King-Kong:
raadsel voor
lange tijd een
de geallieerden
Nog geen onderscheiding
voor Dourlein
JIMMY BROWN, sportheld no. 1
DE MOORD VAN MAUTHAUSEN
Arnhem werd niet doorhem verraden
Geen verraad van Arnhem.
Zeeuwse Almanak
Enquête-commissie ontstemd
MAANDAG 17 JULI 1950
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
HET ENGLAND-SPIEL
Duitse pantsertroepen waren toevallig In de buurt
(Van onze parlementaire redacteur).
De Parlementaire Enquête-commissie la by haar onderzoek herhaalde
malen gestuit op de naar de Duitsers overgelopen illegale werker Chrls-
tiaan Lindemans alias King Kong. Zij herinnert b.v. aan z(jn aandeel in
de arrestatie van de agenten Van der Giessen, Van Rietschoten, Celosse
en Seyben.
Er zijn om de figuur van King Kong dermate fantastische verhalen
ontstaan, dat de commissie het nuttig heeft geacht de resultaten van het
onderzoek, dat zy heeft ingesteld, te publiceren. Kort gezegd komen deze
verhalen hierop neer, dat Lindemans op 15 September 1944 aan de Duit
sers mededelingen zou hebben gedaan over de aanstaande aanval van de
geallieerden op Arnhem en dat hy zijn wetenschap hieromtrent mede
zou hebben geput uit de contacten, welke hy voordien onderhield met het
hoofdkwartier van de Bevelhebber der Nederlandse Strijdkrachten, ter
wijl tenslotte wordt gesuggereerd, dat zijn dood in gevangenschap op
30 Juli 1946 onder verdachte omstandigheden heeft plaats gevonden.
Uit voor de commissie afgelegde
verklaringen is gebleken, dat King
Kong aanvankelijk voor de Engelse
dienst gewerkt heeft. Daarna is hij in
Duitse dienst getreden om zijn tien
jaar jongere broer, die illegaal ge
werkt had, gevangen genomen en ter
dood veroordeeld was, weer vrij te
krijgen. Die broer is inderdaad vrijge
laten.
Op 15 September 1944 is Lindemans
door de linies gekomen bij Eindhoven.
Dat was Vrijdags vóór de luchtlanding
bij Arnhem; hij kwam toen van Brus
sel. Lindemans had van de Duitsers de
opdracht te Brussel achter te blijven
en na het oprukken van de geallieer
den met de Engels-Canadese geheime
dienst contact op te nemen, daar zich
dan als agent aan te bieden onder ver
wijzing naar zijn vroegere activiteit als
illegaal werker. Hij moest daarbij de
plannen van de Canadese geheime
dienst, wat betreft Nederland, vast
stellen en zo snel mogelijk door de
linies terugkomen om het resultaat
van zijn navorderingen te melden.
Hij kreeg deze opdracht van de Duit
sers op de 3de September, op de dag
van de val van Brussel.
Lindemans is toen op 15 September,
gehoor gevend aan de opdracht, die hij
van Giskes gekregen had om naar Ne
derland te komen, in het door de Duit
sers bezette gebied gekomen. Linde
mans is toen naar Driebergen, naar het
bureau van majoor Kiesewetter, ge
loodst. Daar heeft King Kong van een
reeks door hem gedane waarnemingen
melding gemaakt. Hij heeft gemeld,
dat een grote Engelse luchtlandihgs-
macht klaar stond en dat op Zondag
morgen een aanval op Eindhoven zou
plaats vinden; hij heeft zeer beslist
niet gemeld, dat een aanval op Arn
hem zou plaats vinden.
DUBBEL SPEL.
