Bach's „Hohe Messe"
met actuele betekenis
een
werk
Waarom componeerde Bach deze Mis?
Zeeuwse Almanak
Een gedwongen
Huwelijk
HET BELGISCHE ELFTAL VAN
A.S. ZONDAG TE ANTWERPEN
JIMMY BROWN, sportheld no. 1
DINSDAG 7 NOVEMBER 1950
PROVINCIALE ZEEUWSECOURANT
3
MUZIEKFEUILLETON
Klankvol monument van de „Una Sancta".
Wanneer men by het luisteren naar Bach's Hohe Messe hoort, hoe in
het „Sanctus" twee koren om beurten en samen Gods Heiligheid uitzin
gen, hoe in deze lofzang koper en pauken, strikers en houtblazers zich
met de klank van het orgel mengen, moet men onwillekeurig denken aan de
hymnische woorden van Vondel in zijn treurspel „Lucifer": „Heillgh, hei-
ligh, nog eens heillgh, Driemaal heiligh, eer zij Godt. Buiten Godt is het
nergens veiligh, Heillgh is het groot gebod". De overeenkomst tussen Von
del en Bach is hier treffend en toch ook vanzelfsprekend, omdat beiden
uit één bron van inspiratie putten en omdat beiden bij het schryven van
het „Sanctus" vervuld waren van een grote eerbied voor Gods Heiligheid.
Verder is er niet veel gemeenschap
pelijks te ontdekken tussen een mis en
een treurspel, integendeel er zijn in
velerlei opzicht frappante verschillen,
niet alleen in aard en opzet, maar ook
in de behandeling, die de beide wer
ken van hun tijdgenoten ondervonden.
Vondel's „Lucifer", hoewel, niet zeer
populair, beleefde tijdens het leven
van de dichter toch nog acht drukken,
Bach's Mis verscheen pas jaren na zijn
dood in druk en de geschreven par
tijen werden zelfs door een tuinman
van Graaf Sporck, aan wie de compo
nist het „Sanctus" had toegezonden,
gebruikt om er fruitbomen mee te
ontwikkelen. De eenheid in gedach
ten echter bij de oer-protestantse
Bach en de Rooms-Katholiek gewor
den Vondel kan voor ons een uit
gangspunt vormen bij een beschou
wing over de „Hohe Messe", die mor
gen voor het eerst in Zeeland tot klin
ken wordt gebracht.
MERKWAARDIG?
Er zullen maar weinig composities
in de muziekgeschiedenis geschreven
zijn, die zulk een merkwaardige com
binatie van uiteenlopende religieuze
elementen bevatten als deze „Hohe
Messe" en oppervlakkig bezien is het
inderdaad een beetje vreemd, dat een
componist van Protestantse Kerkmu
ziek misteksten gebruikt voor een van
zijn belangrijkste werken. Nu blijkt
echter uit de wordingsgeschiedenis,
dat Bach de eerste twee delen, het
..Kyrie" en het „Gloria", schreef voor
een Rooms-Katholiek hof. In Juli 1733
stuurde hij deze twee namelijk naar
de R.K. keurvorst van Saksen als een
soort proefschrift om er d etitel „Hof-
compositeur" mee te verwerven. Hij
had zich overigens deze moeite kun
nen besparen, want later is gebleken,
dat Bach de onderscheiding kreeg,
zonder dat men de muziek had inge
zien! In de Lutherse Kerk van die da
gen werd weliswaar een enkele maal
(op feestdagen b.v.) gebruik gemaakt
van misfragmenten, doch deze werden
afzonderlijk uitgevoerd, zodat een pro
testantse componist nooit een volledi
ge mis behoefde te schrijven. De „Ho
he Messe" vormt echter een geheel,
want later voegde Bach bij de reeds
eerder gecomponeerde delen (Kyrie,
Gloria en Sanctus) nog een Credo en
een Agnus Dei toe. Waarom nu de
ze vraag is reeds talloze malen gesteld
heeft Bach zonder een bewuste aan
leiding deze „Hohe Messe" in de thans
bekende vorm samengesteld? Bij het
zoeken naar een antwoord op deze
vraag worden we als vanzelf gestuwd
in de richting van de „Una Sancta",
de ene heilige algemene Kerk, zoals
het in het Credo heet. Bach heeft be
wust of onbewust dat komt er min
der op aan de grenzen door
broken, waartussen zich op deze we
reld de Kerk beweegt- Hij heeft niet
gedacht aan het Protestantisme, want
zijn muziek was in deze vorm voor de
Protestantse Eredienst totaal onge
schikt, hij heeft zich niet aan de litur
gische voorschriften van de Rooms
Katholieke Kerk gestoord, zodat ook
voor deze Kerk de „Hohe Messe" niet
te gebruiken is. maar hij heeft hier
samengebracht datgene wat verenigt.
