Louisiana Story
Nieuwlichters hoofdkwartier
te Saint Germain des Pres
Zeeuwse Almanak
DE NED. HERVORMDE KERK EN
HET I.K.O.R.
ZATERDAG 25 FEBRUARI 1950
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Literaire kroegjes en wonderlijke zazous
Jean Paul Sartre en zijn opzichtig geklede discipelen.
(Van onze correspondent)
PARIJS, Februari Wanneer de beroemde Franse schryver Jean Paul
Sartre, tier maal achtereen in hetzelfde Parijse cafétje een kopje koffie
gaat dringen, dan is er 'n nieuwe existentialistische kroe gontstaan. Een
man als Sartre is namelyk in Parjjs zo populair, dat iedereen hem zien wil.
Wanneer men hem dus een paar maal achtereen achter eenzelfde tafeltje
heeft gesignaleerd, dan komt dat cafétje plotseling in de mode. De bewon
deraars van Sartre trekken er heen om de meester eens in levende iy*ve te
mogen aanschouwen; de buitenlandse touristen, die 'n echte Parijse exis
tentialistische kroeg willen zien, worden er heen gestuurd en de kastelein
maakt door die aanwezigheid van Sartre plotseling gouden zaken. Maar de
Paus van het exestentialisme, zoals men Sartre noemt is, ondanks zyn be
roemdheid, een eenvoudige man gebleven ,die van al die belangstelling he
lemaal niet houdt. Daarom wisselt hy regelmatig van stamkroeg, hetgeen
maakt, dat er in 't goede Parys nu enkele dozijnen z.g. existentialistische
kroegjes zyn aan te wijzen.
Want ook al is Sartre al in geen
weken meer aan zijn tafeltje gesigna
leerd, toch blijven de belangstellenden
aanstromen. Zo heeft Jean Paul Sar
tre in korte tijd een hele nieuwe wijk
in de mode gebracht, te weten Saint
Germain des Pres aan de linker oever
van de Seine. Nadat in 1920 Mont-
martre in de mode gekomen was,
voor de laatste wereldoorlog door
Montmartre opgevolgd, trekt nu deze
wijk de meeste vreemdelingen.
Jean Paul Sartre woont al maan
denlang in een andere buurt van Pa
rijs, waar een van zijn bewonderaars
hem een pracht van een huis heeft
aangeboden, maar Saint Germain des
Pres heeft de naam „de hoofdstad
der existentialisten" gekregen en wie
een bezoek aa Parijs brengt, gaat toch
ook zeker een avond doorbrengen in
een van die z.g. existentialistische kel
ders.
Jean Paul Sartre is een groot schrij
ver en ook al houdt men misschien
niet van zijn ideeën, dan moet men
toch zijn directe stijl en de atmosfeer,
die hij weet te scheppen bewonderen.
Zijn boeken zijn in alle talen ver
taald en worden bij honderdduizenden
verkocht. Hij heeft het existentialisme
niet uitgevonden, maar hij heeft de
leer nieuw leven ingeblazen en haar
over de gehele wereld bekend ge
maakt. Om de figuur van Sartre en
zijn werk wordt in Parijs een gewel
dig poehah gemaakt, maar de schrij
ver zelf voelt voor al dat geschreeuw
■niet veel en hij leeft teruggetrokken
in een groot appartement, waar hij
veel en hard werkt. Maar het onge
kende succes van zijn ideeën en zijn
boeken heeft er toe geleid, dat hij
'omzwermd wordt door een hele exis
tentialistische school. Men doet er
echter goed aan deze school niet met
de schrijver te vereenzelvigen.
VREEMDE DISCIPELEN.
