w m
Vraagstuk van internationale
atoomcontrole blijft actueel
De Nederduits Herv.
van Londen
Gemeente
Zeeuwse Almanak
Een kritiek moment in de
wereldsituatie
ft
,5 1
SCHOONHEID IN HUIS EN HOF
Machtsvertoon
ZATERDAG 22 JULI 1950
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
VERGISSING.
Ge kent allen het verhaal van de
man, die op zijn bureau zat en plot
seling zijn vulpenhouder kwijt was.
Hij belde spoorslags zijn vrouw op en
beval haar om met de grootste spoed
het huis binnenste buiten te keren en
m ijltempo zijn pen naar het kantoor
te brengen. De vrouw toog aan het
werk en keerde liet huis binnenste
buiten. Juist toen zij daarmede ge
reed was, rinkelde de telefoon en
kwam, haar man haar vertellen, dat
hij zich vergist had en dat zijn pen
houder ui zijn binnenzak had geze
ten. Het speelde zich dezer dagen af
ift.Goes en aan dit verhaal moesten
wij denken toen wij lazen, dat een ze
kere meneer Samuel Gibbs juist op 't
punt stond om de laatste hap van zijn
boterham in zijn mond te stoppen,
teren er een agent van politie met reu
zensprongen zijn kantoortje binnen
holde en hem die laatste hap letter
lijk uit de mond scheurde. In de vol
gende seconde sloeg hij zijn sterke
armen om de onthutste boterhammen-
eter heen, tilde hem van zijn stoel en
rvierp hem in een gereedstaande zie
kenauto. De sirene begon te gillen, de
auto gierde door de straten regelrecht
op een ziekenhuis af. Daar stond de
brancard al klaar en voor Samuel
Gibbs er zich eigenlijk van bewust
was, waren vriendelijke doktoren en
verpleegsters al in de weer om hem
volgens de regelen der kunst de maag
leeg te pompen. Pas toen zij daarmede
gereed waren, kreeg hij meer door
dan levend de kans om te vragen,
wat er eigenlijk aan de hand was.
„Uw vrouw belde op, dat zij bij ver
gissing boterhammen met rattengif in
gepakt heeft als uw twaalfuurtje! luid
de het antwoord.
Juist op dat ogenblik rinkelde de te
lefoon. Het was mevrouw Gibbs. Blo
zend deelde zij mede, dat zij zich ver
gist had. De boterhammen met ratten
gif lagen op de keukentafel...
Door:
Bernard M. Baruch,
WAT AMERIKA PRECIES VOORSTELDE.
Over de behoefte aan contróle over de atoom-energie is al veel gespro
ken. Op een van haar laatste byeenkomsten in New York drong de Assem
blee van de Verenigde Naties er by de Commissie voor de Atoom-Energie
op aan, dat deze nieuwe wegen zou zoeken ten einde te komen tot nieuwe
mogelijkheden voor een overeenkomst.
Het feit, dat men er tot dusver ln faalde, tot een controle te komen,
opent geen prettig vooruitzicht. En wanneer wy een andere „benadering"
van het probleem onder de ogen zien, dan zyn er bepaalde principes, die
wy niet over het hoofd durven zien, tenzy wy bereid zyn onszelf en de
wereld aan de vernietiging bloot te stellen.
Van het begin af is het essentiële punt van de atoomkracht-controle
geweest een werkeiyke en doeltreffende internationale controle. Een ge-
deelteiyke en ondoelmatige contróle zou gevaarlyker zijn dan in het geheel
geen contróle.
ïoen de Commissie voor Atoom
energie door de Verenigde Naties in
het leven werd geroepen, ontving zij
van de Assemblee de opdracht, voor
stellen uit te werken niet alleen
„voor de contróle van de atoomener
gie, noodzakelijk om het gebruik
daarvan voor vreedzame doeleinden
te waarborgen" maar tevens „voor
doeltreffende veiligheidsmaatregelen
door middel van inspectie, e.a. tenein
de de staten, die zich bereid verkla
ren zich aan deze maatregelen te
onderwerpen, te beschermen tegen
de mogelykheid van schending of
ontwijking". Deze instructies, waar
mee de Sowjetunie in principe ac-
coord ging, vormden de basis van het
Amerikaanse plan voor de interna
tionale contróle van de atoomener
gie.
