i de
Doofstomme meisjes dansen in
St. Michielsgestel
Zeeuwse Almanak
EEN RUSSISCH LUITENANT
DESERTEERDE IN DUITSLAND
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1930.
PROVINCIALE ZEEÜWSECOÜRANT
S
Een nieuwe wereld gaat open voor
honderden jonge mensen
DANSEN VIA „VOEL-MUZIEK".
Voor dat huis aan de Overtoom in Amsterdam rumoert het
leven: jammerende, krijsende trams, komend van en gaande naar
het Leld5epleln. Dreunende trucks van trailers. Nerveuze bestehvagen-
tjes: En mensen: 'honderd, duizend, tienduizend. Gehaast, gehaast, ge
haast. Tienduizend mensen, die haast hebben met hun eigen leven, htm
eigen doel, hun eigen belangen. En opnieuw trams, jankend, kermend,
scheurend door de glimmende groeven van dat grauw plaveisel van de
Overtoom. In het huis is het allemaal van heel verre hoorbaar, als een
dofbruisende geluiden-zee. Dat huls is een klein stilte-eiland in de wilde
stadsbrandlng. Het is het huls van Albert en Do van Dalsum. Een zeer
artistiek huis. Aan de wanden maskers en schilderden. En boeken: Sha
kespeare, Vondel, Boeken over Aziatische en Spaanse kunst, Verwelkte
lauwerkransen en foto's van recente triomfen op Nederlandse en buiten
landse podia. Het huis van een groot Nederlands toneelspeler en het huis
van een merkwaardige vrouw. Van haar wilde ik u vertellen.
Var van Amsterdam, ver van de
Overtoom staat een Instituut voor
Doofstommen. Dat staat in Brabant,
in St. Michielsgestel. Een slechte
naam in Nederland. Maar niet slecht
voor een vierhonderd jonge mensen,
aan wie een vreemd en redeloos schij
nend lot vergat gehoor en geluid mee
te geven op hun weg door het leven.
Het is jaren geleden, al vóór Wereld
oorlog II, dat de leiders van dat In
stituut een plan beraamden. Een won
derlijk plan, zoals dat alleen rijpt en
rankt en bloeit in het brein van men
sen, die de les èn het voorbeeld van
de Barmhartige Samaritaan begrepen
hebben en die bereid waren de in de
ze tijden schijnbaar hoogste prijs te
betalen: de prijs van 't geduld. Dat
plan was de vrucht van een Idee. Plan
en idee zouden uitsluitend kunnen be
staan bij de gratie van: geduld.
HET EXPERIMENT.
Het zou een leugen zijn te beweren
dat doofstommen muziek kunnen ho
ren. Ze missen iedere voorstelling van
geluid, hoé zouden ze dan het schoon
ste van het geluid, de muziek, vermo
gen te verstaan?
Doofstommen kennen het geluid
niet Kenden het nooit. En ze zullen
het niet kennen zoals wij het kennen.
Maar er is iets anders: ze kunnen ge
luid (en dus muziek) voelen. Ja,
zij voelen wat wij horen. Dat was de
kern van de idee. het zaad van een
inspiratieve gedachte. Mevrouw Van
Dalsum bezocht in die oorlogsjaren 't
Instituut en haar werd verteld van
die idee. De vonk sprong over. En
daarna gebeurde iets ongehoords.
Twee eerwaarde zusters uit Den
Bosch, zuster Irena en zuster Flora,
werden aangewezen zich te gaan be
kwamen in de danskunst zoals die
werd en wordt onderwezen door Do
van Dalsum in Amsterdam. Twee
jonge nonnen, die in al hun levens
dagen niet gedroomd zullen hebben,
dat ze eens op een glanzend parket
onderwezen, en getraind zouden wor
den in een kunst die zozeer profaan
lijkt en gebonden aan de wereld.
Ze dansten met hun drieën. Do van
Dalsum, zuster Irena en zuster Flora.
Totdat ze gereed waren voor hun taak.
Die taak was: doofstomme kinderen
te leren dansen via „v o e l-muziek"
Het experiment kou beginnen.