Want. enkele uitzondering daarge
laten, zijn al die honderden jonge
mensen, die zich existentialist noe
men, eigenlijk alleen maar wonder
lijke kwanten, die zich vreemd kleden
en kappen, die veel in de kroeg zit
ten en daar veel spectakel maken,
maar hun eerste regel moeten zij vaak
nog schrijven en de moeilijke psycho
logische werken van Sartre hebben
zij nauwelijks gelezen. De jongens
dragen meestpl een z.g. Zazou-hoofd,
dat wil zeggen, dat hun gehele sche
del van hun voorhoofd tot hun nek
bedekt is'met een overal twee cm.
dikke laag haar. Zij hebben ietwat
opzichtige Schotse hemden aan, geen
das, een ietwat korte, nauw toelopen
de broek en schoenen met geweldige
dikke zolen. De meisjes hebben lang
haar, dat de indruk moet maken
nooit gekamd te worden en voorts
ook het Schotse hemd en de „swing
broek". Zo kan je ze dan vooral tegen
een uur of zeven 's avonds in de
existentialistische kroegen, zoals Flo
re, Les Deux Magots enz. zien zitten
FIETSEN
Het vierjarige kind, zei: Mamma,
mag ik nog even fietsen?
Dat kun je nog niet! zei de moe
der, maar de dreumes beweerde het
tegendeel en even later reed het hum
mel glorieus op de fiets van een buur
kind voorbij, staande op de trappers,
omdat het zadel onbereikbaar hoog
zat.
En toen herinnerde ik me mijn
jeugd, waarin mannen hun vrouw op
een fiets hesen, hun rechtervuist ste
vig om de zadelpen geklemd en zich
in stille buitenwijken het asthma
renden om het evenwicht van hun
wederhelft, die fietsen leerde, te be
waren. Soms helde het vrouwmens
over naar links. Dan werd het man
netje practisch verpletterd. Soms hel
de ze naar rechts en dan scheelde het
een haar, of hij werd de lucht in ge-
slingerd.
Dat was in de dagen van de paar
dentram, waarin fietsen nog een kunst
was. In Middelburg heeft de Fongers-
agent toen, zo verzekeren oudere be
woners van de Zeeuwse hoofdstad,
een heuse Jietsmanège" geëxploi
teerd. Als je een fiets kocht, kon
je in de manege leren hoe je het ve
hikel berijden moest...
Tegenwoordig gaat dat anders. Als
ze een jaar oud zijn, krijgen de kin
deren een step. Zet je ze een jaar la
ter op een tweewieler, dan rijden ze
weg alsof het de gewqonste zaak van
de wereld is. En als het zo door gaat,
wordt het fietsen misschien nog eens
een aangeboren handigheid
En toch zat er wel wat in die ouwe,
die goeie ouwe tijd. Vraag nu een
man eens om een driekwartier naast
zijn fietsende vrouw te gaan hollen'.
discussiëren. Waar zij van leven, is
meestal een groot raadsel en ofschoon
de meeste verklaren boezemvrienden
van Sartre te zijn, hebben zij de
meester waarschijnlijk hoogstens eens
een keertje gezien.
DE KELDERS.
Na het diner treft men die hele vro
lijke existentialistische bende aan in
de z.g. existentialistische kelders. Die
kelders van Saint Germain des Pres
zijn de laatste jaren zeer in de mode
gekomen. Het zijn kleine dansgelegen
heden, vaak onder de grond, waar
meestal al een bekend New Órleans-
orkest zit en waar je dan deze won
derlijke. volkomen vrijgevochten jon
gens en meisjes op de meest zotte ma
niet met elkaar kunt zien „swingen".
Dat is overigens een aardig gezicht en
wanneer U eens in Parijs bent, dan
kan ik U toch aanraden eens een
avond naar zo'n kelder te gaan. Niet
alleen dat u er die wilde, na-oorlogse
Parijse jeugd eens in haar element
kunt bekijken, maar in de bekendste
kelders kunt U vaak ook de beroemd
ste filmsterren, schrijvers enz. ont
moeten. Orson Welles komt er gere
geld en al de groten van Hollywood,
die naar Parijs trekken, brengen toch
een avond in Saint Germain des Pres
door. Het is er meestal erg warm
omdat er ook voor de betrekkelijk
Sporikampioenen doen aan
hersengymnastiek.