Zoals de Rooms-Katholieke Vondel
een hymne dichtte, die iedere Protes
tant zonder uitzondering kan onder
schrijven, zo componeert de Protes
tantse Bach een werk, dat door elke
Kerk kan worden aanvaard. Enkele
malen gebruikt Bach Gregoriaanse
melodieën, o.a. in het Credo, het .,Ik
geloof", waardoor hij een band legt
met het verleden, met de oude Kerk,
die deze melodieën weer overnam
uit de Joodse Eredienst.
ANALYSE
mogelijk om alle delen van
Het is
deze „Hohe Messe"
nader te bespre'
ken en daarbij te wijzen op de eig<
aardige symboliek, die in dit werk te
rug is te vinden. Bach's muziek leem
zich er altijd wel voor om als zoek-
plaatje te dienen en men is tegen
woordig zelfs aan een soort „getallen-
mystiek" toe. Vooral deze „Hohe Mes
se" is een dankbaar onderwerp voor
het ontdekken van een bijzondere be
tekenis in structuur en klank. Zo zou
men b.v. de „Drie-eenheid" kunnen
herkennen in de manier, waarop Bach
in het Sanctus de vocale en instru
mentale koren gebruikt. Is het echter
wel nodig om met dergelijke, bijna
theologische analyses voor de dag te
komen? Morgenavond klinkt immers
de synthese en dan luisteren allen
Hervormden, Gereformeerden, Katho
lieken, buiten-kerkelijken naar dat
klankvolle monument van een Oecu
menische Kerk, naar het Kyrie de
bede om ontferming, het Gloria de
lofzang der engelen, het Credo de
belijdenis van het geloof, het Sanctus
het driemaal Heilig en het Agnus
Dei Lam Gods. In dit licht bezien
krijgt Bach's muziek en ook deze uit
voering van de Utrechtse Studenten
een actuele betekenis.
de K.
Grandma Moses won het
van Bach.
De tentoonstelling van wer
ken' der Amerikaanse schilderes
Grandma Moses, die tot 12 No
vember a.s. in het gemeente
museum wordt gehouden, trok
in twee weken tijds reeds 5000
bezoekers. Dit is, voor een ten
toonstelling van schilderijen in
deze tijd van het jaar, een re
cordcijfer.
De in het kader van de Haag
se kunstmaand gehouden Bacli-
tentoonstelling, die op 31 Octo
ber j.l. sloot, trok in totaal een
kleine 1000 bezoekers.
DE AUTO'S EN DE BOOT
Daar zult ge u verheugd hebben op
zo'n zonnige prille Novembermiddag
als die van ZondagEn daar zult ge
besloten hebben om met een auto in
Breskens aan boord van de ferryboot
te gaant En daar zal dan in Vllssingen
blijken, dat de hefbrug defect is en
dat uw wagentje niet van de boot af
kan!
Het is Zondagmiddag gebeurd. De
automobilisten, die om half twee in
Breskens aan boord gingen, konden
niet van de boot af. Alleen de voet
gangers-konden de veerpont verlaten.
