Prinses Irene legt eerste steen voor
nieuwe Nederlandse kerk in Londen
Laboratorium van het recht
Van wonden, die heelden en
wraak, die riep
Zeeuwse Almanak
Ook Koningin Juliana zal
waarschijnlijk aanwezig zijn
Grote Drie en
Duitsland
DONDERDAG 4 MEI 1950
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
Vijf jaar bijzondere rechtpleging
Politieke delinquenten als proefkonijn....
In Maart 1945 werd het Paleis van Justitie te 's-Gravenhage gebom
bardeerd, het brandde geheel af en later heeft men de resten van de mu
ren neergehaald. Nu, na vjjf jaar, staat er nog geen steen van een nieuw
Paleis van Justitie, terwijl er zelfs nog geen ontwerp voor een nieuw ge
bouw schijnt te zynAls men er dan in meer dan v\jf jaar niet ln ge
slaagd is een nieuw gebouw van steen op te trekken, zou men er dan wel
in geslaagd kunnen zyn van geesteiyk materiaal Ten bouwwerk te schep
pen, dat de bijzondere rechtspleging kan symboliseren?
Deze beeldspraak valt ons in als we terugblikken op vyf jaar van by-
zondere rechtspleging. Ze wil echter nog niet dadelyk een verwyt inhou
den. Nederland had in meer dan honderd jaar geen oorlog gehad. Het Ne
derlandse volk had dus ook in geen honderd jaar oorlogsmisdadigers en
collaborateurs te berechten gehad. De rechters hadden in die eeuw een
gaaf plan uitgestippeld, hoe de misdadigheid te bestryden en te voorko
men; buiten dit plan behoefden zij niet te treden. En de massa voelde zich
gerust en beschermd door rechters, die hun vak verstonden. Toen kwa
men de Duitsers de vrede en rust verstoren. Alleen al door hun brutale
inval kwetsten zy het rechtsgevoel van de massa en toen .qj in de jaren
der bezetting steeds meer die methoden doorvoerden, die hen tenslotte zo
gehaat gemaakt hebben, werd het rechtsgevoel van de Nederlandse bur
ger één open wond. Een wond, die na de bevrijding om genezing vroeg en
by velen ook om wraak.
Het was een roes aanvankelijk. Men
arresteerde links en rechts. Men zette
achter prikkeldraad al wie men ver
dacht en er ontstonden duizenden en
duizenden dossiers. Nederland telde
nog meer politieke delinquenten en
men maakte meer dossiers op dan het
Nederlandse leger vóór de oorlog aan
manschappen telde.
Zij hebben het niet allen even ge
makkelijk gehad, de arrestanten in de
detentiekampen. Vóór de genezing
van de in het rechtsbesef geslagen
wonden kwam in de vorm van een
geordende berechting werd er. helaas
te vaak, om wraak geroepen. Door de
publicaties van eind vorig jaar van de
uit de cellenbarakken te Schevenin-
gen gesmokkelde brochure over de
mishandelingen in de detentiekampen,
is één en ander in onderzoek gekomen.
Vijf jaar na de bevrijding kunnen
wij ons dit alles al moeilijk meer voor
stellen: Ergens in Zeeland was een
jonge vrouw gearresteerd, die enkele
dagen na haar arrestatie beviel van
een tweeling; een jonge bewaker, die
meende, dat zij desondanks zou
vluchten, heeft voor het raam van de
kraamkamer de hele bevalling staan
aanschouwen.
Er ligt een brief voor ons van een
politieke delinquent, waarin staat:
„Men heeft mij al mijn kiezen en tan
den, op 9 stuks na, uit de mond ge
slagen. Honger en dorst laten lijden
Tegen een muur gezet met een execu
tiepeloton ervoor, geblinddoekt en
„vuur" gecommandeerd. Voor de aar
digheid. Ik moest 14 uur mijn urine e.d
ophouden. Ik liep 8 maanden, waar
onder 3 wintermaanden, op blote voe
ten, gekleed in een gescheurd broekje,
in een cel van 's morgens 4 uur tot
's avonds 8 uur. In de winternacht
(tweemaal) naakt (3 uur) op een plein
staan te Blauw-Kapel. Doch ik doe
hier geen aangifte van. want ik besef
donders goed wat de oorlog over ons
land bracht en hoe diep de haat tegen
ons moest zijn
ORDE NA CHAOS.
