leukt Uw huid
Kappie en Je Zee«ueilslri|fll
WEST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
IS NU VIJF JAAR VRIJ
ENGELSE AANVAL OP SLUIS
WERD IN 1405 AGESLAGEN
DE FRANJE VAN ONS BESTAAN
DEBRAUNE
KLANKEN
uit de AETHER
Voor de vrouw
HERSTEL VAN DE KERKEN IN
W. ZEEUWSCH-VLAANDEREN
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DINSDAG 1 NOVEMBER 1949
Een ernstig en stil herdenken
Vandaag Is het 5 Jaar geleden dat Zeeuwsch-Vlaanderen werd bevrijd. Gister die
gemeente, vandaag een an dei a gemeente In West-Zeeuwsch-Vlaanderen en wanneer
d*ze regelen verschijnen, )s het 5 Jaar geleden dat geheel WesUZeeuwsch-Vlaande-
ren gezuiverd was van de vijand en dat de bevolking weer vrij mocht adem halen.
5 jaar geleden, dus 'n eerste lustrum.
Pleegt men over het algemeen een
lustrum te vieren, in West Zeeuwsch-
Vlaanderen is ditmaal van feestvreug
de geen sprake. De mensen zeggen het
wel tot elkaar: „het is vandaag 5 jaar
geleden" en dan gaan deze woorden
vergezeld van een diepe zucht, om
dat deze dagen zo vele oude herinne
ringen wakker roepen oir oude won
den openrijten.
Nog te vers ligt in het geheugen de
grote ellende die men heeft doorge
maakt en de rouw die er gebracht is
in practlsch alle gezinnen.
WIJ GAAN TERUG
Wij gaan in gedachten terug naar
de noodlottige 11de September 1944.
toen zware bommenwerpers hun last
uitwierpen op het arme Breskens.
Wij zien nog steeds voor ons de ge
volgen van dat bombardement. Men
wilde de vijand treffen, maar hon
derden onschuldige burgers kwamen
om het leven, terwijl een mooie, wel
varende gemeente finaal werd ver
nield.
Wij beleven weer die Zaterdagmid
dag in September, toen wij persoon
lijk vertoefden in de grote meubel-
winkel aan de Markt in Oostburg,
met het doel burgers te helpen uit de
grensplaatsjcs, die ontruimd werden.
Vliegtuigen kwamen over Oostburg,
zonder dat wij daaraan aandacht
schonken Plotseling een slag. de grote
winkelruiten en de glazen lantaarn
in de winkel, vlogen aan scherven en
in alle haast zochten wü een schuil
plaats. Een bom was ingeslagen in de
aangrenzende rijwielzaak. Korte tijd
later brak een felle brand uit. die een
groot deel van de huizen aan de
Markt vernielde Ook de R.K. Kerk in
de Langestraat was getroffen. Het
waren de eerste bommen op Oostburg.
Toen vielen ook de eerste slachtoffers.
Wie had op dat ogenblik kunnen den
ken, dat er nog zo oneindig veel leed
zou volgen.
DE HEL
Vele ingezetenen verlieten hun hui
zen. zochten beveiliging op de boer
derijen. maar vele anderen bleven
thuis, dachten veilig te zijn in de
kelder van hun huis. Helaas is dat
vaak hun noodlot geweest. Vijf weken
lang duurde de hel voort, floten de
granaten dag en nacht over onze hoof
den. wisselden de formaties bommen
werpers elkander af en gooiden ze
hun dodelijke inhoud uit, alles om
de vijand te verdrijven, maar er werd
tegelijk enorm leed aan de burgerbe
volking aangedaan.
Onbeschrijfelijke tonelen hebben
zich in die weken afgespeeld, gehele
-faihilies stierven, mensen leefden als
holbewoners in de grond en staarden
in de nacht angstig naar de vlammen,
die overal oplaaiden.
DE BEVRIJDING
En toen, eindelijk, kwamen de geal
lieerden. de Canadezen, was er de be
vrijding.
