Maaltijd aan Prins Willem I
aangeboden te Veere
In Zeeland laait
de vreugde opl
Zeeuwse Almanak
VELEN DENKEN NU TERUG
AAN KONINGIN WILHELMINA
Fotowedstrijd koninklijk
bezoek
le prijs f 30.-
2e prijs 120.-
3e prijs f 15.-
VRIJDAG 18 AUGUSTUS 1950
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WELKOM AAN HET
VORSTENPAAR.
Ten langen laatste zjjn dan de
'dagen aangebroken, waarnaar ge
heel Zeeland vele weken in gespan
nen verwachting heeft uitgezien:
de dagen, waarop onze provincie
het voorrecht heeft Hare Majesteit
de Koningin en Z.K.H. Prins Bern-
hard te mogen ontvangen.
Het is al Oranje wat men hoort.
De eeuwenoude verbondenheid van
Zeeland met ons Vorstengeslacht,
die eenmaal Vlissingen als tweede
stad der Nederlanden de zijde van
de Prins deed kiezen, die tweemaal
na stadhouderloze tijdperken Vee-
re de stad deed zijn, die de kreet
Oranje weer aanhief, deze eeuwen
oude verbondenheid is ook ditmaal
treffend tot uitdrukking gekomen:
nu het ogenblik daar is, waarop
het eerste officiële bezoek van het
Koningspaar aan Zeeland plaats
vindt, grijpt een golf van bewogen
heid de Zeeuwen aan.
Vers liggen nog in het geheugen
de bezoeken, die Juliana en Bern-
hard aan de andere provincies heb
ben gebracht. Overal was het weer
anders. Spontaan en hartelijk was
de begroeting in Drenthe en Gro
ningen. Maar bij het bezoek aan
Noord-Brabant barstte er een or
kaan van vreugde los en volmaakt
buiten ieder programma om zon
gen in Den Bosch op de Markt
tienduizenden „Ik heb u lief mijn
Nederland!" Zo indrukwekkend
was dit moment, dat de Vorstin
diep bewogen haar calèche verliet
en staande bleef luisteren, ook al
buiten het programma om. In Lim
burg was het enthousiasme zo
groot, dat ieder tijdschema hope
loos in de war raakte. Weer anders
was het in Gelderland en Over
ijssel en zo zal ook het bezoek aan
Zeeland een eigen karakter krij
gen.
Hoe het zal zijn wie zal het
zeggen?
Dit staat wel vastde ontvangst
zal Zeeuws zijn. Met name in Zee
land immers leeft onder de ganse
bevolking het sterke besef, dat de
band tussen Nederland en Oranje
ons volk tot rijke zegen is geweest
en nog is. Deze band is geheiligd
in de stormen van de tijd, deze
band is versterkt na iedere beproe
ving die aan land en volk, maar
zeker ook aan vorstenhuis ten deel
viel. Men heeft Koningin Wilhel
mina vijftig jaren in het hart ge
dragen, hier aan de Scheldeboor-
den. Het was ontroerend om te
zien, hoe na haar afstand van de
troon de Dochter snel de plaats
verwierf, die door de Moeder een
halve eeuw met zoveel majesteit
bekleed was. Ook Prins Bemhard,
stuwende en bezielende kracht op
velerlei gebied, Nederlander ge
worden en voorvechter van Neder
lands belangen veel meer dan ie
mand van hem had mogen eisen,
deelt volledig in de gevoelens, die
ons volk zijn vorsten toedraagt. En
boven dit alles uit rijst dan de die
pe, warme genegenheid, die iedere
Nederlander bezielt, als hij eveu
Juliana en Bernhard niet ziet als de
symbolen van orde, recht en een
heid in ons staatsbestel, maar als
ouders van een gelukkig gezin, als
simpele mensen, die in de benarde
tijd, waarin wij leven, ondanks alle
zorgen en moeilijkheden, vader en
moeder zijn met alle vreugden en
smarten, welke het ouderschap
meebrengt.