Dat hierby de nadruk werd gelegd
op toereikende veiligheidsmaatrege
len, was een wijs besluit.
In de eerste plaats was men er zich
altijd wel van bewust, dat het mono
polie der Verenigde Staten op het
gebied van de atoom-energie slechts
van tydelyke aard kon zyn. Maar in-
plaats van te wachten totdat een
andere natie de kunst van het fabri
ceren machtig geworden was, ging
het Amerikaanse volk bij monde van
zijn regering vooraan in het streven
naar een doeltreffende internationale
controle.
In de tweede plaats was het duide-
lyk dat atoomwapens, die byzonder
geschikt zijn voor een verrassende
aanval, meer in de lijn van een to
talitair dan van een democratisch
land liggen.
Ten derde brengt de merkwaardige
aard van de atoomenergie met zich
mee, dat deze zowel voor vreedzame
als voor oorlogsdoeleinden te gebrui
ken is. Wisjinki's uitlating in de As
semblee, dat de Sowjet-Unie atoom
kracht gebruikt om in de letterlijke
zin bergen te verzetten, bleek een
vondst van de Russische propaganda.
Toch omschreef hij daarmee op veel
belovende wijze het wezen van de
atoomkracht; het hangt alleen af van
degene, die haar geheimen kent, of
er bergen of steden met de grond
gelyk worden gemaakt.
WAT AMERIKA
PRECIES VOORSTELDE
Daarom zou ieder controle-systeem
moeten verbieden, dat volkeren over
zulk een uitvinding beschikken, want
ik betwijfel of zy onder de druk van
een of andere „noodzakelijkheid", die
wetten noch verdrag kent, sterk ge
noeg zouden zijn om de verleiding te
weerstaan. Om rivaliteit of verden
kingen tussen de naties onderling te
voorkomen op dit zeer gevaarlijke
gebied leek het voor de hand liggend,
dat geen enkel volk het onbeperkte
gebruik van de atoomwapens zou
Amerikaans gedelegeerde
bij de Verenigde Naiies
mogen hebben, noch de middelen om
deze te produceren. Daarom stelden
wy voor, een internationaal gezag in
't leven te roepen, dat de beschikking
over alle gevaarlijke grondstoffen
zou hebben, alsmede over de verwer
king en de toepassing daarvan. Be
halve de contróle over alle atomische
ertsen zou dit internationaal gezag
bovendien toezicht houden op de pro
ductie van alle „splitsbare" grond
stoffen. Bovendien zou het met vol
doende volmachten bekleed zijn, om
door een inspectie op grote schaal
iedere ongeoorloofde of illegale po
ging tot het produceren van atoom
kracht of atoomwapens onmiddellijk
te kunnen ontdekken. Het criterium
voor een eventuele schending was
zeer eenvoudig; het feit alleen, dat
in een of ander land een niet-geoor-
loofde activiteit op atoomkracht-ge
bied zou bestaan, zou voldoende zijn
als bewys, dat schending had plaats
gevonden.
Bovendien stelden de Verenigde
Staten voor, dat een atoom-verdrag,
wanneer het door alle betrokken par
tijen zou zijn goedgekeurd en be
krachtigd, voor de ondertekenaars de
bindende kracht van een interna
tionale wet zou hebben. Een verdrag,
dat aan iedere natie het recht gaf
naar eigen goeddunken haar veto uit
te spreken, zou echter niet geaccep
teerd worden.
Wanneer aan al deze voorwaarden
zou zijn voldaan, waren de Verenig
de Staten bereid alles, wat op het ge
bied van de atoomkracht in hun be
zit was, aan het internationaal gezag
over te geven.
