De capitulatie van Schouwen JIMMY BROWN, sportheld no. 1 I Tegen pijnen! EXPLORATIE VAN ONBEKENDE GEBIEDEN HET EERST NODIG DE ZEEUWSE VISSERSVLOOT IN DE MEIDAGEN 1940 DAMP0 BURGEMEESTER STEMERDING VAN SOUBURG JUBILEERDE IVOROL: de beste garantie tegen tandbederf NACHTDIENST! Z.O.-Azië 4 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT VRIJDAG 19 MEI 1950 TIEN JAAR GELEDEN Nervositeit der Nederlanders Voor Schouwen en Duiveland eindigde de strijd van de Meidagen 1940 op de 18e. Er Is gestreden op Schouwen en enkelen hebben daarby blijken van byzondere moed gegeven, maar het algemene beeld was er één van grote verwarring. Vooral militaire verwarring. gen reeds bij Anna Jacobapolder en maakten zij zich gereed om het Zijpe over te steken. Vrijdag 17 Mei begon de overtocht in opvouwbare rubberboten. Van Ne derlandse zijde werd geen tegenstand geboden. *Over de Rijksweg Zijpe-Zierikzee, die geheel bezaaid lag met uitrustings stukken en wapens die de Hollandse militairen hadden weggeworpen, trok ken de Duitsers naar Zierikzee. IN ZIERIKZEE Vrijdagmorgen te omstreeks 8 uur vielen de eerste schoten bij Zierikzee. Duitse stoottroepen richtten mitrail- leurvuur. Hier en daar boden de Ne derlandse troepen verzet. Intussen wierpen de Duitsers kwistig met hand granaten en al snel bevond de stad zich in handen van de vijand. De burgemeester kreeg opdracht Dat kwam tot uiting toen het mili tair gezag zich verbolgen toonde over de burgemeester van Nieuwerkerk. die aan zijn ingezetenen opdracht had ge geven om bij een eventueel gewapend conflict le evacueren. Het militair ge zag bespeurde daarin een inbreuk op de legerleiding en Het burgemeester Van Eeten te Zierikzee opsluiten Uiteraard werd hij spoedig weer in vrijheid gesteld en volkomen gereha biliteerd. DOODGESCHOTEN Heel 'wat ernstiger was het vergrijp, dat kapitein Mulder te Ziipe beging. Hij commandeerde daar de militaire bezetting en aan de overzijde van het water hadden de Duitsers zich reeds genesteld in Anna Jacobapolder. Zij beschoten vandaar de mijnenveger Hy dra. die bewakingsdiensten verrichtte Het schip werd zwaar getroffen en moest op de Ooslerlandse slikken om hoog gezet worden De matroos Broer- sen, die van het schip naar land zwom werd te Zijpe door Nederlandse militairen gearresteerd Men zag hem voor een parachutist aan. die ver momd in een Nederlands uniform trachtte door te dringen op Schouwen. Op bevel van kapitein Mulder werd hij op de plaats doodgeschoten. Zo stierf een goed vaderlander door de hand van eigen landgenoten. NAAR HAAMSTEDE. Toen de burgemeester van Zierikzee een dag na het bombardement van Rotterdam naar het stafkwartier te Haamstede werd ontboden kon hij daar slechts onder militair geleide heengaan, want de Nederlandse mili tairen hadden opdracht ieder, die zich op verdachte wijze langs de weg be woog direct onder vuur te nemen. In het stafkwartier werd aan de burgemeester de „ongewone" vraag gesteld, wat hij dacht te doen als aan Zierikzee eenzelfde lot als aan Rotter dam was beschoren!!! Op Donderdag 16 Mei arriveerde te Zierikzee een groep vluchtende Neder landse soldaten van Tholen. Intussen stonden Duitse gemotoriseerde afdelin- Agoes Salim wenst r interventie in Malakka. INDONESIË WIL DE „DERDE WEG." De officiële woordvoerder van het Indonesische ministerie van Buiten landse Zaken, Hadjoe Agoes Salim, heeft op een persconferentie te Dja karta gepleit voor interventie van de Vei Naties in de campagne „te gen de terroristen" op Malakka. „Duizenden mensenlevens gaan verloren, zonder dat de