PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Leopold kreeg ruim 57 procent
van de stemmen
Zware vliegramp in Wales eist
tachtia slachtoffers
Ai eerderheid voor de koning in
hei Vlaamse en minderheid in
hei Franse taalgebied
DE BILT
Verkiezingsdag in België
VOORSPELT:
Avro-Tudor-toestel stortte
neer na een mislukte landing
Vandaag
De Prins kreeg een schilderij
en „gouden vleugels"
Conferenties in Den Haag
CULTUREEL WERK IN DE
ZEEUWSE ARBEIDERSKAMPEN
192e Jaargang - No. 61
Dii-ectie: F van de Velde en F. B.
den Boer. Adj. W. de Pagter.
Hoofdred.: G. BallintJJn, Pl.verv.:
VV. Leertouwer en H. A Bosshardt.
ABONNEMENTSPRIJS 32 ct. per
-week; f 3.90 p. kw.; fr. p. p. f 4.15
oer kw Losse nummers 10 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Maandag 13 Maart 1950
ADVERTENTIEPRIJS: 18 ct. per
mm. Minimum p. advertentie 1 2.50.
Ingez. mededelingen dubbel tarief.
Kleine advertenties (max.8regels):
van 1—5 regels f 1.—. iedere regel
meer 20 cent. ..Brieven of adres
Bureau van dit blad" 25 cent meer.
Giro nr. 359300 P.Z.C., Middelburg.
Bur. Vlissingen Walstr. 58—60. tel. 2355. 4 lijnen (b.g.g. 2861 of 2160); M'burg Londense Kaai 29. tel. 2077 en 2924; Goes: L. Vorststr. 63. tel. 2475 (b.g.g. 2228); Oostburg: Pr. Mauritsstr. 12. tel. 102; Terneuzen: Bro uwerijstr. 2; Zierikzee: X. Bogardstr. C 160. tel. 26
Koning Leopold heelt volgens ds officiële einduitslag van de
volksraadpleging in België 57,68 der stemmen op zich verenigd,
enkele procenten minder dan het zich na de eerste tellingen liet aan
zien, minder ook dan de aanhangers van de koning verwacht hadden.
Uitgebracht werden 5.236.740 stemmen.
Blanco en ongeldig 151.477.
Ja-stemmen 2.933.382 (57,68
Neen-stemmen 2.151.881 (42,32
Van de 30 arrondissementen gaven 21 een meerderheid voor Leo
pold te zien, van de 9 provincies 7. In de Vlaamse gebieden was het
percentage gemiddeld 72, in de Waalse gebieden daarentegen tus
sen de 30 en 40 In Brussel 48,1.
ENKELE CIJFERS
De eerste uitslagen kwamen voorna
melijk uit de Vlaamse gebieden, het
geen een wat geflatteerd beeld gaf van
de mogelijke meerderheid voor de ko
ning.
Minister de Vleeschauwer verklaar
de een uur na middernacht, dat hij re
kende op 60%. Spaak beperkte zich
tot het uitspreken van de prognose,
dat Leopold zijn limiet van 55% met
enkele procenten zou overschrijden...
Op een gegeven ogenblik gaf de ther
mometerstand over de 60% aan. Daar
na kwamen echter weer meer Waalse
arrondissementen binnen, waardoor 't
percentage naar beneden schommelde.
De Belgische radio-omroep gaf tus
sen vele gramofoonplaten slechts spo
radisch uitslagen door; alleen van de
officieuze cijfers van de arrondisse
menten. en dat op strikt onpartijdige
toon. Uitslagen van afzonderlijke ge
meenten werden niet omgeroepen. Om
2.35 bracht radio-Brussel de officiële
einduitslag voor liet gehele land.
Ruim een half uur tevoren was de of
ficieuze uitslag doorgeseind.
De resultaten in de afzonderlijke
provincies waren;
Antwerpen 68% ja, 32% neen; Oost-
Vlaanderen 71.8%, 28.2%; Brabant 51.1%
48.9%; Luxemburg 67%, 43%; Luik
41.8%, 58.2%; West-Vlaanderen 74.7%,
25.3%; Henegouwen 35.9%, 64.1%; Na
men 53%, 47%; Limburg 83.4%, 16.6%.
