Bouw der spits van Middelburgs
Lange Jan begonnen
JIMMY BROWN, sportheld no. 1
Markante verschillen met vroegere
torenbekroning
V
WESTERLING VOOR HET HOF
VAN APPEL TE SINGAPORE
IN TIEN JAAR KREEG BELGIE
50 MEER AUTO'S
DONDERDAG 3 AUGUSTUS 1950
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
WAAROM MOEST HET TIEN JAREN DUREN
Eindeljjk heeft, zoals reeds gemeld, de Rijksdienst voor de Monumenten
zorg het ontwerp voor de spits van de .Lange Jan" te Middelburg goedge
keurd. Niet minder dan tien lange jaren gingen voorbij voordat met de
bouw begonnen kon worden. Van de vroegere vormgeving is In belangrijke
mate afgeweken.
Om een goed beeld te kunnen krij
gen van de nieuwe bekroning en een
vergelijking te kunnen maken met
die van vóór Mei 1940, reproduceren
wij hierbij twee tekeningen, één van
de oude en één van de nieuwe spits.
Direct valt in het oog, dat de nieuwe
slechts weinig hoger zal worden dan
de oude, nl. plm. 1.50 m. op een tota
le torenhoogte van 87 m. Ook is dui
delijk waarneembaar, dat het onder
ste gedeelte van de nieuwe spits tot
de kroonlijst meer naar boven is op
getrokken, terwijl het bovenste ge
deelte juist meer is ingedrukt ten
opzichte van de vroegere vormge
ving. Zoals wij in onze uitvoerige re
portage van 30 Dec. jl. reeds schre
ven, is deze wijziging een gevolg van
nieuwe inzichten ten aanzien van het
ophangen der klokken van 't caril
lon, waardoor deze klokken in één
vlak komen te hangen. Hierdoor
moest vanzelfsprekend dit gedeelte
van de spits hoger worden, zodat het
tweede plat (boven de kroonlijst) op
een aanmerkelijk grotere hoogte
komt te liggen. Om echter niet te
grote gaten tussen de hoekstijlen te
krijgen, is een tussenstijl gedacht.
Zoals uit de tekening te zien is,
komt het eerste plat te vervallen. De
omloop boven de voet krijgt inplaats
van een ijzeren hekje een balustra
de met op elk der hoeken van de to
ren een soort pinakel. De pinakels
zijn gelukkig thans minder groot ge
dacht dan in het voorlaatste ont
werp. De wijzerplaten, die vóór de
oorlog óp het onderste gedeelte van
de spits waren aangebracht, waren
in het ontwerp, waarvan wg vorig
jaar een foto publiceerden, op het bo
venste gedeelte van de stenen toren
voet geprojecteerd, hetgeen o.i. een
grote verbetering was in vergelijking
met de oude toestand. Het is dan ook
niet geheel te begrijpen, waarom de
ze wijzerplaten in het goedgekeurde
ontwerp op de oude plaats zijn ge
dacht, zij het dan dat zij nu op een
soort uitgebouwde kasten worden
aangebracht.
MINDER SLANK.
Het tweede plat is gehandhaafd,
het ijzeren hekje heeft plaats moeten
maken voor een balustrade, eveneens
met op elke hoek van de spits een
pinakel.
Vanaf dit gedeelte tot het haantje
van de toren komt de spits ons min
der fraai voor. In hoofdzaak is dit te
wijten aan de balustrade met pina
kels en peer. Deze laatste heeft een
meer gedrukte vorm gekregen en
maakte vroeger een veel rijziger in
druk.
DE STEIGERS WORDEN HOGER
OPGETROKKEN
een gevaarlijk werkje....
N.V.V. en de internationale
toestand.