wereld in deze aangelegenheid belang stelt", zei hij. „Wij weten, dat interventie groot onheil kan voorkomen." Indien de Veiligheidsraad zich met de toestand op Malakka had bemoeidJ# was dat voor de Maleiers en Chine- «ud, of op Pinkster-Zondas 12 Mei kwam zich te melden bij de Duitse comman dant, die zijn kwartier had opgeslagen in de villa van de heer v. d. Stolpe ge legen aan de Prov. weg by de Zelke Burgemeester Schuurbeque Boeije begaf zich daarop naar het Duitse kwartier, waar hij door de comman dant ontvangen werd met de volgende woorden: „Bent U de burgemeester? U hebt een hele mooie stad. Er zyn twee van mijn mensen doodgeschoten, wanneer blijkt, dat dit door de burge rij is geschied gaat dit mooie stadje aan vier kanten in de brand". Daarop gelastte hij hem zich naar het stadhuis te begeven om nadere or ders af te wachten. De kwestie liep met een sisser af. Des middags werd de bezetting van Schouwen en Duiveland geleidelijk voltooid en op 18 Mei was de vijand overal heer en meester. wmthRuis POEDERS - CACHETS -TABLETTEN De president van de algemene ver gadering der V.N.. Carlos Romulo. heeft bij zijn aankomst te Djakarta verklaard, dat de „verwerkelijking van de vrijheid van Indonesië algemeen beschouwd werd als het grootste succes, dat tot dusver door de V.N. op het terrein van bemidde ling werd bereikt." Motor reed boven op onverlichte vrachtauto. TWEE SLACHTOFFERS. Dinsdagavond is op de weg tussen Lutten cn Slagharen een ernstig onge luk gebeurd met een motorrijwiel, dat het leven heeft gekost aan de 24-jarige H. Redeker uit Slagharen en waarbij de duo-pasagier, de 24-jarige zoon van de landbouwer Rieks, eveneens uit Slagharen, zwaar werd gewond. De jongelui kwamen uit de richting Dodemsvaart en reden in volle vaart in op een onverlichte en, naar achter af bleek, onbeheerde vrachtauto, gela den met dakpannen. De twee slachtof fers werden ernstig gewond naar het ziekenhuis te Hardenberg vervoerd Hier werd het nodig geacht, dat H. Redeker voor een speciale behandeling naar Utrecht werd vervoerd. Voordat Utrecht was bereikt is het slachtoffer echter aan zijn verwondingen bezwe ken. Tot nu is de chauffeur van de vrachtauto nog niet komen opdagen. De vrachtauto komt uit Drenthe. Nieuw Guinea (1) Bodem bevat olie, steenkool, zilver, goud en koper. Door da loop der gebeurtenissen In da laatste jaren, is Nlenw-Gulnca in het middelpunt der belangstelling komen te staan. Dit bracht ons er toe onze lezers eens Iets meer over dit uitgestrekte gebied in het verre Oosten te vertellen, naar aanleiding van een gesprek dat Nederlandse journalisten hadden met de heer J. P. R. van Eechondt, resident van Nieuw-Guinea. In enige artikelen zullen wtf enkele aspecten van het leven op Nlemv- Guinea bespreken. Een verwarrende zwerftocht zen daar veel beter geweest. A goes Salim gaf te kennen, dat Indonesië zich in de „koude oorlo®;" aan geen van beide zijden diende te scharen, maar met steun van dc Ver. Naties een derde weg moest zoeken. Hij achtte het communisme in China geen bedreiging voor Indo nesië. Hy betreurde het. dat de Vietna mese beweging in Indo-China com munistisch genoemdewordt „Het is zuiver een nationaHftxeweging. die voor haar huidigW^positie moest vechten zonder de steun van de Wes terse mogendheden", aldus Agoes Salim. In de Meidagen van 1940 was zeker de gehele Zeeuwse vissersvloot voor meer dan 90% in de thuishavens. Dc 10 Mei 1940 vond men dan ook de Zeeuwse visser by moeder de vrouw. Dit zou echter niet lang duren. Want nauwelijks was de oorlog twee dagen het bevel