King Kong was op 15 September
naar Eindhoven gekomen in opdracht
van de geallieerden, voor wie hij even
eens werkte, evenwel slechts om zijn
doeleinden voor de Duitsers te kunnen
verwezenlijken. Hoewel bij sommige
Nederlanders bij de staf in het Zuiden
twijfel bestond aan de betrouwbaar
heid van King Kong, had men hierom
trent nog zo weinig zekerheid, dat hij
voor de geallieerden in Brussel aan de
verzetsgroepen in Eindhoven moest
gaan zeggen, dat zij zich kalm moes
ten houden, dat zij voorlopig geen wa
penzendingen hadden te verwachten.
ze ook de piloten, die daar nog
dat o
wachtten, op het „terugsluizen" naar
geallieerd gebied, maar zo lang moes
ten vasthouden.
Deze boodschap heeft Lindemans.
toen hij in Driebergen kwam, aan dé
Duitsers medegedeeld. Daaruit hebben
zij kunnen concluderen, dat er iets met
Eindhoven aan de hand was, maar ze
ker niet, dat een aanval met luchtlan
dingstroepen op Arnhem zou plaats
vinden.
Uit onderzoekingen en gesprekken,
die de heer D. A. van Hilten, hoofd
van de sectie krijgsgeschiedenis van de
generale staf, met verschillende Duit
se generaals heeft gehad, is gebleken,
dat er drie merkwaardige feiten zijn,
die spreken tegen verraad van de ope
ratie-Arnhem. In de eerste plaats de
plaatsing van 't hoofdkwartier van le-
fergroep B onder commando van
eldmarschall Model. Dit hoofdkwar
tier werd op 15 Sept. dus twee da
gen vóór de overval bij Arnhem, in
zijn geheel verplaatst naar Oosterbeek.
Op de 17e kwam dit hoofdkwartier be
trekkelijk midden tussen de parachu
tisten te zitten; Von Wühlich, de chef
van de staf van Christiansen, heeft de
YaP Hilten uitdrukkelijk gezegd,
dat hg de cjief van de staf van Model
in de middag van de 17de September
telefoon heeft gekregen, waar
bij deze hem in een soort alarmstem
ming mededeelde: „We zitten hier mid
den tussen de parachutisten; wij moe
ten onmiddellijk weg". Het hele hoofd
kwartier is toen hals over kop van
Oosterbeek vertrokken naar Terborg.
Wanneer de Duitsers geweten hadden,
dat een dergelijke overval uit de lucht
zou plaats vinden, dan kan de heer
Van Hilten toch niet aannemen, dat
Model twee dagen tevoren zijn gehele
hoofdkwartier juist daar had onderge
bracht.
In de tweede plaats heeft von Wüh
lich aan de heer Van Hilten medege
deeld. dat Christiansen op de 17de
September met hem zat te dineren in
Crailoo; hun stafkwartier was toen te
Hilversum gevestigd. Zij waren verrast
door de geweldige hoeveelheid vlieg
tuigen, die overkwamen en hebben
zich afgevraagd: Wat moet dat worden,
hoeveel zouden het er zijn? Zij waren bef heeft willen arresteren, omdat hem
Hilten deelde nog mede, dat hg in de
gesprekken, welke hij met de verschil
lende Duitsers heeft gevoerd, niet de
vraag heeft ter sprake gebracht, of er
tevoren een waarschuwing, bijvoor
beeld van Lindemans, zou zijn geweest.
De heer Van Hilten was toen ook nog
niet zo van het geval op de hoogte. De
Duitsers wisten wel hoe zij dat te
weten zijn gekomen, weet de heer Van
Hilten niet, misschien heeft King.Kong
daar ook aan meegewerkt dat de
geallieerden over een behoorlijke
macht aan luchttroepen beschikten,
maar Model heeft zich o.a. er over uit
gelaten. dat hij niet verwachtte, dat op
dit nevenoperatieterrein in Nederland
de geallieerden hun kostbare luchtlan
dingstroepen zouden inzetten.
King Kong op het hoofd
kwartier.
Voorts is uit de afgelegde verklarin
gen komen vast te staan, dat het
hoofdkwartier van de Bevelhebber der
Nederlandse Strijdkrachten eerst om
streeks 21 of 22 September 1944 in
ieder geval na de aanval op Arnhem
is verlegd naar de omgeving van Brus
sel, naar het kasteel Rubens, en dat
Lindemans eerst toen op dit hoofd
kwartier is gekomen en wel naar aan
leiding van een verzoek, dat hem ge
daan was met de bedoeling om hem te
horen, aangezien men hem niet geheel
vertrouwde.