De mensen keerden terug naar hun
woonplaatsen, doch vonden niets an
ders dan puin op de plek waar eens
hun huis had gestaan Datgene wat
men na vele jaren hard werken en
zuinig leven bijeengespaard had, was
in één slag verloren.
Zwaar was dit verlies, doch nog voel
zwaarder waren de persoonlijke of
fers, gebracht door honderden burgers.
Geheel West Zeeuwsch-Vlaanderen
was in een diepe rouw gedompeld.
DE SCHADE
Toen men de schade ging opmaken,
bleek dat ruim 2100 woningen totaal
waren verwoest, dat er ongeveer 1000
woningen zodanig waren bcschadjgd,
dat herstel practisch niet meer moge
lijk was en dat er ruim 3000 woningen
minder zware schade hadden beko
men. Het is onmogelijk zich een voor
stelling te vormen van de chaos. De
twee grote problemen, waarvoor men
zich gesteld zag, waren: de puinrui-
ming en het noodherstel. De oprui
ming moest krachtig ter hand worden
genomen.
Dit was geen geringe taak, wanneer
men bedenkt dat er ongeveer 200.000
ton puin geruimd, gesorteerd en ver
voerd moest worden.
ER IS GEWERKT
De bevolking van West Zeeuwsch-
Vlaanderen heeft in de afgelopen 5
jaar echter bewezen over de nodige
energie te beschikken. Er is gewerkt,
er is gezwoegd, men heeft vertrou
wen gesteld in de beloften van onze
regering, een vertrouwen dat intussen
niet geheel gemotiveerd bleek. Maar
desondanks werkt men voort en de
resultaten zijn niet uitgebleven.
Reden tot vreugde is er echter niet
dus geen feest bij dit eerste lustrum.
Alleen een stil en ernstig gedenken.
V.V.D. en regeringsbeleid.
De Volkspartij voor Vrijheid en De-
mocraUe heeft Zaterdag ln Amsterdam
een drukbezochte buitengewone vergade
ring gehouden, welke gewyd was aan het
Indonesische probleem.
Na uitvoerige besprekingen werden
tweo door dc afd. Den Haag Ingediende
moties aangenomen. In de eerste motie
vraagt de vergadering zich ernstig af of
het regeringsbeleid thans nog we! zodanig
ls, dat de in de verkiezings-campagne
gestelde voorwaarden voor medewerking
aan grondswetswijziging en ondersteuning
van het regeringsbeleid nog aanwezig zijn.
De vergadering sprak het vertrouwen uit.
dat geen medewerking zal worden gege
ven aan een reconstrucUe van het Ko
ninkrijk, wanneer daarbij een aantal es
sentiële punten niet bevredigend gere
geld zou zijn. zelfs al zou de letter van
de Grondwet niet worden aangetast.
De tweede motie wijst op het gevaar,
dat Indonesië zou afglijden naar een com
munistische overheersing, en verzoekt de
Kamerfracties steeds waakzaam te blij
ven voor het geval het kabinet met dit
gevaar niet in voldoende mate rekening
zou houden.
Een motie van de afd. Arnhem om af
keuring uit te spreken over het beleid
der regering, werd verworpen.
(Ingezonden Mededeling).
MAAK UW DOKTER
GEEN VERWIJT
Het is niet fair om van Uw dokter te
verwachten, dat hij U beter zal „tove
ren". Klachten die jaren nodig hadden
om te ontstaan, kan hij niet in een
handomdraai genezen. Uw dokter is
'n gids en leider op de vaak moeilijke
weg naar het hoge doel: genezing. U
als leek moet aanvaarder.. dat zijn
handelen wordt gedicteerd door in
zicht, kennis en ervaring.
Toch kunnen er momenten zijn, waar
op de hevigheid en onverwachtheid
van uw pijn, U kunnen dwingen snél
verlichting te zoeken en voor die ge
vallen moet U „TOGAL" in huis heb
ben „TOGAL" is een onschadelijk an-
tineuralgicum van zeer grote, pijn
stillende kracht. Het is vooral uiterst
werkzaam bij spier-, zenuw- en gc-
wrichtsrheumatiek, ischias en spit en
bij algemene welzijnsbezwaren, zoals
hoofdpijn, migraine, verkoudheid, in
fluenza, griep, periodieke klachten,
overgangstijd, enz „TOGAL" behoort
aanwezig te zijn in elk gezin.