Welaan: op deze dagen komt
Oranje naar Zeeland! Het Zeeuw
se volk begroet het Vorstenpaar
als telgen ook van het Zeeuwse
land. Alom klinkt het welkom. De
jubel breekt los.
Mogen het goede dagen worden
voor ons gewest, waaraan Konings
paar en Zeeuwen beiden nog lang
zullen terugdenken als aan feest
dagen, die hun weerga niet vinden.
18 AUGUSTUS.
Von Tholen tot de Schouwse duinen,
Van Beveland tot Walcherens
kruinen
Wordt door de wind in lange vlagen
Bén jubelkreet blij voort gedrag en:
Oranje Bovenl
KONINGIN JULIANA MET PRINS BERNHARD
De rekening bleef bewaard!
Vorsten bezoeken Zeeland. Er zouden kolommen en kolommen vol te
schrjjven zijn over vorsten die Zeeland bezocht hebben. Daar is om te be
ginnen Karei de Stoute, die in 1460 enkele dagen in Zeeland vertoefde.
Deze vorst kwam bij die reis te Geervliet aan en begaf zich vervolgens
per schip naar Middelburg. Op 8 Juli scheepte de vorst na een volle dag
In Middelburg doorgebracht te hebben, zich weer in, maar de wind was
niet gunstig, en eerst de volgende dag kon de reis naar Antwerpen vol
tooid worden.
HAAR TALRIJKE BEZOEKEN AAN ZEELAND.
Nu Koningin Juliana haar eerste oficiële bezoek als staatshoofd aan Zee
land brengt, wifwt ook de herhinnering weer levend aan de vele bezoeken,
die haar moeder, H.M. Koningin Wilhelmina, aan Zeeland heeft gebracht.
By haar officiële en ook bjj de niet-officiële bezoeken kwam &teeds de gro
te belangstelling tot uiting, die zy voor Zeeland en zijn bevolking koester
de.
Nog zijn er velen, die zich het eer-1 Tenslotte ligt ons nog vers in het
ste bezoek herinneren, dat H.M. Ko- geheugen het ogenblik dat Koningin
ningin Wilhelmina aan Zeeland 1 Wilhelmina op 5 Mei 1945 voor het
bracht in het jaar 1894 in gezelschap j eerst weer voet zette in eigen vader-
van haar moeder. Van 21 tot 25 land na een gedwongen afwezigheid
Augustus werden verschillende plaat- van i>ijna 5 jaren......
sen bezocht, met als hoogtepunten volstaan met deze korte en on-
sclüUe^^d^goitóefvaart^èrc^gehou" volledige opsomming en wij zijn er
den en VlÏÏsS^ wSTe hfr-ont- ™n overtuigd, dat tijdens het bezoek
hulling plaats vond van het verplaat- ute^va^ve^^o^her"
ste standbeeld van Michiel de Ruyter iTiJJSJÏÏt
Hoewel het regende dat het goot, be- Ij^^ehjk p Wr^v,nor
dfvh?,smèerSsrmêtCnth0USiaSmC l t^weff?iSïdslroüwe
In l907 werd ee„ officieel bezoek cht! Z# leeftnog in de harten van
gebracht aan bijna alle delen van de het Zeeuwse volk.
Êrovincie. De eerste dag, 12 Septem- j
er werd gedejeuneerd in het „Gou-
vemementspaleis", zoals de woning I
van de Commissaris der Koningin des- j
tHAo ïirnr/I tronnnm A Tn VlinninpipTl
Zestig jaar later zagen de Zeeu-
wel een andere vorst; een twintig
jarig vorst, maar toen reeds Koning
van Spanje en Keizer van Duitsland:
Karei de Vijfde kwam met een vloot
van dertig schepen in 1520 op de re
de van Vlissingen aan en Adolf van
Bourgondië, heer van Vlissingen en
Veere, maakte daar eerbiedig zijn op
wachting. Een eigenlijk bezoek aan
Zeeland bracht Karei V toen niet. Dit
zou omtrent jtwintig jaar later plaats
vinden. De Keizer had namelijk de
wens te kennen gegeven de Zeeuwse
eilanden en Holland te bezichtigen,
en Adolf van Bourgondië was ditmaal
de man die zijn gebieder zou bege
leiden. De reis begon in Nieuwhaven
in Vlaanderen. Na een bezoek aan
Vlissingen werden in Westkapelle de
nieuw aangelegde zeewerken bezich
tigd, en toen ging de reis over Mid
delburg. Amemuiden en Veere naar
de andere Zeeuwse eilanden.