Hieronder nog de getallen van en
kele arrondissementen.
Turnhout 84.4% ja; Brugge 72.5%;
Gent 70.6%; Mechelen 69.9%; Charle
roi 32.9%; Oostende 73%; Kortrijk
70.2%; Luik 34.7%; St. Niklaas 77.7%;
Kassei 82.6%; Nyvel 37.6%; Tongeren
84.3%, Leuven 66.3%; Doornik 43.5%;
Antwerpen 63%; Dinant 69.7%; Ype-
ren 76,1%; Roesselare 84.7%.
De-resultaten voor de drie taalge
bieden waren:
Vlaanderen ongeveèr 73%
Wallonië ongeveer 42%
Brussel ongeveer 48%
De Belgische ministers zullen van
ochtend in kabinetszitting bijeenko
men. Dinsdag zal premier Eyskens
naar Genève vertrekken om met de
koning de uitslag van de volksraadple
ging te bespreken.
(Van onze speciale verslaggever.)
BRUSSEL, Zondagnacht.
Terwijl de vooravond van do grote
dag der volksraadpleging in tal van
Belgische plaatsen rustverstoringen
bracht, is de stemdag zelf volkomen
emotieloos geweest. In de morgen
uren togen de Belgen in alle kalmte
ter stembus. Het regende natuurlijk
strooibiljetten en de gevels en liet
plaveisel waren nog eenmaal vol met
leuzen geplakt, maar om één uur
was alles achter de rug en had men
tot diep in de avond de tijd om op
de uitslag te wachten.
De regering was overigens be
zorgd genoeg voor ordeverstorin
gen. Nog nooit is er in België zo
veel politie op do been geweest en
als reserve had men bovendien troe
pen in de kazernes geconsigneerd.
Het waren overbodige maatre
gelen: de Belgen stemden en daar
mede is alles gezegd.
Nu wij dit schrijven is de uitslag
bekend. De Koning heeft ruim 57
procent van de stemmen gekregen.
WISSELEND WEER.
Geldig tot Maandagavond
Wisselend bewolkt met plaatselijk
enkele buien. Matige tot vrij krachti
ge, rond de Waddenzee krachtige tot
harde, wind tussen Noord en West.
Ongeveer dezelfde temperatuur.
In de straten van Antwerpen en
Brussel is het vanaf vyf uur in de
middag drukker geweest, dan op
normale Zondagen. De kranten ma
ken echter geen werk van de stem
ming. Nergens hoort men luidspre
kers, nergens is er een lichtkrant te
zien. De Belgen zijn een volk van
cafébezoekers en wie weten wil, hoe
het verloop van het bekend worden
der uitslagen is, die moet het café
in. Daar galmen de luidsprekers en
daar zitten de Belgen en volgen het
nieuws.
Zijn de Koningsgezïnden verheugd,
zo verheugd, dat zij demonstratief
aan hun blijdschap uiting geven?
Zijn de tegenstanders van de Koning
verslagen? Zitten zij bij de pakken
neer
ZORG IN HET LAND
VOOR ALLES.
Neeu. Het merkwaardigste van
deze stemdag is, dat iedereen slechts
bezorgd is.
VoIgH de gesprekken In de eafé's.
Luister naar wat de groepen men
sen op straat elkaar te zeggen heb
ben.
Men verwacht moeilijkheden. Als
de Koning terug wil keren met zjjn
57 procent en de socialisten houden
vast aan hun opvatting, dat Leopold
66 procent had moeten hebben om
terug te kunnen keren? Wat dan?
De communisten hebben aan de
propaganda-actle nauwelijks deelge
nomen. Als zij nu plotseling een
campagne tegen de Koning begin
nen, wat dan?
Als de socialisten, zoals zij ge
dreigd hebben, actie-comité's de
straat op sturen en als de commu
nisten daar tegenin gaan, als de te
genstellingen in het parlement nog
meer verscherpt worden! Het is dui
delijk dat België dan moeilijke tij
den te wachten staan.