Er was in die dagen één Hammond
orgel in Nederland te koop. Men kocht
het Philips werd in de plannen be
trokken en dat zeer commerciële Phi
lips liep warm voor de idee en het
plan. Het Hammond-orgel werd ver
sterkt met een batterij, gramofoons
en luidsprekers. In één zaal werd de
houten vloer vervangen door een be
tonnen (om resonneren te voorko
men), in een andere bedekt met es-
trich en rubber. Voor hetzelfde doel.
En zo begon men.
VERBROKEN ISOLEMENT
Do van Dalsum vertelt dan een
verhaal, dat men zou kunnen noemen:
het epos van het geduld. Het Ham
mond-orgel speelde, oneindig veel
malen versterkt door de apparatuur.
Een zee van geluid, een lawine van
klanken. Die muziek hoorden de
doofstomme kinderen niet. Maar de
geluidstrillingen v o e 1 d e n ze. Dit
was het uitgangspunt.
Ineens doorbraken vibraties, trillin
gen, dat lege niemandsland rondom 't
hart van een paar honderd kinderen.
Het borstbeen ving ze op, die vibra
ties; bovenaan de hoge trillingen, on
deraan de lage. Iets nieuws, iets
vreemds, iets verrukkelijk onbekends
ging zich manifesteren aan de kin
deren. Het isolement was verbroken
Toen kwam de taak der beide zusters.
Want om het wezen, de zin van die
trillingen te kennen moesten ze vi
sueel, zichtbaar worden aangetoond.
En toen dansten die nonnen 't wezen
van die muziek, van die trillingen
voor, en daarna gingen de kinderen
zelf dansen.
Daar is een woord in het verhaal
van Do van Dalsum, dat steeds terug
keert: geduld. Jaren waren er no-
HOND.
Het dagelijkse krantennieuws bevat
nietzelden opmerkelijke facetten.
Daar is dat verhaal van de hond van
de fJAmer", het schip, dat deze week
op ae Oosterschelde verging.
Moeder en dochter verdronken. De
scheepshond bleef aan boord en over
leefde de ramp.
Waardoor? Waarom? Zouden moe
der en dochter de ramp ook overleefd
hebben, als zij aan boord gebleven
waren?
De mens zoekt vergeefs naar het
antwoord op deze vragen. Maar
denkt er over na. En wordt er door
getroffen.
dig om het experiment volledig te
doen slagen. Op dit ogenblik kan men
zeggen, dat meer dan driehonderd
kinderen in het Brabantse St. Mi
chielsgestel een nieuwe wereld zijn
ingetreden en bezig zijn zich tot har
monieuze mensen te vormen.
ZE DANSTEN IN ROME.
Deze kinderen zijn geen „ballet
danseressen" geworden.
Het dansen, zegt ons Do van Dal
sum, is totaal anders dan het dansen
van niét-doofstommen. Het is aan
zienlijk langzamer, trager, bedees
der. Maar juist daardoor bezit het een
geheel eigen charme en laat het een
onvergetelijke indruk achter bij al
len, die het zagen en zullen zien. Al
len die het zagen.dat waren er in
de maand October velen. Niet hier, in
Holland. Maar.in Rome. Enkele
autobussen met deze kinderen reden
van St. Michielsgestel naar Rome, om
ter gelegenheid van het Heilig Jaar
op te treden in de eeuwige stad.
Daar, in Rome, waren op een ex
positie van Katholieke charitas, twee
organisaties uitgenodigd te komen
demonstreren. De ene, een Ameri
kaans blindeninstituut. De andere de
musicerende en dansende doofstom
men van St. Michielsgestel. Voor een
groot publiek gaven ze vier demon
straties, v/aarbij de hoogste kerkelij
ke autoriteiten aanwezig waren. En
daar getuigden ze van dat epos van
geduld, dat hun leermeesters en leer
meesteressen in Holland aan hen vol
trokken.
Naar men zegt is er één artiste on
der de kinderen. Haar naam wordt
niet genoemd.
XXX
Do van Dalsum zwijgt. Het ver
haal is uit en het wordt stil in de ka
mer. Ver weg spoelt en kolkt de ge
luiden-zee van Amsterdam-Centrum.
Jammerende krijsende trams, komend
van en gaande naar het Leidseplein.