Op een te Amsterdam gehouden be
sloten vergadering hebben de hoofd
besturen van de bij het N.V.V. aan
gesloten organisaties de huidige in
ternationale toestand besproken en
een resolutie aangenomen, waarin
geconcludeerd wordt, dat de er-
de zogenaamde „Miin-
i ek" bewezen hebben, dat
"et bukken voor agressie de
XÜnH wordt gered, doch inte-
c, t oorlogsgevaar wordt ver
groot. Slechts een systeem van col-
biedt een moge-
lijkheid tot behoud van vrede en vrij-
v v 3? de res°lutie betuigt het N.
t zgn instemming met de beslui
ten van de Veiligheidsraad der V.N.
Levenslange gevangenisstraf
veranderd in 15 ]aar.
9o*?o!u.ï?a£.gse Gerechtshof heeft de
Z9-jarige C. van L. uit Capelle aan
ae LJssel, die in het najaar van 1949
zgn vrouw om het leven heeft ge
bracht, veroordeeld tot 15 jaar ge-
met aftrek en ter be-
van de regering,
indertijd veroordeelde de Rotterdam
se rechtbank hem tot levenslange
gevangenisstraf. De procureur-fis-
by het Haagse Gerechtshof re-
S-Üev e 14 dagen geleden, na be
handeling van deze zaak voor het
i10* bevestiging van het vonnis van
ae Rotterdamse rechtbank.
Hoewel er ogenschijnlijk weinig
verschil bestaat tussen nieuwe en
oude spits (hetzelfde aantal geledin
gen!), zijn dus bij een serieuze bestu
dering toch markante verschillen
aan te wijzen. Wij herhalen onze des
tijds reeds weergegeven zienswijze,
dat over het geheel genomen het
nieuwe ontwerp wat zwaarder en
drukker aandoet dan de voormalige
spits, die wij slanker, rijziger en
speelser vonden. Dit idee zal nog
versterkt worden door de balustra
des en pinakels, welke de toren de
eenvoud van vroeger wellicht kun
nen ontnemen.
ZUTPHEN: TWEE JAAR
Destijds hebben wij reeds de vraag
opgeworpen, waarom het maar liefst
tien jaar moest duren voordat de
vorm van de spits kon worden vast
gesteld en waarom van de oude
vormgeving moest worden afgewe
ken.
Op 30 Maart 1948 brandde de
spits van de toren der St. Walburg-
kerk in Zutphen af. De gothische on
derbouw bleef, evenals destijds die in
Middelburg, practisch gespaard.
Voor het ontwerp van een nieuwe
bekroning werd een prijsvraag uit
geschreven en nu, twee jaar later,
zijn de resultaten waarneembaar. En
wat voor resultaten! Prachtige ont
werpen zijn uit de bus gekomen, ont
werpen van kunstenaars, die aan
toonden met de traditie te durven
breken. Men koos een spits, die niet
is ontworpen naar historische vor
men, doch die geheel deze tijd eigen
is en niettemin volkomen harmo
nieert met de gothische onderbouw.
Alle negen bekroonde ontwerpen wa
ren in deze geest opgezet. In onze
vroegere publicaties over de Lange
Jan wezen wij x-eeds op de prachtige
bekroning eveneens in de geest
van deze tijd van de toren in IJs-
selstein (U), welke een 16e eeuwse
onderbouw bezit. Waren deze denk-
DE SPITS VAN DE LANGE JAN
zoals zij was en worden zal
„Kipperust" Yan Betje Wolf!
Het historisch genootschap
„Jan Adriaensz. Leeghwater" te
Beemster heeft het uit 1660 date
rende pand. de oude pastorie te
Midflen-Beemster. waarin de
bekende schrijfster Betje Wolff
woonde en werkte van 1759 tot
1777. aangekocht. Het ligt in de
bedoeling, daarin zijn oudheid
kundige verzameling onder te
brengen. Dit gebouw, waaxrvan
het interieur in de loop der
eeuwen weinig gewijzigd is. be
vat o.ni. nog de werkkamer,
door de schrijfster zelf „kippe
rust" genoemd, die geheel in
haar oorspronkelijke staat zal
^wordep ingericht.
beelden ook in Middelburg niet te
verwezenlijken geweest?
