Blijdschap, maar ook bezorgdheid C Ned. Herv. kerk heeft een kerkorde Wat was hst lot van Stalins zoon? DE MOLEN „DE BRAK" TE SLUIS Restauratie vordert goed 4$ée ons» op België en het plan Schuman VRIJDAG 15 DECEMBER 1950 PROVIN ClALE ZEEUWSE COURANT 9 Stemmen uit de Kerken De vorige week is in de Generale Synode van de Ned. Hervormde Kerk de eindbeslissing gevallen over het ontwerp kerkorde. Een meerderheid van twee derde der uitgebrachte stemmn was nodig voor aannmlng. Dit percentage is zelfs ruimschoots overschreden. Daarmee is datgene een feit geworden, waarover zovele jaren reeds gesproken is en wordt een periode van ruim één en een kwart eeuw afgesloten. Met blijdschap, hoewel niet zonder zorg, is deze beslissing vernomen. De Ned. Herv. Kerk zal een an dere gestalte, een andere instelling moeten krijgen. Gedeeltelijk is deze er reeds, maar gedeeltelijk ook nog niet. Wanneer we terug zien op al die po gingen en voorstellen tot reorgani satie die er geweest zijn, dan is het de laatste jaren wel heel vlug gegaan, voor een Kerk althans. Op 31 October 3945 kwam de Gene rale Synode voor het eerst bijeen, na dat de kerkorde was aangenomen. Er is tuen een commissie voor een kerk orde benoemd, die twee jaar later een ontwerp aan de Synode aanbood. Daarna is de Gen. Synode ruim an derhalf jaar met deze kerkorde in eerste lezing bezig geweest, waarna ze is voorgelegd aan de Clasicale Vergaderingen en Provinciale Kerk besturen. Midden September van dit j'aar moesten alle stemmingen, gewenste veranderingen en amendementen in- tediend zijn. Op 20 November kwam e Synode bijeen in verdubbeld getal, uit iedere Clasis twee afgevaardigden, om in tweede lezing de kerkorde te behandelen. De vorige week is de eindbeslissing gevallen en hiermede Is dan defimtief een einde gekomen aan de organisatie van 1816. Wan neer de kerkorde het volgende jaar ingevoerd wordt, heeft de N. H. Kerk een kerkorde, waarin het wezen van de Kerk tot uitdrukking komt en die tevens aangepast is aan de tegen woordige tijd. De organisatie van 1816 was eigen lijk vreemd aan het wezen van de Kerk. Naar het voorbeeld van de Staat, was aan de Kerk een organi satie opgelegd. Kerkelijke vergade ringen waren teruggebracht tot be sturen, die volgens de ingevoerde re glementen konden handelen, maar luist niet over datgene wat een Kerk tot Kerk maakt. De besturen konden geen beslissingen nemen over dat, wat de hoogste opdracht van de Kerk is. de verkondiging van het Evangelie. Zo deed de N,H. Kerk als zodanig bijv. niet aan zending, terwijl evenmin een oordeel kon worden uit gesproken over de prediking, of deze naar het Evangelie van Jezus Chris tus verantwoord was of niet. Zo doen de kon een ieder zijn eigen weg gaan en doen wat goed was in zijn ogen. Een gezameljjke gedragslijn voor het leven, werken en vooral voor het be lijden der Kerk, was uitgesloten. Ge- volg is geweest dat er zich in de N. H. Kerk verschillende groepen heb ben gevormd, die soms fel tegenover elkaar stonden. Het laatste beroep in de N.H. Kerk was niet een beroep op Gods Woord, maar op de reglemen ten. Sinds 1816 Is telkens gepleit voor verandering, maar zonder resultaat. In 1945 is de eerste stap tot wezenlij ke verandering gezet door het aan nemen van de werkorde. Practisch was toen geen terugkeer meer moge lijk. Door de beslissing van de vorige week is nu definitief een periode af gesloten. De N.H. Kerk staat weer in de rij van de belijdende kerken. Z|j weet nu weer officieel van het apostolaat, waarmee zij staat In deze wereld. Zij ls weer een Kerk met een Bedreiging met sabotage. PLATBRANDEN VAN DEUSCIIE TABAKSSCHUREN. De voorzitter van do Tani-bond (Boerenbond) in Oost-Snmatra heeft volgens het Indonesische