Overal verkrijgbaar a ƒ2.08 en 7.94.
Proefflacon ƒ0.83.
De sterke vesting hield stand!
Begin April van het jaar 1405 zag men in het Noordwesten van het
toenmalige graafschap Vlaanderen de toekomst donker in. Voor de zo
veelste keer dreigde er weer eens een oorlog met Engeland en de on
dervinding had geleerd, dat deze dikwijls om en nabij Sluis werden
uitgevochten. Deze stad toch, toentertijd Vlaanderen's beste haven,
oefende op de naijverige Engelsen dezelfde aantrekkingskracht uit, als
een brandende kaars op muggen en ook ditmaal had men het volgens
uit Engeland doorgesijpelde berichten op Sluis voorzien.
Tevoren waren de Sluizenaars
altijd gewoon geweest geweld met
geweld te vergelden en hun kaper
schepen uit te zenden, om de En
gelsen zoveel mogelijk afbreuk te
doen, maar ditmaal had men op
verzoek van Brugge daarvan afge
zien. Deze laatste stad hoopte door
deze milde houding de vrede te
kunnen bewaren en de handel op
Engeland in stand te kunnen hou
den. Hoewel men in Sluis ongaarne
de voordelige kaapvaart miste, had
men toch aan het verzoek van
Brugge voldaan en de reeds buiten-
ingezonden mededeling I
I - --—f- Bestrijd die afschuwelijke j
--- kwelling grondig met hel
huidgeneesmiddel dat alle^gm
==- schadelijke kiemen doodt
WOENSDAG.
Gluck'o opera ..Orpheus en Eurydice"
wordt vanmiddag uitgevoerd door so
listen. koor en orkest, het geheel on
der leiding van Henri Tomast (H. II
14).
Uli Kraus* speelt de planosonate ln
Bes van Mozart (K.V. 333) om 11 .H.
H. II), Voorts wordt er 's middags een
jcugdconcort gegeven door het N.C.R.
V.-koor onder leiding van Alex Schel-
tevis met medewerking van Marinus
Voorberg. Er worden voornamelijk
volksliederen uitgevoerd (H. II 15).
Hilversum I: 7. 8. 13. 18. 20 en 23 Nws.
8,18 Oog in al. 8.50 Voor dc hulsvrouw.
9 Mozart-cyclus. 10,05 Morgenwijding,
10,20 Onze keuken. 11 Populair nonstop.
12 Orgelspel. 12.38 Gram. muziek. 13.15
VlncenUno, 13.40 Zuid-Amerikaanse klan-
ken. 11.15 Jeugdconcert. 15 De Rood
borstjes. 15.20 Hoorspel. 15.50 Instructie
ve muziek. 18 Zo de ouden zongen, piepen
de Jongen. 17.30 Cor Stern's Orgel ensem
ble. 18.20 Jean Cavall zingt. 18.30 Rcge-
ringsultzending. 19,30 Voor de jeugd. 19,40
Wockkronlek. 20,20 Promenade Orkest.
21 Carlo Carcas80la. 21,15 Kinderen van
de straat. 22.15 Victor Babln en Vltya
Vronsky, planoduo. 23,15 Swing and sweet.
23.40 Gram. muziek.
Hilversum II: 8.15 Muziek bij het werk.
9 Ochtendbezoek bij onze Jongo zieken.
9.35 Symphonlsch Morgenconcert. 10.30
Morgendienst. 11 Lili Kraus, plano. 11.20
Tussen 12 en 20. 12.33 Orgelconcert. 13.20
Snngh en spel, 14 Opera. 15 Jeugdconcer-
ten. 10.15 Voor onze jongens en meisjes.
17.45 Rcgeringsuilzending. 18.30 In de
soete suikerbol. 19.15 Rcgcringsuitzending.