Dreunende trucks met trailers. Ner-
veuse bestelwagentjes. En mensen,
honderd, duizend, tienduizend. Ge
haast, gehaast, gehaast,
i Daar, in St. Michielsgestel, had
men géén haast en heeft men nog geen
haast. Daar bloeide het geduld om in
het hart van een paar honderd jonge
kinderen wat geluk te zaaien.
Ik geloof, dat men zulke mensen
fakkeldragers der mensheid mag noe
men. Zo onbekend, ongenoemd en
naamloos als ze zijn!
Een wereld, die nog zóveel geduld
kan opbrengen voor een zó prachtig
menselijk doel, is zeker niet verloren!
ANTHONY VAN KAMPEN.
Oranjezon boven Serajewo
Een helder oranje schijnsel
in de lucht dat Maandag bij
zonsopgang boven Serajewo,
de hoofdstad van de republiek
Bosnië en Herzegowina, werd
waargenomen, heeft tot allerlei
veronderstellingen aanleiding
gegeven.
Meterologen menen dat het
schijnsel veroorzaakt werd door
een breking van de zonnestra
len doordat de lucht verzadigd
was van waterdamp, die door
een warme Zuidenwind werd
aangevoerd. De damp vormde
een wolk, waardoorheen slechts
ultrarode. rode en gele stralen
konden dringen.
Een soortgelijk verschijnsel
is al eerder in Europa waarge
nomen, doch nooit zo duidelijk
als ditmaal. In de gehele stad
was het alsof men alles door
rode glaasjes bekeek.
Wilde niet terug naar het land van honger en
dwangarbeid.
De Sovjet-Russische autoriteiten in Oost-Duitsland weigeren zoals
reeds werd gemeld een Britse luitenant-vlieger en een soldaat op vrjje
voeten te stellen, indien de Britse autoriteiten In West-Duitsland niet een
gedeserteerde Russische officier, zekere luitenant Bistrof, die als politiek
vluchteling om asyl heeft verzocht, uitleveren.
Thans is door net Britse ministerie van Buitenlandse Zaken te Londen
een verklaring uitgegeven, waarin de „persoonlijke motieven" van lui
tenant Bistrof voor zjjn vlucht uit het Sovjet-Russische leger worden
vermeld.
„Mijn hele leven in de Sovjet-Unie",
aldus luitenant Bistrof, „is een lange
strijd geweest, om niet van gebrek
om te komen. Gedurende de oorlogs
jaren was het tekort aan levensmid
delen zo groot, dat de situatie niet
verschilde van een hongersnood. Ik
heb reeds vaak willen vluchten. Dat
ik er uiteindelijk toe ben overgegaan
komt hoofdzakelijk doordat ik de
toestanden in Rusland heb kunnen
vergelijken met die daarbuiten."
DE WERKKAMPEN.
Ik ben geboren te Goebakha, inde
provincie Molotof. Deze provincie en
de omringende districten vormen
een der vele centra van Sovjet-Rus
sische kampen voor het verrichten
van gedwongen arbeid. Ik zag, hoe
de in de kampen gevangen gezette
arbeiders 's morgens en 's avonds,
onder zware bewaking, naar hun
werk werden gebracht. Aanvankelijk
was bepaald dat de gevangenen met
hun armen op hun rug gevouwen
moesten lopen. Doch hier aan werd
niet de hand gehouden, daar de
dwangarbeiders daarvoor te zwak
waren geworden. Zij mochten nu arm-
in-arm lopen, zodat zij elkander zo
goed mogelijk konden steunen.
VERZUIMEN.
Vele der dwangarbeiders waren
vroeger ..vrije arbeiders" geweest.
Zij waren, wegens „verzuimen van
het werk", tot één, drie, zeven of
meer jaren dwangarbeid veroordeeld.
Dat „verzuimen" was in negen van
de tien gevallen het gevolg van ziek
te of van lichamelijke uitputting
door ondervoeding. Ziekteverlof werd
haast nooit verleend. Elke „afwezig
heid zonder verlof" werd bijna auto
matisch beschouwd als „simuleren"
of als wat nog veel erger was „sa
botage van de socialistische weder
opbouw". Ik weet deze dingen uit
eigen ervaring, want Ik heb zelf vier
jaar in een fabiiek te Goebakha ge
werkt. Bij het plaatselijke kerkhof
was een vaste dagploeg van vijf man
in dienst, die uitsluitend de taak had
de lijken ter aarde te bestellen van
degenen, die de vorige dag op het
werk waren overleden.