Destjjds is ook de vraag gesteld of
het niet mogelijk zou zijn geweest
om, met behoud van de elementen
van vroeger, de nieuwe denkbeelden
ten aanzien van het ophangen der
klokken te realiseren in de oude
spitsvorm.
Hoe het zij, tien jaren moesten
verstrijken alvorens met de bouw
kon worden begonnen. Het stemt tot
verheugenis, dat dit begin er thans
is. Elke Middelburger kan momenteel
zien, dat de- steigers hoger worden
opgetrokken, een moeilijk karwei,
dat allerminst van gevaar ontbloot
is.
„PASKLAAR".
Binnen de reeds gemetselde stenen
voet van de spits werd het ondei'ste
gedeelte van de klokkenstoel opge
steld; hierin komen de zware luid-
klokken te hangen. Het bovenste ge
deelte van de klokkenstoel, dat op de
begane grond „pasklaar" werd ge
maakt, zal bij de verdere opbouw
t.z.t. in elkaar worden gezet. Voorts
werden op de stenen voet zware
muurplaten aangebracht, waarop la
ter de stijlen (en tussenstijlen)die
de kroonlijst zullen dragen, komen te
rusten.
Op de Bachtensteene tegenover de
R.K. kerk is de eigenlijke werk
plaats. Men is er dxaxk bezig met het
eveneens pasklaar maken van ande
re spitsonderdelen. Zware eikenhou
ten balken, sommige met afmetin
gen van 40 x 40 cm. en 8 m. lang
worden door deskundige handen in
elementen van de spits veranderd.
Er wordt alleen eikenhout gebruikt,
omdat dit taai en buigzaam is; de
spits moet bij storm wat „mee kun
nen geven". Al het hout wordt op de
begane grond gerepareerd door be
strijking met een bederfwerende,
kleurloze vloeistof.
Hopenljjk zal het grote en belang
wekkende werk zonder veel tegen
slagen tot een goed einde worden
gebracht en zal Middelburg in 1953
wanneer het 850-jarig bestaan
van de stad wordt herdacht weer
een toren rijk zijn, waarop elke in
woner trots mag zijn en die de
vreemdelingen met bewondering zal
vervullen
Stopzetting van uitleveringsprocedure aan Indonesië
gevraagd.
Westerling heeft aan het Hof van Appèl te Singapore verzocht, de
procedure van zijn uitlevering aan Indonesië stop te zetten. De zitting
van het Hof trok slechts weinig publieke belangstelling.
Westerling was gekleed in een lichtgrijze broek en een beige overhemd.
Hij stond onder bewaking van een Maleise parketwacht met groene ba
retten.
Westerling's raadsman, de heer F.
R. Massey, voerde aan, dat verdra
gen tussen Engeland en Nederland
geen rechtskracht hebben met be
trekking tot Indonesië, onverschillig
of Indonesië handelt als Verenigde
Staten van Indonesië of als Indone
sische Republiek.
De rechter had tevoren een be
zwaar van de pleiter voor de Indo
nesische regering, sir Rowland Brad-
dell. dat westerling's verzoek tot
s/3pzetting van de uitleveringspro
cedure niet in de juiste vorm was
gegoten, niet-ontvankelijk verklaax-d.
De waarnemende procureur-gene
raal voor het gouvernement van
Singapore, C. H. Butterfield, kondig
de aan, dat hij op een later tijdstip
bij het hof een expose zal indienen,
handelend over het standpunt van de
Engelse regering ten aanzien van
verdragen met Nederland over Indo
nesië, zulks „in verband met de
daarbij betrokken politieke belan
gen."
De heer Massey stelde, dat het
oorspronkelijk uitleveringsverdrag
tussen Nederland en de Britse rege
ring uitsluitend betrekking heeft op
Indonesië zolang het nog een Ne
derlandse kolonie was. Hg betoogde,
dat het verdrag geen rechtsgeldig
heid kan hebben met betrekking tot
de nieuwe onafhankelijke Indonesi
sche staat, waarover, Ingevolge de
overeenkomst van de Ronde Tafel
conferentie, „Nederland geen schijn
of schaduw van souvereiniteit of ge
zag heeft".
