Licht cn schaduw over Nederland in 1949
Regering en volk worstelden met
't vraagstuk van prijzen en lonen
Benelux naderde haar voltooiing
ZIJDIE IN 1949 HEENGINGEN
Duistere zaken
4
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 30 DECEMBER 1949
Alles van de bon, behalve koffie en kolen.
„Staan we er by deze jaar «wisseling beter voor dan een jaar gele.
den?" Ziedaar de vraag, die velen zich op de Oudejaarsavond 1949 zul
len stellen, wanneer zij er tussen bisschop en oliebollen tenminste nog
toe kunnen komen zich een ogenblik te bezinnen op de positie van ons
eigen landje dat dit jaar in October zyn 10 millioenste inwoner
kreeg, al weten we nog niet, wie de gelukkige is geweest te midden
van de volkeren. Politiek, economisch en cultureel.
Het antwoord op de vraag, die we In de aanhef stelden, zal in ver
schillende kringen ook verschillend luiden. Het hangt immers in sterke
mate af van de visie, welke men op het maatschappelijk leven heefl.
Maar hoe nien ook over de problemen, waarmede wij in 1949 te maken
hadden, moge denken, algemeen zal men het er toch wel over eens zijn,
dat Nederland ook in het afgelopen jaar menige belangrijke schrede
heeft gezet op het pad, dat ons sedert de bevrijding voert in de richting
van het herstel en de wederopbouw.
En dan moge menige nurks op
merken, dat we ..er nog lang: niet
zyn", de feiten, die de vooruitgang
bewijzen, liggen er. Of is U, meneer,
misschien niet dankbaar, dat Uw
rokertje nu eindelijk van de bon is?
En heeft mevrouw geen plezier in
dat aardige jurkje, dat ze nu mach
tig kan worden zonder die nare pun
ten
PRIJZEN EN LONEN.
Natuurlijk: er zijn nog andere
zorgen. Wéér andere zorgen, moe
ten we misschien wel zeggen. Zoals
de prijzen van vele artikelen, die zo
langzamerhand, a'le verzekeringen
en prijsstoppen ten spijt, toch wel.
heel erg duur zijn geworden. Maar
daartegenover staat toch weer, dat
de regering er, ook na de devalua
tie, toch in is geslaagd de kosten
van het noodzakelijke levensonder
houd zo goed en zo kwaad als dat
ging onder de duim te houden. Ook
al kostte dat moeite en moest ook
minister Lieftirtck over de brug ko
men om dit te bereiken.
Ja, voor de regering moet het pro
bleem van de lonen en prijzen in 1949
wel één van de zeer moeilijke zijn
geweest. - We zouden bijna zeggen:
het moeilykste. Maar dan zouden we
de Indonesische kwestie toch over
het hoofd hebben gezien.
Nauw verbonden met het- vraag
stuk van de lonen en prijzen, eigen
lijk zelfs een onderdeel daarvan. :s
dat van de woninghuren. De huren
moeten omhoog! Niemand, die de
billijkheid daarvan niet inziet. Maar
de vraag is natuurlijk hoe de huur
ders na een verhoging de touwtjes
nog aan elkaar kunnen knopen. De
regering had een oplossing, welke
scheen te passen in haar schema
van lonen en prijzen. Toen kwam de
devaluatie, die ook in menig ander
opzicht roet in het eten heeft ge
gooid, en alles stond weer op losse
schroeven. De regering heeft de
uitvoering van haar" plannen ten
aanzien van huurverhoging, ver
lichting van de al te zware belastin
gen enz. moeten opschorten en ook
de doorvoering van een nieuwe loons
verhoging per 1 Januari niet langer
kunnen tegenhouden.
We spraken hiervoor reeds van 't
vrijkomen van tal van distributie-
artikelen: 1 Joli de tabak en in de
eerste week van November volgde
bijna al het andere. Zo gaan we dan
1950 in met alleen de koffie en de
kolen nog op de bon. Eu dat zal
ook wel geen jaar meer duren, al ziet
het er voor de eerste maanden voor
de koffie nog niet best uit.
BENELUX.
't Was de Benelux, die er heel veel
toe heeft bijgedragen, dat de rege
ring tot deze besluiten kwam. Maar
toen is dat niet de enige reden,
waarom wij dankbaar zijn voor deze
samenwerking met onze Zuiderbu
ren en het kleine Luxemburg, wel
ke in 1949 een heel eind dichter bij
haar uiteindelijke vorm kwam: een
Nederlands - Belgisch Luxemburg-
economische eenheid, welke naar
men op dit ogenblik aanneemt
op 1 Juli a.s. helemaal „rond" zal
zijn.