In de A.V.R.O.-studio te Hilversum
hebben dertien nationale sportkam-
pioenen elkaar enkele dagen geleden
ontmoet, om de strijd aan te binden
niet op „hun" terrein, dat van de
sport, maar in een hersengymnastiek -
wedstrijd. Deze zal Zondagavond om
9.15 uur worden uitgezonden.
De twee ploegen zijn als volgt sa
mengesteld: de dames Fanny Blan-
kers-Koen (athletiek) en Irma Schu
macher (zwemmen) en de heren D.
Esser (hockey), E. Kruithof (paar
densport). dr. A. C. van Swoll (ten
nis) en H. Faanhof (wielrennen). Zij
behoren allen tot de „buitensport
ploeg" en zij krijgen tegenover zich
de ..binnensport-ploeg", bestaande uit
mevr. Fenny Heemskerk (schaken)
en de heren K. de Ruiter (biljarten),
A. Montfoort (sabelschermen), dr. M.
Euwe (schaken), Cor du Buy (tafel
tennis), Luc van Dam (boksen) en
B. Charité (gewichtheffen).
kleine ruimte veel te veel mensen zijn
de rook kun je er snijden en u doet
het beste niet uw Zondagse pak aan
te trekken, want er mag nog wel eens
een glaasje rode wijn over uw broeks
pijpen worden uitgegooid. Er zijn
vaak aardige chansonniers, die realis
tische liedjes van Prevert. of ook van
Sartre zingen en alles bij elkaar is
er in die kelders een sfeer ontstaan,
die heel wonderlijk is en die je waar
schijnlijk nergens anders ter wereld
aantreft.
Uit dit alles blijkt wel, welk een
geweldige invloed een man. in dit ge
val Sartre, op het dagelijkse leven
van een stad als Parijs kan uitoefe
nen. En ofschoon het geheel misschien
wel een beetje snobistisch aandoet,
toch is dit een bewijs van de grote
rol die de kunst en de kunstenaars
in Frankrijk spelen. Met Picasso is
dat hetzelfde. Hij is een paar jaar
geleden in een klein onbekend stadje
in Zuid-Frankrijk. Vallauris geheten,
gaan wonen. Nadat hij zich daar ge
vestigd had, om zich met de potten
bakkerij te gaan bezighouden, is dit
stadje in heel de wereld beroemd ge
worden. De touristen uit dozijnen ver
schillende landen trekken er heen in
de hoop. dat zij de grote schilder eens
zullen zien. de hotels in het voor die
tijd practisch dode stadje zijn dage
lijks vol. de handel bloeit op en er
wordt overal goed geld verdiend. En
dit allemaal door de komst van een
man.
Ik zou niet weten, welke Neder
landse schilder of schrijver in staat
zou zijn het leven van een heel stad
je of van een hele wijk zo ingrijpend
te veranderen en wel alleen door er
te gaan wonen.
(Nadruk verboden.).
Woning met handgranaat
verdedigd.
Zekere H. had in de Zandstraat on
der de gemeente Halsteren 'n woning
betrokken zonder daartoe de vereiste
vergunning te hebben verkregen. Hem
werd dan ook gelast de woning te ver-
laten, maar daaraan gaf hij geen ge
hoor, zodat tot ontruiming der woning
moest worden besloten. Toen echter
twee leden van de rijkspolitie, verge
zeld van de gemeente opzichter en
twee gemeentewerklieden, ter plaatse
verschenen, bleek H. niet zo gemakke
lijk bereid om de „vesting" te verla
ten. Hij was namelijk gewapend met
een handgranaat waarvan hij de pen
uittrok en met de hand op de handle
in zijn zak wachtte hij de zaken rus
tig af. Door tactisch optreden wist de
politie echter het gevaarlijke instru
ment machtig te worden zonder dat 't
onheil had kunnen aanrichten en H.
zijn voornemen ten uitvoer had kun
nen brengen. Eerst toen de „wapenen"
onschadelijk waren gemaakt werd tot
ontruiming overgegaan.