In October 1949 werd ik bij de
Sovjet-Russische strijdkrachten in
Oost-Duitsland geplaatst." Tot zover
het door het Britse ministerie van
buitenlandse zaken gepubliceerde re
laas van de gevluchte Sovjet-Russi
sche luitenant Alexandrowitsj Bis
trof.
„Mister 880" vliegt
met gewapend geleide
Een speciale gewapende wacht is
door Twentieth-Century Fox geënga
geerd, om met het negatief van de film
..Mister 880" naar Europa te vliegen.
„Mister 880" is een van de nieuwste
comedies van Fox en is vervaardigd
onder supervisie van de Amerikaanse
geheime dienst. Het negatief van de
film zal achter gesloten deuren in een
studio te Rome worden afgedrukt.
Deze voorzorgsmaatregelen heeft
men getroffen, omdat in deze film
echte dollarbiljetten gefotografeerd
zijn, die men met geringe moeite van
hot negatief kan afdrukken en verval
sen. „Mister 880" zal binnen niet al te
lange tijd in ons land rouleren.
Meester in het uitbreken
dre'gt weer met ontvluchten
TEGEN EXSCHEDESE SCHILDER
3 JAAR GEEIST.
Vijf 5aar gevangenisstraf met aftrek
van voorarrest, door te brengen in de
Bijzondere strafgevangenis te Scheve-
ningen werd Dinsdag door de Officier
van Justitie van de rechtbank te Al
melo geëist tegen de 33-jarige schilder
J. S. uit Enschede.
Binnen vrij korte tijd heeft deze
Enschedese schilder vijfmaal weten te
ontvluchten uit het rijksasyl voor
psychopathen ie Avereest. Zijn laatste
stunt haalde hij eind Juli van dit jaar
uit, toen hij op sensationele wijze wist
te ontvluchten uit een cel in het poli
tiebureau te Enschede. Ter terechtzit
ting verklaarde hij, dat hij weer zou
ontvluchten, als de rechtbank hem
opnieuw naar Avereest zou zenden.
S. is een ras-inbreker, die na zijn ont
vluchting in Juli verscheidene inbra
ken pleegde.
Omgekomen Engelse Zee
verkenners op Texel begraven.
De stoffelijke overschotten van zes
Engelse zeeverkenners, zjjn Woens
dagmiddag op de begraafplaats te
Den Burg op Texel aan de schoot der
aarde toevertrouwd. Zoals men zich
zal herinneren verdronken 10 zeever
kenners toen een storm hun scheep
je op 25 Augustus j.l. in het Kanaal
overviel. Zes slachtoffers werden ge
vonden. Drie in de Duitse Bocht, twee
op Texel en één op Terschelling.
Eén van de bekendste historische bouwwerken van Londen is de uit
de elfde eeuw daterende Westminster Abbey. Bijna alle koningen van
Engeland werden er in de loop der eeuwen gekroond. Vele vorsten, onder
wie de Koning-Stadhouder Willem III, wiens 300ste geboortedag dezer
dagen werd herdacht, vonden er hun laatste rustplaats. In het voorste
deel van het schip der Kerk, dichtbij de Westelijke Ingang bevindt zich
het Graf van de Onbekende Soldaat. Op dit Graf zullen H.M. Koningin
Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard tijdens hun bezoek aan Londen een
krans leggen.
Weer pseudo-vogelpest
in de Zaan
In Oostzaan is bij een particulier in
het Noordeinde weer pseudo-vogel
pest uitgebroken. Circa 100 kippen
zijn Dinsdagmiddag naar het destruc-
torbedrijf te Purmerend vervoerd en
vernitigd. De omliggende pluimveebe-
drijven zijn uit voorzorg verdacht ver
klaard.