Het is dus uitgesloten, dat Linde
mans door contact met het hoofdkwar
tier van de Bevelhebber der Neder
landse Strijdkrachten gegevens zou
zijn te weten gekomen, die hij bij zijn
tocht op 15 September 1944 aan de
Duitsers zou hebben medegedeeld.
De heer O. Pinto, die eertijds bij de
Nederlandse geheime dienst werkte,
heeft verklaard, dat hij King Kong na
de val van Antwerpen begin Septem-
zich op dat moment volkomen bewust,
dat het ging over een luchtoperatie in
grote stijl. Von Wühlich heeft de heer
Van Hilten verzekerd, dat het voor
hem een volkomen verrassing was.
Tn de derde plaats wijst de heer Van
Hilten op het feit, dat Reinhard, de
commandant van het 88ste Duitse le
gerkorps, op de 17de September des
ochtends op verkenning was geweest
in de richting van Reusel en Eersel,
nadat er juist een stilstand was geko
men in de strijd aan de Belgische ka
nalen. waar zijn troepen ook aan de
verdediging hadden deelgenomen.
Toen Reinhard van zijn verkenning
terug kwam. zag hij een steeds toene
mend aantal vliegtuigen in de lucht.
Reinhard vertelde de heer van Hilten,
dat hij telkens dekking moest zoeken
met zijn auto. Toen de omvang van de
luchtoperatie. die daar aan de gang
was. tot Reinhard doordrong, heeft hij
zijn auto in de steek gelaten, is bij dé
motorordonnans, die hem vergezelde,
achterop de duo gaan zitten en is naar
zijn stafkwartier in de nabijheid van
Tilburg vertrokken om zijn eerste
maatregelen te nemen. Ook Reinhard
gaf volkomen toe, dat deze luchtope
ratie voor hem een verrassing was.
Duits geluk.
de gieren
De hamsteraars stropen als gieren
de winkels af en een weldenkend
meiis naait over hen slechts verach
telijk de schouders op. Zij zijn het,
die hun minder met aardse goederen
bedeelde medemensen in moeilijkhe
den brengen. En het gaat weer zoals
de vorige maal, als het onverhoopt
mts mocht gaan: Als het er op aan
komt, lijdt toch yedereen gebrek, Te
gen een lange oorlog kan niemand
zich dekken.
Vijftig fietsbanden kocht Zaterdag
iemand, slaolie durven sommige win
keliers al niet meer in de étalages
te zetten. Zo gaat het voort.
Doe niet zo dwaas! zou men de ham
steraars willen toeroepen. Maar het
heeft geen zin.
heeft zéker geen zin, als er
winkeliers zijn, die reclame maken
met de slagzin: Doet als de Zwitserse
vrouw! Hamstert weer!
Zo'n winkelier is erger dan de ham-
sternars zelf. En gelukkig is hij veelal
een eenling.
De Duitsers hadden tegen deze lucht
aanval helemaal geen bijzondere maat
regelen bij Arnhem genomen. Er was
een heel zwak rivierfront gevormd
langs de Lek en de beneden-Rijn. Dat
was niets anders dan een bewaking
van de rivierovergangen met zwakke
onderdelen. In Arnhem zelf was ook
niets bijzonders. Het enige bijzondere
was het nde S.S. pantserkorps, dat en
kele dagen tevoren Noord-Oost van
Arnhem was aangekomen. Dit korps
bestond uit twee "divisies, de S.S.-9de
pantserdivisie en de S.S.-lOde pantser
divisie, met andere namen de Division
Hohenstaufen en de Division Frunds-
burg. Deze divisies waren hals over
kop uit Frankrijk teruggetrokken en
hadden zeer geleden. De sterkte van
elke divisie was terug te brengen tot
die van hoogstens één regiment; ze
was dus ongeveer tot 1/3 gereduceerd
en ook het pantsermateriaal was zeer
matig. Het korps was daarheen ge
stuurd om op verhaal te komen met de
mededeling, dat voor elk van die di
visies in Duitsland een nieuw regiment
zou worden gevormd met ander pant
sermateriaal om ze weer enigszins op
sterkte te brengen en dan zo snel mo
gelijk weer te kunnen gebruiken. Dit
'heeft de heer Van Hilten gehoord van
Rauter. De heer Van Hilten is nergens
tegengekomen en heeft van niemand
vernomen, dat dit een maatregel zou
zijn geweest als reactie op een spion-
nenbericht of verraad, waardoor de
Duitsers op de hoogte waren van de
komende luchtlandingen en dat zij
daarom die troepen in de nabijheid
van Arnhem hadden gelegerd.