NOG EENMAAL.
Karei V heeft later nog eenmaal in'
Zeeland vertoefd. Men zal zich herin
neren dat deze vorst in 1555 te Brus
sel de heerschappij overdroeg aan
zijn zoon Philips II. Het volgend
jaar kwam de ex-Keizer naar Vlissin
gen. want vandaar wilde hij naar
Spanje vertrekken, waar hg dan zgn
laatste levensjaren wilde slijten. Daar
in Vlissingen, moest op gunstige vind
gewacht worden; de hoge reiziger
had zijn intrek genomen in het voor
naamste logement uit die dagen ge
naamd de Bijenkorf.
De geschiedenis vil dat daar nog
een merkwaardige gebeurtenis heeft
plaats gevonden. Karei V ontving in
Vlissingen epn gezant, Seldius, in ge
hoor. Het gesprek duurde lang, en
het werd laat, heel laat in de nacht.
Karei V schelde herhaaldelijk om zijn
dienaren tè waarschuwen, dat zjj de
gezant zouden bijlichten. Maar er
lcwam geen dienaar. En de Keizer
nam zelf een kandelaar ter hand en
lichtte Seldius voor. Toen deze dat
wilde beletten, zou de Keizer volgens
de overlevering gezegd hebben: „Be
houd, o Seldius, dit tot uw gedachte
nis, dat de Keizer, die eertijds door
zo veel volk omringd, bewaakt, en
bewaard is geworden, nu alleen is, en
veracht en verlaten wordt van zijn
eigén dienaren, en hg, die zo lange
tijd en zo veelvuldig van u gediend
is, u nu moet. dienen en bijlichten
PETER DE GROTE.
Anderhalve eeuw later. Weer trekt
een vorst naar Zeeland. De grote
Czaar van Moscovië. zoals hg ge
noemd werd, Peter de Grote kwam
16 April 1716 in Vlissingen aan. Hij
bezag daar o.a. de zeewerken en
bracht een bezoek aan de dokken.
Een andere vorst; we schrijven
1810, om precies te zgn Vrijdag 9
Mei van dat jaar. Middelburg ver
wachtte op dat ogenblik Napoleon,
die enkele dagen in Zeeland zou ver
blijven. Laten we volstaan met één
anecdote te vertellen van dat bezoek.
Het verhaal gaat, dat toen de Keizer
begroet werd door een Zeeuwse bur
gemeester, die zich wat links ge
droeg, de Keizer tot de burgemeester
zei: „Vous êtes fou" („Gij zyt gek").
De burgemeester verstond geen
Frans, en liet dus vertalen wat de
Keizer hem toesnauwde. Toen de be
tekenis tot hem doordrong, vroeg hij
of de tolk misschien wat voor de Kei
zer wilde vertalen. De Keizer had 's
lands wijze zeer wel begrepen; want
in Zeeland zond men wijzen naar wij
zen. gekken naar gekken en hem
naar de Keizer.
Na al deze „vreemdelingen" nog
een geschiedenis, en wel van een
maaltg'd welke in den jare 1580 werd
aangeboden aan een Oranje, name
lijk aan Prins Willem I, en wel in
Veere. Door een toeval is namelijk de
„Specificatie van tgene by Piernelle
Cats gecocht en gelevert is totte
maeltydt van zyne Excie.opte Xen
Aprilis 1580" bewaard gebleven. Het
was een tijd van tegenspoed. Parma
had Maastricht genomen, Breda zou
zich vrijwillig bij de vijand voegen.