Hoe belangrijk dit zal zijn in deze
verdeelde en twistende wereld, be
hoeven we wel niet nader te zeggen.
Laten we er dankbaar voor zijn en
verheugd tevens omdat dit voor
beeld, van drie kleine landen in an
dere delen van Europa navolging
vindt «n perspectieven heeft geo
pend, die werkeljjk een beetje hoop,
dat er van het goede oude Europa
nog iets terecht Kan komen, recht
vaardigen.
Wanneer we dan via de Benelux
terecht zijn gekomen bij de positie
van Nederland te midden van de
volkerengemeenschap, past het hier
ook een enkele andere internationa
le kwestie, waarbij Nederland nauw
betrokken was, aan te snijden.
r Natuurlijk was dat in de eerste
plaats de Indonesische kwestie,
ook al is men in bepaalde kringen
het meest geneigd deze als een
zuiver binnenlandse aangelegenheid
te zien. We willen er op deze
plaats niet veel van zeggen: een
afzonderlijk artikel heetf dezer da
gen Uw aandacht reeds bepaald
bij de vele aspecten en de dra
matische ontwikkeling van de ver
houding tussen Nederland en In
donesië in 1949, welke ten slotte
leidde tot een geheel nieuwe situa
tie, die in de plechtige overdracht
van de souvereiniteit op 27 Decem
ber jl. haar bevestiging vond.
COMMUNISTISCH PROBLEEM.
Wèl willen we hier iets zeggen
van hèt grote orobleem. dat nog
eveneens af op het terrein van de
jou r nalis ten-organisaties.
GROTER NEDERLAND.
Andere internationale kwestie: de
verhouding met Duitsland. Die werd
voor wat Nederland betreft wellicht
overheerst door de grenscorrectie
tussen ons land en Duitsland, welke
weliswaar niet het karakter van 'n
annexatie bij wijze van herstelbeta
ling droeg, maar toch ruim 70 vier
kante kilometer met 10.000 bewo
ners aan ons grondgebied toevoeg
de als technische correctie met ae
uitsluitende bedoeling enkele minder
gewenste situaties te verbeteren.
Aan de Duitse zijde van de grens
is er nog al over gesputterd, maar
we geloven achteraf toch wel, dat
maar weinige van de „nieuwe Ne
derlanders" zich erg bekocht zullen
gevoelen, ook al voelen zij zich nog
steeds echte Duitsers.
RAADSVERKIEZINGEN.
En om dan weer naar de zuiver
binnenlandse kwesties terug te keren:
1949 was ook een verkiezingsjaar.
Alle gemeenten kregen een nieuwe
raad en het resultaat van de raads-
verkiezingen .gaf in het algemeen
eenzelfde beeld, n.l. dat van een
kleine verschuiving naar rechts,
waarby de communisten bet kind
van de rekening werden en de winst
ten slotte in het algemeen terecht
kwam by de V. V, D„ de partij wel
ke wel de meeste reden tot tevre.
denheid over de verkiezingsuitslag
had.
De terugkeer van vele militairen
uit Indonesië vestigde nog eens op
nieuw de aandacht op net vraag
stuk van de werkgelegenheid. Ge
lukkig behoeven we hier nog niet 't
onaangename woord van de werk
loosheid te gebruiken. Zóver is het
nog niet. Maar het zou zo ver weer
kunnen komen en daarom is het goed
dat de regering aandacht heeft ge
schonken aan dit- probleem. Op 7
Maart installeerde minister Joekes
een „Commissie voor de Werkgele
genheid", waarvan mr. dr. A. A. van
Rhijn voorzitter werd.
DE WEST.
De verhouding tot wat eens als
de „Oost" werd aangeduid wordt dus
in een afzonderlijk artikel bespro
ken. Wat de „West" betreft mogen
we hier toch wel een enkele opmer
king maken en aan constateren, dat
H. M. Koningin Juliana en Z. K. id. Prins Bernhard bezochten verschil
lende steden en streken van ons land. Tijdens het bezoek aan Rotterdam
in de zomer van dit jaar werd het Koninklijk paar harteiyk hulde
gebracht.