Ik wil er de nadruk op leggen, dat
dit Amerikaanse voorstel niet van de
rest van de wereld verlangde, dat
men aan de Amerikaanse beloften
geloof zou schenken, noch verlangde
Amerika, dat een ander land belof
ten zou doen. De Verenigde Staten
bedoelden met hun voorstel slechts,
een procedure aan te geven om tot
een overeenkomst te komen, die zij
zelf wilden accepteren terwijl zij te
gelijkertijd hetzelfde van andere vol
keren eisten.
KRITIEK MOMENT!
De gebeurtenissen in Korea hebben
er toe geleid, dat de vrede in deze
wereld door velen terecht of ten
onrechte op dit moment bedreigd
wordt geacht. Thans meer dan ooit
zou een definitieve regeling van het
gebruik der atoomenergie overal een
grote opluchting teweeg brengen.
Het is van dit oogpunt uit betreu
renswaardig, dat de Sowjet-Unie en
haar satellieten 't Amerikaanse plan
verwierpen, hoewel practisch ieder
volk het voorstel fair en uitvoerbaar
achtte. De oorspronkeiyke Ameri
kaanse voorstellen, die ik zelf de
Verenigde Naties overhandigde, wer
den uitgebreid en uitgewerkt door de
vele landen, die de Commissie voor
de Atoom-Energie der Verenigde Na
ties gedurende de laatste drie jaar
zitting hadden; de voorstellen werden
door een overweldigende meerderheid
van UNO-leden goedgekeurd. Rus
land en de satelliet-staten alleen
stemden tegen.
Niemand kan zeggen, hoe lang deze
stryd nog zal duren, maar totdat
een volledige duurzame vrede is be
reikt, moeten wy al onze middelen
bundelen, met besef yan de verplich
tingen, welke op ons rusten.
Het is heel goed mogelijk, dat een
overeenkomst aangaande de atoom
kracht niet mogelijk is zolang niet de
vrede haar beslag heeft kunnen krij
gen. Misschien moeten wij het voor
de rest van ons leven aanzien, dat
wij er in falen, de atoomkracht onder
toezicht te stellen. Als dat ons lot is,
laat ons het dan koelbloedig onder
de ogen zien met vertrouwen in de
beschaving, die wij verdedigen. De
moeilijkste krachtproef van iedere
maatschappij is de zelf-discipline van
haar burgers.
I?- 1
Overdaad schaadt. Vaak met eenvoudige middelen kan een huiskamer -
zoals onze foto laat zien gezellig en artistiek worden ingericht.
Aantrekkelijke tentoonstelling in Amersfoort.
(Van onze speciale verslaggever)
Amersfoort, Juli Overal in den lande doen de planologen en stedebouw
kundigen hun uiterste best, de zo noodzakelyke nieuwbouw van huizen op
doelmatige en daarbij zo aantrekkelijk mogeiyke wyze in het stads- en
dorpsbeeld op te nemen. Het interieur van deze woningen wordt echter
sporadisch in evenwicht met het uiterlijk van de moderne hnizen inge
richt, Toch is het uiterst belangrijk, dat de mensen van nu het verschil
gaan zien tussen de muffe, saaie en met namaak-rommel gevulde woon
steden, welke men nog algemeen aantreft en de eenvoudige aankleding,
ontdaan van overbodige franje en bykomstigheden, waarbij de doelmatig
heid en schoonheid in de eerste plaats komt.
De Amersfoortse gemeenschap, wel
ke de culturele organisaties van de
stad in het centrum van het land over
koepelt, heeft het startschot willen
geven in de strijd tegen de prullaria.
In het Johan van Oldenbarneveltgym-
nasium, te Amersfoort, vlak bij het
station, wordt van 15 Juli tot 29 Au
gustus de tentoonstelling „Schoon
heid in Huis en Hof" gehouden, waar
de bezoekers met een nieuwe vormge
ving in en rondom de woning kunnen
kennis maken.
Deze expositie wil ook trachten het
vraagstuk van kunst en samenleving
dichter bij een oplossing te brengen.
Nog steeds ploetert de beeldende kun
stenaar in een verborgen hoekje voor
zijn bestaan in de gemeenschap. Een
doeltreffende inschakeling bij de wo
ninginrichting van deze groep zal niet
alleen hemzelf, doch ook en vooral
ten goede komen aan de duizenden,
die in sleur hun woonruimte volprop
pen met on-esthetische prullen.