Sleuteldrama in Den Haag.
Een bewoner van Antwerpen, die
in Den Haag vertoefde, besloot de
meeuwen bij de Hofvijver brood te
voeren. Hij tastte in zijn zak maar
wierp ongelukkigerwijs zijn sleutelbos
in het water. Een man van de ge
meentereiniging zou hem helpen om
de sleutels op te vissen, doch toen
deze zich voorover boog, voegde zich
een grote sleutel van een reinigings-
post bij de sleutels van de Belg
Do Antwerpenaar vertrok naar
België, waar hij tot zijn verras
sing de sleutels, netjes schoonge
maakt, terugontving. De sleutel van
de gemeentereiniging ligt nog steeds
op de bodem van de vijver.
De temperatuur in Nederland moge de naderende lente aankondigen, in
Noorwegen is het nog steeds gezond, winters weer.
De sneeuwpret duurt nog volop voort, zoals deze foto uit. het Hoge
Noorden toont.
Stemmen uit de Kerken
Generale Synode bestendigt de oecumenische
samenwerking in Radio-aangelegenheden.
De vorige week hebben de dagbladen verslagen gebracht van verga
deringen van de Synode der Ned. Herv. Kerk. Daarin hebben we o.a. kun
nen lezen dat de Synode zich met algemene stemmen aansloot by de
radio-motie van 29 Oct. 1946. Zij heeft wederom verklaard dat de Kerk
niet kan berusten in een regeling van radio-aangelegenheden, waarby de
Kerk gedwongen zou worden zich te voegen naar de verenigingen die de
indio-uitzendingen verzorger. Zy acht het een recht van de Hervormde
Kerk om door middel van de radio zelfstandig haar getuigenis af te leg
gen tot het Ned. volk.
Het tweede gedeelte van het bericht bevatte het besluit dat met 33
tegen 9 stemmen genomen is om samen met andere kerken het I.K.O.
R. te bestendigen. Verder is de wenselykheid nog uitgesproken dat bin
nen het I. K. O. R. de verantwoordelykheid van de afzonderlyke kerken
beter tot uiting zou komen.
Met een zekere spanning is in de
Ned. Herv. Kerk en ook daarbuiten,
op een beslissing inzake de radio
uitzendingen van de Kerk gewacht.
Achter dit radio-vraagstuk ligt een
verdeeldheid van gedachten, welke
niet los staat van de richtingskwes
tie.
Allereerst iets over het 1. K. O. R.,
de beginletters van Inter Kerkelijk
Overleg Radio. Zoals al de woorden
waarvan het I. K. O. de grondvorm
is stamt ook .het I.K.O.R. uit de
bezettingstijd. Toen is er door de
kerken die in het Inter Kerkelijk
Overleg samenwerkten, een commis
sie ingesteld die allereerst een tijde-
heeft zich toen uitgesproken voor
een nationale radio-omroep, terwijl
aan de kerken van overheidswege
eigen zendtijd zou worden verleend.
De kerken behoefden dan geen zend
tijd te ontvangen van particuliere
omroepverenigingen. Er is toen niet
alleen gedacht aan kerkdiensten,
maar ook andere uitzendingen
van kerkelijke en godsdienstige
aard, waarvoor de kerken zelf de
verantwoordelijkheid zouden moeten
dragen.
De Gereformeerde Kerken hebben
tegen deze, door het I. K. O. R. voor
gestelde regeling van het begin af
aam bezwaren gehad. De Hervormde
lijke oplossing trachtte te vinden I Kerk is toen samen met de Luther-
voor de radio. Maar van het begin
af aan heeft men zijn gedachten la
ten gaan over een definitieve oplos
sing, na de bevrijding. Hoe zou iede
re Kerk dan het best de eigen ver
antwoordelijkheid kunnen dragen voor
radio-uitzendingen? Hoe zou men,
gezamenlijk via de radio een kerke
lijk getuigenis kunnen geven? Naar
aanleiding van het rapport van die
commissie is toen het I. K. O. R.
samen gesteld.