Prins Willem werd beschouwd als
promotor van de opstand. En in het
najaar van 15S0 werd zelfs aan de-
fene die de Prins om het leven zou
rengen een groot bedrag beloofd. In
de lente van dat jaar 1580 kwam de
Prins in Veere, en die stad bood toen
de Prins een schitterende maaltg'd
aan. Doordat de oude rekening be
waard is, weten we nu nog wat er
die dag allemaal gegeten werd, en
hoeveel het kostte. De maaltijd werd
opgediend in „den Campveerschen
Thoren" en heeft in totaal 39 pond,
vijf stuiver en drie groten gekost.
DE REKENING.
De eerste post van de rekening
luidt: „Inden eersten betaelt aen
broot, gehaelt tot Claes de backer
volgens zijn billet". Absolon de slager
kreeg ruim drie pond voor zijn leve-
tijds werd genoemd. In Vlissingen
bracht het Koninklijk Echtpaar een
bezoek aan de Maatschappij „De
Schelde" en 's avonds werd de gasten
een diner aangeboden in de Staten
zaal te Middelburg.
De tweede dag werd naar Veere
gereden, waar de vorstelijke personen
bij de Campveerse toren aan boord
gingen van de toen juist nieuwe
„Wester Schelde" van de Prov.
Stoombootdiensten. Een vlootrevue
werd ernstig gehandicapt door een
dichte mist. De boottocht eindigde te
Zijpe, vanwaar men een tocht per
tram maakte via Bruinisse en Nieu-
werkerk naar Zierikzee. De boot
bracht 't gezelschap naar Katse Veer
en vandaar werd naar Goes gereden
waar de ontvangst allerhartelijkst
was.
De laatste dag van dit bezoek gold
Zeeuwsch Vlaanderen; daar werden
onder meer Breskens, Groede en
Oostburg, waar een grootse huldiging
plaats vond, bezocht. Ook de tocht
naar Hulst werd een ware triomf
tocht, maar het aardigst was toch
het moment, waarop de vissers uit
Philippine de vorstin op de Wester-
schelde hun hulde brachten.
Het bezoek van 1921, toen Prins
Hendrik, Koningin Wilhelmina en
Prinses Juliana in September een j
bezoek brachten aan de op het nabij
Vlissingen gelegen vliegveld ingerich
te landbouwtentoonstelling, werd te
meer gewaardeerd omdat in die tgd
juist de grote strijd was gestreden
tegen 't „Spook" der annexatie in
Zeeuwsch Vlaanderen. De enthousias
te ontvangst door de Zeeuws Vlamin-
fen leverde toen wel een overduidelijk
ewijs, dat de bevolking van de over
kant Nederlands wilde zijn en blijven,
onder leiding van het Huis van Oran
je!
Vele officiële en onofficiële bezoe
ken werden nog aan Zeeland gebracht.
We herinneren er aan hoe in de eer
ste wereldoorlog Koningin Wilhelmi
na meermalen een bezoek bracht aan
de gemobiliseerde troepen en marine
eenheden in Zeeland. Zij inspecteerde
dan te paard de op Walcheren liggen
de infanterie en artillerie. Zelfs begaf
zij zich eens te Vlissingen aan boord
van een onderzeeër en dook, met dit
toen nog weinig bekende vaartuig in
de buitenhaven van Vlissingen onder.
Toen de boot weer boven water ver
scheen, steeg een zucht van opluch
ting op uit de wachtende menigte
In 1924 bracht de Koninklijke Fami
lie een officieel bezoek aan Zeeland.
In Arnemuiden en Vlissingen waren
enige gezinnen in rouw gedompeld,
door het verlies van mensenlevens,
die de zee voor zich had opgeeist tij
dens een hevige storm. De Koningin
liet haar trein speciaal aan het Arne-
muidense station stoppen, om de rou
wenden enige troost te brengen.