persbureau „Antara" op een vergadering ge dreigd, dat de Delische tabaksschu- ren in brand zouden worden gestoken indien Irian niet tot Indonesië terug keert. Voorts kondigde hij aan het houden van grootscheepse betogingen en het schoonkappen en omspitten van ta- baksgronden in Deli en Serdang op 2 Januari a.s., aldus Antara. De Soboi (Indonesische Vakcentra le) zal zich onthouden van boycot acties. Inlichtingen, maar geen beloning. Onlangs verscheen in een der Bel gische kranten het bericht, dat Stalin een millioen roebel zou hebben uitge loofd aan degene, die zekerheid kon verschaffen over het lot van zijn in Duitse krijgsgevangenschap geraakte en vermoedelijk overleden zoon. Een voormalige Belgische krijgsge vangene, Anzatole Prevot. wendde zich daarop tot de Russische ambas sade te Brussel met de mededeling, dat bjj zijn weten Stalins zoon was overleden in een kamp bij Schwein- furt. Op de Russische ambassade werd deze mededeling genoteerd, doch Pre vot kreeg te horen, dat niets bekend was over een beloning van een mil lioen roebel, die zou zijn uitgeloofd. Het betreft hier een zoon uit het eerste huwelijk van de Russische lei der, die slecht met zijn vader die om. tegen zijn huwelijk was gekant overweg kon. De Duitsers hebben toen ben bleek wien zij gevangen had den genomen, alles in het werk ge steld om propagandistisch voordeel uit de gevangenneming van Djoegaswili te trekken. Deze gaf echter ook tegen over hen geen krimp. Het is vrij zeker, dat hij in Beieren in Duitse krijgsge vangenschap is overleden. kerkorde, waarin staat uitgedrukt dat zy een roeping heeft In deze we reld, die zy moet vervullen ln op dracht van het Evangelie dat haar is toevertrouwd. Is de organisatie van 1816 nu de finitief voorbij als het komende jaar de kerkorde wordt ingevoerd? Hoe zou het mogelijk wezen een hele pe riode met één stemming definitief te laten eindigen? Gedeeltelijk was de N. H. Kerk reeds over deze periode heen. Gedeeltelijk zal ze een beëindi ging vinden als de nu aangenomen kerkorde wordt ingevoerd. Gedeelte lijk ook zal die oude organisatie blij ven hangen en voortduren onder de kerkorde. Het beginsel van een kerk orde mag dan een geheel andere zijn dan van de reglementen, in de practi- sche onderdelen is er heel wat van de reglementen blijven hangen. En bovendien nog dit. Een Kerk veran dert in wezen zo maar niet wanneer er een kerkorde wordt aangenomen. Nodig is dat heel de geest wordt om gezet; dat de ambten weer gaan functioneren, zoals verwacht mag worden in een Kerk van Christus; dat in de kerkelijke vergaderingen tot uiting komt de bewogenheid die er moet zijn wanneer het. gaat om het Evangelie in deze wereld. Zo als na 1816, ondanks alles, iets van de kerk orde is blijven voortduren, zo zal na 1951, ook nog wel iets van de regle menten blijven voortduren. Bovendien is er in die periode sinds 1816 heel wat gebeurd in kerkelijk Nederland, waarbij de N.H. Kerk di rect was betrokken, dat niet met het aannemen van een kerkorde kan wor den afgeschud en ongedaan gemaakt. Mede door de reglementen, die het belijdende karakter van de Kerk in haar geheel belemmerden, zijn er conflicten geweest, die scheidingen hebben veroorzaakt, welke aan ons land een reeks van protestantse ker ken hebben gegeven, die nog altijd pijnlijk laat zien de gedeeldheid van net Protestantisme. Ook wanneer in 1816 de kerkorde van Dordrecht, waaronder de Ger. Kerken enz. nu nog leven, van kracht was gebleven, waren deze scheidin gen misschien toch gekomen; maar het feit ligt er dat de organisatie van Koning Willem I de botsingen toch wel veel heviger heeft gemaakt, voor al voor hen die over te weinig geduld beschikten zjj zijn er geweest aan beide zijden. Nu