Op 1 Nov. 1945, is aan de Gen.
Synode van de Ned. Herv. Kerk de
vraag voorgelegd, of zij stond ach
ter de conclusies van dit rapport en
het I. K. O. R. De Gen. Synode
ii
ff
Meesterlijke film
van Robert Flaherty
EEN VAN DE MERKWAARDIGSTE FIGUREN in de filmwereld is
Robert Flaherty, Na voor mijningenieur gestudeerd te hebben, zwierf
hij jarenlang door het hoge noorden van Canada. Op één van zijn ex
pedities voor mijnbouwondernemingen in 1919 nam hij een came
ra mee om voor zich zelf wat herinneringen vast te leggen aan de on
barmhartig primitieve maar grootse natuur. Die eerste film kwam nooit
gereed. Terug in New-York ging Flaherty zijn opnamen monteren en
gedachteloos stak hij daarbij een sigaar op. Hij bracht 't er levend af,
maar al zijn filmmateriaal ging verloren bij de ontzaglijke explosie,
die volgde. Zo begon Flaherty's' filmersloopbaan. Het jaar daarop trok
hij weer naar het noorden en een bontfirma verzocht hem er een re
clamefilmpje te maken over de bontwinning. Twee jaar later, in 1922,
kwam de film klaar: „Nanook of the north". De opdrachtgevers waren
er niet tevreden mee en de film werd vrijwel overal slecht ontvangen.
Alleen enkele critici waagden het op te merken, dat Flaherty met „Na
nook" een heel bijzonder werkstuk geleverd en een nieuw terrein voor
de film ontsloten had: de documentaire. De tijd heeft die enkele critici
gelijk gegeven.
Sindsdien heeft Flaherty zich ge- in een nog vrijwel maagdelijk oer-
specialiseerd op de film en meer in landschap. Verschillende jaren leef-
het bijzonder op het documentaire de Flaherty in dit gebied om het e®n t komt de men-
genre, waarvan hij de vader is. In door en door te leren kennen en het u Flaherty niet altijd weten
een filmstudio heeft hij nog nooit wezen ervan geheel te ervaren. (Zo *e eers£n eel? 6roeP m®t. de
gewerkt, hetgeen een bijzonderheid ging hij trouwens voor al zijn films j„1s tPt jen Srandioze
is in de filmwereld. Het is trou- te werk). Het resultaat was een geworden. Wonderlijk mooi
wens ook een uniek verschijnsel, unieke film van bijzondere groots- Y.a^ fotografie, prachtig en sugges-
dat deze filmregisseur in de dertig heid. <d°°r, de Nederlands-Amen-
iaar dat hii nu al met een camera kaanse Helen van Dongen gemon-
werkt, in totaal slechts zeven grote Hoofdfiguur in deze film is een *®erd) vooral de scène van 't ge-
ten een paar kleine) films gemaakt natuurkind, een jongen van goed vecht tussen het kind en een alli-
heeft. Maar die zeven films zijn dan twaalf jaar, zoon van kolonisten. In gator en nog fraaier de scenes van
ook bijzondere producten. Alle wor- de wereld van dit kind dringt de het olieboren en uitnemend met
den ze beheerst door het thema van moderne beschaving binnen: de geluid geïllustreerd: weinig dialo-
cTe mens, die een strijd voert om rust van het landschap wordt opge- gen. maar in hoofdzaak natuurge-
zich in de primitieve natuur te schrikt door 't geronk van een mo- luwen en een, zeer krachtig de
handhaven torboot, die een drijvende boorto- filmbeelden ondersteunende, boe
ren achter zich sleept. Machines ende filmmuziek van Virgil Thom-
Zijn laatste film, „Louisiana Sto- worden opgesteld en werklui be- son- Wat deze film echter maakt tot
ry", kan als bekroning gelden van ginnen een boorput te slaan. Het een kunstwerk van eerste orde, is
Flaherty's oeuvre. Ze werd opgeno- kind ervaart dit alles met een men- haar bijzondere gave atmosfeer, die
men in de Petit Anse Bayou in een geling van vrees, verwondering en hier de film zodanig beheerst, dat
uithoek van Zuid-Louisiana. Een nieuwsgierigheid, die echter lang- 2U tot een waar gedicht werd, een
bayou is een landstreek van bos- zaam aan plaats maken voor prachtige lofzang op de majestueu-
sen, meren en moerassen, te mid- vriendschap tot de mensen, die pro- 2e grootsheid en mystieke schoon
den waarvan slechts enkele Franse beren olie uit het moeras te win- heid van de natuur,
kolonisten leven op kleine terpen, nen. Zo wordt in dit figuurtje de LONG-SHOT.