steeds Öe internationale politiële be
heerst: de verhouding tussen Oost
en West, tussen het Anglo-Amerl-
kaanse blok en Rusland met zijn sa
tellieten. Ook Nederland had daar
mee te maken en we moeten consta
teren, dat de kloof tussen Nederland
en de aanhangers van de Sovjet-
ideologie steeds breder en dieper is
geworden, niet het minst na ae ver
klaring van het Kamerlid Paul de
Groot, die zich solidair verklaarde
met zijn grote broers in Frankrijk
en Italië. Thorez en Togliatti, die
onomwonden hadden verklaard in
geval van oorlog tussen Rusland
en hun eigen land de zijde van de
volksdemocratie te kiezen. De Ne
derlandse vakbeweging maakte zich
inmiddels los van de internationale
arbeidersorganisatie, die te sterjf
aan de Russische leiband was gaan
lopen en iets dergelijks speelde zich
de belangstelling voor deze delen van
het Ryk de laatste tyd sterk ge
groeid is. Iets wat zich ook gemak
kelijk laat begrijpen wanneer men
gadeslaat hoe de ontwikkeling van
Kolonie tot zelfstandig gebied zich
hier heel wat geleidelijker en naar
Westerse begrippen langs meer de
mocratische weg voltrekt.
Toch zijn er ook hier moeilijkhe
den geweest, zoals met de interim
regeling voor Suriname, welke door
een overigens alleen maar goed
bedoeld amendement van de
Tweede Kamer plotseling in gevaar
kwam. Die gevaarlijke klip is inmid
dels gelukkig alweer omzeild, maar
het heeft er toch even om gespan
nen.
Als góuvemeur van Suriname
volgde mr. J. Klaasesz, burgemees
ter van Wageningen, dr. W. Huen-
der op.
KONINKLIJK HUIS
In Juli vierde ons Koninklijk echt
paar zijn koperen huwelijksfeest, 't
Nederlandse volk gaf by die gele
genheid weer eens overduideiyk be
wijs van zijn gevoelens van aanhan
kelijkheid jegens het Huis van Oran
je. Minder uitbundig wellicht dan bij
de grootse jubileum- en inhuldigings
feesten van 1948, maar daarom niet
minder hartelijk. En de jonge Konin
gin en haar gemaal gaven in dit
eerste jaar van haar regering on
dubbelzinnig blijk van hun volledi-
Se toewijding en grote belangstel-
ng voor het Nederlandse volk in al
zyn geledingen, onverschillig of dit
nu in 's lands hoofdstad of de voor
malige residentie was of in één van
die meer afgelegen delen van ons
land, die in het afgelopen jaar reeds
het voorrecht vai\ een Koninklijk
bezoek mochten genieten.
BENOEMINGEN.
Per 1 December werd mr. F. M.
A. Schokking, voordien hoofd van de
gemeente Alphen a.d. Ryn, burge
meester van Den Haag, waarmede
Januari:
21, Dr. Alb. C. Kruyt, zendeling op Midden-Celebes, 79 jaar.
21, Ir. Jos Th. T. Cuyp'ers, architect, 87 jaar.
31, S. F. van Oss, hoofdredacteur Haagse Post.
Februari:
2, Henri de Vries, acteur, 84 jaar.
6, Ds. J. van Dorp, oud-predikant Ned. Herv. Gemeente
Londen, 61 jaar.
15, Chris de Vos, oud-operazanger, 78 jaar.
Maart:
8, Mr. A. Loosjes, oud-secr. Ver. tot Bev. van de Belangen
des Boekhandels, 65 jaar.
April:
1, Prof. Dr. K. de Snoo, Gynaecoloog, Utrecht, 71 jaar.
6, Mevr. A. NoordewierReddingius, oud-concert-zangeres,
Hilversum, 80 jaar.
22, Dr. Ir. D. P. Ross van Lennep, directeur van de Staats
mijnen.
26, H. M. van Duim, vice-admiraal b. d., 69 jaar.
30, A. H. J. L. Fiévez, oud-minister van Oorlog, 46 jaar
Mei:
2, Hendrik Chabot, kunstschilder, 54 jaar.
10, Henri Hermans, lid 2e Kamer, 75 jaar.
23, Willy Sluyter, kunstschilder. Den Haag, 76 jaar.
25, Generaal S. H. Spoor, 47 jaar.
Juni:
8, Lucie van Damvan Isselt, schilderes, 77 jaar.
9, Anna ThijssenBremerkamp, oud-opera-zangeres, 78 jaar.
Juli:
10, H. Walaardt—Sacré, grondlegger van de Ned. luchtvaart,
75 jaar.
28, Dr. J. P. Fockema-Andreae, oud-burgemeester van Utrecht
en oud-Commissaris der Koningin van Groningen, 69 jaar.
Augustus:
16, Ir. G. C. Bouwmeester, oud-Rijksbouwmeester en voor
zitter van Monumentenzorg. 69 jaar.
22. Mr. J. Kruseman, oud-president van het Gerechtshof te
Amsterdam, 81 jaar.
23, Herman Moerkerk, kunstschilder en illustrator, 70 jaar.