Uitwassen, dit alles, die niet passen
bij een geordende berechting. Welnu,
de geordende berechting kwam met
een experiment. De politieke delin.
quenten werden het proefkonijn voor
iets geheel nieuws in de Nederlandse
rechtspraak: berechting door leken.
De Londense regering, die de tribu-
Willy Lages, de schrik van Amsterdam,
hoort de doodstraf tegen zich eisen.
MEI
De klokken luiden vanavond. De
vlaggen gaan halfstok. De mensen
schrijden zwijgend door de straten.
Dit alles aan de vooravond van de be-
vrijdingsdag, ter herdenking derge~
nen, die het grote offer brachten.
Die vijfde Mei hij wil nog geen
traditie worden. De bevrijding, zij
wordt niet met enthousiasme gevierd,
hoe groot de vreugde ook was op die
Meidag van 1945, toen de bevrijding
er eindelijk was voor het gehele land.
De vierde Mei is w el traditie ge
worden, in enkele jaren tijds. Mis
schien is het zo ook het beste. Beter
dan de eigen vreugde te herdenken is
het, eerbiedige hulde te brengen aan
wie voor die vreugde met hun leven
betaalden en het morgenrood der be
vrijding zelf niet meer aanschouwden.
nalen in het leven had geroepen,
stond al even onwennig tegenover de
ze lekenrechtspraak als de latere uit
voerders van het tribunaalbesluit. Als
voorzitter van een tribunaal hebben
we dan ook nooit anders gezien dan
een jurist. Na&st die jurist twee,
meestal met zorg gekozen, particulie
ren en boven de tribunalen nog een
lichaam dat alle tribunaaluitspraken
nog zou moeten testen aan redelijk
heid, billijkheid en juridische juist
heid, met een geheimzinnig woord
aangeduid met „Hoge autoriteit". De
tribunaalrechtspraak was dus maar
voor een deel in handen van leken en
we mogen hierover misschien toch niet
rouwig zijn. Zou ieder, die zich be
schikbaar stelde om deel uit te maken
van een tribunaal in sommige ste
den had men moeite om daar voldoen
de „liefhebbers" voor te vinden!
zich voldoende kunnen onttrekken
aan elk sentiment, dat nog in hem
moest zijn. hetzij nog uit de bezettings
tijd. hetzij uit de bevrijdingsroes?
Maar er was ook een groot voordeel
De tribunalen werkten niet met rech
ters. wier vak het is te veroordelen en
die in de loop der jaren eraan gewend
zijn geraakt straffen op te leggen
maar met mensen zo uit het leven.
MISDAAD EN MISDAAD
Wij hebben de tribunalen zien tas
ten naar de juiste maatstaven bij de
beoordeling van duizenden en duizen
den gevallen en gevalletjes. Wat was
de misdaad van een brood-NSB'er. die
lid van de partij was geweest, lid van
een paar nevenorganisaties, door zijn
lidmaatschap een onbenullig baantje
ergens gekregen had. dat hij tevoren
nooit had kunnen bemachtigen? Wat
was de misdaad van de vrouw, die be
gunstigend lid van de Germaanse SS
was geworden omdat haar man het,
was, en die de buurt was ingegaan
met de bus van Winterhulp? Natuur
lijk hadden zij aan de verkeerde
kant gestaan, al hadden sommigen dat
niet eens zo begrepen, maar hoe zou
den zij hun fouten moeten boeten?
TWEE MATEN?
Doch laten we Je duizend-en-één
gevallen niet opsommen. Er werd een
strafmaat voor gevonden, die vèr lag
beneden de maatstaven van een „bijl
tjesdag" en die toch voor velen hard
is aangekomen. Want vóór de oorlog
moest men een royale inbraak begaan
hebben om twee jaar in de gevangenis
te komen of abortus gepleegd hebben
met dodelijke afloop om een jaar te
moeten brommen, maar wie een jaar
of wat als politieke delinquent gezeten
heeft, is in ieder geval nog te rang
schikken onder de „lichte gevallen".
DES DOODS SCHULDIG
Ook bü de Bijzondere Gerechtsho
ven tastte men in het begin naar de
juiste strafmaat. Drie rechtsgeleerde
raadsheren en twee militaire rechters
stonden aanvankelijk voor de taak het
nieuwe strafstelsel, dat te Londen ont
staan was en opgesteld door mensen,
die de Duitse bezetting niet van nabij
hadden meegemaakt, toe te passen.