Maar ook zonder dat wordt de si
tuatie moeilijk genoeg. Want nu de
Incidenten.
Zoals gezegd kwam het aan de
vooravond van de stemming nog tot
Incidenten. In hevige gevechten van
de nacht van Zaterdag op Zondag
werd een 20-jariee student te Brussel
overreden door een vrachtauto, toen
de demonstranten bij het naderen van
de politie op de vlucht gingen.
De voorstanders van 's Konings te
rugkeer gebruikten brandende pijlen
om een reusachtig bord voor het so
cialistische partij-hoofdkwartier te
Brussel, waarop de Belgen werd aan
geraden „neen" te stemmen, in brand
to steken.
In Luik kleedden Leopoidisten zich
in Amerikaanse legerkleding en hel
men en voerden een krachtige eensge
zinde aanval uit op het hoofdkwartier
van de socialistische partij aldaar.
Hun tegenstanders maakten zich
meester van een van hun jeeps,
gooiden deze omver en ranselden de
inzittenden af.
Te Kortrijk in West-Vlaanderen wer
den twee anti-Lcopoldisten zo zwaar
mishandeld, dat zij in ernstige toe
stand in een ziekenhuis moesten wor
den opgenomen. Te Roesselaere werd
een Leopoldist, die met anderen een
aanval op het hoofdkwartier van de
socialistische partij deed, door de ver
dedigers met een biljartkeu ernstig
toegetakeld.
KONINKLIJKE STEMMEN
Een der eersten, die Zondagochtend
hun stem uitbrachten was de 73-jarige
Koningin Elisabeth, de moeder van
Koning Leopold, die vrijwel onopge-
gemerkt het stemlokaal binnenkwam.
Konings Leopolds dochter daarente
gen, de 22-jarige prinses Josephine
Charlotte, die even later in het zelfde dronken.
lokaal haar stem uitbracht, ontving 'n
overdonderende ovatie.
Een koor van stemmen, die onafge
broken „Leopold, Leopold" riepen,
begeleidde baar op haar tocht naar
de stembus en hoog boven haar hoofd
schreef een vliegtuig „Oui ja" in
de lucht
GEEN COMMENTAAR
Koning Leopold zelf kon in zijn vil
la aan het meer van Geneve weinig
meer doen dan rusteloos door zijn Ka
mer op en neer lopen, terwijl hij op
berichten uit Brussel wachtte.
De Koning weigerde heden elke com
mentaar. Journalisten en persfotogra
fen werden niet toegelaten. Hij heeft
echter reeds meegedeeld, dat hij op de
troon zal terugkeren, wanneer meer
dan 55 procent van de Belgen ..ja"
zou stemmen.
De socialisten zijn echter van me
ning, dat de Koning niet zonder twee
derden meerderheid kan terugkeren.
De uiteindelijke beslissing berust bij
het parlement.
Het Belgische kabinet zal heden bij
eenkomen en Dinsdag zal premier
Eyskens een onderhoud met de Ko
ning hebben.
Spijbelend jongetje raakte
te water en verdronk.
Zaterdagmiddag is uit het Noord-
Hollands Kanaal in Amsterdam het
stoffelijk overschot van een achtjari
ge schooljongen opgehaald, die met
een vriendje had gespijbeld'en in de
omgeving van het kanaal was gaan
spelen. Hij is te water geraakt en ver-
Tijdens zijn bezoek aan Washington heeft Z. K. H. Bring Bernhard de
lunch gebruikt by president Triunan. By aankomst drukt de president
de Prins hartelijk de hand.
Nieuwe bestuursleden in de
Nederlandse Vakcentrale.
In een Zaterdagmiddag te Utrecht ge
houden buitengewone algemene ver
gadering van de Nederlandse Vakcen
trale is een nieuw bestuur gekozen.
In de plaats van de afgetreden voor
zitter H. B. Berghuis (Utrecht) is be
noemd de heer A. F. W. Spanbroek
uit Den Haag. In de andere bestuurs
functies werden gekozen de heren J.