Hazelfhoff mag voorlopig
blijv'
Nadat hem aanvankelijk was aan
gezegd. dat hij de Phi lippijnen moest
verlaten, is de journalist Hazelhoff
thans medegedeeld, dat zjjn verblijfs
vergunning tot 26 November is ver
lengd.
Regen bracht schade in de
Noord-Oostpolder.
Door de grote regenval van de
laatste tijd staan er in de Noord-
Oost-Polder nog honderden hectaren
suikerbieten en aardappelen onder
water. Het is voor de pachters on
mogelijk met arbeiders, die tot de
knieën toe in de klei zakken, of met
machines, het land te bewerken.
Voor de pachters levert dit grote
schade op. "Tevens is het suikerge
halte van de gerooide bieten zeer
laag.
Captain Payne Best de gast
van de Koningin.
Eén der gasten op een kleine par
tij in Buckingham Palace tijdens het
bezoek van Koningin Juliana en
Prins Bernhard aan Londen zal de
Engelse captain Payne Best zijn, be
kend uit het incident van Venlo in
1939. Over captain Best brachten wij
destijds uitvoerige artikelen.
IMW—IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIHIIflMBWlWlBMB
Marcel Carpenticr is thans opperbe-
velhebber van de Franse strijdkrach- i
ten in Indo-China, die een zware
strijd moeten voeren tegen de lig
opstandelingen.
In dén tied da' ikke nog
joenk was, mog je vo' den mie-
let aire dienst eest gekeurd 'orre
en 'n stuitje naedien: lote!
Da' waere twi aolve daege, da
je uut je werk mog en aollebei
de keere was 't 'n lolletje op
z'n eige, da spreekt!
Zo'n 'andjevol joenge joen-
gers, wan meer as tiene waere
't er nooit, meer kon ons durp
nle opbrienge, afijn eel da'
krootje góeng op de fiets, nae'
't aore durp waer as de zittien-
ge g'ouwe wier; in d' achter-
zaele van 'n groot café of zo.
Dokters in witte jassen, ser
vants die commedeerden of j' a'
soldaot was, en dan ma' letter
tjes leze, zachte, je wier ge-
mete, je kreeg 'n tik ro' je
kniën, afijn aolderlei grappe
waer as je nie op verdacht was.
Ei'j wé's ziek gewist? wouw
dien dokter wet e. Sommeste
joengers wé. Ma' je mog zegge
wa'vo' ziekte, en da' wist d'r
gin een
Den eenen ao' wés plen in z'n
ood g'aod, den aoren in z'n
buuk,' ma'de naem van zo'n
kwael Nee, da' wiste ze nie.
En dan mog j' ankleë en aol
gelieke btnnekomme in zo'n
kaemer en dae' oorde je: goe'-
gékeurd of of gekeurd! En de
goe'gekeurde mochte zegge bie
melk waepe je 't liefste wou
diene. Of je 't wezelek ok kreeg,
'oorde je laeter wé! De boere-
joengers wouwe graeg bie t
paerdevolk, de vaeresgaste nae'
de Marine, en de burgerjoen-
gers geweunlek Infanterie.
Bie ons krootje zei d'r een:
ik wille bie d' onderzeeëers.
Zo! zei d' Off ester; ma' kaerel
't is benavKL in zo'n dienk oor
Weet je dat wè?- Dae' gee 'k
niks om! zeid'n, t' uus è'k 't
ok benauwd!
'n Aaoren vrooge zewelk
waepen kies jie? 't Kanon
zeid'n ferm! Ma' da' kon bie
de „veld" of bie de vestieng-
artillerie" of bie de ,Jflarine".
„Waer a'l d'ardsle klappen
geeft!" zeid 'n zo sciioef meu-
gelek
En da' zou dan dienkelijk
't vestiengkernon weze
(Mb Ctp^c£wxp
Een joengen mee 'n wit ge
zichte zei mee 'n oge stemme:
Ik wille gin mense doodschiete,
dae' bin ons tege!
De rest van ons verschrok
nog a', wan' ons waere noe ok
nie bepaeld op da' doodschiete
ofgekomme!
Den Offecier zei: en as je noe
angevalle 'ordt Wa' doe jie
dan, zei je dan: 'Ier bin ik,
schiet mien m' dood? en m'n
fermielje ok!?