27, Jhr. Dr. Nico v. Suchtelen, schrijver en oud-directeur v. d.
Wereldbibliotheek, 70 jaar.
September:
2, Mgr. Dr. Th. J. R. Verhoeven, directeur R.K. Centraal
Bureau voor Opvoeding en Onderwijs, 66 jaar.
16, B. E. Ruys Sr., oud-directeur van de Kon. Rott. Lloyd,
80 jaar.
18, Mevr. Wilbrink HoitscmaKok (Truida Kok), schrijfster,
80 jaar.
October:
28, Mr. v. Lanschot, oud-burgemeester van 's-Hertogenbosch,
73 jaar.
November:
1, Prof. Dr. B. Brouwer, voorzitter van het Ned. Kanker
instituut, Amsterdam, 66 jaai*.
8, Prof. Dr. H. R. ter Veen, oud-hoogleraar in de soc. aard
rijkskunde, Amsterdam, 66 jaar.
December:
18, Prof. Ir. M. F. Visser, oud-hoogleraar in de landbouw-
werktuigkunde te Wageningen, 74 jaar
19, Mej. A. L. Schoch, directrice van de particuliere zaken
van H.M, de Koningin voor het Loo e.o., 59 jaar.
26, J. Hofman, ere-voorzitter van de Ned. Chr, Grafische
Bond, 66 jaar.
27, M. L. Honnerlage Grete, oud-burgemeester van Schiedam,
en oudste inwoner van Nederland, 103 jaar.
28, Prof. Ir. P. A. v. d. Ban, hoogleraar in landbouwwerktuig-
kunde te Wageningen
een interregnum, dat met de welnig-
verkwikkeiyke affaire-de Visser be
gon, werd afgesloten.
In Juü volgde Clarence Hunter
dr. Allan Valentine op als hoofd
van de E.C.A.-missie in ons land.
Ook de Amerikaanse ambassadeur
dr. Herman Baruch, keerde naar
zijn land terug; in zijn jplaats kwam
mr. Seldom Chapin. De bekende
Franse ambassadeur, dr. Jean Ri-
vière, vertrok eveneens en werd op
gevolgd door de heer Jean Paul Gar-
niers.
VLIEGRAMPEN.
Ook de vliegrampen zijn Neder
land in 1950 weer niet bespaard ge
bleven: 23 Juni de „Roermond" bij
Bari (33 slachtoffers), 12 Juli de
„Franeker" bij Bombay (45 slacht
offers), 20 November een Dakota
van Aero-Holland by Oslo (34 slacht,
offers). Op 17 Januari verongeluk,
te een Nederlands toestel in Dene
marken; de voorzitter van de P. v.
d. A., die met een regeringsopdracht
onderweg was ntjar Noorwegen, was
hierby de enige overlevende. Op 26
April stortte een lesvllegtuig van
de Ryksluchtvoartschool by Schip
hol neer, hetgeen aan de vyf inzitten
den het leven kostte.
Gelukkig kende de Nederlandse
luchtvaart ook gloriedagen en daar
toe behoorden zeker de 15de en de
28ste Augustus, waarop majoor Flin-
terman met een Gloster-Meteor, resp.
het Nederlandse hoogterecord en snel
heidsrecord verbeterde; het eerste
kwam op 14.579 meter, het laatste op
955 km per uur.
DIVERSEN.
Zo langzamerhand zijn we bij dit
overzicht genaderd tot 't „klein goed",
wat natuurlijk niet wil zeggen, dat
hetgeen nu nog volgt onbelangrijk
zou zijn geweest.
Op 25 Maart werd Rauter gefusil
leerd, maar de verrader Anton van
der Waals wacht nog steeds op de
executie van het op 8 Juni tegenover
hem in hoogste instantie bevestigde
doodvonnis. En Joseph Schreieder, die
reeds in Januari buiten vervolging ge
steld werd, schreef inmiddels een
boek over zijn „activiteit" in Neder
land.
De Nederlandse Spoorwegen gingen
verder met hun electrificatie (Eind
hovenMaastrichtHeerlen en ver
beterden voorts de verbinding van
afgelegen delen van ons land met
„Holland" door het laten rijden van
zg. Diesel-Expressos.
Kroonprinses Martha van Noorwe
gen liet op 2 April het in Nederland
voor Noorse rekening gebouwde schip
de „Oslofjord" te water, welk schip
een pracht staaltje van het kun
nen van Nederlandse scheepsbouwers
in het najaar naar Noorwegen ver
trok.