Nowee (Den Haag), A. J. Veerman
(Klundert), R. Rechtuiy (Enschede)
en J. H. Kreulen (Rotterdam).
Koning gewonnen heeft, al is het dan
ook met minder dan velen van zijn
aanhangers verwacht hadden zij
rekenden op 70 en zelfs meer pro
cent der stemmen is de positie
der regering moeilijker dan ooit, en
menige Belg vraagt zich af, waar
het heen moet.
Zy zitten In lnm eafé's en luiste
ren naar de luidsprekers. Zij volgen
het nieuws, gelaten en bezorgd.
Buiten flitsen in Brussel en Ant
werpen de lichtreclames uit en aan.
In de straten blijft het ook na mid
dernacht nog druk.
De volksraadpleging is achter de
rug. Het volk heeft gesproken. Nu
kan het politieke spel opnieuw be
ginnen
Persoonlijke tragedie voor Bennett, de pleitbezorger van
het Tudor-type.
Gióot-Brittannië is Zondag getroffen door de zwaarste vliegramp in
de geschiedenis van de luchtvaart. Een „Avro Tudor 5"-toestel met een
bemanning van vyf koppen en 78 passagiers aan boord stortte neer op
een stuk land bij het dorp Singgenston op 25 km. afstand van Cardiff in
Wales.
Tachtig inzittenden kwamen hierbij om het leven. De passagiers wa
ren bezoekers van een Zaterdag te Belfast gespeelde rugby-wedstryd
IerlandWales, die huisswaarts keerden. Het toestel was speciaal voor
deze vlucht gecharterd. Het had slechts accommodatie voor 72 passagiers.
i het ontbreken van voldoende be
trouwbare verklaringen er waren
geen overlevenden niet tot een
uitspraak komen. De „Tudor 4", het
type van de verongelukte machines
mocht echter niet meer voor pas-
pagiersvervoer gebruikt worden.
Bennett, die de Tudor-toestellen
bleef verdedigen, kreeg begin 1948
ontslag bij zijn maatschappij op
grond van „meningsverschillen over
beleidskwesties."
Hij richtte de charter-maatschap
pij „Fairflight Ltd." op en maakte
meer dan driehonderd vluchten in
het kader van de luchtbrug naar
Berlijn. Later exploiteerde hij een
bloeiende luchtlijn tussen Yemen en
Israël, ook met Tudors.
Volgens ooggetuigen wilde het
toestel op het vliegveld Landow bij
Cardiff landen. Het miste echter de
landingsbaan, trachtte weer te stij
gen doch sloeg toen in de lucht over
de kop en stortte neer. Het vloog
niet in brand.
Twee overlevenden strompelden
naar een nabijgelegen boerdery.
Ogenblikkelijk kwamen van over
al uit de omgeving ambulances naar
de plaats van de ramp, zestig in to
taal. Zes ernstig gewonden wist men
levend uit het wrak te halen doch
vijf van hen overleden later. De lij
ken der omgekomenen werden in 'n
nabijgelegen post van de R.A.F. en
in de plaats Cowbridge opgebaard.
Volgens een ooggetuige stopten de
motoren voordat het toestel met de
neus naar beneden omlaag stortte.
DE TUDORS.
De ramp betekent een persoonlij
ke tragedie voor de vice-Iuchtmaar-
sclialk D. C. T. Bennett, vroeger
hoofd van de British South Ameri
can Airways en leider van de Britse
padvinder"-luehtmachtgroep in de
oorlog.
Bennett heeft zich steeds opge
worpen als een vurig pleitbezorger
van de Tudor-toestellen, tegenover
degenen, die geen vertrouwen in dit
type hebben.
De controverse over de betrouw
baarheid begon in Augustus 1947,
toen de „Star-dust", een Tudor-ma-
chine op een vlucht van Londen naar
„Johan van Oldenbaraevelt"
vertrekt toch Dinsdag.