De pantsertroepen in de buurt van
Arnhem zijn een zeer belangrijke fac
tor geweest. Dit was eigenlijk het be
houd voor de Duitsers. Zij beschouwen
t echter absoluut als 'n toevallige, ge
lukkige omstandigheid. De hper Van
toen reeds bekend was, dat de man
fout was. Dit zou toen tegengehouden
zijn. King Kong is echter pas op 22 of
23 September op het hoofdkwartier
van de Bevelhebber van de Nederland
se Strijdkrachten, dat juist één of twee
dagen daarvoor naar de omgeving van
Rubens was verlegd, ontboden. Het is
derhalve onmogelijk, dat de heer Pin
to king Kong reeds op 5 of 6 Septem
ber op dit Hoofdkwartier ontmoet zou
'iiebben. zoals hij heeft medegedeeld.
Trouwens, het is de commissie ge
bleken. dat in het dossier over King
Kong, dat met 't oog op zijn berech-
„KING KONG" (Lindemans.)
de illegale werkér die. om zijn broer
te redden, voor de Duitse spionnage
ging werken. Hij pleegde zelfmoord
in de gevangenis.
Hoe de gevangenen van het England-Spiel ter
dood werden gebracht.
In het verslag van de Parlementaire Enquête-Commissie ls ook opge
nomen het relaas van de weerzinwekkende wijze, waarop de Nederlandse
agenten, die door het England-Spiel ln Duitse handen waren gevallen,
zijn vermoord ln het kamp Mauthausen.
Totaal werden 51 van deze agenten
afgevoerd uit Haaren naar Oost-Duits-
land. Veertig van hen zijn tenslotte in
Mauthausen terechtgekomen. De ande
re elf zijn waarschijnlijk elders neerge
schoten.
In het rapport van de Enquête-com
missie wordt de volgende reconstructie
gegeven van de moord te Mauthausen:
Op 5 September 1944 kwam te Maut- de methode: Als de betrokkenen hal
hausen een transport van 47 personen verwegen de trap waren, bijna bezwij
I binnen. Het transport bestond uit En-
gelse en-Nederlandse militairen, te we-
die dan de 186 stenen treden van de
\yienergraben opgedragen moesten
worden. Dit geschiedde dan in looppas
met veel stokslagen en schoppen.
Spoedig konden veel van de mannen
niet meer. Op geraffineerde wijze wer
den deze gevangenen de dood Ingedre
ven.
DE VLUCHT.
HierbU gebruikte men de navolgen-
ontmoet. Daarmede is derhalve de
onder ede voor de commissie afge
legde verklaring van de heer Pinto,
dat hij Lindemans op 5 of 6 Septem
ber in het hoofdkwartier heeft wil
len arresteren voldoende weerlegd.
Het verhoor, dat Lindemans op het
kasteel „Rubens" door kapitein K. de
Graaf werd afgenomen, kon toen niet
leiden tot de vaststelling dat hij „fout"
was, hoewel het ook geen afdoende
bewijzen opleverde voor het tegendeel.
Pas in Octber 1944 is King Kong, na
dat men voldoende bewijzen van zijn
schuld in handen had gekregen, gear
resteerd.
Uit de mededelingen, die de heer P.