dat alle havens van Schouwen Duiveland moesten worden ontruimd. Alle vaartuigen werd gratis motor olie verstrekt om naar het kanaal door Zuid-Beveland te gaan. Ook de schepen uit andere vissers plaatsen in Zeeland, alsmede alle binnenschepen, de boten van de veer diensten der R.T.M. en van de Pro- Beproefde hulp bij verkoudheid voor V». der. Moeder en kind. Feestavond aangeboden. In meer intieme kring van wethou ders, raadsleden en gemeenteperso- r.eel te Souburg, werd Maandag 15 Mei 1950 in „De Zwaan" een feest avond gegeven ter gelegenheid, van het 12% jarig: ambtsjubileum van de heer A. H. S. Stemerding als burge meester van Oost- en West-Souburg. Onder het zingen van een wel komstlied werd de burgemeester met zijn echtgenote de feestelijk met plan ten en bloemen versierde zaal bin nengeleid, waarna de gemeente secretaris, de heer J. J. van Ginkel, ceremoniemeester voor die avond, een welkomst- en openingswoord sprak. Naar voren werd gebracht waaron aanleiding was gevonden dit jubileum feestelijk te herdenken, namelijk om dat dc burgemeester in de afgelopen Burgemeester A. H. S. Stemerding van Souburg. 12% jaar zoveel voor de gemeente heeft gedaan. In geestige bewoordingen werd uitgeduid hoe men tot het organise ren van de avond was gekomen en hoe gezellig de repetities onder elkaar waren geweest. Dank werd gebracht onder woor den en de aanbieding van een Delfts blauwe vaas voor de prettige samen werking tussen burgemeester en per soneel. In zijn feestrede tot de burgemees ter gaf wethouder M. A. v. d. Putte een duidelijk overzicht van hetgeen door de jubilaris was verricht. Na mens de raad werd hem een nieuw uitgekomen atlas aangeboden. De burgemeester van Koudekerke sprak woorden van gelukwensen na mens de Vereniging van Burgemees- en Woningtoezicht op Walcheren, De heer J. D. P. de Smit, directeur van De Centrale Dienst voor Bouw en Woningtoezicht op Walcheren bood mede namens zjjn personeel een foto van oud Souburg in lijst bene vens bloemen aan. Een felicitatie van het Bestuur der Stichting „De Een dracht" werd uitgesproken door de heer H. Antheunisse, die een fruit mand aanbood. HER1NNERINGSSPEL. Opgevoerd werden een speciaal voor dit jubileum geschreven „Herin- neringsspel", en de „Bruiloft van Kloris en Roosje". Het „Herinneringsspel" gaf in 3 be- dryven een beeld van burgemeester Stemerding's werk in Souburg. Veel bijval en harteiyk applaus was er voor de bruiloft van Kloris en Roosje, waarin de medespelenden al len optraden in Walchers costuum. Aan het slot van de avond, die werd afgewisseld met muziek en film, heeft de burgemeester dank gebracht aan allen en voor alles wat hem en zijn gezin was geboden, n.l. een on vergetelijke avond. vincie, alles moest Zuideijlker wor den geconcentreerd. Intussen was deze massale tocht over de Ooster Schelde niet zonder gevaar. Want Duitse vliegtuigen richtten meer dan éénmaal hun mi trailleurs op de varende schepen. De mening vatte post dat de sche pen nodig waren voor troepenver voer over de Wester Schelde. Want ook in het kanaal door Zuid-Beveland wilde men de schepen niet houden. Eenmaal daar aangekomen kreeg men bevel een haven te zoeken Zui delijk van Hansweert. Zy die aan dat bevel gevolg gaven, enkelen deden dat niet, kwamen terecht in Zeeuwsch- Vlaanderen. Sommigen in Walsoor den, anderen in Terneuzen, in Bres- kens, in Biervliet of in Philippine. Maar waar men ook kwam, nergens wilde men de schepen houden. Van Zeeuwsch-Vlaanderen ging men terug naar Ellewoutsdyk of Perkpolder. Vandaar kwam men weer in de Paal, in