Zeeland telt vele amateur-fotografen. Sommigen hebben de
beschikking over kostbare camera's en komen met foto's voor
de dag, waarmede zij op tentoonstellingen geen gek figuur zou
den slaan, anderen hanteren bescheiden boxjes, die hun eige
naren echter een schat van herinneringen opleveren.
Wie van al die kiekende Zeeuwen zou het niet leuk vinden
zélf opnamen te maken tijdens het aanstaande koninklijke be
zoek? Natuurlijk, op 18 en 19 Augustus komt een legertje pers
fotografen in de weer en men behoeft maar een schaar te ge
bruiken om een beeldreportage van deze grote gebeurtenis in
bezit te krijgen. Maar het is veel aardiger, wanneer men later
zijn fotoalbum kan opslaan en tot zichzelf of anderen Kan zeg
gen: „Zie, dat waren hoogtijdagen in de geschiedenis van ons
gewest. Onvergetelijke momenten, die mijn eigen camera heeft
gegrepen!"
Om nu het nemen van dergelijke foto's te stimuleren, schrijft
de Provinciale Zeeuwse Courant ter gelegenheid van het ko-
winklijk bezoek een wedstrijd uit Elke amateur-fotograaf kan
vóór 31 Augustus zoveel door hem zelf gemaakte foto's als hij
wil aan de redactie van ons blad zenden. Elk plaatje wordt aan
een nauwkeurig onderzoek onderworpen en voor de drie beste
foto's worden prijzen beschikbaar gesteld. Deze zijn:
Natuurlijk is het voor de meeste amateurs onmogelijk Konin
gin en Prins van nabij te fotograferen; dat buitenkansje is
misschien alleen voor enkele geluksvogels weggelegd. Daarom
wordt ook niet de voorwaarde gesteld, dat op de inzendingen
het koninklijk paar voorkomt Iedere foto, die betrekking heeft
op het bezoek en dus een indruk geeft van da feeststemming,
welke op 18 en 19 Augustus in Zeeland zal heersen, komt voor
beoordeling in aanmerkingmits de minimum-afmering 6x9
c.m. is.
Bovendien wordt als eis gesteld, dat. da ingezonden foto ge
schikt is voor reproductie in ons blad, d.to.z., dat zij goed
scherp is, „hard" afgedrukt en rijk aan.contrasten.
De foto's dienen gezonden te worden aan onze redactie te
Middelburg (Londertse kade 29) of te Vlissingen (Wolstraat 58
—60) en op de enveloppe moet vermeld worden: Jfoto-prijs-
vraag". Het verdient aanbeveling de foto's tussen twee stukjes
karton te leggen om beschadiging tijdens de verzending te voor
komen. Alle inzendingen worden na de beoordeling of even
tuele reproductie in ons btad geretourneerd.
rantie aan „lamsvleesch ende een
quartier calfs-vlees". Natuurlijk werd
er heel wat gegeten en Jan Cloutinck
kreeg dan ook nog een bedrag voor
kalfsvlees. Dan kwamen ter tafel
drie Kalkoense hoenderen, vier Brug
se kapoenen, drie koppels inlandse
kapoenen.
Maar ook het personeel moest iets
te eten hebben. En reeds aan het be
gin van de rekening lezen we „aen
runtvleesch gegeten byde cuccken
jonckwijfs die geholpen en geschuyrt
hebben voor en naer de maeltgdt".
Dan was er boter, banketsuiker.
(„Dwelck nyt begrepen en is int
bancket gelevert by den banket
backer mr n"), kaarsen, turf („zoo
in de cuecken als zale"). Het was een
groot diner en na deze opsomming
volgen dan weer allerlei spijzen.
Jan Alfaersz diende een rekening
in voor twee braadvarkens, dan moest
er betaald worden voor hammen, ton
gen en voor „twee coeyvoeten en ton
gen om pasteyen af te maecken".