Nee, da' was noe ok ies
En me stoenge aol aneens zwaer
te dienke
Den Offesier wist raed; Dan
mag jie rooie-kruus soldaot'
'orre! Zeid'n. Je gewonde me-
demense opraepe en wegdraege,
dus zieke-vervoer enzo.
Da's goed, zei dien joen, ma'
ie keek nie of 'n d'r blie mee
was.
Mg't doodschiete was vo' ons,
LOTELIENGE J
dusie was d'r vrie van, énne je
kan nog vrie lote ok, 'oorde me.
Da' was waer ok, zo'n bitje
van; je kan nooit nie wete!
Dus opgelucht goenge me
naer uus. En 'n golf of 'n eel
jaer laeter, zo perstes weet ik
't ok nie mi, mochte de goe'
gekeurde komme lote!
Dus wee' zo'n lolligen aolven
dag!
Eel 't durp bejoerden ons
nae' amrae ziengend en mee de
pette scheef, d'r op of goenge,
wee' op de fletse netuurlek!
Goeie raedgevienge riep 'n
ieder die as nie mee oef de, van:
je zie ma' da' julder aol vrie
lote 'oor! Oof: neemt a'vast 'n
oog nommertje van uus mee
Van de tiene waere d'r aol-
tied wè'n zesse of zevene vrie,
dus a'j noe vuve trok of 'oger
dan was j' er zeker uutgeloot
Op 't durpspleintje angekom-
me, was 't a 'vol mee' lolelien-
ge en belangstellenden, 'n paer
mieletaire auto's vo' d' Oj/esie-
re, 'n schildwacht bie de deure,
Da' miek de meeste joengers a'
vee kalmer.
Buten waere me nog 'eele
venters, ma' binnen verbie dien
wacht ao'je niks mi te vertelle
Zo'n serzant riep je naem of,
zetten ons nest mekaore, klom
pen uut en petten of en zwie
pend goenge me achteranme-
kaore nae binnen.
Achter 'n groene taefel zaete
aolderlei 'ooge Oomes, den
eenen zat nog beter in z'n goud
as den aoren! Op dien taefel
stoeng 'n 'ooge glaeze komme,
mee net zovee kopere busjes in,
as ons krootje joengers telden.
Dan wier je naem afgerope,
mee je voomaeme languut d'r
bie, je kwam vo' den taefel
stae, stak een 'and in de kom
me, nam d'r een busje uut da'
mog je dan an den Of fesier
gee. Die miek 't open, aelde d'r
't pampiertje uut en zei 'eel
'ard je nommer. En dan kree'je
't terug en je mog 't ouwe ok.
J' oort d'r nog wè van, zeid'n,
wie volgt?
En ons nae buten mee' vee'
lilleke brullen! En ma' lache
om de joengers die as soldaot
mochte 'orreEn die lachte ok
wee' omda' ze 't zo erg nie
vonne, (Da' zeide ze teminste.)
En dan 't nommer op je pette,
en den eenen goeng groos nae'n
café en de aoren stil naer 'uus,
gauw nae Moeder.
Ma? den dag was gebroke en
dar soldaotje spele was voreerst
nog nie nodeg, da' kwam laeter
pas.
En dae zu'me 't bie gelegent-
'eid nog wé's over
Goeie dag!
BESPIEGHELAER.
Het wereldgebeuren.
Het lot van Tibet
Het is een vreemd geval met Ti
bet. Men zal de tegenstrijdigheid in
de berichten en vooral het feit,
dat ae Tibetaans-Chinese overeen
komst slechts een etmaal werd ge
sloten nadat de regering van Lhasa
een beroep op de Veiligheidsraad had
gedaan wel moeten toeschrijven
aan de omstandigheid, dat een deel
van de Tibetanen (hoofdzakelijk de
volgelingen van de Pantsjen Lama)
gemene zaak met de Chinezen hebben
femaakt om hun eigen doeleinden te
ienen. En daarnaast aan de lange
weg, die de nota moest afleggen.