Westerling's raadsman voerde
verder aan, dat, zelfs al had het
Nederlands-Britse verdrag van 1870
oorspronkelij'k betrekking op Ne-
derlands-Indië, het de onafhankelijke
rechtsopvolgster van Nederlands-
Indië niet kan binden in haar be
trekkingen met een Britse kolonie.
Hij persisteerde dat volgens de in-
Nieuw Guinea-rapport
ondertekend.
De Nieuw-Guinea-commissie heeft
haar werkzaamheden beëindigd. Het
rapport der Commissie is gister
avond ondertekend. Men stelt zich
voor, het Zaterdag zowel in Djakar
ta als in Den Haag aan de beide re
geringen te overhandigen, waarna
het aan de beidé Kamers der Staten-
Generaal zal worden gezonden.
DE WEGEN ZULLEN VERBETERD WORDEN.
(Van onze correspondent).
BRUSSEL, Augustus. Belgische automobilisten, die terugkeren van
een tocht door Nederland, plegen hoog op te geven van ons moderne we
gennet en van de goede staat der wegen. Een jaar geleden verzekerde
elke Belgische automobilist, dat geen land in West-Europa zulke slechte
wegen had als België. Op een beleefde tegenspraak volgde dan steeds
een lange klaagzang: „Er zit hier geen systeem in het wegennet, er zit
ook geen systeem in de aanleg der wegen. Op één en dezelfde weg rijdt
men eerst een stuk over beton, dan een eindje over macadam, dan een
stuk over weer wat anders. Ook de bemanteling van de wegen wisselt
voortdurend; elke bocht is anders dan de vorige en het wegprofiel is niet
gestandaardiseerd
En de „autostrade" AntwerpenBrussel dan? Och, aan de Antwerpse
kant mag die geen autostrade heten. Het is in ieder geval geen „auto
snelweg": een verkeersader met dubbel wegdek, zonder kruisingen, uit
sluitend bestemd voor gemotoriseerde voertuigen.
gedrukt: de huidige staat der we
gen verkort de levensduur van een
auto met een jaar.
CIJFERS
Ieder weet, dat het wegverkeer
5£Ld® ,d^ in ,t0eneemt; .V, gcnucn a«n nmcu-
Voor Belgie js dat te illustreren metka's minister van buitenlandse zaken,
cijfers over de aantallen motorvoer-1 Dean Acheson, Tsjang Kai Tsjek in
<-•w?- ons s .e(; tsj bepalen i een witboek afgeschreven als een vol-
S öe particuliere auto s, dan blijkt komen waardeloze bondgenoot en het
een schema uit te voeren, "dat is "ge- de T^e nadebfvr&tog "wld a£U°£fvi?een
Hen, n„ d. h.M.nd dit aantaj opnieuw gehand fn eind SUfceXwSd. daïïf
kwam men tot 221.000 een bodemloze put was verdwenen en
de nationalistische leiders volkomen
met de helft in tien jaar. Eind 19o0 hun vat on bevolking hadden ver-
fe'halïn 3°°'000 particuliere j HSLW^5lïSÏÏd«»Sffi^de
En wat w n„ vtoitriz ÖOr. a,,tr,Amerikaanse minister is ook nu nog
aan ziin bezitter'De fecilferineen I van kracht- Er is althans geen nieuw
daarvan lopen uiteen, ook omdat de yire^pwerinppn"wór^f^np^rnkb^r."
gegevens voortdurend wisselen. Want
naarmate de wegen beter worden, Niettemin is dezelfde corrupte Tsjang
worden vooral de kleine auto's voor- Kaa Tsjek opnieuw als bondgenoot ge-
De klachten zijn wat verminderd.
Niet omdat de toestand der wegen
plotseling zo veel beter is geworden.