Janne Pieterse had met de schuit
tweemaal een reis gemaakt om het
banket te halen en daarom werden
vijf stuivers uitbetaald. Nu was aan
zo'n maaltijd heel wat voor te berei
den. En daarbij werd ook wel een
glaasje gedronken. „Daer is gedron-
cken byaen secretaris, den Doctoor
ende zwager vande zelve IHI pinten
wijns". Maar er kwam veel meer bij
te pas. „Item daer is getapt en ge-
droncken byden schotten d excie ge
haelt hebben, den schuytluden't ban
cket en ander geback bringende en
bootschappen doen, mitsgaders het
tapijt hangen voor ende naer en an
ders als in de zale XXX stoop biers".
Dan was er een postje „cleyn bier".
Na het bier kwam de wijn. Zo liet de
kok van de Prins met zijn maat tap
pen „eerst V cannen Rinsch en vl
cannen Fransch".
EEN KLEINTJE GEDRONKEN
Dan werd er ook gedronken in een
klein kamertje want „daer es noch
getapt int cleyn camerke daer de
Edelluyden aten".
Toen het feest voorbij was, kregen
de beide stadsboden, de dienaren van
de secretaris, en de „Conservateur"
elk een kan wijn. Maar ook verschei
dene bedienden werden extra bedacht
en voor „de groote moeyte ende goe
den dienst van Prenelle, mitsgaders
voor hare servette en lynwaet", werd
tot discretie van mijne heren commis
sarissen nog een bedrag uitgekeerd.
Hendrik Coene die twee dagen gehol
pen had, kreeg een klein sommetje.
En tot slot was er dan nog „drinck-
gent aan de Jonckwijfs" en een post
voor de „schotelwassers".
Dan eindigt het stuk met de plech
tige woorden: „Aldus afgerekent op-
ten XIX Aprille 1580".
Dat was dan de rekening voor het
diner van Prins Willem I in Veere ln
dit jaar.
Dr. J. M. FUCHS.
Koningin Emma en Koningin Wilhelmina werden aan het einde van hun
bezoek aan Zeeland in 1894 op het Goese station toegezongen door de
schoolkinderen o.l.v. de heer v. d. Berge, hoofd van de Armen- en
WezenschooL
Van het paard
naar de tractor!
Vorstelijke bezoeken duurden vroe
ger tgd heel wat langer dan tegen
woordig. Thans kunnen H. M. de
Koningin en Prins Bernhard in twee
dagen de gehele provincie Zeeland
bereizen. In 1862, toen Koning Wil
lem III Zeeland bezocht, was dat
niet mogelijk. De Koning deed er
dan ook van 21 tot 30 Mei over' en
hg deed het bijzonder grondig. Er
zijn uitvoerige beschrijvingen van
dat bezoek bewaard gebleven en in
die verslagen zijn ook de namen
vermeld van de vele autoriteiten, die
met de Koning kennis maakten.
Opgemerkt mag wel worden, dat
een aantal familienamen van dege
nen, die ongeveer 100 jaar geleden
met Koning Willem III spraken, ook
nu weer voorkomen op de lijst van
hen, die in de gelegenheid worden
festeld aan de koninklijke bezoekers
e hand te drukken. Daaruit blijkt
wel hoe constant de samenstelling
van de Zeeuwse bevolking is geble
ven.
Overigens waren er wel verschil
len. Wij zouden er nu niet meer aan
denken een tapijt van groen en bloe
men op een straat te spreiden, opdat
de Koning daarover zou kunnen rij
den. Toch deed men dat in 1862 in
Sint Annaland. Ook de veelvuldige
ere-wachten te paard zijn thans veel
minder in trek en het is een teken
des tijds, dat straks het koninklijk
paar te Kapelle zal worden ontvan
gen met een ere-haag van tractoren
en landbouwmachine^Zo demon
streren zich in het verschil tussen
de koninklijke bezoeken van de vo
rige eeuw en deze eeuw, duidelijk
de veranderingen, die zich in de
achterliggende jaren hebben voltrok
ken in Zeeland