Tot zes uur hebben de slachtoffers
heen en weer gevaren, als maar heen
en weer. Toen was het euvel verhol
pen, maar toen was ook de lachende
zon al lang weer verdwenen.
En toen zijn de slachtoffers mismoe
dig maar weer 'tiaar huis getogen.
Het zal je gebeuren!
Honderd Nederlanders, vroegere leden van het Nederlandse Legioen,
die door de Russen vyf jaar geleden by het ineenstorten van de Nazi-macht
krijgsgevangenen werden gemaakt, zyn een paar dagen geleden door de
Sowjet-Unie in vryiieid gesteld en in Berlyn aan „het Westen" overgege
ven. Zy arriveerden per trein op het Schlesischer Bhanhof in de Russische
sector van Berlijn, vanwaar zy per autobus werden overgebracht naar een
kamp naby Goettingen in de Britse zone. Vandaar zullen zy naar Neder
land terugkeren. Boven: een groep lachende teruggekeerde krijgsgevan
genen voor het venster van 'n derde klasse trein op het Schlesischer Batan-
hof te Berlyn. Onder: Een andere groep met hun bagage op het perron.
door:
A1ary Burchell
Walter Sherman Grifford, de nieuwe
Amerikaanse ambassadeur in Londen.
Vooruitzichten gunstig voor
Mij. voor de Walvisvaart.
De Nederlandse Maatschappij
de Walvisvaart N.V. deelt in hét
„Ik heb massa's van dit soort hui
zen gezien in mijn leven."
„Maar uit het gezichtspunt er te
moeten wonen," zei ze met een glim
lach.
„O bedoel je dat. Zie je, Teresa,
zowel oom Chad als mijn grootvader
zyn geboren in een landbouwers-huis
je. En ik durf te zeggen, dat ze in
hun jonge dagen dit soort huis vorste
lijk zouden hebben gevonden".
Ze zei hier niets op, want ze wa
ren juist aan haar huis gearriveerd.
Maar ze dacht: wat Elliott ook zyn
mag, een snob is hij niet. O, ik houd
van hem!
Toen vloog de deur open en haar
moeder, gevolgd door Diana en Belin
da renden naar buiten, terwyl Teddy
zich op de achtergrond hield, weife
lend tussen zyn verlangen manlijk
en onverschillig te doen en het voor
nemen niets te willen missen.
,,Mijn liefste kind, wait heerlyk dat
je er bent" Teresa's moeder omhels
de haar innig. „En waar ter wereld
heb je die kostbare jas vandaan?"
Toen. zonder op antwoord te wachten
en zonder dat hij voorgesteld was,
keerde ze zich tot Elliott en begroet
te hem met een zoen, hetgeen hij
het soort moederlyke bejegening,
waaraan hij gewoon was in aanmer
king genomen merkwaardig goed
opnam.
De twee kleine meisjes stonden er
half verlegen half nieuwsgierig by,
door de ongekende pracht van hun
zuster en de overweldigende allure
van de vreemdeling. Maar toen Te
resa hen begon te knuffelen, herkre
gen ze hun levendigheid en hun
spraak en waren zelfs bereid Elliott
een handje te geven.
Toen vond ook Teddy die de
Packard met onverholen verrukking
had staan bewonderen dat hij zich
bij de anderen kon voegen, zonder
aan waardigheid in te boeten. Het
geen hij zo nonchalant mogelijk deed,
terwyl het tot hem begon door te
dringen, dat hy in relatie beloofde te
treden met een Packard, om zo te
zeggen.
Toen gingen ze allen het huis bin
nen, Elliott met een vanzelfsprekend
gemak aanvaardend, dat naar Te
resa ontwaarde hem deels ver
baasde, deels intrigeerde.
„Pappie is in een nat.te-handdoek-
om-zyn-hoofd bui", legde Diana uit,
met het vriendschappelijke gemis aan
respect, dat zij allen schenen te heb
ben, ten opzichte van hun ouders.
„Hij is bezig met een serie artikelen,
maar hy komt later bij ons."