Men moest ook de doodstraf leren han
teren, die na meer dan vijftig jaar
weer in de Nederlandse strafwet inge
voerd was. Doodstraf voor treden in
vreemde krijgsdienst, voor hulpverle
ning aan de vijand en soortgelijke mis.
drijven.
Vroeg in de herfst van 1945 werd
reeds het eerste doodvonnis geveld.
Het betrof een landwachter, die vol
gens de maatstaven van een paar jaar
later een jaar of tien gekregen zou
hebben. De man zit nog, maar komt
binnenkort vrij. Nóg een doodvonnis
viel: wegens het verraad van twee
Joden, die niet uit Duitsland zijn te-
ruggekeerd. Later hebben we minder
zware vonnissen gezien voor mensen,
die wel een paar honderd Joden heb-
ben helpen arresteren. Als eersten
werden Blokzijl en Mussert geëxecu
teerd. Musserts gratieverzoek werd
juist afgewezen in de eerste bevrij
dingsherdenking.
Verkeerd geleid idealisme of waar
lijk landverraad? Men is de berech
ting begonnen met het plan om elk
geval op een goudschaaltje af te we
gen. Maar er waren te veel dossiers
en er kwamen onberekenbaar veel
verontschuldigingen van de zijde der
verdachten.
1001 .GEVALLEN.
Op de groene tafels der Bijzondere
Gerechtshoven is heel wat ellende en
vuiligheid uitgestald., die in de bezet
tingsjaren naar buiten toe nog niet
eens zo duidelijk gebleken was. Hoe
veel verraders heeft men niet in de
kraag gepakt om zich te verantwoor
den? Ook hier weer gevallen van wei-
Door
Mr dr K. W. P. Klaassen
nig betekenis en gevallen van ver
schrikkelijke omvang. Een juffrouw
die naar de Duitse politie liep, omdat
haar buurvrouw haar had uitgeschol
den. Een meisje, dat de Arbeidsbeurs
opbelde, nadat haar verloofde de ring
had teruggegeven. Maar ook de V-man
van de S.D., die zich binnendrong in
een illegale beweging om deze te doen
oprollen. Dan de V-lieden, die een
tientje ontvingen voor elke Jood, die
zij bij de Duitsers aanbrachten, en ver
der zij, die in opdracht van de Duit
sers zwarte handelaars in de val lok
ten. Met dit laatste voorbeeld raken
we nog een teer punt. want ook de
Nederlandse justitie streed in de be
zettingsjaren tegen de zwarte hande
laren en de clandestiene slachters en
er bestond zelfs, wat dit punt betreft,
een bepaalde samenwerking tussen Ne
derlandse en Duitse politie-instanties
Zouden we een grafische voorstel
ling willen maken van de door de
verschillende Bijzondere Gerechtsho
ven uitgesproken straffen voor onge
veer dezelfde feiten over de eerste jaren
van de bijzondere rechtspleging, dan
zou de lijn weerbarstig dartsen. De
eenheid in de straftoemeting is pas
gekomen, toen zich, vooral ook dank
zij het grote rechtsbewustzijn van de
Bijzondere Raad van Cassatie, een dui
delijk strafgemiddelde voor elk ver
grijp was gaan aftekenen. Statistieken
hadden het al geleerd: het ene Hof
strafte veel zwaarder dan het andere
Waar zulk een kloof overbrugd dien
de te worden, werd zij overbrugd. Een
in marmer gehouwen en met goud ge-
H.M. Koningin Juliana en de prinsesjes Beatrix, Irene en Margriet hebben
Dinsdagmiddag een officieus bezoek gebracht aan de bloemententoonstel
ling „De Keukenhof" te Lisse. De Koningin en de Prinsesjes wandelen over
een der rustieke bruggetjes van het uitgestrekte terrein.
schilderde spreuk in de grote zaal van
de Hoge Raad houdt het elke aanwe
zige altijd weer voor: Waar wat recht
vaardig is ontbreekt, begint de strijd.
Zo in het dagelijkse leven; zo in het
internationale gebeuren, vroeger, in
1940 en ook nu; zo ook in de recht
spraak.
INTERESSANTE PROEFNEMING.