A. van Noothoorn, inspecteur der
Rijksrecherche, aan de commissie heeft
gedaan over 't onderzoek dat is inge
steld naar de dood van Lindemans
hij is op 30 Juli '46 in de cellenbarak
ken in Scheveningen gestorven is
volgens de grootst mogelijke meerder
heid der commissie duidelijk gebleken,
dat generlei aanwijzingen zyn gevon
den, dat Lidnemans „uit de weg zou
zijn geruimd". Zijn dood is hoogst
waarschijnlijk het gevolg geweest van
het innemen van een grote dosis lumi
nal, welke hij /ichzèlf heeft verschaft
of waaraan hij is geholpen door een
verpleegster, van wie echter, indien
dit laatste het geval is, wel vaststaat,
dat zij daarbij slechts gedreven werd
door motieven van persoonlijke aard
(zij heeft ook getracht zelfmoord te
nlegen). Alleen maakt de commissie in
ting was samengesteld, een verklaring haar geheel de opmerking, dat zij de
van de heer Pinto voorkomt, dat hij I indruk heeft, dat aan Lindemans op
King Kong pas op 23 September of snellere wijze medische hulp had kun-
een daarop volgende Zaterdag heeft nen zyn verleend.
cu-«su«wuuic ïuiiiictiieit, te we-
ten 40 Nederlanders en 7 Engelsen. Zij
I kwamen van Rawitz. Zij ondergingen
bij het binnenkomen van^iet kamp
Mauthausen dezelfde behandeling als
de andere gevangenen, dat wil zeggen
zij moesten hun burgerkleding en be
zittingen aan de Effektenkammer af
geven, werden van hoofd- en lichaams-
haar ontdaan, gebaad en gedesinfec
teerd. Daarna kregen zij de blauw-grijs
gestreepte gevangeniskleding, Zij wer
den echter niet overgebracht naar een
Block, maar naar de Bunker. De vol
gende morgen tussen 8 en 9 uur moes
ten zij op bevel van de Lagercomman-
dant S.S. Standartenführer Ziereis op
de appèlplaats voor de Lagerschreistu-
be aantreden. Hier waren aanwezig be
halve Ziereis de S.S. Hauptscharführer
Heider en de S.S. Oberscharführer
Trum (Arbeitsdienstführer). Op bevel
van de Lagerkommandant werd door
het reeds afgeknipte hoofdhaar een
brede baan geschoren. Deze baan werd
droog, dat wil zeggen zonder zeep, ge
schoren. Daarna werden allen geregi
streerd. Het gevangennummer werd
met kopieerpotlood op de borst ge
schreven. „Damit man euch erkennt,
falls ihr nochmals Lust bekommt ab-
zuspringen .diesmal im Wienergraben"
(„Wienergraben" is de Steinbruch in
Mauthausen).
Nog dezelfde dag, dus de 6e Septem
ber 1944, werden alle 47 gevangenen
om ongeveer 12.30 uur als Steintrager-
kolonne tewerkgesteld. Zij waren ge
kleed in de Haftling-broek en een ge
streept Lagerhemd. Zij waren bloots
voets.
STENEN DRAGEN.
Op de rug droegen zij een drager
voor stenen. (Deze drager ziet er on.
geveer uit als een stoelzitting met leu
ning.) De Kommando-führer was S.S.
Uuterscharführer Gogl. De Kapo was
öe beroepsmisdadiger Jozef Pelzer. Op
de dragers werden grote stenen gezet,
De Parlementaire Enquête-Commissie heeft uitvoerig aandacht geschon
ken aan de zo pynlyke behandeling van de heer P. Dourlein (geboren te
Middelburg en in dienst bij de Kon. Maréchaussée), die als inlichtingen
agent in Engeland werd opgeleid, naar Nederland werd gezonden, door
de Duitsers werd gearresteerd, ontsnapte, naar Londen terugkeerde en
daar de Engelsen inlichtte over het England-Spiel, maar door de Engel
sen ln de gevangenis werd geworpen.