„Als myn man in zo'n stemming
is, wil hij liever zwarte koffie en
brood hebben, dan een echt maal",
legde mevrouw Forrester Elliott uit,
alsof iedereen moest begrijpen wat
„zo'n stemming" betekende.
„Juist," zei Elliott beleefd, en hoe
wel Teresa veronderstelde, dat hy
zich uitnemend amuseerde, verborg
hy dat bewonderenswaardig.
David en Gerald, de twee oudere
jongens kwamen nu ook binnen en,
na hen hartelyk begroet te hebben,
stelde Teresa hen aan Elliott voor,
niet zonder een geheime angst. Ze
wilde zielsgraag dat hy met hen zou
kunnen opschieten, maar ze wist uit
ondervinding, dat als zij hèm niet
zouden mogen of denken zouden,
dat liy niet goed genoeg voor hun
zuster was, die ze zeer hoog aansloe
gen liiets hen tot een beminlijke
houding zou bewegen.
(Wordt vervolgd).
voor
iét ver-
over het vierde boekjaar mede,
dat de totale opbrengst der produc
ten 12.469.261 beliep. Ofschoon dit
aanzienlijk lager is dan de opbrengst
in het boekjaar 1948/'49 18.433.160)
is het mogelijk geweest de exploita
tiekosten eveneens belangrijk te ver
lagen, nl. 8.762.631 tegen
12.276.370. Na afschrijvingen en re
serveringen resteert een voordelig
saldo van 532.369 638.084), waar
uit een dividend van 6(7^) wordt
voorgesteld.
Door aankoop van nieuwe jagers
wordt in het lopende seizoen met 12
jagers aan de vangst deelgenomen.
De gehele traanproductie is weder
om voorverkocht aan de Nederlandse
regering.
Luchtvaartpionier overleden.
Op 61-jarige leeftyd is te Rijswijk
overleden de gepensionneerd luite
nant-vlieger M. L. J. Hofstee. Hij
was een der pioniers van de Neder
landse luchtvaart en organiseerde
o.m. in samenwerking met de heren
M. van Meel en dr. A. Plesman in
1918 in Amsterdam de eerste lucht
vaarttentoonstelling.
Nederlander wordt atoom
professor in Amerika.
De ionge Amsterdamse geleerde, dr.
A. Pais, die in 1946 naar Amerika
emigreerde, is benoemd tot hoogle
raar aan de beroemde Princeton-uni-
versiteit om het vak der atoomken
nis te doceren. De nieuwe hoogleraar
is thans 32 jaar oud.
Haagse Comedie gaat stuk
van Shaw spelen.
In verband met het overlijden van
Shaw zal de Haagse Comedie als
..homage" aan deze grote auteur
diens toneelspel ..Mr. Warren's pro
fession" in studie nemen. De rol van
Mrs Warren zal door Fie Carelsen
worden vertolkt.
Particuliere vracht
vervoerders contra de
A.T.O.
Nu de N.V. ATO van Gend en
Loos (afhaal-en besteldienst van de
Ned. Spoorwegen) een groot aantal
vragen heeft ingediend voor geregel
de bode- en lijndiensten, vreest de fe
deratie van Ned. Organisaties van Be-
roepsgoederenvervoeredrs, dat de
ATO weer verder binnendrint in
het gebied dat sedert het ontstaan
van het vrachtautovervoer in handen
is geweest van de particuliere ver
voersbedrijven. Men meende dat het
particuliere initiatief niet heeft ge
faald in de bediening van het publiek
met een goed functionnerend en wyd-
vertakt net van vrachtautodiensten.
De federatie heeft te bevoegder
plaatse haar stem verheven tegen de
ze „door niets te motiveren invasie
van het overheids-vervoer in het
historische gebied van het particulie
re vervoer".
Appèl van 500 artsen.
Ruim 500 Ned. artsen hebben zich
achter het streven van de Wereldbe
weging voor een wereldregering ge
steld, waarbij in alle landen volks
stemmingen moeten worden gehouden
ten einde een Wereld-Grondwet voor
te bereiden. In een appel tot het Ned.