Het is een interessante proefneming
geweest, de bijzondere rechtspleging
De Tribunalen waren een stap naar de
volksrechtspraak, de Hoven en Bij
zondere Raad werkte(n) deels met
niet-juristen maar militaire deskundi-
Hans Rauter tijdens het proces, dat met zyn doodvonnis eindigde.
gen. Dat waren de nieuwe snufjes
van de uit Londen meegebrachte nieu
we strafwetten. De nouveauté's heb
ben de verwachtingen niet beschaamd,
maar nu de Tribunalen er niet meer
zijn en men achte. de groene tafels
van de aanvankelijke Bijzondere Ge
rechtshoven nog alleen maar toga's
ziet en geen uniformen meer. is het net
of er niets veranderd is, alsof men
zich wel heel gemakkelijk weer heeft
aangepast aan de traditionele rechts
praktijk. En toch
Toch heeft de bijzondere rechtsple
ging ons over vraagstukken doen den
ken, waar we vroeger niet bij stil
stonden. Ze heeft ons ook leren inzien
dat minder in het leven axioma is dan
we dachten. Zo is bevel niet meer be
vel. De Duitser, die op nadrukkelijk
bevel van zijn meerdere een illegaal
doodschiet, krijgt levenslang. De poli
tieman. die het bevel uitvoert om Jo
den op te halen, handelt verkeerd. En
niet elk ambtelijk voorschrift en wet
telijke regeling behoefde neen. mocht
niet worden uitgevoerd.
GERUST.
Sommigen hebben de spot gedreven
met de bijzondere rechtspleging en
gezegd, dat ze bijzonder is omdat ze
bijzonder is. Anderen hebben in de
bijzondere rechtspleging geestelijke
rust gevonden, omdat zij zich verenig
den met de opgelegde straffen. Weer
anderen hebben telkens weer ontevre
den de publieke tribune verlaten of
hun krant neergesmeten als een von
nis niet streng genoeg naar hun zin
was uitgevallen. De tweede categorie
is ongetwijfeld de grootste en deze be
vat ook degenen, die hebben ingezien
dat.,,geen.advocaat zijn (vaderlandse)
plicht verzaakte als hij de strafzaak
van een politieke delinquent behan
delde gelijk zijn andere strafzaken. In
zoverre is dus de bijzondere rechtsple
ging bevredigend verlopen. Krasse uit
zonderingen daargelaten heeft de mas
sa de wonden in het verstoorde rechts
bewustzijn geheeld gevoeld.
Het Wereldgebeuren
Grootse herdenking van het 400-jarlg bestaan.
(Telefonisch van onze correspondente)
LONDEN, Dinsdag H.K.H. Prinses Irene zal op Zondag 23 Juli de eerste
steen leggen van de nieuwe Nederlandse kerk te Londen. Dit werd ons of
ficieel medegedeeld door ds. R. H. van Apeldoorn, predikant der Nederl.
Hervormde gemeente hier, die zojuist van een kort bezoek aan Nederland
is teruggekeerd. Naar verwacht wordt, zal H. M. Koningin Juliana even
eens bij de plechtigheid aanwezig zftn.
H.K.H. Prinses Irene, die op 31 Mei
1940 in de huiskapel van Buckingham
Palace gedoopt werd door wijlen ds.
J. van Dorp, staat ingeschreven in
het doopboek van de Ned. Hervormde
Kerk te Austin Friars, reden waarom
juist Zij de eerste steenlegging der
nieuwe kerk zal verrichten. Het zal
het hoogtepunt vormen van de vier
daagse herdenkingsplechtigheid hier
ter ere van het 400 jarig bestaan van
de Nederlandse kerk te Londen.
Zoals bekend werd de oude kerk,
die op 24 Juli 1550 door het Royal
Charter van Koning Edward VI aan
de Nederlandse Hervormde Gemeente
hier werd overgedragen, op 16 Octo
ber 1940 door een Duitse landmijn ge
heel verwoest. Het gebouw, dat uit
de 13e eeuw dateerde, zal op dezelfde
plek, te Austin Friars in het hart van
de Londense City, worden opgetrok
ken.
Omtrent de komende herdenkings
plechtigheden deelde ds van Apel
doorn ons de volgende bijzonderheden
mede.
Op 21 Juli wordt begonnen met een
grootse ontvangst in de historische
Guildhall, waaraan tevens een ten
toonstelling zal zijn verbonden van
oude documenten en kostbaarheden
van de Nederlandse kerk.
Op 22 Juli zal een diner plaats vin
den in de Grocers' Hall, eveneens een
oude gildezaal in de City, voor alle
buitenlandse afgevaardigden met hun
dames. Het diner, waaraan ook door
de Franse kerk te Londen wordt deel
genomen, is de voortzetting van een
traditie van vorige eeuwfeesten, aan
gezien ook de Franse kerk hier haar
ontstaan dankt aan het Charter van
Edward VI en zij tot aan het eind van
de 16e eeuw Austin Friars samen
met de Nederlandse gemeente ge
bruikte voor haar godsdienstoefenin
gen.
