Oberammergau: Dorp in extase Het spel is business geworden ANTILLEN HEBBEN RUZIE Zeeuwse Almanak ARTHUR RANK ENGAGEERDE EEN MYSTERIEUZE VROUW JIMMY BROWN, sportheld no.1 DONDERDAG 2 FEBRUARI 1950 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT worden. Nog dit: allen zijn sedert meer dan twintig jaar inwoners van Oberammergau of zij zijn er geboren. Er spelen slechts twee volwassen vrou wen in mee: Maria en Maria Magdale- na. Aan de vrouwelijke vertolksters is steeds de eis gesteld, dat zij niet ouder dan 35 en ongetrouwd moeten zijn. EEN GELOFTE. Oberammergau is een oorspronkelijk door Kelten bewoonde eeuwenoude Dit jaar 32 mlllioen mark inkomen voor tweeduizend gezinnen. (Van onze reizende redactor). OBERAMMERGAU, Jan. Anton Preisinger en Annemie Mayr, die de rollen van Christus en Maria zullen vervullen in de Oberammergauer Passiespelen, die deze zomer weer zullen worden gehouden, zitten te genover my. Zy drinken rode wijn en breken brood. Een sigaret hebben zij beide geweigerd en af en toe dwalen hun dromerige blikken af naar Hans Schwaighofer, de Judas van dit jaar, die zich te goed doet aan bier met worstjes en er een reusachtige pijp by smoort. Hy spreekt en lacht luidruchtig. Het verschil in gedrag is geen toeval. Het gehele dorp leeft in vervoering, elkeen speelt nu reeds de rol, die hem toebedeeld is in de Spelen. Elkeen,dat wil zeggen veertienhonderd dorpelingen van de tienduizend. Een groot deel van die veertienhon derd zijn volwassen mannen. Zij heb ben hun hoofdhaar en hun baard la ten groeien. Men kan dan ook geen drie stappen doen of men komt zulk een langharige baardige Oberammer gauer tegen. Alois Lang. de hotelhou der. onder wiens dak ik vertoef, is de proloogspreker dit jaar. Een prach tige kop. In 1930 en 1934 heeft hij de Christus gespeeld, maar nu is hij te oud (59 jaar) en te dik. De postbode, die vanmiddag de brieven heeft ge bracht, wedijvert met hem in Ooster se gelaatsuitdrukking; hij zal straks „een man uit de menigte" voorstellen. Preisinger, die nu de mannelijke hoofdrol vervult, is evenals Lang, zijn voorganger, hotelhouder. In 1922 speelde hij .nee als engeltje, in 1930 als Tobias, in 1934 als Lazarus. Hij is nu 37 jaar, getrouwd en vader van vijf kinderen. Tijdens de oorlog was hij bij het grondpersoneel van de Luftwaffe, in hoofdzaak in Italië. De kleine etherische Annemie is net twintig geworden. Zij heeft een meis- jes-H.B.S. afgelopen en nu is zij leer linge van de houtsnijschool ter plaat se. De andere vrouwelijke hoofdrol, die van Maria Magdalena. wordt ver vuld door de 25-jarige Gabriële Gropper, die ook een middelbare sohool heeft afgelopen en nu in haar vaders winkel huishoudelijke gebruiks voorwerpen verkoopt. Hans Schwaig hofer, de Judas, is een 29-jarige beeld houwer, tevens een verdienstelijk ama teur-musicus. Benedikt Stückl, die Kajaphas speelt, is 27 jaar en kok in het hotel van Preisinger. Een prach tig type is Petrus, die Hugo Rutz heet en in het dagelijks leven smid is; hij is 64 jaar en speelt nu voor de zeven de keer mee. Martin Magold, die de rol van de (baardeloze) apostel Johan nes zal vervullen, is een 26-jarige boer. Jakob Klucker, die de hogepriester Annas zal zijn. is weer een beeldhou wer. Melchior Breitsamer, die de rol van Pilatus zal vervullen, is 51 jaar en mede-eigenaar van een zaagmolen Ik zal niet doorgaan met namen te noemen. Het zouden er in totaal 1400 'van heimwee en wist via binnenpaden het dorp en zijn gezin te bereiken. Hij droeg echter de besmettingsbacil len bij zich en zo bracht hij de ge vreesde ziekte in het dorp. Binnen korte tijd waren 84 personen aange tast; de man, die hiervoor verant