Deze dappere vaderlander, die zyn leven vele malen in de waagschaal
stelde, heeft nimmer enige erkenning ontvangen voor het gevaarvolle
werk, dat hy verrichtte.
In zijn rapport vertelt Dourlein hoe
hij direct nadat hy tussen Ermelo en
Putten was gedropt uit een Hallifax-
bommenwerper, door de Duitsers
werd gearresteerd. Het gelukte hem
later uit de gevangenis te Haarlem
te ontsnappen tezamen met Ubbink.
De Duitsers hebben daarop volgens
Schreieder in een telegram gepoogd
hen in Engeland voor te stellen als
agenten, die overgelopen waren naar
de Duitsers.
Na hun ontvluchting zyn Dourlein
en Ubbink te Tilburg in contact ge
komen met van Bilsen en later met
Vinken. Deze hebben hen van valse
paspoorten vóórzien en hen over de
Nederlands-Belgische grens naar
Antwerpen laten brengen. Zij zijn via
de militaire attaché te Bern doorge
reisd naar Spanje, waar zij einde
December 1943 ten dienste van kolo
nel de Bruyne voor de heer Somer
een rapport hebben opgemaakt. Te
voren had de militaire attaché te
Bern in Nov. reeds uitvoerig naar
Londen overgeseind wat hij van de
i beide agenten vernomen had.
Omstreeks Maart '45 kwamen Dour
lein en Ubbink te Londen aan. Zij
werden niet in contact gebracht met
kolonel de Bruyne, doch door de En
gelsen geïsoleerd. Gedurende de eer
ste maanden werden zij door Engel
sen verhoord.
Tenslotte zijn zij omstreeks 23 Mei
1944 in de gevangenis opgesloten,
waar zy drie weken hebben gezeten.
De Engelsen lieten merken, dat zij
dachten dat Dourlein en Ubbink voor
de Duitsers werkten. Hoewel heide
agenten steeds aan kolonel de Bruy
ne schreven en ook van deze bericht
terug kregen, kon de heer De Bruyne
niets voor hen doen. Na ongeveer 2
weken bezocht kolonel De Bruyne
hen in de gevangenis en zegde hun
toe alles te zullen proberen om hen
daaruit te halen. Een week na de in
vasie werd aan Dourlein en Ubbink
medegedeeld, dat zy de volgende dag
ontslagen zouden worden.
De dag waarop Dourlein en Ub
bink uit de gevangenis kwamen,
meldden zij zich bij kolonel De Bruy
ne. Dourlein, die in verband met zijn
uitzending als agent, tot tijdelijk ser
geant bevorderd was, werd terugge
steld in zijn oorspronkelijke rang, nl.
die van korporaal-konstabel, terwijl
ook Ubbink zijn tijdelyke rang van
luitenant ter zee 3e klas verloor. Hy
ging terug naar de koopvaardij. Op
1 Januari 1946 werd Dourlein op de
normale wijze bevoderd tot sergeant
RANG ONTNOMEN!
De commissie neemt gaarne aan,
dat door de marine de geldende be
palingen ten aanzien van Dourlein
op strikt normale wyze zyn toege
past, zodat hy met inachtneming
daarvan inderdaad niet eerder dan op
1 Januari 1946 kon worden bevorderd
tot sergeant. De commissie acht het
echter onbegrypelyk, hoe men er ten
tijde van de terugkeer van Dourlein
toe is gekomen, deze jongeman, die
het gepresteerd had uit Haaren te
ontvluchten en daarna via België,
Zwitserland, Frankrijk, en Spanje
naar Engeland terug te keren, waar-
kend onder de last der zeer zware ste
nen. werd hun door de begeleidende
Kapo of S.S.-er gezegd hun last neer te
werpen en daarvoor in de plaats lleh-
tere stenen te nemen. Om dit te doen,
moesten de gevangenen de trap ln
haar geheel oplopen en zich begeven
naar de linker uitgang, waar deze ste.
nen waren opgestapeld. Deze linker
uitgang leidde echter van het kamp af
en liep in de richting van de zoge
naamde Postenkette, dat was een rij
S.S.-ers. die als bewaking rondom het
kamp opgesteld stond. Liepen de ge
vangenen deze richting uit om lichtere
stenen te halen, dan werd dit aange
merkt als een poging om te ontvluch
ten en werden zij zonder pardon dood
geschoten. In enkele uren waren er 13
doden.