Het stuk is trouwens 7 November
gedateerd en vlak daarop zou volgens
berichten uit de Noord-Indische stad
Kalimpong de zestienjarige Dalai
Lama (de geestelijke leider van Ti
bet) alsmede de regent in opdracht
van de lama's van drie der voornaam- v
ste kloosters gevangen zijn genomen
om hem te verhinderen naar het bui
tenland te vluchten. De bronnen,
waaraan de berichten over de verde
re ontwikkeling in Tibet zijn ontspro
ten. zijn dus op z'n minst genomen
dubieus.
De zaak is echter nog mysterieu
zer geworden doordat nu officieel
van de zijde van India de mededeling
van een zegsman van India zelf als
zouden China en Tibet tot overeen
stemming zijn gekomen, wordt tegen
gesproken. De uiterst gebrekkige
communicatie-middelen maken het
blijkbaar heel moeilijk om van de
juiste stand van zaken op de hoogte
te komen. Men kan echter in ieder
geval wel aannemen, dat de Chine
zen de kwestie Tibet ongeveer zo
zullen regelen als in de berichten
werd aangegeven: Tibet mag zelf zijn
binnenlandse aangelegenheden rege
len (al stelt Peking dan bepaalde
eisen tén aanzien van volksonderwijs
en agrarische hervormingen, waar
achter trouwens ook bepaalde groe
pen Oost-Tibetanen staan), maar
China zal de buitenlandse betrekkin
gen en verbindingen behartigen, ter-
wjjl er een „symbolische" Chinese
strijdmacht in het land zou blijven.
Dat China op eigen kosten wegen
zal aanleggen, ligt in de lijn. omdat
dan de controle over het land ge
makkelijker wordt.
En intussen zit de Veiligheidsraad,
met dat beroep van Tibet en het pro
test tegen de Chinese invasie. Het is
uitgegaan van de Kashag het
kabinet en van de Nationale Ver
gadering. Wanneer er inderdaad over
eenstemming; tussen Tibet en China
is bereikt, wie is of wie zgn dan na
mens Tibet opgetreden? Datzelfde
kabinet en diezelfde Nationale Ver
gadering of de groep, die alweer
volgen oncontroleerbare geruchten
het bestuur over het land in handen
hebben genomen? Afgezien daarvan
echter, zal de klacht op zijn inner
lijke, en vooral juridische, merites
moeten worden onderzocht, wanneer
althans de Veiligheidsraad tot behan
deling overgaat. Er is natuurlijk die
moeilijke kwestie van de in feite
nooit definitief geregelde betrekking
tussen Tibet en China. Het is niet
zonder reden, dat het Tibetaanse do
cument, met zijn hier en daar tra
gische en dramatische toon (omdat
"Tibet zich bewust is van zijn zwakte
tegenover de kracht van het nieuwe
China)uitvoerig ingaat op de status
van het land, waarbij betoogd wordt,
dat Tibet 'nooit had ingestemd met
de Chinese aanspraken op de suze-
reiniteit, maar waaraan wordt toe
gevoegd, dat de „nominale suzereini-
teit" ook niet toepasselijk was, om
dat de toenmalige Chinese regering'
het desbetreffende verdrag nooit had
ondertekend. De Tibetaanse onafhan
kelijkheid had volgens de nota een
„status de jure" gekregen en ae
zwakke banden, die Tibet en China
verbonden, zijn nu te minder gerecht
vaardigd sinds een nieuwe revolutie
China tot een volledig communis
tische staat maakte.
Voordat de Veiligheidsraad deze
klacht in behandeling neemt zal dus
moeten worden uitgemaakt of hier
inderdaad van agressie sprake is
(naar verluidt zou India deze opvat
ting zijn toegedaan, evenals Enge
land en Amerika) en indien die vraag
bevestigend wordt beantwoord, zal
men zich slechts kunnen bepalen tot
een desbetreffende uitspraak en een
veroordeling van de handelwijze van
China, met verzoek zich terug te
trekken. Welk verzoek natuurlijk
terzijde wordt gelegd.
Een nieuwe korte Nederlandse film
van de cineast Bert Haanstra. .Spiegel
van Holland" is gereed gekomen en zal
binnenkort in roulatie worden gebracht.
In deze film wordt het water letterlijk
gebruikt als spiegel van ons land. 3