Dat kan natuurlijk niet. Maar de
automobilisten hebben het gevoel,
dat er „iets aan wordt gedaan." Er
is een duidelijk begin gemaakt met
een wegenpolitiek en het program
ma bedoelt binnen de vijf of zes jaar
het bestaande net zo veel mogelijk te
verbeteren en binnen de vijftien jaar
richt op de toekomst en dat het land
moet voorzien van ultra-moderne
wegen. Dat zal de eerste vijf jaar
zeker 2y2 milliard frank per jaar
kosten en dan nog tien jaar één a
anderhalf milliard.
Een geweldige uitgave, doch er
staan ook baten tegenover. Men
heeft bijvooi'beeld becijferd, dat Bel
gië anderhalf milliard per jaar zou
kunnen besparen aan brandstof en
afschrijving op de voertuigen, indien
de wegen op peil waren. Anders uit
te rnationale i-echts-opvattingen, een
opvolger-staat als Indonesië niet au
tomatisch alle buitenlandse verdra
gen erkent, die door zijn voorganger
zijn gesloten en dat in de overeen
komsten van de Ronde Tafel-confe
rentie door Nederland gesloten ver-
di-agen niet uitdrukkelijk worden
vermeld als te zijn overgenomen
door de R.I.S.
De heer Massey gaf in zijn plei
dooi een overzicht van de juris-pru-
dentie over de rechtsgeldigheid van
verdragen, nadat een der partijen
in een verdrag afstand heeft gedaan
van de souvereiniteit over een voor
malige kolonie en haalde daarbij als
voorbeeld aan de voormalige Zuid-
Amerikaanse koloniën van Spanje,
die haar volledige souvereiniteit ver
kregen, zelfs zonder de instemming
van de Spaanse regering en die vol
gens de internationale rechtsopvat
ting niet van de voordelen, voort
vloeiend uit vroegere verdragen kon
den profiteren zonder uitdrukkelijke
toestemming van de vyederpartij in
dergelijke verdi'agen.
De waarnemende procureur-gene
raal voor het gouvernement van
Singapore deelde na het pleidooi van
Westerling's raadsman nog mede,
zulks uit naam van de minister van
Buitenlandse Zaken, dat het Britse
ministerie van Buitenlandse Zaken
van mening is, dat verdragen, geslo
ten tussen de Britse en de Neder
landse regeringen, rechtsgeldigheid
hebben ten aanzien van de R.I.S.
De verdere behandeling van de
zaak is verdaagd tot vandaag.
Hei Wereldgebeuren
Mac Arthur op
Formosa
Generaal Douglas MacArhur, welk
een voortreffelijk militair en karak
tervol man ook, is toch in sommige op
zichten door zijn autoritair optreden
en zijn conservatieve gezindheid de
kwade genius in de Amerikaanse bui
tenlandse politiek. Dat hij vaak zijn
eigen weg gaat zonder zich al te zeer
om instructies uit Washington te be
kommeren kan onder bepaalde om
standigheden nuttig zijn. Na de aanval
op Korea gaf MacArthur op eigen ge
zag Amerikaanse strijdkrachten bevel
naar het terrein van de strijd te ver
trekken nog voor president Truman
een besluit in deze zin had genomen.
Achteraf verklaarde de generaal, dat
hij onmiddellijk zijn ontslag zou 'heb
ben aangeboden indien Truman een
andere politiek had willen volgen. De
beslissing om Formosa in de Ameri
kaanse verdedigingslinie op te nemen
is zeker ook genomen op initiatief van
MacArthur. De generaal is deze week
in eigen persoon naar het Chinese
eiland gereisd om daar besprekingen te
voeren met generalissimus Tsjang Kai
Tsjek. een man, die nog steeds niet
wil inzien, dat zijn rol is uitgespeeld.
De beide generaals hebben blijkens de
berichten elkaar gevonden in vastbe
slotenheid om het communisme in
Azië te bestrijden. Tsjang kreeg zelfs
de belofte van onbeperkte militaire
steun om zich op zijn laatste bolwerk
te kunnen handhaven.
