter gelegenheid
van het honderdvyftig jarig bestaan
van deze boekhandel een tentoonstel
ling te arrangeren van het kunstzin
nig uitgegeven boek, van boeken dus,
die of om hun illustraties, of om hun
druk. en bindwerk belangryk zijn.
Zy kon daarbij beschikken over het
belangrijke legaat, dat het Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen des-
tyds ontving van mr. van Eek en dat
in de Provinciale Bibliotheek berust.
Mr. van Eek was een bewonderaar
van het Franse geïllustreerde boek in
de 19de eeuw en nad een collectie van
door Gustave Doré geïllustreerde boe
ken, die ongetwyfeld de fraaiste en
volledigste in Nederland was. Uit zyn
legaat aan het Zeeuwsch Genootschap
is een prachtige keuze gemaakt.
Men vindt op deze tentoonstelling
bijvoor-beeld een prachtige uitgave
van Chateaubriands Atala en van De
la Littérature van Madame de Staël,
die beide m 1801 verschenen, in het
zelfde jaar dus als waarin de jubile
rende boekhandel werd opgericht.
Men treft er verder geïllustreerde
boeken aan uit het begin van de 19de
eeuw, boeken over de mode ook, die
gelegenheid geven de sfeer van die
tijd te benaderen.
Er zyn verder belangryke werken
op het gebied der Franse illustratie
kunst uit het midden van de 19de
eeuw met een unieke collectie Doré's.
een gedicht van Tennyson. Al deze
proefdrukken dragen de handtekenin
gen zowel van de illustrator als van
de auteur! Verder zyn er typisch Ne
derlandse geïllustreerde boeken uit
deze periode, o.a. komische illustra
ties van Alexander VerhuelL
Bijzonder belangwekkend zyn de
kostbare boekwerken, die laten zien,
wat er op het gebied der illustratie
van kunstgeschiedenissen gepresteerd
werd. Zo zyn er exemplaren van met
de hand gekleurde boeken over costu
mes en gebruiksvoorwerpen, een ver
zameling als aquarel behandelde re
producties van fresco's van FraAn-
gelico én het prachtige standaard
werk La miniature hoflandaise.
Als afsluiting van de tentoonstelling
vindt men dan een aantal typisch ge-
illustreerde boeken van ronu 1900 en
in het zaaltje een kostelyke expo
sitie van de 19de eeuwse kinderboe
ken.
Omiyst wordt deze expositie door
schilderyen uit de laatste anderhalve
eeuw, afgestaan door het Kunstmu
seum en door een collectie bekende
boeken uit die periode en biografieën
van beroemde figuren. Attractief is
ook een handgekleurd exemplaar van
het boek van Frederikse en de Man
over de Zeeuwse Klederdrachten. De
tentoonstelling werd ingericht door
de heren H. Pieters, A. G. Wagens-
veld en B. P. Carrière, die er een zeer
verdienstelyk werk mede verrichtten.
Immers: deze tentoonstelling is cul-
Zeer merkwaardig zyn de proefdruk- tureel waardevol en zal voor haar
ken, welke Doré zelf vervaardigde sluiting op 24 Maart zonder twyfel in
van de II us tra ties by de uitgave van'brede kring de aandacht trekken»