ontmoeting getekend van de primi
tieve, elementaire natuur en de
voortschrijdende techniek, 't Kind,
dat nog één is met die natuur en
vervuld van het geloof in geesten,
weerwolven en magische natuur
krachten, ziet de techniek falen: er
komt geen olie, de proefboring mis
lukt. Maar dan gaat deze jongen
hulp bieden: hij bezweert de boor
put met een levende kikvors en
werpt er ten slotte wat zout in, dat
hij in een amulet om zijn hals droeg.
En waar de techniek tekort schoot,
gelooft hij het werk volbracht te
hebben: want de olie welt op en de
bron gaat spuiten. De technici sla
gen erin er een sluitstuk op te
plaatsen en trekken dan verder
naar nieuwe proefvelden.
Dat is alles: een verhaal van een
proefboring, maar dan door de
ogen van een natuurkind gezien
vanuit de primitieve natuur. Ook al
blijkt, dat deze rolprent niet altijd
sen, de Doopsgezinden, de Remon
stranten en de Oud-Katholieke Kerk
voortgegaan. Later is het I. K. O. R.
een stichtnig van de Oecumenische
Raad geworden.
Na de bevrijding hebben de vroe
gere radio-verenigingen hun zendtijd
weer terug verlangd. Van de natio
nale omroep is niets terecht geko
men en wie nuchter de zaak beziet
zegt: daarvan zal ook niets terecht,
komen, want de vier grote radio
omroepverenigingen hebben alle een
politieke achtergrond in de partijen
van de Kamers der Staten-Generaal
die er uiteindelijk over moeten be
slissen. De V.P.R.O. heeft aanvanke
lijk het lied van de nationale radio
gezongen, maar tegenwoordig heeft
ze dit blijkbaar verleerd.
TEVREDEN
Is men nu in de Hervormde Kerk
tevreden met de zendtijd welke het
I. K. O. R. gekregen heeft en welke
gedeeld moet worden met andere ker
ken? Dit is niet het geval en wel
om twee redenen. In de eerste plaats
is de toegemeten zendtijd een nauw
keurslijf, dat belet om vrijuit te
ademen. Alleen des Zondags is zend
tijd toegewezen, terwijl bovendien
alléén kerkdiensten mogen worden
uitgezonden. In de tweede plaats is
men ook niet geheel en al tevreden
over de aard van de uitzendingen.
Men vraagt zich, vooral van bepaal
de zijde, af: wat komt er terecht
van het „in gehoorzaamheid aan de
Heilige Schrift, op de bodem der be
lijdenisgeschriften?" Kan de Her
vormde Kerk mede de verantwoorde
lijkheid dragen voor al die uitzendin
gen? Kan de prediking van Remon
stranten en de mis der Oud-Katholie
ken mede onder haar naam gaan?
Intussen zyn er besprekingen ge
weest van het moderamen der Gen.
Synode met de N.C.R.V. over uit
zendingen in de week. Deze omroep
vereniging, voor wie het I. K. O. R.
van het begin af aan een doorn in
het oog was. heeft geëist dat dan
ook de uitzendingen op Zondag aan
haai* zorgen zouden worden toever
trouwd: dus geen I.K.O.R. meer, al
thans niet voor de Herv. Kerk.