Er zijn er, die beweren, dat alle ju
risterij maar overboord moet worden
gegooid nu de strijd in Azië hard tegen
hard gaat. Formosa is strategisch van
groot belang en daarom hebben de
Amerikanen schoon gelijk, dat zij het
eiland in bezit nemen, zich weinig be
kommerend om de vraag of dit een
schending van Chinees grondgebied is.
Straks wordt misschien de verzuimde
gelegenheid betreurd.
Anderen echter zien weinig goeds
in MacArthurs vriendschap met Tsjang.
Nog niet zo lang geleden heeft Ameri-
48. De masseur stond er van te suizebollen; hg
hikte een maal en zakte toen weg in het niet.
Jimmy keek kwaadaardig naar zijn aanrander,
maar toen deze geen vin meer verroerde, stapte
hij rustig over hem heen en ging op het groepje
wielrenners af, dat dit toneel met angstig klop
pende harten had aanschouwd. „Die knul had
bokser moeten worden", fluisterde Piet Pomp,
maar intussen deinsde hg voorzichtig achteruit,
want Jimmy's kwade humeur, straalde hem tege
moet
deliger in het gebruik. Een bereke
ning, die weliswaar is gecritiseerd,
maar minder aanmerkingen onder
ging dan andere, leidt tot de con
clusie, dat de kleinste auto's gemid
deld 2 a 2 frank de kilometer kos
ten, dus een cent of zestien. Een
auto van het gemiddelde Europese
type komt op 23 cent de kilometer,
de Amerikaanse wagen op ongeveer
25 cent.
Want de particuliere auto van het
kleinste type om daarbij te blij
ven legt normaal 18.000 km. per
jaar af en moet dan in vier jaar
worden afgeschreven. Stelt men de
afschrijving op frs. 14.000 per jaar
en rekent men de belasting en de
assurantie op frs. 6000, banden op
frs. 2500, benzine op frs. 5500, on
derhoud en garage op frs. 12000,
dan komt men dus op frs. 40.000 per
jaar of 2,2 frank de kilometer.
Damstadt krijgt uitstel van
betaling.
De Arrondissementsrechtbank te
Amsterdam heeft een voorlopige sur
séance van betaling verleend aan
Damstadt, De crediteurenvergade
ring, ter vaststelling van de defeni-
tieve surséance, is bepaald op 20 Sep
tember. Be"-!Mvoerder is mr. H. W.
Vliegen.
accepteerd. Waarschijnlijk is dat tegen
de zin van minister Acheson, maar hij
moet nu eenmaal rekening houden met
invloedrijke kringen in eigen land, die
MacArthur als hun kampioen naar vo
ren schuiven.
Dezelfde vreemdsoortige Amerikaan
se houding valt te bespeuren in de
Veiligheidsraad. De Chinese nationalis
tische vertegenwoordiger mag zijn ze
tel blijven behouden, omdat de Weste
lijke gedelegeerden zich tegen zijn uit
stoting verzetten. De Russische voor
zitter Jacob Malik, heeft de zaak in
derdaad weinig elegant aangepakt en
daardoor zijn medegedelegeerden ca
pitulatie onmogelijk gemaakt zonder
prestigeverlies. In wezen echter heeft
Malik gelijk met de bewering, dat
de Chinese nationalist China onmoge
lijk vertegenwoordigen kan als diens
opdrachtgevers behalve op Formosa
geen enkel werkelijk gezag bezitten.
Het is ook absurd, dat Engeland de
Chinese communistische regering er
kent, maar niettemin in de Ver. Na
ties Tsjang Kai Tsjek steunt. Daarom
valt het besluit van de Veiligheidsraad
te betreuren. Mao Tse-toeng is heer en
meester in China en hoe eerder met
deze werkelijkheid in Lake Success
wordt rekening gehouden hoe beter.
De Amerikaanse interventie in Ko
rea vindt algemeen instemming, maar
het halsstarrig vasthouden aan Tsjang
Kai Tsjek doet Washington geen goea.