woordelijk was, viel het eerst als slachtoffer.... Toen, zo vertellen de oude kronie ken van het dorp, begaf de gehele gemeenteraad van het dorp zich naar de kerk, zonk op de knieën voor het altaar en smeekte om verlossing van de plaag, de gelofte afleggend elke tien jaar het lijden van Christus te zullen uitbeelden. Op dat ogenblik trad het herstel in voor alle zieken in het dorp en er stierf er geen meer aan de pest. Dit nu gebeurde in 1632 en twee jaar later voerden de Ober- ammergauers voor het eerst een pas siespel op in de kerk. ZWARE LAST. De gelofte der Oberammergauers is meer dan driehonderd jaar oud, maar hun nazaten anno 1950 voelen zich nog steeds niet ontheven van de plicht haar na te komen. Zij legt weliswaar een zware last op de schouders der spelers, die maandenlang vrijwel niets anders doen dan instuderen en op voeren de eigenlijke voorstellingen beginnen dit jaar op 18 Mei en duren voort tot in September zij legt een zeer zware last op de schouders der hoofdrolspelers, die straks om de an dere dag het spel, dat ongeveer zeven uren duurt, moeten opvoeren; zij legt nederzetting; de namen Ammer (het wej <je zwaarste last op Preisinger, die het 40 kg. wegende kruis moet torsen en er cfaarna 28 minuten lang weer of geen weer. bijna ongekleed aan moet hangen ook nog. Deze plicht is echter in de ogen der Oberammer gauers geen droeve plicht. Integen deel. zij vervullen hun taak met over gave. zij leven de gehele zomer in ver voering, in trance, in extase zou ik willen zeggen. Maar tegelijkertijd in het besef, dat de belangstelling der buitenstaanders hun faam is zelfs tot Zuid-Amerika doorgedrongen hun belangrijkste bestaansbron is. Hun handelshuizen zijn er niet meer, nijverheid kennen ze niet. landbouw betekent er weinig. Oberammergau bestaat van toerisme, de Spelen en de handel in houtsnijwerk. (Er is een houtsnijschool, die bekostigd wordt uit de baten van de Passieschouw burg) Raimund Lang, burgemeester van het dorp, vertelde mij, dat de ge meente een millioen mark had moeten lenen om alle oorlogsschade te herstel len: rente. 6J,2 pet., disagio 3 pet. Dat vond hij bar erg. De directeur van de V.V.V. vertelde daarna, dat men niet zomaar een kaartje voor de Passie schouwburg kan kopen; men moet er drie dagen pension bij nemen. Op z'n minst betaalt men dan 59 mark (een mark is 0.90 gld.) Er zijn nog twee duurdere klassen. Laag geschat laat elke bezoeker aan het dorp er deze zomer 80 mark achter. Nu ben ik zo onbescheiden geweest een rekensom metje te maken. In 1930 en 1934 zijn er 400.000 bezoekers geweest. Dit jaar verwacht men er, gezien het Heilige Jaar, zeker niet minder. Ik kwam derhalve tot de slotsom, dat men dit jaar op een bruto-ontvangst van 32- millioenmark rekent. Gemiddeld is dat 16.000 mark per gezin. Daar kan men dus weer een jaar of wat op teren. Het spel is (ook) business geworden. Ik geloof, dat dr. Lang zich geen zor gen behoeft te maken over zijn dure lening (Nadruk verboden) De 20-jarige leerlinge van de hout- snyschool, Annemie Mayr, die voor Maria zal spelen. riviertje) en Kofel (de berg) wijzen daarop. In de late Middeleeuwen werd het dorp in het Beierse Rijk opgeno men. Het ontwikkelde zich tot een handelscentrum met eigen filialen zo wel te St. Petersburg als te Amster dam, zowel te Madrid als te Gronin gen. In het begin van de zeventiende eeuw dreigde de welvaart van het bloeiende dorp te gi-onde te gaan. Zwervende soldaten brachten de pest over de Duitse landen. De plaatselij ke overheid van Oberammergau nu liet wachten uitzetten op alle toe gangswegen om iedereen te beletten het dorp binnen te komen. Een inwo ner van het dorp echter, die in