Verschillende kunstenaars namen
daarom het aanbod, om medewerking
aan deze expositie te geven, gaarne
aan. Door hun inzendingen geven zij
de tentoónstelling een aanzien, repre
sentatief voor het Nederlandse am
bacht en de nationale kunstnijverheid
van de laatste kwart eeuw.
VOOR JONGE MENSEN.
Vooral voor de jonge mensen, die
eerlang zelf een „home" hopen te
stichten heeft de expositie een bijzon
dere waarde. Alle elementen, welke bij
de inrichting van een woning te pas
komen, kregen een plaatsje. Over vier
kamers verdeeld vindt men bijv. in
zendingen van kunstnijverheid, samen
gebracht in het verband van een gezel
lig ingerichte huiskamer. Het is voor
al de vrouw, die hier kan genieten
van aardewerk, vloerkleden, bedrukte
en geweven stoffen, glaswerk enz. De
mannen zullen waarschijnlijk meer in
teresse hebben voor de practische meu
belen of voor de werkplaats, waar
pottenbakkers voorwérpen uit klei to
veren. In een andere zaal is aan de
hand van maquettes te zien. hoe men
op simpele wijze een kamer kan in
richten. Weer ergens anders wordt de
bezoeker duidelijk gemaakt, wat er
aan het huisinterieur van tegenwoor
dig ontbreekt. Bijzonder aantrekkelijk
is voorts de inzending in de afdeling
glaswerk. Prachtige geslepen ramen
met mooie voorstellingen schitteren
de bezoekers toe. Interessant is ook
de afdeling van industriële producten
en moderne verpakkingen. Het weven
van kleden en tapijten valt verder te
bezichtigen.
In de tuin achter het tentoonstel
linggebouw wordt veel aandacht be
steed aan de rangschikking van plan
ten en bloemen. Tussen het groen en
de bloemen werd een volledig geïnstal
leerde woning, een soort bungalow,
neergezet, waar te zien is, hoe met
eenvoudige middelen, niet alleen het
binnenhuis, maar ook de omgeving ge
zellig gemaakt kan worden.
De inrichter van de tentoonstelling,
de architect G. Rietman die ook
een aandeel had in de organisatie van
de Holland Fair in de V.S. zorgde
er voor, dat alles zo overzichtelijk mo
gelijk werd verdeeld. Het belangrijke
is. dat het publiek na het bekijken
van „Schoonheid in Huis en Hof" over
de opgedane indrukken gaat naden
ken. en er profijt uit trekt. Dan zal
bereikt worden, dat. zoals minister In
't Veld bij de opening zeide: „De
schoonheid tot een dagelijks feest in
het leven van de mens gemaakt
wordt".
Stemmen uit de Kerken
Zij viert haar 400-jarig bestaan
Vele leden kwamen uit Zeeland.
a Prinses Irene is deze week naar Londen gegaan. In Austin Friars, mid-
in 't hartje van de City, zal zy de eerste steen leggen van het nieuwe
kerkgebouw dat er komen zal op de plaats waar het oude in October '40
tydens een van de bombardementen werd verwoest. Dat juist zy deze eer
ste steen zal leggen, hangt samen met het feit dat zy in 1940 werd ge
doopt in de huiskapel van het koninklyk paleis, door de predikant van de
Ned. Hervormde Gemeente, ds. van Dorp en in de doopregisters van deze
Kerk werd ingeschreven. In de naaste toekomst zal deze Nederlandse Ge
meente te Londen dus weer beschikken over een eigen kerkgebouw en wel
op dezelfde plaats waar eenmaal het oude heeft gestaan.
Wie voor de oorlog wel eens in deze kerk is geweest, zal zich hebben
verbaasd te midden van het jachtende leven in de City zulk een rustig
plekje te vinden. Het was alleen bereikbaar door een paar nauwe straatjes,
dat stukje middeleeuwse gothiek. Weldadig deed het aan, komende van
uit het rumoer, hier te kunnen zitten in de ruime kerk met haar hoge ge
welven; de vroegere kloosterkerk van de Augustyner monniken.
verschillende Zeeuwen. Hier is bijv.