Ten slotte willen we nog een merk
waardig incident vermelden, dat ten
slotte ook weer op bevredigende wij
ze werd opgelost. Het ontstond naar
aanleiding van een verklaring van do
secretaris van het N.V.V. op do In
ternationale Arbeidsconferentie te
Genève, welke gericht was tegen het
beleid van het Nederlands episcopaat.
Aan de persoonlijke bemiddeling van
de minister-president, dr. W. Drees.
was liet te danken, dat dit incident
tenslotte niet tot een blijvende kloof
in de samenwerking Nederlandse
vakorganisaties leidde.
Het Wereldgebeuren
In Rusland wordt op 't ogenblik
een proces gevoerd «tegen twaalf
Japanners, die ervan beschuldigd
worden plannen te hebben beraamd
voor bacteriologische oorlogvoering
in de periode 19421945. Enkele
der beklaagden, lid van de „eenheid
731" hebben reeds een groot deel
van de tenlastelegging toegegeven.
Zo zouden in 1942 drieduizend met
typhus en paratyphusbacillen be
smette broodjes aan Chinese krijgs
gevangenen zijn uitgereikt en de ge
vangenen daarna vrygelaten, opdat
zij de ziekten onder de bevolking
zouden verbreiden. Een speciale af
deling zou belast zijn geweest met
het op grote schaal kweken van
vlooien, om deze later met pestba
cillen te besmetten. Vérder zouden
nog een reeks andere misdadige ex
perimenten zijn uitgevoerd.
De beschuldiging is ernstig en
niet onwaarschynlijk, zodat het pro
ces zeker aandacht verdient. Het
merkwaardige feit doet zich echter
voor, dat de Amerikanen de geldig
heid van de procedure betwisten.
Zij hebben tot dusver geweigerd ma
teriaal bijeen te zamelen, dat de be
schuldigingen kan staven of zich
op enigerlei wijze in te laten met 't
proces. Dat heeft deze week de
„Pravda" in zijn kolommen doen
beweren, dat tijdens de Amerikaan
se processen tegen de Japanse oor
logsmisdadigers opzettelijk documen
ten zijn achtergehouden, die be
trekking hadden op bacteriologi
sche oorlogvoering. Een bewering
echter, die onbewezen bleef. Er zijn
nog meer duistere zaken aangaan
de de oorlog in China.
Vorige week heeft een groep Ja
panners luidruchtig gedefhonstreerd
voor de Sovjet-ambassade tc Tokio.
Zij eisten, inlichtingen over. het lot
van rond 377.000 krijgsgevangenen,
die in handen vielen van het Rode
Leger, doch na de oorlog nimmer
zyn teruggekeerd. Van Amerikaan
se zijde is daar reeds eerder naar
geïnformeerd, echter vruchteloos.
De diplomatieke vertegenwoordigers
zitten kennelijk om een afdoend
antwoord verlegen en zoeken hun
heil in tegenbeschuldigingen. Een
verklaring over het lot van de
krijgsgevangenen moet nog steeds
komen. Algemeen wordt in Japan
aangenomen, dat de manschappen
dood zijn. Verklaringen van krijgs
gevangenen, die een verblyf vol ont
beringen in Siberië overleefden, dui
den in deze richting.
Generaal McArthur heeft maan
denlang hardnekkige pogingen ge
daan ae terugkeer van de krygsge-
vangenen te bewerkstelligen of in
elk geval een lyst van slachtoffers
en overlevenden te verkrijgen. Zelfs
dat laatste is niet gelukt. Hy is nu
van plan zijn regering in Washing
ton te verzoeken de bemiddeling van
een neutraal land als Zwitserland
in te roepen. Tenzij deze bemidde
ling alsnog succes heeft zal het lot
van tienduizenden Japanse krijgsge
vangenen voor altyd een raadsel
blyven.
Het gaat niet aan als verweer
een reeks Japanse oorlogsmisdaden
aan te voeren. Een behandeling zo
als naar men wel gedwongen is aan
te nemen de Japanse krijgsgevan
genen in Rusland is ten deel geval
len, spot met internationale conven
ties en is een misdaad op dezelfde
gronden, als waarop straks de in
de Sovjet-Unie terechtstaande Ja
panse officieren veroordeeld zullen
worden.
De rechtbank In Den Haag veroor
deelde de 23-jarige L. J. van W,, voor
malig ambtenaar van de Stichting Ne
derlands Kunstbezit, tot 1 jaar gevange
nisstraf voorwaardelijk wegens verduiste
ring en diefstal van goederen toebehorend
aan de Stichting.
President Soekarno en 7.y» echt
genote hebben Woensdag het Pa
leis aan het Koningsplein thans
Gambir betrokken. President Soc-
jhamo en echtgenote.