is het dan zo ver dat de N. H. Kerk wederom een kerkorde heeft. De practijk zal meteen uitwijzen hoe zij werkt. Er moge dan in deze Kerk heel wat veranderd wezen, er is toch ook nog veel. dat niet veranderd is en dat wel zou moeten zijn. Hoeveel vragen liggen hier nog niet, die moei zaam een oplossing zullen moeten vinden. Voor een belangrijk deel ko men ze voort uit het feit dat de N. H. Kerk geen eenheid was, maar uit een viel in verschillende groepen. Er was, ondanks alles, nog wel een be sef bij elkaar te behoren, maar wat betekent dit als er geen verantwoor delijkheid voor elkaar is en men niet weet dat allen te samen één gemeen schap vormen. De apostel Paulus gebruikt daarvoor het beeld van het lichaam met vele leden. De Kerk is een lichaam, waarvan Christus Jezus het hoofd is en alle leden door Hem worden geregeerd. Hier moet nu voor- j al de kerkorde een dienende en rege- lende taak krygen. Een belangrijke beslissing is geval len. De kerkorde ls aangenomen. Er is blijdschap en zorg uitgesproken. Blijdschap is er by hen die, uit liefde voor de N. H. Kerk, een belangrijk gedeelte van hun leven hebben ge streden voor reorganisatie. Hun blijd schap zal niet zonder zorgen zyn. nu de tijd is aangebroken om de Kerk te doen leven en werken onder een kerkorde, zo dat deze geen caricatuur wordt. Er zyn ook zorgen uitgesproken, vooral door hen die op de een of an dere wijze ongerust z\jn over het be- lüdend karakter der Kerk. Hoe moet het gaan met de leertucht, ook al wordt die dan ook pas over tien in gevoerd? Toch zjjn ook by dezen de zorgen niet onvermengd met blijd schap. Daarvoor is er voldoende besef dat de organisatie zoals ze was, een Kerk onwaardig is. H. De traditie getrouw worden door de leden van het kerkkoor te Quedgeley in Engeland enige weken voor het Kerstfeest de Kerstliederen, geheel In oude trant in de open lucht gerepeteerd. Tijdens de repetitie: uit dit ta fereel blijkt wel zeer duidelijk de oud -Engelse Kerstsfeer. Publiekrechtelijke regeling voor bestrijding van runder-t.b.c. (Van onze Haagse redacteur). In een conferentie van een uitge breide delegatie uit de Stichting voor de Landbouw met de minister van Landbouw. Visserij en Voedselvoor ziening en zijn naaste medewerkers is in principe overeenstemming be reikt zo vernemen wij over de vraag of de t.b.c.-bestrijding onder het rundvee in de toekomst zal moeten behoren tot de onderwerpen, waarvan de regeling een taak van het publiek rechtelijk georganiseerde agrarische bedrijf zal zijn. In diezelfde bijeenkomst stelde de Stichting voor de Landbouw de minis ter in kenr.is van haar mening, dat het wenselijk is een Agrarische Commissie in te stellen bij de Sociaal Economi sche Raad, die thans op verzoek van de minister wordt voorbereid. Het overleg hierover leidde evenwel nog niet tot overeenstemming. Wat de voorbereiding van een ont werp algemene maatregel van bestuur tot instelling van een landbouwschap betreft, zijn de plannen van de Stich ting reeds ver gevorderd. De minister zegde toe, het thans ten departemente voorbereide ontwerp van wet op de kwaliteitscontrole van agrarische producten aan de Stichting om advies voor te leggen. Evenals zovele andere waardevolle gebouwen werd de korenmolen „De Brak" te Sluis in 1944 door het oorlogsgeweld getroffen. Dit geschiedde 31 October, de dag vóór de bevryding van Sluis. Hiermede was de oudste stenen molen van Zeeuwsch Vlaanderen vernield. Spaanse en Franse belegeringen ver dwenen en niet meer opgebouwd, daar hieraan door economische ach teruitgang der stad blijkbaar geen behoefte meer bestond. 