Philippine of in Biervliet, totdat tenslotte de meesten uiteindelijk in de Braakman geconcentreerd lagen. IN DE BRAAKMAN. Daar was het inmiddels alles be halve veilig, men kwam daar in de ware betekenis van het woord tussen twee vuren te zitten. Aan de ene kant de Fransen, aan de andere kant de Duitsers. En menige Zeeuwse vissersboot en menig binnenschip werd daarvan het slachtoffer, hetzij door mitrailleur- vuur, hetzij door dat de Fransen een springlading daarin aanbrachten. Sommige schepen die in Terneu zen waren gebleven, werden steeds verder het kanaal TerneuzenGent ingedreven, tot z\j tenslotte in Gent zelf terecht kwamen. Eerst toen de Duitsers de Braak man waren overgetrokken kwam de rust. Althans voor hen, die niet voor die tijd uit de Braakman waren weg getrokken. Dat waren er slechts en kelen. IN VLISSINGEN. Deze kwamen uiteindelijk op Za terdagmorgen 18 Mei in Vlissingen aan. Men vond daar een verlaten stad. Duizenden fietsen stonden aan het havenhoofd onbeheerd, de paarden liepen los. Toen men de haven weer wilde uitvaren kwamen er Duitsers te voorschijn. Zy wilde de schepen die men onverhinderd had laten binnen varen, niet meer laten vertrekken. Niemand kon of mocht direct zyn schip meenemen. De terugtocht naar huis moest te voet geschieden. Voor al voor degenen, die in Zeeuwsch- Vlaanderen lagen was dat onaange naam. De eersten die weer in Bruinisse thuis kwamen, waren zij die in het kanaal door Zuid-Beveland waren ge bleven. Tegelijk met de Duitsers op 17 Mei 1940 kwamen zij op Schou wen Duiveland aan. Toch duurde het nog ruim 6 weken eer de laatsten, zy die uit Gent moesten komen weer hun eiland bereikten. Niet lang daarna kwamen ook de meeste schepen geleidelijk terug. Zo eindigde deze moderne „odysee" van de vissersvloot en andere sche pen uit Ycrsekc, Tholen, Zierikzee, Bruinisse en andere plaatsen. S. A. J. Voor alles is een onderzoek naar de verschillende mogelijkheden noodza kelijk. Van het enorme gebied van 33.800.000 ha, dit is ruim 10 keer de opp, van Nederland is tot nu toe ongeveer vijf procent geëxploreerd Grote delen, het tussen Hollandia en Merauke aan de Australische grens ge. legen Sterngebergte en onder meer de Maliemvallei, waar in het voorjaar van 1945 een Australisch legervliegtuig een noodlanding maakte, zijn nog volko men witte plekken op de kaart. Zij werden zelfs van de lucht uit nog niet verkend. En de kennis van vele ande re gedeelten van het eiland bepaalt zich tot de waarneming van een enke. le doortrekkende expeditie of de erva ringen, opgedaan op een tournee van een bestuursambtenaar, een missiona ris of een zendeling. GRONDSTOFFEN. Deze onbekendheid met het gebied, waar men in afstanden van meer dan 1000 kilometer kan spreken, waar een deel van de inheemse bevolking (en niemand weet hoe groot dat deel nu precies is) nog in het stenen tijdperk leeft en geen aanraking heeft gehad met de hedendaagse beschaving, is het uitgangspunt van ieder gesprek over de toekomst van het land. Men is er in verantwoordelijke kringen op Nieuw- Guinea echter niet te pessimistisch over. Het staat vast, dat de bodem olie bevat. Te Sorong heeft de N.G.P, M. onlangs een pijpleiding naar de af- voerhaven in bedrijf gesteld. Ook is er steenkool. Het hoofdkwartier van Mac Arthur aan het Sentanimecr stond op grond, die elke soort nikkelerts bleek te bevatten. Er is zilver en goud en koper aangetroffen. Niemand echter Weet in welke hoeveelheden. Niemand kan zeggen of deze bodemschatten ex ploitabel zijn. Maanden geleden constateerde men bij het nemen van