Degenen die bezwaren hadden te
gen het I. K. O. R. hebben een adres
gericht aan de Gen. Synode, waaraan
menige Kerkeraad en enige honder
den leden van de Kerk adhaesie
hebben betuigd. Het gerucht gaat
dat de N.C.R.V. zelf achter dit adres
zit. Of dit meer dan een gerucht is,
weten we niet. Het is in ieder geval
een niet geringe steun voor haar
standpunt tegen het I.K.O.R. en te
gen het tot na toe ingenomen stand
punt van de Ned. Herv. Kerk.
De adressanten willen dat de Herv.
Kerk onderdak zoekt by de radio
verenigingen en dan wel zo. dat het
gaat onder eigen verantwoordelyk
heid van de Kerk. Doch hier is een
„maar" bij. De N C.R.V. moet krach
tens haar grondslag die sprekers i
weigeren, die zich vrijzinnig noemen.
Wat zy zeggen doet er niet toe. De
naam van hun groep maakt hen on
aanvaardbaar. Deze kunnen boven
dien zo wordt er gezegd on
derdak vinden bij andere omroep-
Het Wereldgebeuren
Om het percentage
Indien dc Beigen even goklustig
waren ais de Britten, zouden er te
gen de twaalfde Maart heel wat
nankskes te verdienen zijn voor de
bookmakers. De uitslag van de
volksraadpleging, waarvoor de cam
pagne nu in voile gang is, valt na
melijk bij gebrek aan gegevens
uitermate lassug te voorspellen. Het
is juist deze onzekerheid die er,
evenals dat het geval was bij de
Britse verkiezingen, de spanning in
brengt en de belangstelling omnoog
voert. Daar komt dan nog bij, dat
het hier om een zeer persoonlijke
zaak gaat, een zaak waarbij het ge
voel een grotere rol speelt dan de
nuchtere overweging en waarby aan
weerskanten de emotionaliteit hoog
is opgelaaid.
De volksraadpleging is uiteraard
een procenten-stemming; het staat
vast, dat een meerderheid zich zal
uitspreken vóór terugkeer van Ko
ning Leopold. Het gaat er maar om
hoe groot deze meerderheid zal zijn.
Hoe lager immers het percentage,
hoe zwakker de positie van de Ko
ning en omgekeerd. Eigeniyk dient
het percentage in tweeën gesplitst
te worden, éen voor Vlaanderen en
één voor Wallonië. De tegenstelling
tussen beide taalgebieden is onge
twijfeld een belangrijk facet van de
Koningskwestie en tegelijkertijd een
teer punt. Indien de Koning zyn
meerderheid voor het overgrote deel
uit de Vlaamse stemmen zou put
ten, zou dit zijn tegenstanders met
enige schijn van recht een belang-
ryk argument in handen geven om
de uitsiag in voor hen gunstige zin
uit te leggen. Dient de Koning niet
vorst aller Belgen te zijn en niet
uitsluitend die der Vlamingen? Daar
kan tegen aangevoerd worden, dat
elkeen uitsluitend als Belg stemt en
niet als Vlaming of Waal. De „ja"-
stemmen mogen niet anders gewo
gen worden dan de „oui"-stemmen.
Overigens staat slechts aan de
volksvertegenwoordiging te beoorde
len, welke conclusie uit de cijfers
moet worden getrokken. De Koning
zelf heeft 55 als grens gesteld,
alleen beneden dit percentage is hij
bereid vrijwillig afstand te doen van
de troon. De Kamer heeft zich niet
aan een percentage vastgelegd.