Verscheidene van de gevangenen,
die bemerkten, dat zij allen doodge
schoten zouden worden, liepen vrijwil
lig in de Postenkette. Toen vond men'
het blijkbaar voor deze dag genoeg en
werd verder alleen stenen gedragen.
De volgende dag herhaalde zich de tra
gische geschiedenis. De enkelen, die
's avonds nog niet dood waren, werden
toen vóór de Postenkette opgesteld en
door deze neergeschoten. Twee van
hen, die zich probeerden terug te trek
ken. werden bij de doden geworpen en
eveneens neergeschoten.
Het Wereldgebeuren
De Bastille
Vrijdag heeft heel Frankrijk de
Veertiende Juli. de grootste Franse
nationale feestdag gevierd. Zoals
ieder jaar waren er ook nu weer de
militaire parades, met hun typische,
nerveuze Franse militaire mliziek en
's avonds danste men op de hoeken
van de straten, bij het licht van die
gezellige lampions en op de muziek
van de speelse musette-ensembles.
Daarbij knalden de zevenklappers,
de wijn golfde overvloedig door vele
dorstige kelen en het fantastische
vuurwerk schoot de donkere Parijse
lucht in.
Wat er op die veertiende Juli van
het jaar 1789 in Parnsgebeurd is.
hééft iedereen natuurlijk op school
geleerd: het woedende volk heeft de
beruchte staatsgevangenis, de Bas
tille, bestormd en genomen en hier
door kwam er een einde aan de ab
solute heerschappij van de Franse
koningen.
Maar hoe heeft die bestorming er
eigenlijk uit gezien. Velen stellen zich
voor, dat het hier om reusachtige
veldslagen ging, dat die verovering
van de vrijheid niet alleen voor
Frankrijk, maar later ook voor vele
andere landen, het leven had gekost
aan duizenden opstandelingen
De werkelijkheid heeft er echter
heel anders uitgezien. Aan de bestor
ming van die beruchte Bastille heb
ben 600 Parijzenaars wezenlijk deel
genomen. De reusachtige gevange
nis werd verdedigd door een gouver
neur en een paar dozijn huursolda
ten. Vijftig personen werden by*de
gevechten gedood. Toen de gouver-
na hy volkomen ten onrechte veel neur zag, dat zijn zaak verloren was.
3S. Deze handtastelijkheid van Jimmy Brown,
deze brute aanslag op de adeiyke deftigheid van
de voorzitter van de Pedaal Maniakken werkte bij
de overige juryleden natuurlijk een storm van
verontwaardiging, zy liepen heftig roepend op
Jimmy toe, maar vergaten daarbjj tot hun eigen
schade, dat Jimmy in een humeur verkeerde van
een dragonder, die z'n meisje is misgelopen. Bo
vendien vergaten zij, dat zij ook hoge hoeden op
him edele hoofden hadden en, voordat zij zich
bewust waren, wat er gebeurde..
moeilykhedeji heeft ondervonden, zyn
tijdelyke rang van sergeant te ont
nemen.
De commissie althans kan niet be
grijpen dat er voor iemand met een
dergelijke ondernemingsgeest en
moed op dat ogenblik geen weg kon
worden gevonden om hem zyn rang
van sergeant te laten behouden. Zo
nodig had men Dourlein een aanvul
lende opleiding kunnen geven. Hoe
wel de omstandigheden met betrek
king tot de rang van Ubbink anders
lagen dan ten aanzien van Dourlein,
is de commissie van mening, dat ook
tegenover hem, wiens prestaties niet
hebben ondergedaan voor die van
Dourlein, een van weinig soepelheid'
getuigende houding is aangenomen.