grondanalyses in 't Cycloopgebergte, dat jarenlang als waardeloos te boek stond, de aanwe zigheid van edele metalen als goud en zilver, men constateerde voorts de aanwezigheid van koper en nikkel. Japanse archiefstukken vermelden, dat bij Horna in de Vogelkop van het Ne derlandse deel van het eiland 40.000.000 metrieke ton steenkool zou zijn te vin den, echter op zichzelf niet exploita bel. Evenals het onderzoek naar de bo demschatten en de mogelijkheid tot exploitatie daarvan, staat ook het on. derzoek naar de economische vooruit zuchten van de kolonisatie nog maar aan een eerste begin. Onderzocht is o.m. de Nimboranvlakte. Voorzover thans bekend, zijn de economische mo gelijkheden daarvan niet in overeen stemming met de verwachtingen, wel ke worden gewekt door de propaganda van sommige Nieuw Guinea-verenigin- gen. In feite is landbouwkundig niet veel meer dan 6000 ha. in de omgeving van Manokwari, thans het grootste ko lonistencentrum, onderzocht. De autoriteiten op Nieuw Guinea hadden geen commentaar op vragen over de status van het Nederlandse deel. Zij vertrouwen er echter op, dat het gebied onder Nederlands bestuur zal blijven, hoewel zy naar Djakarta en Den Haag verwezen, wanneer de status ter sprake kwam. In het algemeen is men in verant- woordelijke kringen te Hollandia van mening, dat slechts Nederland beschikt over de nodige ervaren krachten om het land 4ot ontwikkeling te brengen. Men wees daarby op het overschot aan voor de tropen gespeclallsecrden. VELE MOGELIJKHEDEN. In deze kringen waren het voorna melijk drie zaken, die het behoud van Nieuw Guinea voor Nederland aan trekkelijk maken, naast de overwe ging, dat het een Nederlandse plicht is de Papoea-bevolking tot politieke was dom te brengen in de wereld van van daag. Men noemde dan het belang van 80. Zo arriveerde hij in Stavoren, waar een stemming heerste die weinig geschikt was om hem wat op te kikkeren. Alle huizen In het stadje vlag den halfstok en de gehele ^jury van aankomst zat als een stelletje zoutzakken op een hoop bijeen. „Wie is u?" vroeg de hoofdcontroleur, de anders zo opgeruimde Sietze Sitsema, met een grafstem, terwijl hij onverschillig de kaart van Jelle Pipjes aannam. „Ik ben Jelle Pipjes". mompelde Jelle Pipjes en hij trok daarbij zo'n gezicht van ouwe lappen, dat de secretaris van de Stavorense IJs club er zenuwachtig van begon te snuffen. „Gaat U nog verder of neemt U de trein van één uur ze ven-en-dertig?" vroeg Sietze Sitsema met een toonloze stem, „u kunt hem nog juist halen". Nieuw Guinea voor het Nederlandse handelsverkeer naar en via Zuid-Azië, voorts de mogelijkheden van het mijn- bouwkundig en landbouwkundig nau welijks bekende land en tenslotte de mogelijkheden welke Nieuw Guinea kan bieden voor het Nederlandse be volkingsoverschot en voor de Indo- Europeanen. Van verschillende zijden verzekerde men dat in Nederlandse handelskringen grote belangstelling bestaat voor Nieuw Guinea. Ook Australische zakenlieden hebben na het uitstel van de beslissing over de status van Nieuw Guinea van hun in teresse blijk gegeven, waarbij ook fi nanciële steun werd aangeboden. Voor alles is echter een onderzoek naar de mogelijkheden noodzakelijk. En alleen al de huisvesting en de voe ding van de experts, die de onderzoe kingen zullen moeten verrichten, vor men grote problemen. De nacht is weliswaar om te slapen, maar ln de moderne maatschappy zijn nu eenmaal tal van functies, die 's nachts vervuld moeten worden. Politie, spoorwegen', ziekenhuizen, continu-bedrijven enz. enz. Menigeen in nachtdienst