1) De historische gegevens zijn ont leend aan het bekende boekje van jkvr. S. Collot d' Escury „De molens van Zeeuwsch Vlaanderen". Onmiddeliyk na de bevrijding wer den plannen beraamd tot volledige restauratie Goede samenwerking tussen gemeentebestuur, monumen tenzorg, provincie en tegenwoordige eigenaar leidde tot succes. Sluis zou zyn molen terugkrygen en dit is voor dit stadje, met het oog op het tour isme in de zomermaanden van grote betekenis. De moeilijkheden, na de verkregen goedkeuring tot restaura tie waren echter nog niet voorbij. Voor een goede restauratie is ge schikt, passend materiaal nodig en ook moet men geschikte arbeidskrach ten hebben. Deze laatste vond men in de Limburgse molenbouwers W. Adriaans en Zoon uit Weerd. die na Kiek zie, da's noe'n bitje moeie- lek, en 'k d'r lank over ge docht ok nog, ma' ik wille 't d'r toch nog 's over En da' bin de Zeeuwen die as ons en Zeeland verlaete, of nog zu' gae' verlaete. Noodgedwoenge of gedeeltelek uut eige verkiezienge, ma' ze gae' of bin a gegae'. De éénen omda' z'n óf je en z'n grond d'r nog bie deu 't wae- ter wegspoelden of in de kre ken wier 'esleurdü! Den aoren omda'fn ier de' kan- se nie kreeg om z'n boere-be- drief uut t'oefene. Gebrek an grond, dus gebrek an meugelek'ede om voruut te komme, da' bin dienge die as 'n mens doe beslute om z'n geluk ieveransten aors te perbeere as in z?n eige vertrouwde omge- vienge. En geweunlek bin 't de slechtste mense nie, die as de moed en de krachte kunne op- .brienge, om 't op 'n vreemde plekke te gae' perbeere (en vol t'ouwe) om 'n nieuw bestae' op te bouwe. Ma'n bitje weemoed zit d'r vo d'achterbluvers en vo de mense die gae' toch wè in. Ons werke en ploetere 'ier ok, van eiges! Ma' me bin t'uus éél Me gae' Dunderdags nae' de mart, a me wille en spreke in ons eige taele mee onze fermiel- je, onze vriende en kennisse. Me weune in onze eige omge- vienge waer a'me gebore bin en op den eigesten grond die deu' onze voo'ouwers ok a beweund en bewerkt wier. En onze fer- mielje weunt 'ier overao, in stad en durp, en me voele in voo'- spoed en tegenspoed; me bin ondermekaore, me bin t'uus! En noe ginter? 'N nieuw land, mee nieuwe meugelek'ede en aore mense! Uut eel verschillende previn- cies. Goeie en minder goeie mense, net as ons bin, ma'eel aors op gevoed en dae' deu' eel aors van levensopvattienge soms. Ik wete wè, de Zeeuwen zitte nog 'a biemekaore, z'è ulder eige uereenegienge en ze doe d'r besten om den band vast t'ouwe, dae' bin me zeker van'. Ma' toch weetjetoch is 't 'n stikje Zeeland da' ver bie gaet, en da'za' ondergae' in 't grote g'eel van z'n nieuwen om- gevienge. Wan noe nog praete z'ulder Zeeuws, ok ginter! Noe nog draege z'ulder mooie Zeeuwse drachte (Nie aol netu- relek ma'da's 'ier net eender). Ze leze ulder Zeeuwse krante wan'ze bin Zeeuwen, en da' za' nog taemélek lank zo bluve! Ma' toch, a'me ons verstand noe is goed laete waerke dan Den Noord Oost polder moete me wè begriepe, da'kan mee die Zeeuwen zo nie deu' gae! Da'kan 'rt bitje langer of wa' korter dure, ma' 't leve gae vèder 'ier net as op 'n aore plek ke. Ma 't joenge geslacht gae' z'n eige anpasse! Meer nog en gauwer aS d'ouwentjes. En 't is ma 't beste van al ok, d'r is toch niks an te doe. En aalles-wa' dae' gebore'ordt, of ze noe Zeeuwse ouwers of grootouwers die kenne Zee land nie! En je kan zokke joen ge mense nie kwaelek neme, da' ze d'r dan ok nie vo' vqele. Dat 'orre de beweuners van den nieuwen polder die d'r eige dae' eelemaele t'uus zu'voele. Die gae' d'r eige taele spreke, en die zu' d'r gin b'oef te mi an om 'n krante te leze uut Zee land. En die dus geleldelek an zu' gae' loslaete van Zeeland. Ze gae' krante leze van ginter, neturelek 'ulder belange bin dae' en ze bin Nederlanders die as tegemekaore wè 's zu' zeg ge: JVfien ouwers kwaeme uut Zeeland, en ik dae' nog