Het herstel van de schade aan de
„Johan van Oldenbarnevelt", aan
boord waarvan Zaterdagmorgen een
brand woedde, is met kracht ter hand
genomen. Alle by het herstel betrok
ken Amsterdamse bedrijven hebben
hun volle medewerking verleend om
de „Johan van Oldenbernevelt" tijdig
voor vertrek gereed te maken. De
werkzaamheden zijn reeds zover ge
vorderd, dat het zeker is. dat het schip
op de vastgestelde tijd, Dinsdag om 13
uur, uit de Amsterdamse haven naar
Djakarta kan vertrekken.
Santiago verongelukte. Elf slachtof
fers waren hierbij te betreuren. De
oorzaak kon niet worden vastgesteld.
Daarna verongelukte de „Star Ti
ger" met 31 mensen aan boord op
een vlucht naar Zuid-Amerika begin
1948. Een jaar daarna verdween 'n
derde „Tudor" met twintig personen
op mysterieuze wijze. De ingestelde
commissie van onderzoek van het
ministerie van luchtvaart kon door
Koningin en Prinsesjes
komen Dinsdag thuis.
Naar wij vernemen zal Hare Majes
teit Koningin Juliana met haar diie
dochtertjes in de loop van Dinsdag in
het vaderland terugkeren.
is het vijf jaar geleden, dat Ko
ningin Wilhelmina in Eede na
de bezetting in het vaderland te-
rugkeerd.
„Dat zullen ze thuis leuk vinden".
Tijdens een ontvangst door de Ne
derlandse ambassadeur in Ottawa, dr.
van Royen en mevrouw van Royen
werd Prins Bernhard een schilderij
aangeboden van de Brabantse schil
der Peter van den Braken, die zich
onlangs te Ottawa gevestigd heeft.
„Dat zullen ze thuis leuk vinden", zei
de Prins.
Prins Bernhard zijn een paar gouden
vleugels, zoals die door onderscheiden
militaire vliegers op hun gala-tenue
worden gedragen, door de Koninklij
ke Canadese Luchtmacht aangeboden.
De Prins ontving deze hoge onder
scheiding van vice-luchtmaarschalk
A. L. James, waarnemend chef van de
generale staf van de Canadese Lucht
macht. Zij werd hem aangeboden op
een noenmaal, dat werd gegeven na
afloop van demonstraties met Canade
se. door straalmotoren aangedreven
gevechts- en transportvliegtuigen.
De derde v ergadering van het At
lantische defensie-comité zal op 1
April 1950 plaatsvinden in Den Haag,
waar op uitnodiging van de Neder
landse regering de ondertekenaars
van het Atlantisch pact bijeen zullen
komen.
De vergadering van de twaalf minis
ters van Defensie, onder voorzitter
schap van de Amerikaanse minister
van defensie, Louis Jonhson, zal wor
den gehouden opdat het defensie-co
mité zich op de hoogte kan stellen
van hetgeen tot dusverre in het kader
van het Atlantisch pact tot stand
werd. gebracht.
Deze maand zullen bovendien in
Den Haag twee andere belangrijke
bijeenkomsten worden gehouden over
aangelegenheden betreffende het At
lantisch pact.
Generaal Omar Bradley, voorzitter
van de Amerikaanse verenigde chefs
van staven, heeft het Atlantisch mili
taire comité bijeengeroepen voor een
vergadering op 28 Maart 1950. Dit co
mité, waarin elk land door een staf
chef is vertegenwoordigd, zal de re
sultaten van het werk der regionale
groepen in beschouwing nemen.
Óp 24 Maart 1950 zal de Atlantische
militaire voorzieningsraad in Den
Haag vergaderen, onder leiding van
E. Howard, voorzitter van de bewape-
ningsraad.
Sportbeoefening wordt door tal van factoren bemoeilijkt.
Toneelopvoeringen slaan i
Eerst thans heeft de C.C.C.A. de
Centrale commissie voor cultureel
werk in de arbeiderskampen haar
jaarverslag over 1948 gepubliceerd.
Hierin wordt een uitvoerig overzicht
gegeven van 't cultureel werk en aan
getoond, dat dit waarlijk vruchten
kan dragen. Hoewel niet alle pogin
gen om de arbeiders meer te bieden
dan louter wat amusement zyn ge
slaagd, ziet de commissie toch met te
vredenheid op 1948 terug, niet in de
laatste plaats om wat in da Zeeuwse
kampen kon worden verricht.