Op Zondag 23 Juli is er een herden
kingsdienst op het terrein van Austin
Friars, gevolgd door de eerste steen
legging voor de nieuwe kerk door H.
K.H. Prinses Irene. Na de dienst zul
len de leden van de gemeente zich
verenigen aan een maaltjjd en
des avonds zal er een avondvvyding
zyn in St. Diary's te Berkeley Square,
het kerkje dat sinds 1940 aan de
Nederlandse gemeente in bruikleen
is afgestaan.
Op 24 Juli zal een plechtige dank*
dienst worden gehouden in St. Paul's
Cathedral, waaraan zal worden deel
genomen door alle Engelse en buiten
landse Protestantse kerken, waarbij
in de eerste plaats de Franse kerk
te Londen te noemen is. De dienst zal
gedeeltelijk geleid worden door ds.
van Apeldoorn en gedeeltelijk door
de Dean van St. Paul's. Ook de aarts
bisschop van Canterbury zal aanwe
zig zijn.
Delegaties van alle Néderlandse
Protestantse kerken zullen hier tjj-
dens de vierdaagse herdenkingsplech
tigheden tegenwoordig zyn.
(Nadruk verboden)
Meer dan diamant.
Zaterdag 13 Mei a.s. herdenken de
heer A. G. Romberg en mevrouw C.
Romberg-de Vos te Delft, de dag.
waanpp zij 65 jaren geleden 'in het hu-
weli^; werden verbonden.
Belasting en afschrijving.
De minister van financiën heeft een
derde nota van wijzigingen ingediend
op he onwerp van wett ..Belasting
herziening 1950".
De gedachte om de vervroegde af
schrijving ook te doen gelden voor in
vesteringen, gecontracteerd in het tijd
vak 1 Juni 19491 Januari 1950, komt
de minister namelijk aanvaardbaar
voor. Vermeden dient echter te wor
den. dat de vervroegde afschrijving
zou cumuleren met de faciliteit van
onbelaste reservering over hetzelfde
tijdvak. Het verdient voorts naar het
oordeel van de minister geen aanbeve
ling deze vervroegde afschrijving te
doen gelden voor onbelangrijke inves
teringen in dat tijdvak.
Het echtpaar Ars-Wagenaar te Ove-
zande hoopt op 4 Mei zyn gouden
bruiloft te vieren. Beide zyn 75 jaar
oud en genieten nog een goede ge
zondheid.
Britse en Amerikaanse woordvoer
ders hebben de laatste dagen ge
tracht de verwachtingen, die aan
Duitse zijde werden gekoesterd met
betrekking tot de aanstaande con
ferentie der ministers van buiten
landse zaken der Grote Drie te Lon
den, wat in te tomen. Want de Duit
sers hadden zich in het algemeen
gekoesterd met de verwachting, dat
het gehele Duitse probleem nog eens
zal worden doorgenomen en dat niet
alleen de kans op herstel der een
heid, doch ook wijziging van het be
zettingsstatuut en een hele reeks
van detail-vraagstukken aan de orde
zou komen. Men hoopte bovendien,
dat spoediger dan in uitzicht was
gesteld het bezettingsregiem in het
Westen zou worden verlicht. De her
ziening van het bezettingsstatuut,
die naar wordt aangenomen o.m
tegemoet zal komen aan West-
Duitslands verlangen naar een zelf
standige buitenlandse politiek, moet
in de herfst van dit jaar geschie
den. In Bonn twijfelt men er niet
aan, dat men liefst terstond zijn di
plomatieke vleugels zou willen uit
slaan. De berichten die hebben ge
sproken van een Londens initiatief
om te komen tot een beëindiging van
de oorlogstoestand met West-Duits-
land, hebben de hoop op spoedige
beslissingen nog aangewakkerd.
Daarnaast menen buitenlandse
waarnemers in Bonn in de afwach
tende tactiek de regering maakt
generlei haast met Straatsburg
noch met de benoeming van haar
consulaire vertegenwoordigers de
toeleg waar te nemen en er op te
speculeren, dat de noodzaak van
West-Duitslands aansluiting bij West-
Europa zal nopen tot verdere con
cessies jegens de Duitse verlangens.