fer- mielje, en ons gae d'r soms nog ib'è's nae toe ok". Ma' da's dan 'ok aolles. Noe is 't nog taemelek nieuw, noe ka'j in Kampen, Vollen'ove of in de Lemmer Walcherse mussen tegenkomme, in wien- kels, straete of autobusse. Noe 'oor je dae' soms aneens Zeeuws praete. Ma' 't gae verbie, zoas aolles in deze waereld! En ik zou nie graeg taille zegge da 't nie goed ls zo, of da 't aors zou moete! Wa' 'k wè zou taille zegge is dit: Ik 'oope van 'arte da't julder in den Noord-Oost Polder mag goe' gqe' en da' julder de voo'- spoed magge'n waer as je vo waerke! Spaerzaem bin je van 'uvs uutdus de kanse stae' goed vo' julder. Ma' me gae' mekaore verlieze da's zeker! Julder verlieze ons en ons verlieze julder op den langen duur. En da' stemt toch 'n bitje wee- mbedig. En daerom zè' ik noe: kom nog is 'an, as je tied en gelegent'etd kunne vinde. Ons zu perbeere om van tied tot tied bie julder te kieke. Ons bin den ouwen stam en jul der de nieuwe bevolkienge van 'n nieuw land! Laete me 't beste 'oope vo' aol- lebei. respect me wezelek wè no' julder! Sterkte mense, en tot ziens a't meugelek is. BESPIEGHELAER. de bevrijding reeds tientallen molens en maalderijen uit de moeilijkheden hielpen. Het waren dezelfden die in 1939. één jaar voor de oorlog, de Brak restaureerden nadat deze van 1933-1939 niét gedraaid had; mensen die vol liefde dit werk deden en doen, MATERIAAL BIJEEN Zij slaagden erin een passende In ventaris te kopen in Miil. Deze molen kreeg daardoor een sloopvergunning en had anders moeten blijven staan tot hij door bouwvalligheid een ge vaar voor de omgeving zou worden. Ook het transport van de vier 800 kg. zware wieken en de 4300 kg zware molenas leverde aanvankelijk bezwa ren op doordat de Provincial Stoom- bootdienst bezwaren maakte maar ook dit kwam in orde en thans is het materiaal compleet. Met grote voortvarendheid woVdt hier gewerkt. De zes zolders zijn al len aangebracht, de molenas van 4300 kg werd in drie uur trjds met grote handigheid naar boven geta keld, het binnenmetselwerk is bijna voltooid en het steigerwerk voor bui tenmetselwerk is Zaterdag aange bracht. Uiterlijk 1 Juni moet het werk opgeleverd worden, maar men hoopt dat de Brak reeds geruime tijd daarvoor lustig draait. Jammer, dat het wagenhuis, dat er naast geprojecteerd is, straks het uitzicht belemmeren zal. EEN STEEN In de molen bevindt zich nog een ingemetselde steen, waarop een hand staat afgebeeld. De volgende in scrip tie is op de steen aangebracht: ..De- sen eersten steenen molen gena'amt De Brak heeft laaten bouwen D. H. en Johs van Wcenegem en vrouw Catharina van Uffelen, Anno 1739. Den eersten steen gelegt door Jacob van Weenegem den 3 July en Den eersten spijker geslagen 'door Cle ment Pieter van Uffelen". Sedert 1880 is deze molen in het bezit van het geslacht Sanders, merkwaardig genoeg allen lzaacs. De molen heeft een steenhoogte van 22 meter, de leap welks betimme ring inmiddels geheel gereed is heeft een hoogte van 5,60 meter en de bij zonder grote oppervlakte van 83 m2. HET BEDRIJF Het ligt in de bedoeling dat er zo wel met windkracht als met electri- sche karcht gemalen zal worden. De inventaris van de tegenwoordi ge noodmaaldery aan de kade is ver ouderd en zal door nieuwe vervan gen worden die gemonteerd wordt beneden in de gerestaureerde molen Boven krijgt de wind zijn kans en de zware stenen liggen gedeeltelijk reeds op de plaats. In de oorlogsdagen was De Brak van grote betekenis voor de omwo ners. Menig hectolitertje graan werd in deze moeilijke tijd verpulverd en bewees zijn dienst op de juiste plaats. Het is de enige molen'die zich nog in Sluis bevindt. In de dagen van grote bloei der stad waren er ze ven. 1). Ze stonden allen op of bii de wal len nl. 1 de Heilige Geestmolen bij de Westpoort, 2 id. by de Zuidpoort, 3 een molen vlak daarbij 4 een op de Zuidkeure. 