Elke prognose kan slechts als
grondslag hebben de verkiezingsuit
slagen van 1949. De Christelijke
Volkspartij behaalde toen 43,5
de socialisten 29,75 de liberalen
15,25 c/o, de communisten 7,5 en
de overige partijtjes 4 9
Het staat vast dat alle katholie
ken, die op de C.V.P. stemden, zich
ook voor de terugkeer van Leopold
zullen uitspreken, ook die in Wallo
nië. De kerk is in dit geval een ze
ker bindmiddel.
Anders staat het bij de socialisten.
Het is lang niet zeker, dat alle aan
hangers xle leiders zullen volgen.
Vooral onder de vrouwen dient re
kening te worden gehouden met 'n
zeker mate van afvalligheid ten
gunste van de Koning. By hen spre
ken persoonlijke sympathieën ster
ker dan politiek krakeel.
Nog onzekerder is de houding van
de aanhang der liberalen. De partij
heeft geen standpunt ingenomen en
laat de leden vrij naar eigen inzicht
stelling te nemen. De Waalse libe
rale leiders zijn over 't algemeen
anti-Leopoldistisch. de Vlaamse li
beralen Koningsgezind.
Merkwaardig is de houding van de
communisten. Zij doen voorkomen
voor de Koningskwestie weinig be
langstelling te hebben en wachten
blijkbaar af uit welke ontwikkeling
het meest munt valt te slaan.
De campagne wordt in hoofdzaak
gevoerd tussen katholieken en soci
alisten. Aangezien vrijwel alles, wat
over de Koning te zeggen viel, al ge
zegd is en geen nieuwe gezichtspun
ten meer naar voren gebracht kun
nen worden, is de strijd wat eento
nig geworden. Het valt nauwelijks
aan te nemen, dat er nog Belgen
zijn, die zich de beslissing hebben
voorbehouden. De stroom van pro
paganda in de laatste weken kan
hoogstens nog invloed hebben op de
groep weifelmoedigen en suggesti-
belen.
Recapitulerend kan worden ge
zegd. dat de komende krachtmeting
per stembus in grote lijnen de tegen
stelling te voorschijn roept rechts
tegen links, Katholiek tegen niet-
Katholiek en Vlaanderen tegen Wal
lonië Deze tegenstellingen moeten in
de smeltpot van de Koningskwestie
een percentage met houvast doen
stollen.
jerenigmgen, allereerst natuurlijk bij
Er is ook nog geen ander adres tot
de Gen. Synode gericht, nl. een mo
tie van de Kerkeraad te Zwolle,
waarbij zich een paar honderd Ker
keraden hebben aangesloten. Zij wil
len het I.K.O.R. gehandhaafd zien,
zy het in verbeterde vorm. Wanneer
de Herv. Kerk het I. K. O. R. prijs
geeft breekt zij met een stuk oecu
menische samenwerking.
Meer zendtijd en onder eigen ver
antwoordelijkheid is voor de Hei-v.
Kerk te krijgen bij de omroepvere
nigingen. Maar dan moet het I. K.
O. R. worden pry's gegeven. En dan
moet tenslotte meer worden prijs ge
geven. In diepste grond ging het
eigeniyk niet eens om het I. K. O.
R. maar om de Ned. Herv. Kerk
zelf. Kan deze Kerk zich binden aan
omroepverenigingen? Geeft zij, ais
zy dit doet, te voren al niet de een
heid pry's, waarnaar zij zoekt en
hunkert Deze Kerk zou zich dan
door de omroepverenigingen laten
scheuren. En dan komt ook, nog de
vraag of de Hervormde Kerk de sa
menwerking met andere kerken mag
prijs geven, met wie ze door de Oecu
mene verbonden is.
De beslissing is dan gevallen.
Onzes inziens had zy niet anders
kunnen en mogen vallen. De samen
werking in het I. K. O. R. blyft be
stendigd. De Hervormde Kerk voegt
zich niet in het kadnr der omroep
verenigingen, hoewel haar dit winst
in zendtijd zou geven. Zy wil aan
spraak blijven maken op een meer
dere eigen zendtijd, zodat zy ook in
de week haar boodschap kan uitdra
gen- H.