Èredikant geweest Adraen van
iaamstede, uit de bekende adelijke
Zeeuwse familie.
In het jaar 1544 nam de emigratie
naar het buitenland, ter wille van de
geloofsovertuiging, in sterke mate
toe. De plakkaten werden strenger,
maar vooral werd er meer de hand
aan gehouden, doordat het personeel
van" ae Inquisitie was vermeerderd.
Men vluchtte over de grenzen van de
17 provincies der Bourgondische Ne
derlanden naar alle kanten. Uit
Vlaanderen en Zeeland trok men bij
voorkeur naar Engeland. Hierheen
was het slechts enkele uren varen en
bovendien waren er altijd goede be
trekkingen met dat land geweest.
Een oude kroniek vermeldt van dat
jaar:
„Daer wirden 't Antwerpen veel men-
schen gevangen, ende velen ontliepen
't in Ingelant".
De moeilykheden van emigratie
waren in deze tijden niet zo groot als
nu het geval is. We krijgen de indruk
dat men toen nog al gemakkelijk ver
huisde. De zo even genoemde Adriaen
van Haamstede schreeft in deze ja-
De Ned. Hervormde Gemeente van
Londen viert in deze dagen tevens
haar 400 jarig bestaan. Zy is dus
ouder dan de Ned. Hervormde Kerk
in ons land. Deze heeft pas haar
vorm gekregen, voorlopig in het Con
vent van Wezel, in het donkerste
jaar van onze geschiedenis, 1568 en
definitief op de Synode van Emden
in 1571. Deze Londense Gemeente is
voor ons land van veel betekenis ge
weest, 'te samen met de andere vluch
telingen-kerken, die er in Embden en
in verschillende plaatsen aan de bo
ven- en beneden-Rijn waren.
Zoals dat kerkgebouw te midden
van het jagende leven van de wereld
stad een rustplaats was, zo is in het
midden van de 16e eeuw de Neder
duitse Gemeente van Londen zulk 'n
rustplaats geweest, toen de storm van
de geloofvervolging over onze landen
ging. Deze gemeente is meer nog
geweest dan een schuilplaats alleen.
Hier heeft een kerkelijk leven ge
bloeid, dat enkele tientallen jaren
later als een voorbeeld voor de Her
vormde Kerk in onze landen zou die
nen en hier zijn mannen gevormd, die
later leiding zouden geven. Als we
van hen één willen noemen, dan komt
de naam van Petrus Dathenus naar
voren, de veldheer van de Reformatie
in ons land wiens betekenis tegen
woordig gewoonlijk niet meer naar
waarde wordt geschat.
Het heeft daarom zin deze week
terug te zien naar het verleden en
met de Gemeente van Londen terug
te gaan naar de begintyd van haar
bestaan, een tyd van godsdienstige,
zowel als van maatschappelyke ver
anderingen, toen de grondstructuur
van de samenleving in ons land gron
dig werd geschokt en veranderd en
er een nieuwe staat en voordien nieu
we Kerk geboren werd, die voor het
staatsbestel van beslissende beteke
nis is geweest.
Te meer is er reden om bij deze
Londense Gemeente van Nederlan
ders een ogenblik stil te staan, om
dat haar leden, naast de vele Vla
mingen, vooral ook afkomstig waren
uit Zeeland. Onder de personen die
hier leiding hebben gegeven waren
ren; „Het is een arm voghel die
maar één nest en heeft. Het aerdryck
behoort den Heere toe ende alles dat
daer in is. Verbieden zy my een stad,
mijn God en Vader heefter zoo me-
nigh duysent, ende waer hy wil, daer
zal ick wonen".
Bovendien was toen het leven hier
duur en in Engeland niet. Een vluch
teling schreef: Daer is 't zeer goede
coop levens". Dit was mee een van
de redenen waarom niet alleen Pro
testanten daarheen gingen verhuizen.