Volk wordt aan dit streven uiting ge
geven. Voorts is de tekst van dit ap
pél, naméns de artsen, door een dele
gatie, onder leiding van prof. mr. C.
W. de Vries, aan minister-president
Drees overhandigd. De artsen beto
gen, dat, terwyl alles in het werk
wordt gesteld om het individu te be
schermen en te genezen, tegen collec
tieve vernietiging niet wordt opgetre
den.
Belgen beschikken over betere kanthalfs en
backs dan Oranjeploeg.
(Door M. J. Adriani Engels)
Ofschoon de voetbalwedstrijd FrankrUk-België (3-3) op 1 November te
Parys van by/.ondcr belang voor het Nederlands elftal mocht heten, omdat
we eerst op 12 November tegen de Belgen en daarna op 10 December te
gen de Fransen uitkomen, belde malen in een uitwedstrijd, zochten we in
het 'Olympisch Stadion van Colombes in Parys tevergeefs naar enige
„spionnen" van de KNVB, die daar zonden "kunnen nagaan, wat de sterke
en zwakke punten van onze beide aanstaande tegenstanders zouden zijn. De
leden van Technische Commissie en Keuze Commissie bevonden zich die
middag allemaal in het Amsterdamse stadion omdat het toeval gewild had,
dat Frankrijk-België samenviel met de oefenwedstrijd van het Nederlands
elftal tegen de Engelse amateurs uit de Athenian League.
Nu weten wc wel, dat men redene
ren kan „de Belgische spelers kennen
we allemaal wel. daar zal geen sensa
tioneel nieuws te verwachten zijn en
tegen de Fransen spelen we pas in
December", maar een buitenlandse
bond zou zich zo'n kijkje achter de
schennen in het kamp der tegenstan
ders toch zeker niet voorbij laten
gaan.. Nederland was alleen vertegen
woordigd door vier journalisten, op
wier oordeel de K.N.V.B.-technici dan
maar moeten afgaan, of wier oordeel
ze onverschillig naast zich neer kun
nen leggen, omdat de verhouding tus
sen voetbalbond en sportpers in ons
land niet ideaal te noemen is.
Hoe dan ook. we zaten op do pers
tribune van Colombes en keken naar
onze tegenstanders van Zondag a.s. te
Antwerpen. Het meeste trof ons daar
bij. dat de Belgische voorhoede een
verrassend hoog percentage van zijn
scoringskansen wist om te zetten in
doelpunten en daardoor een gelijk spel
bewerkte in een wedstrijd, waarin de
Belgen meestentijds flink in de min
derheid waren.
De statistici bij Frankrijk—België
hebben geturfd, dat de Fransen om
hun drie goals te maken, 37 maal op,
over of naast het Belgische doel scho
ten, dus een trefferspercentage van
8 ccDe Belgen schoten slechts twaalf
maal en drie van die schoten waren
raak: 25 Tc. Dat is een percentage om
ontzag voor te hebben; in voetbalwed
strijden komt dat niet vaak voor.
MERMANS HAD HET BEST.
En toch was deze Belgische voorhoe
de heus niet zo geweldig met Chaves
en Lamberechts veel minder in vorm
dan één of twee seizoenen geleden, ter
wijl de vleugel De HertCoppens nau
welijks voldoende mocht heten. Maar
de Belgen hadden in Mermans een
midvoor. die de baas was over Frank-
rijks invaller-spil Lamy, nadat hij bij
HollandBelgië telkens onschadelijk
was gemaakt door de robuste „stop
pers" van Nederland: eerst Möring,
toen Terlouw, daarna nog eens een
keertje Möring en vervolgens weer
Terlouw.