Van Britse en Amerikaanse zijde
nu heeft men getracht deze erg
hooggestemde verwachtingen wel
licht iewat kunstmatig opgevoerd
in de kiem te smoren; nog daar
gelaten, dat de voorbereidingen die
de deskundige adviseurs van de
„Grote Drie" op het ogenblik in
Londen treffen voor deze conferen
tie, zich beperken tot uitsluitend die
zaken, waarover reeds overeenstem
ming is bereikt, zoals dat officieel
verluidt.
Via de pers hebben de geallieer
den thans de opvatting van de
„Drie" de Duitsers onder ogen ge
bracht: Washington zou zich heb
ben aangesloten bij het standpunt
van de Britten en Fransen, dat West-
Duitsland eerst bewyzen moet ge
ven van zijn wil tot volledige samen
werking met het Westen vooraleer
verdere concessies in overweging ge
nomen kunnen worden.
Kanselier Adenauer heeft tijdens
zijn bezoek aan Berlijn het niet on
der stoelen en banken gestoken, dat
hij deze geallieerde opvatting laakt:
welke bewijzen zijn er nog nodig
zo vraagt, hij zonder blikken of blo
zen die zouden moeten aantonen
dat het de regering in Bonn geen
ernst is? Welnu, geallieerde kringen
in Bonn zeggen het duidelijk: een
spoedige aanvaarding van de uitno
diging van Straatsburg.
Adenauers aarzeling de beslissing
omtrent Straatsburg te nemen wordt
xn deze geallieerde kringen met een
duidelijk misnoegen opgenomen.
Achter zrjn argument om ook de
oppositie voor het besluit te wil
len winnen, ziet men de toeleg als
nog nieuwe toezeggingen van de
zijde der geallieerden los te krijgen.
Wat dan de verwachtingen om
trent bepaalde resultaten van de
aanstaande conferentie betreft, men
gelooft in geallieerde kringen, dat er
concrete beslissingen zullen genomen
worden op een drietal detailpunten.
In de eerste plaats koestert men
sterke hoon, dat het standpunt in
zake de Duitse scheepsbouw zal
worden herzien in die geest, dat de
Duitse werven ruimere mogelijkhe
den zullen krygen om voor export
te bouwen. Er zijn reeds enkele be
stelingen van het buitenland bij Duit
se werven gedaan. Men wacht
slechts op toestemming der gealli
eerden.
Ook het oude probleem van het
staalquotum zal waarschiinlijk weer
ter sprake worden gebracht.
Voorts zal de conferentie ook de
Duitse bevoegdheden tot het regelen
van het eigendomsrecht op de ko
len- en staalindustrie opnieuw onder
ogen moeten r.:;n, nu de Franse com
missaris zich met een veto tégen
deze bevoegdheid heeft verzet.
Protestantse kerken in Indonesië
krijgen geen subsidie meer.
De protestantse kerken in Indonesië
hebben van de regering van de R.I.S.
bericht ontvangen, dat aan deze ker
ken door de overheid geen subsidie
meer zal worden verleend.
De Protestantse gemeente in Indo
nesië telt vier kerken, nl. de Timorese,
de Menadonese, de Ambonnese en dè
zg. vierde kerk. Deze vierde kerk, of
ficieel genaamd Protestantse kerk in
Westelijk-Indonesië, telt onder haar
leden hoofdzakelijk Oost-Indonesiërs
en Nederlanders.
Vanzelfsprekend betekent deze maat
regel een harde slag voor de protes
tantse kerken hier te lande, doch aan
de andere kant, aldus ds. J.'c. E. Pik
predikant bij de protestantse kerk té
Soerabaja, in een onderhoud met Ane-
ta, komen we nu tot de gezonde toe
stand, dat de kerk zichzelf zal moeten
bedruipen. Die toestand is volkomen
normaal en indien de offervaardigheid
van de gemeenteleden groot genoeg is,
dan behoeft deze overheidsmaatregel
voor de Protestantse kerk ook geen
moeilijkheden op te leveren. Wat an
ders is het, dat het intrekken van de
subsidie op 'n zeer ongunstig moment
komt juist in een tijd, dat ailes veel
duurder wordt en de toekomst vooral
voor de vierde kerk, waarvan vele le
den repatriëren, zeer onzeker is. Dat
het mogelijk is dat de kerk op eigen
benen staat wordt o.a. bewezen door
de Gereformeerde gemeente te Soern-
baja. die niettegenstaande zij veel min
der lidmaten telt dan de protestantse
gemeente, reeds jaren lang zonder
steun van de overheid werkt.