Aan de bevordering van de huis-
vlij tbeoefening als vorm van zelf
werkzaamheid werd grote aandacht
besteed. Incidentele pogingen op dit
gebied (de vervaardiging van speel
goed in Zeeuwse kampen) hadden
reeds tot gunstige ervaringen geleid.
In het algemeen is het wenselijk, dat
dit werk onder leiding geschiedt. Men
denkt daarbij aan de tekenlessen, die
in een det Vlissingse kampen door 'n
aantal arbeiders werd gevolgd en die
op hun beurt weer een gevolg waren
van de stimulerende werking, die uit
ging van de reizende tentoonstelling
van grafische kunst.
De vele mutaties onder de arbeiders
slaagde er echter in interesse te wek
ken voor een schilders-vakcursus in
Middelburg en Vlissingen. Leerkrach
ten van het Nijverheidsonderwijs ga
ven lessen in letters zetten, reclame
schilderen, materialen-kennis, hout
en marmerbewerking. De cursisten
betaalden zelf het lesgeld; voor aan
schaffing van het materiaal behoefden
zij echter niet te zorgen. Tegen de
verwachting in trokken lezingen over
onderwerpen van vaktechnische aard
weinig belangstelling. Lezingen over
algemene onderwerpen mochten zich
daarin echter over 't algemeen wél
verheugen.
De prov. commissies Zeeland en N.
Brabant gingen voort met de uitgave
van een maandelijkse kampkrant. Ge
bleken is, dat deze vorm van contact
tussen de commissie en de arbeiders
uitermate vruchtbaar is.
TONEEL EN FILM
In Zeeland werd bij de vertoning
van films doelbewust gestreefd naar 'n
zeker evenwicht in de programma's
tussen ontwikkeling en louter ont
spanning. De Zeeuwse kampen had
den in totaal 20 bibliotheken met 1650
boeken. Het jaarverslag maakt ten
slotte, handelende over de toneelop
voeringen, melding van verheugende
resultaten:
„Over ernstige stukken wordt vaak
nog maanden nagepraat. Persoonlijk
contact met de toneelspelers wordt
door de arbeiders op zeer hoge prijs
gesteld. Jan Lemaire bijv., liet dik
wijls niet na om na afloop van de
voorstelling nog uren met een groepje
arbeiders te spreken over het stuk in
kwestie en over het torteel in het al
gemeen. Dat een stuk als Shake
speare's ..De getemde feeks" het
vormen echter een belemmering voor
de rustige ontplooiing van de cultu
rele werkzaamheid. Dit geldt ook
voor de sport. In 1947 werden aan de
P.C.C.A. Zeeland sport- en spelleiders
verbonden doch de resultaten waren
ondanks de veelal lofwaardige be
moeiingen niet bevredigend. Van con
tinuering hunner aanstelling werd dan
ook afgezien. Toch bleek het mogelijk
hier en daar incidenteel iets te orga
niseren. Op zoek, naar een meer be
vredigender regeling besloot de C.C.C.
A. aan de prov. commissie-Zeeland te
adviseren op beperkte schaal plaatse
lijke onderwijskrachten aan te trek
ken. die enige uren per week 's avonds
leiding zouden geven aan de sportbe
oefening,
GEEN RESULTATEN
Ook deze proef heeft geen resultaten
opgeleverd, die tot voortzetting aan
moedigden. De arbeiders hebben
trouwens weinig tijd voor sport be
schikbaar en ook de vermoeiende ar
beid staat een geregelde sportbeoefe
ning in de weg.
In Middelburg gaf een plaatselijke
vereniging gelegenheid tot training in
een harer lokalen. Er werden zwem
wedstrijden in het kanaal door Wal
cheren georganiseerd en hier en daar
in Zeeland werd ook gebokst en ge
worsteld.
Voor het volgen van vaktechnische j poed deed moet zeker ten dele wor-
eur nissen bleek weinig belangstelling i Jen toece-rchreven aan dit persoonlijk
te bestaan. De commissie in Zeelandcontact'