De Fransen missen zo'n „temmer",
vandaar dat men daar Mermans als de
gevaarlijkste midvoor van heel Euro
pa beschouwd, terwijl de Nederlanders
en ook de Belgen zelf hem een goede
midvoor van internationale klasse vin
den. maar zeker geen topspeler als
Piola of Bakhuys. Bij Holland—België
heeft deze 28-jarige Brusselse postbe
ambte met zijn routine van 23 inter
landwedstrijden het altijd heel wat
moeilijker gehad dan tegen de Fran
sen, die in de laatste seizoenen achter
eenvolgens Cuissard, Swiatek en La
my zonder veel succes tegenover hem
opstelden.
Als men Mermans kan bedwingen,
is de hele Belgische voorhoede, vooral
ook door de inzinking van Chaves,
zeker 50 minder waard. In Antwer
pen zal blijken, of Nederland daartoe
ook weer in staat is.
N.
Onhandige dief.
Een man, die in Den Haag
twee bioscoopkaartjes wilde ko
pen legde z'n portemonnaie met
honderd gulden bij de kassa- Hij
werd daarna even weggeroepen.
Toen hij terugkwam was de
portemonnaie verdwenen. Een
andere bioscoopbezoeker had
die evenals de beide kaartjes
meegenomen.
De politie van Den Haag is
evenwel erg goed bij. 's Avonds
ging een rechercheur kijken, of
de loge-plaatsen (waarop de
kaartjes recht gaven) ook bezet
waren. Hij had geluk. Een 35-
jarige metaalbewerker zat er.
En na enige malen te zijn ver
hoord bekende hij niet alleen
de kaartjes, maar ook de porte
monnaie te hebben meegeno
men.
Hij had met de honderd gul
den op zak beter twee andere
loge-plaatsen kunnen bespre
ken.
De Belgen beschikken over absoluut
betere kanthalfs en backs dan Neder;
land momenteel bezit. Hun spil Carré
daarentegen is minder dan de stopper-
spillen van Nederland uit de na-oor-
logse periode, al is hij zeker nog een
lastig tegenstander. Alleen op één
plaats is de Nederlandse ploeg abso
luut beter: de plaats onder de lat,
want Meert en Daenen komen lang
niet aan de klasse van Kraak toe. Een
prima keeper kan vaak een wedstrijd
winnen, niet altijd echter, dat bewe
zen de zeven onhoudbare ballen, die
een in topvorm spelende Kraak in Ba
zel doorliet.
In technisch opzicht staan de Bel
gen achter bij de Fransen, maar op
hun beurt overtreffen ze daarin de
Nederlanders. Naar het oordeel van
onze Franse collega's op Colombes'
perstribune speelden de Belgen in Pa
rijs niet zo goed als vijf maanden te
voren in hun thuiswedstrijd tegen
Frankrijk, maar het geheel was toch
nog van die aard, dat ze Zondag a.s.
als favorieten het voor elke buiten
landse tegenstander zo moeilijke Ant
werpse stadion, niet voor niets „de hel
van Deurne" genoemd, gaan betreden.
(Nadruk verboden)
Het wereldgebeuren.
22. Als je me niet loslaat, riep Jimmy woedend,
dan sla ik je tot pap. D'r uit! schreeuwde de sup
poost, of ik haal de politie erbij... Er ontstond
een verschrikkelijk tumult. Alles en iedereen ging
op stoelen staan schreeuwen, maar plotseling
hoorde men één harde klap en zag men iets met
een grote boog door de lucht zweven. Het was
niets meer of minder dan de suppoost, die van
Jimmy, die zich hoe langer hoe kwader had ge
maakt, een opdoffer had gekregen. De vechtpar
tij in de zaal, welke toen volgde, was onbeschrij
felyk.
Stalin tegen Allah
Deze week zal Turkije moeten be
slissen of zal worden tegemoet ge
komen aan Bulgaarse eisen ten aan
zien van 250.000 muzelmannen. Aan
deze eisen is, een lange uitwisseling
van nota's en sluiting der grenzen
voorafgegaan en de geschiedenis dei-
Turken m Bulgarije dreigt thans op
zulk een tragedie uit te lopen, dat het
de moeite waard is er nader op in te
gaan.