Het aantal dat uit deze landen alleen
in Londen huisde, werd geschat op
4-50000, terwijl toen heel de bevol
king van die stad ongeveer 100.000
zielen bedroeg. Ook andere steden
van Z.O. Engeland hebben in deze ja
ren veel vreemdelingen geherbergd.
De Protestantse vluchtelingen on
der hen, hebben van het begin af aan
getracht zelfstandige Gemeenten te
vormen. Dit gelukte niet of slechts
gedeeltelyk, daar er altijd een band
bleef met de Engelse staatskerk,
waarin men zich niet thuis voelde. Na
veel onderhandelingen werd op 24
Juli 1550 het charter getekend, waar
bij aan de Gemeente der Nederduit-
sers werd toegestaan een Gemeente
te vormen, zoals zij dit zelf wilden.
Men kreeg zelfs meer dan waarom
men gevraagd had. Het prachtig ge-
caligrafeerde stuk, waarin zowel de
burgerlijke als de kerkelyke overhe
den werden gewaarschuwd deze Ge
meente niet te belemmeren en waarin
In gezelschap van haar vader zal prinses Irene zich naar Londen begf-
ven om daar de eerste steen te leggen voor een nieuwe kerk van de Ne
derlandse Hervormde Gemeente te Londen. Deze plechtigheid zal a.s. Zon
dag geschieden.
Op deze foto ziet U werklieden bezig inet de voorbereidingen voor de
eeratc steenlegging.
Het Wereldgebeuren
Het congres van de Oostduitse
communistische partij, dat op 't ogen
blik in Berlijn wordt gehouden, wekt
herinneringen aan Hitiers hoogtijda
gen: dezelfde massa-regie, dezelfde mi
nutenlange spreekkoren, dezelfde leu
zen tegen het oorlogszuchtige Westen.
Alleen de décors zijn veranderd. De
onfeilbare Führer is niet meer Hitier
maar Stalin, het hakenkruis is ver
vangen door hamer en sikkel.
De bejaarde en goedmoedige Wil
helm Pieck, de „vader van de commu
nisten" heeft bij de opening een rede
gehouden, die vanwege de agressieve
toon in het buitenland sterk de aan
dacht heeft getrokken. Wat Pieck
over de Sowjet-zóne zeide bevatte
weinig nieuws. Het kwam neer op de
gebruikelijke tiraden tegen Titoïsten
in de gelederen en bureaucraten in de
regeringsbureaux en op lofzangen be
stemd voor Moskou.
Dat Oostduitsland hoe langer hoe
meer een volksdemocratie wordt vol
gens Oosteuropees model en hoe lan
ger hoe steviger wordt ingekapseld in
het Russische blok is algemeen be
kend. Degenen die zich in dat opzicht
nog illusies maakten en meenden, dat
althans in Duitsland ook niet-commu-
nistische partijen enig bestaanrecht
hadden, zijn bedrogen uitgekomen.
Voor de komende verkiezingen zullen
de nog bestaande partijen onder
dwang verenigd zijn in het „nationale
front, zodat succes van meer dan
90 verzekerd is.
Van meer belang is hetgeen Pieck
zich veroorloofd te zeggen wat betreft
Westduitsland. De communisten daar.
althans de „slapsten" onder hen kre
gen allereerst een veeg uit de pan. om
dat de propaganda tegen de Westelijke
mogendheden niet het gewenste resul
taat had opgeleverd. Een veeg, die van
Piecks standpunt uit verdiend was.
want het communisme heeft in West-
Duitsland tot dusver weinig vat kun
nen krijgen op de bevolking. Ook ech
ter de heethoofden in de partij kre
gen een berisping te verduren. Zij wer
den gewaarschuwd, dat de tijd voor
een openlijke opstand nog niet geko
men was. De Westduitse communisten,
minus de „slappen en de heethoofden"
tenslotte kregen het advies een dusda
nige actie te voeren, dat in Westduits
land steeds meer onrust ontstaat.
Voor zover nodig zullen de bezet
tingsautoriteiten Piecks rede ongetwij
feld terdege bestuderen.