het naburige Eschenlohe werkzaam was, en niet naar huis mocht, kreeg last De Amerikaanse professor in de filosofie James Bumham heeft naam gemaakt met enkele boeken, die zeer stoutmoedige en ook betwistbare conclusies en denkbeelden bevatten. In het jongste nummer van de „American Mercury Magazine" heeft hg een artikel gepubliceerd, dat een goede indruk geeft van zyn opvattin gen en waaruit hieronder zonder com mentaar enkele passages volgen. Er zg'n n.l. aanwijzingen, dat de school van Burnham in de V.S. veld wint. Burnham schrijft dan: „Het is mogelgk, dat de Ver. Sta ten in de eerstvolgende tien jaar van de aardbol worden weggevaagd, in dien Europa er niet voor wordt be hoed, dat het in de macht van het communisme geraakt. Azië is teveel achter op wetenschapeiyk, industrieel en technologisch gebied, om een mo derne oorlog te kunnen voeren. Euro pa daarentegen heeft een bevolking met een hoge graad van ontwikke ling, die de beschikking heeft over schatten op wetenschappelijk en technisch gebied. De Europeanen hebben een hoog cultuurpeil bereikt en zy beschikken over een ruime historische ervaring. Indien de com munisten erin zouden slagen de Europeanen mede te krygen in een conflict met de Ver. Staten, zou de balans zeer ten nadele van Noord- Amerika doorslaan. Er zijn* reeds duidelyke aanwijzin gen dat de wil tot zelfbehoud in Eu ropa aan het verzwakken is. Dit blykt uit de onwil van de leiders der grootste Europese mogendheden om op krachtige wyze tegen het commu nisme stelling te nemen. In plaats van dat deze leiders een politiek volgen, welke erop gericht zou moe ten zijn het ijzeren gordijn terug te schuiven, trekken zij zich bevend te rug by elk hen voorgelegd concreet voorstel om aan de kuiperyen der communisten in hun landen een einde te maken. Zij staan de communisti sche partijen in hun anden vollledi- ge vryheid toe en zij komen zelfs niet in beweging, wanneer de communis ten openlyk uiting geven aan hun landsverraderlijke voornemens. Indien de Ver. Staten hun voortbe staan verzekerd wensen te zien, zul len zy de Europese staten moeten bijstaan om een eventueel offensief te overleven, zy zullen daarvoor een programma dienen op te stellen. De voornaamste punten van dit programma zouden moeten zyn: 1. Het verbrijzelen van het ijzeren gordyn; 2. Het één maken van Euro pa op politiek en economisch gebied; 3. Het neerslaan van het communis me: 4. Het in het vooruitzicht stellen voor de gehele wereld van een nieu- Den Haag, Jan. Michel P. Gorsi- j Saba en St. Eustatius elk 1000. Zou we periode van vooruitgang op eco- ra, de vertegenwoordiger van de Ne- men nu 'n volksvertegenwoordigingnomisch, maatschappelyk en politiek derlandse Antillen in Den Haair heeft bebben gemaakt volgens 't in Neder- gebied. land geldende stelsel van evenredigeHetgeen de Europese volken nodig heel wat te stellen met zyn 140.000 vertegenwoordiging, dan zou Cura- hebben is niet een nieuwe conferentie ------ Wcer <jao steeds de meerderheid hebben ge- van ministers van Buitenlandse had. Vooral Aruba, 't twee olie-eiland,Zaken der „Grote Vier" doch een de- dat zich economisch met Curasao op j monstratie van Amerikaanse zyde, één lyn stelt, maar vanwege het ge- dat de Ver. Staten een krachtige en ringere bevolkingsaantal (dat boven- Ikonsekwente politiek tegenover de dien voor een groot deel uit buiten- I Sowjet-Unie voeren". De opperbevelhebber van de Westerse Unie, veldmaarschalk Montgome ry, is van zijn hoofdkwartier in Fontainebleau per trein naar het win- tervacantie oord Mürren in het Berner Oberland gereisd. Daar werd hij door de dorpsjeugd met bloemen, vlaggen en muziek van het station