„Als Allah 't wil, zal onze opbouw-
plicht vervuld worden en zal de weg
aangelegd worden", zo plachten de
Bulgaarse Mohammedanen tegen de
Russische commissarissen te spreken,
als deze critïek uitoefenden op hun
getreuzel. Maar ze brachten niet de
minste wyziging in hun sinds eeuwen
gebruikelijke manier van werken. Als
de muezzin van de minaret hunner
dorpsmoskee de gelovigen tot het ge
bed riep, dan gooiden ze pikhouweel
en schop weg en maakten hun bui-
gingen.naar Mekka, dus naar het
Zuiden en dachten er niet aan om 't
heiligdom in het Oosten, het Kremlin,
ook enige eer te bewijzen. Terwyl 't
Kemalistische Turkije reeds lang
sluier en fez afgeschaft had, leefden
de Mohammedanen in de Bulgaarse
dorpen nog volgens hun oude tradi
ties, waaraan geen enkele regering
in Sofia tot nog toe ooit getornd
heeft.
Het is nóch Dimitroff, nóch zijn
opvolgers of de bolsjewistische Groot
moefti gelukt dit „bolwerk van reac
tie" te verslaan. Geen premies, geen
marxistische cultuurverenigingen en
geen propaganda-veldtochten ter
volksvoorlichting konden de Muzel
mannen van hun leven afbrengen.
Zulk een weerbarstig element kan
Moskou in het strategisch belangrij
ke gebied dicht bij de Dardanelle'n
niet gebruiken, zo dat Sofia tenslot
te een wenk kreeg om te beslissen,
of het tot deportatie wilde overgaan,
dan wel de Muzelmannen over de
Turkse grens zetten. De tweede op
lossing zouden de pussen liever zien,
daar zij het „mensenmateriaai" on
bruikbaar achten en bovendien Tur
kije met een kwart millioen berooide
vluchtelingen in grote sociale moei
lijkheden kunnen brengen. Vijftig
duizend mensen zijn reeds op Turks
grondgebied aangekomen, het groot
ste deel zonder enige papieren.
In Bulgarije wonen 850.000 Moham
medanen. waarvan er 700.000 gebo
ren Turken en de rest zogenaamde
Pomalen zijn. van Bulgaarse afstam
ming, doch belijders van het Moham
medaanse geloof. De meesten van hen
wonen in Noordwest-Bulgarije ten
Zuiden van de Donau, een gedeelte
tussen de Balkan en het Sredna-Go-
ragebergte, de rest langs de Turkse
en Griekse grens.
Deze gehele volksgroep wordt in
deze herfst door het noodlot getrof
fen. Zij zal zich storten in de grote
vloedgolf van volksverhuizingen, die
in het teken van massa verdrijving en
gedwongen mensenverplanting een
symbool van ons vooruitstrevend tijd
perk is.
De Turkse regering heeft het lot
van 250.000 Mohammedanen, die
voorlopig volgens de aankondigingen
uit Sofia zullen worden verdreven, in
Lake Succes op de agenda geplaatst.
Dit zal echter niet veel helpen. Op
9 November loopt de termijn af. die
Bulgarije aan de regering in Ankara
gesteld heeft voor die vrywillige op
neming van deze bevolkingsgroep..
Indien men deze laat verstrijken, zal
binnen zes weken aan een kwart
millioen mensen het wrede vonnis van
verdrijving worden voltrokken. Tur
kije met zijn 19 millioen inwoners
verklaarde zich bereid om maande
lijks honderden uitgewezenen op te
nemen; men beweerde niet meer te
kunnen doen. Bovendien werden de
Turkse garnizoenen aan de Bulgaarse
grens versterkt en kregen grensbewa
kers bevel tot schieten, voor het ge
val de Sowjet-Bulgaren zouden
trachten een massa-uittocht op touw
te zetten. Wij staan dus weer eens
aan de vooravond van een nieuwe
Europese tragedie, die onuitsprekelijk
leed over vreedzame, onschuldige
mensen zal brengen.