Evenmin is het de commissie duide
lijk, waarom deze mannen geen on
derscheidingen zijn toegekend. Voor
zover haar bekend, is dit ook thans
nog niet geschied.
De betrokken autoriteiten 7.yn hier-
by, naar het oordeel der commissie,
in ernstige mate in gebreke gebleven.
De commissie is van oordeel dat
duidelijk blykt, dat de Abwehr niet
met alle kracht voor de nakoming
van de door haar gegeven belofte,
dat alle door het Spiel gevangen te
nemen agenten niet voor de krygs-
raad gebracht zouden worden, al
thans dat zy niet ter dood veroor
deeld zouden worden, is opgekomen.
Het is duidelijk dat het Reichssi-
cherheitshauptamt, dat de aan de
agenten door Abwehr gegeven belof
te had bevestigd, de zaak geheel in
eigen hand heeft genomen. Men heeft
de agenten na een verblyf van eni
ge maanden te Assen naar een kamp
in Duitsland gebracht. Veertig van
hen zijn in September 1944 vandaar
naar Mauthausen gevoerd en aldaar
de dood ingejaagd. Waarschijnlijk
hebben de anderen elders eenzelfde
lot ondergaan. Aangenomen mag
worden, dat dit geburd is krachtens
de barbaarse regeling, neergelegd in
de „Aktion Kugel" volgens welke by
ontvluchting niet alleen zij, die een
poging tot ontvluchting hadden ge
daan, maar ook de overige personen
van de desbetreffende groep konden,
worden gefusilleerd.
wilde hij een lont werpen in het
kruithuis onder de Bastille. Een ser
geant met een houten been heeft
hem dat belet. Er was zoveel kruit
in dat ondergrondse kruithuis, dat
het gehele centrum van Parijs in de
lucht zou zijn gevlogen. Maar de
man, die dit onheil belette, werd la
ter door de woedende volksmenigte
gedood, omdat hij tot de verdedigers
van de Bastille had behoord.
Toen de Bastille eenmaal genomen
was, bleek dat deze gevangenis in
totaal vier gevangenen bevatte. Twee
van hen waren gek geworden en een
derde had een witte baard, die over
de grond sleepte en verkeerde nog
in de veronderstelling, dat Lodewijlc
de Vijftiende regeerde. De Bastille
wérd pas later met de grond gelijk
gemaakt. De stenen bleken geld
waard te zyn; nog jaren daarna wa
ren er Parisiennes, die een stukje
van de Bastille in een broche droe
gen.
De eerste Veertiende Juli werd in
1790 gevierd en wel juist op de
plaats waar de Bastille gestaan had.
Maar na die eerste verjaardag
werd de Quatorze Juillet liefst 88
jaar lang Vergeten. In 1878 herin
nerde men zich, dat die Veertiende
Juli toch wel iets betekende, maar
de regering verbood iedere manifes
tatie. Eerst in 1880 werd die verjaar
dag van de ondergang van de Bas
tille een nationale feestdag. De re
gering organiseerde het feest. Ech
ter op zo'n manier zo lezen we
in oude kronieken dat vrijwel
niemand iets van die feestdag heeft
gemerkt.
In 1889, dus bij de honderdste ge
denkdag, werd die Quatorze Juillet
eigenlijk voor het eerst het grote
nationale volksfeest Dat is het ge
bleven. Natuurlyk verboden de Duit
sers tijdens de bezetting iedere ma
nifestatie op die dag en zij maak
ten van de gelegenheid gebruik om
met hun bespijkerde laarzen over de
Champs Elysées te paraderen. Maar
nadat Parijs weer Parijs is gewor
den. werd de Veertiende Juli ook
weer de „Quatorze Juillet." Heel het
land viert uitbundig feest voor de
herdenking van de dag, waarop Lo-
dewyk de Zestiende in zijn dagboek
schreef: „Rien signaler." „Vandaag
valt er niets te melden."
Want hü vond die bestorming van
de Bastille toch werkelijk beneden
zijn koninklijke waardigheid.