5 een aan "het einde van de thans niet meer bestaande Hendrik Janzstraat. 6 de Heilige geestmolen bij de Oostkeuze en 7 de Gravenmo- len bij de Oostpoort. De bekende stadskaarten van Jacob van Deven ter vermelden alleen de eerste drie molens. De anderen zijn door de ver schillende verwoestingen bij Staatse, Het wereldgebeuren. In Belgische geïnteresseerde krin gen toont men zich nog steeds zeer terughoudend ten aanzien van net plan-Schuman, Zoals reeds eerder is gemeld bedraagt de productieprijs van een ton steenkool in België thans fr. 690. En deze prijs zou op grond van de in het kader van het plan- Schuman te sluiten overeenkomst moeten dalen tot fr. 620 per ton. Het verlies zou voor de helft worden ge neutraliseerd door een subsidie van de Eelgische staat, terwijl 't restant uit een gemeenschappelyke kas der aan het plan deenemende landen zou worden aangevuld. De Belgische my- nen zouden zich hiertegenover als tegenprestatie echter een bijzondere inspanning moeten getroosten om tot een rationalisatie der mijnen te gera ken, zodat binnen een termijn van vijf jaar de Belgische prijs fr. 620 per ton zou bedragen en geen subsidie meer nodig zou zijn. Tegelijkertijd zou België zijn grenzen moeten open stellen voor buitenlandse steenkool (in de practijk zou dit vooral neerko men op Duitse steenkool) tot een hoeveelheid van een millioen ton in het eerste jaar, twee millioen in het tweede jaar van de overeenkomst enz. tot het vijfde jaar. Na deze ter mijn van vijf jaar zou België zich aan de beslissingen van de hoge in ternationale commissie moeten on derwerpen en zou het bv. kunnen worden gedwongen, aldus verklaart men te Brussel, zijn productie tegen de prijs van de Europese markt, zijn de fr. 470 per ton te verkopen! Men onderstreept in dit verband, dat het noodzakelijk is. dat de Belgische mij nen door een betere explotatie hun prijzen op een lager niveau brengen, doch men is anderzijds van oordeel dat België zich niet te Veel kan laten dwingen door beslissingen van de ho- autoriteit van het plan-Schuman, aangezien het anders na overgangs termijn van vijf jaar geen enkel mid del ter verdediging meer zou hebben. In het bijzonder meent men hier in dit verband, dat het moeilijk zal zijn beslissingen te accepteren van de ho ge autoriteit betreffende het sluiten van bepaalde mijnen in België, de pryzen en de vaststelling der binnen landse productie. Bovendien is men van oordeel, dat de vijftig jaar, waar over de overeenkomst zou lopen, een te lange periode is en dat het moge lijk zou moeten zijn door middel van een redelijke termijn van opzegging zich eerder van de aangegane ver plichtingen te ontdoen. Men meent verder te weten, dat de hoge autoriteit van het Schuman- plan van oordeel is dat België op grond van de huidige conjunctuur 25 millioen ton steenkool oer jaar moet leveren. Het zou in dat geval rechtvaardig zijn. zo redeneert men, dat het complex der landen van het Schuman-plan een gedeelte betaalt van de kosten, die nodig zijn om be paalde mijnen in bedrijf te houden. Naast het probleem van de steen kool rijst verder nog dat der Belgi sche ijzer- en staalindustrie, die ten aanzien van de grote loonversehillen der partners van het plan-Schuman bescherming zal behoeven. Het blad La Libre Belgiaue schryft dat de Belgische regering al het mo gelijke doet om de vrees der belang hebbenden in de kolenmijnen en de ijzer- en staalindustrie te doen ver dwijnen. Des ondanks zijn de meeste belanghebbende Belgen niet erg ge brand op het plan Schuman.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1950 | | pagina 5