gehaald. Veldmaarschalk Montgomery met een paar kinderen te Mürren. DE MOEILIJKHEID IS HET VINDEN VAN EEN BILLIJKE BESTUURSVORM. De 37-jarige hotelhouder Anton Prei singer, die in de komende Passiespe len de rol van Christus zal vervullen. BOUWEN. Na Kruiningen kwam Yerseke en na Yerseke Kapelle. Allemaal met plan nen om goedkoop te bouwen. Er zijn zelfs onprettige dingen gezegd in ver band met al die bouwplannen. Men betwist elkaar de eer, met de projec ten het eerst gereed te zijn geweest en men demonstreert, hoe men de zaak ook bekijken wil, daarmede een betreurenswaardig gebrek aan een drachtige samenwerking. Want Zeeland is niet gebaat met 'n aantal gemeenten, waarvan de een nog goedkoper kan bouwen, dan de ander. Zeeland is alleen gebaat met een wo ningbouw, die zo goedkoop en zo goed mogelijk is en die woningen oplevert, die ook in de toekomst waarde heb ben. Huizen, die na een beperkt aan tal jaren onbruikbaar worden, zijn du re woningen. Ook al was de bouw goedkoop. Die 83-jarige heer Jacob Houteka mer in Wolf aartsdijk, dat was in ze kere zin toch ook een man, die bouw de. Hij reed een goede schaats en rvas menigeen ten voorbeeld, die heel wat minder dan 8 kruisjes achter de rug heeft. Met zijn schaatsritten bouw de hij, door zijn voorbeeld, aan de li chamelijke opvoeding van het Neder landse volk. Hoed af voor de heer Houtekamer! Afbraak daarentegen pleegde de man, die in Goes een das en een jas stal, die een schaatsenrijder op de wal had gedeponeerd. Een ongeschreven wet wil, dat op het ijs alle rang- en standsverschil wegvalt en dat men sportief en eerlijk is. Dat moet zo blij ven. Geen afbraak plegen. HET LEVEN VAN CONDESSA DE BOUYSE. (Byzondere correspondentie) MÜNCHEN, Jan. Een levendige stryd is gevoerd tussen de productie- chef van het Hamburgse „Camera- filmgezelschap" en de vertegenwoor digers van de Engelse filmmagnaat Arthur Rank, om de figuur van Con- dessa Henrietta de Bouyse, welke stryd uiteindelijk gewonnen is door Arthur Rank. Do levensgeschiedenis van Condes- sa Henrietta is zo zeldzaam, dat een draaiboekauteur het beslist niet be ter zou kunnen schrijven. Condessa Henrietta Is als secretaresse werk zaam bij een Katholieke Hulpactie in München. Binnenkort zal zij de hoofd rol gaan spelen in de film. die over haar leven gemaakt wordt. In de eerste Meidagen van 1945 kwam zy met een stroom vluchtelin gen terecht in het Beierse grens- plaatsje Hof. Onderweg had zij geen woord gesproken. In een kleine, nau we straat van Hof zakte zy in elkaar en werd naar het ziekenhuis ge bracht. In haar handtasje vond men een smoezelig persoonsbewys„Hen rietta Bouyse. Geboren 21 Januari 1921 in San Juan aan de Braziliaan se grens". Toen Henrietta uit het zie kenhuis ontslagen werd had zy nog geen woord gesproken. Verdacht van spionnage werd zij gearresteerd en kreeg een bepaald soort poeder in om haar aan het spreken te krygen. In het begin sprak zy korte afgebroken woorden, waaruit niets viel af te lei den, daarna kwamen er korte zinnen dan in het Duits, dan in het En gels of Frans. Henrietta vertelde van haar vader, die als diplomaat in Chi li, Brazilië, Canada, Azië en in ver scheidene Europese staten werkzaam was geweest. Zy vertelde van haar moeder, een Indonesische tempeldan seres en sprak over Sunmer Wells, de vroegere minister van Buiten landse Zaken van Amerika. Toen de poeders uitgewerkt waren, was Henrietta niet alleen uiterst zwygzaam, doch zy had ook haar ge heugen verloren. Men moest zelfs haar naam zeggen. Gedurig sprak zij nog een taaltje dat niemand verstond. Een professor aan de universiteit, die men te hulp geroepen had, wist er ook geen weg mee: „Het lijkt op