Al zyn wellicht veel van zijn woor
den weinig anders dan machtsvertoon,
de plannen van de Kominform aan
gaande Duitsland hebben er scherper
trekken door verkregen. Als een van
de voornaamste punten op het pro
gram van de S.E.D. staat de eenheid
van Duitsland. Dat ongedeelde Duits
land, waarvan in de propagande zo
veelvuldig wordt gemaakt, komt in
de practijk neer op een geheel com
munistisch Duitsland. Als eerste stap
op weg naar dit doel wordt be
schouwd een sterke vyfde colonne in
Westduitsland, die het de bezetters
zo lastig mogelijk maakt.
Het hoeft geen betoog, dat het er
de Britten en Amerikanen alles aan
gelegen is Westduitsland binnen de
Westelijke invloedsfeer te houden.
Voorlopig is er geen gevaar te duch
ten van de communistische partij, die
juist de laatste maanden ernstig ver
zwakt is door zuiveringen en interne
twisten. De kwestie van -de krijgsge
vangenen in de Sowjet-Unie heeft bo
vendien een golf van anti-Russische
gezindheid over het land doen gaan,
waarvan de Westerse propaganda
natuurlyk gebruik heeft gemaakt.
De omstandigheden veranderen
echter voortdurend en derhalve is de
kans, dat de stemming in de toe
komst zal omslaan niet denkbeeldig.
Daarom is het zaak voor de bezetters
steeds paraat te zijn en voorbereid op
een nieuw offensief. Niet alleen Ber
lijn, maar geheel Westduitsland ligt
in de frontlinie van de „koude oor
log".
tevens de schenking van het kerkge
bouw der Augustyner monniken werd
bevestigd, wordt nog steeds in de ar
chieven van de Ned. Hervormde Ge
meente te Londen als een kostbaar
stuk bewaard.
Deze Gemeente is van het begin af
aan tweetalig geweest, Waals en Ne
derduits, zoals de Ned. Herv. Kerk
tot op heden tweetalig gebleven is.
De Walen vormen immers nog steeds
een deel van deze kerk. In 1550 had
zij 4 predikanten, waarvan twee Wa
len. Boven deze stond als „superinten
dent" de man, die meer dan iemand
anders zyn stempel gedrukt heeft op
de Herv. Kerk Johannes Lèsco.
VRIJHEID
De motleven waarom deze kerk en
deze, voor die tyd merkwaardige vrij
heid werd gegeven, waren drieërlei.
In de eerste plaats speelde medelij
den met hen die uit him land ge
vlucht waren, een rol. In de tweede
plaats wilde de koning alle secte we
ren. Het Ned. volkskarakter heeft al
tijd een sectarische trek gehad. De
derde reden is echter de merkwaar
digste. De Engelse kerk was onder
Hendrik VIII wel los van Rome ge
komen, maar innerlnk was ze geble
ven zoals vroeger. Nu wilde de zoon
van Hendrik Euard VI, die zyn vader
in 1547 opvolgde, een dieper gaande
hervorming van deze kerk. Het was
zijn bedoeling dat de Gemeente van
dê Nederduitsers een model voor de
1 Engelse Kerk zou zijn.
Onder leiding van Lasco is deze
Gemeente inderdaad een model ge
worden, wel niet zo zeer voor de En
gelse Kerk, maar veel meer voor die
van ons land.
In latere jaren is haar karakter na
tuurlijk veranderd. Toen was ze als
vluchtelingen-Gemeente ook niet
meer nodig.
Wanneer Prinses Irene de eerste
steen legt voor het nieuwe kerkge
bouw en wanneer de Ned. Herv. Ge
meente te Londen haar gedenkdagen
viert en wanneer wy in Nederland
met haar meeleven, doen wy dit om
dat wy denken aan hetgeen God in
de benarde tyd van het midden der
16e eeuw ons gegeven heeft in die
mannen en vrouwen, die als Abraham
zyn uitgetrokken, niet wetende waar
zy komen zouden; die altyd weer
kracht ontvingen uit hetgeen zy om
Christus wil geleden hebben en die
bezield waren van de gedachte dat
„de reyne en suyvere religie moet
worden bereid",