heeft te kampen met slaperigheid. Een probaat middel daartegen is V1TANECT. Een tablet onder de tong laten smel ten is voldoende. Het werkt onmid- deliyk. Vitanect houdt U klaar wak ker. Probeert het eens. Het resultaat zal U verrassen. Vitanect is volstrekt onschadelyk cn men raakt er niet aan verslaafd, 2.10 per fla con met 15 tabletten bn erkende de taillisten. VITANECT houdf U wakker! Hel Wereldgebeuren De ministers Acheson, Schuman en Bevin hebben aan het eind van hun driedaagse besprekingen in Londen twee communiqué's en een verklaring uitgegeven. Sommige passages daarin waren fors van toon en stelden de Sowjet-Unie ronduit aan de kaak als de enige „militairistische en agressieve mogendheid". Andere passages waren vager en vertelden niet veel over de concrete resultaten van de besprekin gen. Zo werd overeengekomen, dat de toestand in Zuid-Oost-Azië zeer „ern stig" was, dat de regeringen van de nieuwe souvereine staten, die daar zijn ontstaan „aangemoedigd" en „ge steund" moesten worden. Het wordt verder „wenselijk" geacht, dat deze regeringen samenwerken voor de ver hoging van de levensstandaard. Wat houden deze zinnen eigenlijk in. Wat wordt verstaan onder aanmoe digen en hoever zal de steun zich uitstrekken? Het zijn vragen waarop het communiqué geen antwoord geeft. Een verduidelijking is wellicht te vin den in een beschouwing van het Brit se liberale blad „Manchester Guardi an". Daarin wordt betoogd, dat de op zet van de Engels-Amerikaanse poli tiek in Azië vorm begint tc krygen. „Zij kan wellicht aldus worden aan geduid: het afzien van pogingen om de interne gebeurtenissen van Aziatische landen door geweld te beïnvloeden. Dat is het wat bedoeld wordt met het beëindigen van het Westerse imperia lisme, hetgeen de negatieve kant van de politiek is. De positieve kant is, door economische actie en culturele betrekkingen omstandigheden in het leven pogen te roepen, die de bestaan de niet-communistische regeringen in Azië versterken en de kansen vermin deren, dat zij door communistische omwentelingen worden omgekegeld.. Als er een communistische overwin ning zou komen in een Aziatisch land, dan zouden de Westerse landen, vol gens deze politiek handelend, niet met geweld tussenbeide kunnen komen om die ovex-winning ongedaan te maken; dit geldt zowel als de communisten aan het bewind komen ten gevolge van een massale opstand zoals in Chi na, als wanneer dit gebeurt doordat een minderheid zich sluw van de macht meester maakt zoals in Tsjecho- slowakye. Indien echter het Westen 'n economische wedergeboorte zou kun nen bevorderen in Azië en het zou kunnen verbijsteren met nieuwe, krachtige, scheppende ideeën, dan zou het communistische gevaar wellicht langzaam kunnen afnemen. Aziatische regeringen moeten echter gedisquall- ficeerd worden voor het krijgen van economische hulp, als zij zo reaction- nair zijn, dat zij de krachten des tijds in Azië tegen zich hebben. Steun ge ven aan zulke regeringen hoe effi ciënt zij ook mogen schijnen als be scherming tegen het communisme zou erop neerkomen, dat het Westen zich discrediteert! Deze laatste zin is bestemd voor de Franse en Amerikaanse bondgenoot. De Britten zien met enig wantrouwen dat Amerika nog steeds doorgaat met steun aan Tsjang Kai Tsjek en dat Frankrijk in Indo-China halsstarrig 'n bewind versterkt, dat de meerderheid van de bevolking tegen zich heeft. Misschien is daarom de passage over Z. O. Azië in het communiqué van de Grote Drie zo vaag gehouden.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1950 | | pagina 4