Sanskrit", ver klaarde hy. „Doch deze heilige taal van de tempels der Hindoes is al eeuwen uitgestorven." GEEN VERLEDEN Henrietta werd uit haar gevangen schap ontslagen en te werk gesteld by het Amerikaanse vliegveld in München. Het bleek een hoogst merk waardige vrouw te zyn. Overal was zy mee op de hoogte, zij kende klas sieke en moderne muziek, kende Brahms even goed als Gershwin. Henrietta discuteerde over econo mie en kimst. Zij vertelde verhalen over Londen, Marseille, Berlijn en Parijs, Canada en de staat Ohio ken de zij volkomen. Bij een dergelijk gesprek werd ook Caraibiers. Kortgeleden is hij eens even per K.L.M. „naar huis" ge weest om de Staten van zijn land er aan te herinneren, dat zy meer te doen hadden, dan onderling ruzie te schoppen. Nederland en Suriname zit ten heide te wachten op een regeling van de onderlinge verhouding en bo vendien, de bewoners van het eigen gebied vinden het maar raar, dat zelf bestuur in de practyk geen bestuur betekent. Op 1 Maart 1949 heeft de Neder landse regering aan de beide ryksde- Ien in de West een voorontwerp-over gangsregeling met het verzoek om advies gezonden. Ruim twee maanden later kwam het advies uit Paramari bo binnen, maar dat uit Willemstad liet maar op zich wachten. Daar wa ren de verwikkelingen in de verga derzalen niet van de lucht. Men zat elkaar voortdurend dwars en als er ergens over gestemd moest worden liepen er zoveel leden weg, dat er geen besluit genomen kon worden. Suriname werd ongeduldig en sloot afzonderlijk met Nederland een over gangsregeling, die op 20 Januari j.l. in werking is getreden. Ondertussen kwam eind November het advies van de Antilliaanse Sta ten; het kwam hierop neer, dat men overleg met de Heer Gorsira verzocht. Aldus geschiedde en de vertegen woordiger vloog naar Willemstad, be sprak daar alle mogelyk- en wense lijkheden en kwam met een bundel aantekeningen terug. Die zyn in een nieuw voorontwerp-van-wet verwerkt, dat dezer dagen aan de Staten der Antillen is aangeboden. Verzocht is om advies voor 12 Februari, opdat het eigenlyke wetsontwerp nog in de loop van dezelfde maand by de Sta- ten-Generaal in den Haag kan wor den ingediend. MOEILIJKHEDEN. De Antillen zitten danig in de knoei, landers, Amerikanen bestaat) minder gewicht in de schaal kan leggen, had daar bezwaar tegen. Het wist te be reiken, dat Curagao en Aruba beide acht zetels zouden krijgen in de Sta ten. Bonaire kreeg er twee en de drie Bovenwindse Eilanden elk één. De juiste verhouding was daardoor to taal zoek, maar men meende zo dc zaak gelukkig te hebben opgelost. Op het ogenblik bezuurt Curasao zijn brede gebaar, want nu overheerst Aruba met steun van de vier klein tjes het grote Curasao, hetgeen even min ooit de bedoeling is geweest als het omgekeerde. De Arubanen op hun beurt zien daar de onbillykheid wel van in, maar de Staten-leden durven dat niet hardop te zeggen uit vrees de steun van him kiezers te verlie zen. Zy verwachten het verlossende woord van Nedex-land. Nederland nu heeft eerst een op lossing gezocht in een twee-Kamer stelsel: een evenredig vertegenwoor digende Volkskamer en een eilanden- vertegenwoordigende Senaat. Het denkbeeld is verworpen. Nu komt men met 'n herindeling van de Sta ten volgens deze verhouding: Cura sao twaalf leden, Aruba acht, Bo naire één en de Bovenwinden samen één. Dat komt veel dichter bij de wer kelijkheid. Om echter de bezwaren van deze werkelykheid te ondervan gen wordt tevens ver-gaand plaatse- lyk zelfbestuur voor de eilanden voor gesteld. Het „Land" Nederlandse An tillen wordt dan verdeeld in vier „ge meenten": Curasao, Aruba, Bonaire en Bovenwinden. En alle aangelegen heden, die niet beslist van gemeen- schappelyk belang zijn, worden dan verwezen naar de vier in te stellen Eilandenraden. Hierover wordt nu advies ingewonnen. Men hoopt deze dingen geregeld te hebben voor in de zomer van 1950 de Ronde Tafel Conferentie voor de de stad1 Breslau genoemd. Henrietta Bonaire 6000, St. Maarten 2000 en verbleekte en het leek er op, dat men een tip van de sluier, die over haar verleden hing had opgelicht: „Bres lau", fluisterde zy, „Bommen en brandende huizen." Daarna was 't afgelopen verder herinnerde zy zich niets meer. Toen iemand haar vertelde, dat een van de aanklagers bij de processen in Neurenberg de Bouyse heette, ging zij hem onmiddellyk opzoeken, doen zy kwam geheel tcneergeslagen te rug en probeerde zich van het leven te beroven. De schoonheid van Henrietta, haar donkere ogen bezorgden haar, on danks haar melancholische stemmin gen, de nodige huwelyksaanzoeken van het Amerikaanse personeel van het vliegveld. Aan een korporaal gaf zy haar ja-woord, maar toen men voor de huwelyksplechtigheid bijeen was in de kapel van het Amerikaanse leger, barstte zy in tranen uit en riep „Ik kan hem niet trouwen. Hoe kan ik een toekomst hebben als ik geen verleden heb?" Men probeerde haar te kalmeren doch het lukte niet. Daarna werkte zy by de Katholie ke hulpactie, tot zij door de regis seurs van Arthur Rank opgespoord werd. (Nadruk verboden) in ronde enfers uitgedrukt heeft Cu- West de uiteindelijke verhouding tus- rasao 85.000 inwoners meer dan de sen Nederland, Suriname en Antil- helft van het totaal, Aruba 45.000, len zal moeten vastleggen. Wee Europa, indien het eatremisme van Burnham de overhand zou kry gen. Belgische klacht over oneerlijke concurrentie. Van Belgische zijde, o.a. in De Nieuwe Gids is gewag gemaakt van oneerlijke concurrentie tussen Rotter dam en Antwerpen. Enkele maanden geleden zou over eenstemming zijn bereikt, dat de Amerikaanse graanschepen, die in het kader van de Marshallhulp graan naar Duitsland zenden, in gelijke mate over beide Beneluxhavens worden verdeeld. De Nederlanders zouden echter na eenzijdig overleg en zonder verwitti ging van hun Belgische partner, hier in .wijziging hebben gebracht. Het is de Duitse importeur, die uit maakt welke weg het Marshallgraan zal nemen. Voor 80 pet. gaat het over Duitse, slechts voor 20 pet. over de Beneluxhavens. Hoe de Duitsers deze geringe hoeveelheid wensen te verde len is hun zaak. Een overeenkomst ter zake hebben zij niet aangegaan. Ruim 82.000 motorrijwielen in ons land. Volgens de telling van het Centraal Bureau voor dc Statistiek bedroeg cp 1 Augustus 1949 het aantal motorrij wielen in ons land 82.130 (in 1948 en 1939 resp. 74.445 en 65.804). Slechts 13.7 van de motorrijwie len dateert uit de na-oorlogse jaren. Voor het eerst kunnen thans ook cijfers worden verstrekt over het aan tal rijwielen met hulpmotor. Van deze nieuwe verschijning op onze wegen liepen er op 1 Augustus 1949: 4.499. Voor geheel Nederland bedroeg het aantal hulpmotorrijwielen echter nog slechts 4.5 per 10.000 inwoners. 89. De spelers van de Wallmill Albion, die met hun lichaam de vrije schop hadden moeten keren en die hadden zien eankomen, met welk een ver pletterende snelheid Jimmy op de bal afstormde, hadden in de allerlaatste seconden eieren voor hun geld gekozen. Gillend van angst, sommigen met de handen voor de ogen geslagen, stoven zij alle rich tingen uit. En het was net op tijd, wan er weer klonk een donderslag, met direct daarna een hoog, fluitend geluid: pieieieieie....! Jimmy had da vrije schop „genomen". Burnhams visie Het Wereldgebeuren

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1950 | | pagina 3