19.30 Sporlcommentaar en een vrolijke
plant. 20.05 Dankdienst. 21.15 Het Con
certgebouworkest. 22.25 Gram. muziek.
23.15 Avondconcert.
RADIO.CENTRALES 3.
7 (Brussel VI.- Nieuws. 7.05 Gram. mu
ziek. 7.50 Gram,muzick. 8 Nieuws. 8.05
Morgenconcert (gr.- 9 Nieuws. 9.05 Lichte
gram. muziek. 10 (Eng. L.P.) Nieuws.
10.10 Verz. pr. voor de hulsvrouw (gr.).
11 John Madln (blosc. orgel). 11.30 (Eng.
H.S. i „Mustc while you work". 12 (Brus
sel VI.). Stemmige gram. muziek. 13 Nws.
13.15 Uitgesteld relais v. d. Ital. radio,
Symph. concert. 15 (Kalundb.) Ivan Leth
cn orkest. 16.30 Arthur oung en sextet.
17 (Kootwijk) Batavia. 18 (Brussel VI.)
Pianowcrkcn van Llszt (gr.). 18.30 Voor
dc soldaten. 19 Nieuws. 19.30 (Brussel Fr.)
Werkjes van Ray Creen (gr.). 19,45 Nws.
en Act. 20 Groot Symph. orkest. 22 (Brus
sel VI) Nieuws. 22.15 (Brussel Fr.) Cast-
nopr. (gr.). 22.55 Nieuws. 23 Syraph. van
Elgar (gr.). 23.55 Nieuws,
Een beetje luxe, en gezellig uitje,
iets wat Je even uit ae sleur van
alledag haalt, we hebben het alle
maal soms zo hard nodig. Het is
de franje van ons bestaan!
Maar wist U. dat een beetje fran
je ook zo'n heel eenvoudig wollen
jurkje Juist* dAt kan geven, wat 't
even boven het „gewone" doet uit
steken
Een randje franje langs een
schouderpasje, <*>n kraag, een
schootje, een bolero, het is zo'n aar
dige en toch niet durfe garnering.
In de meeste gevallen wordt ze van
japonstof gemaakt (al kan een af
stekende kleur ook heel mooi zijn)
en apart aangenaaid. Bh recht af
geknipte randen, zoals bij de hier
getekende zak en manchet, kunt U
ze ineens aanknippen. Inplaats dat
U dan een zoompje maakt, rafelt
U de randen 2 3 cm. uit, of U
knipt de franje erin, zoals U by pa
pier zoudt doen. Wat het beste re
sultaat geeft hangt helemaal van
de stof af. dus dat moet U eerst
even by een prooflapje proberen.
In beide gevallen maakt langs
de franje een slersteekje om verder
uitrafelen of Inscheuren te voorko
men.
Aangezette franje heeft het voor
deel, dat U ze dubbel kunt nemen,
als ze een beetje dun uitvalt. Het
prettigst is, als U hiervoor reepjes
stof met een zelfkant eraan ge
bruikt, dan zyn de kanten geink
keurig afgewerkt. Anders kunt U
aanzetten. By het jurkje links bo
ven, van effen stof of van een klein
ruitje, is de franje onder een band
fluweeltje opgenaaid, wat ook leuk
staat. Rechts boven ziet U, hoe ln
eenvoudig stof- of lakknoopje door
een randje franje een aparte gar
nering wordt. De overige tekeninge
tjes spreken wel voor zichzlf, en
sporen U aan, het ook eens te pro
beren.
gaats zijnde kaperschepen binnen
geroepen. Zelfs was men zover ge
gaan, dat men in de Wielingen 'n
schip had gelegd, dat na moest
gaan, of er toch nog Sluise kapers
buiten waren, die zich niet aan het
bevel hielden!
DE VLOOT.
Deze welwillendheid baatte de
Sluizenaren echter niet, want de
22ste Mei kwam de Engelse vloot
voor Sluis en wierp „buten sande"
zijn ankers uit. Ogenblikkelijk
kwam alles binnen Sluis in bewe
ging. Do stad zelf was in goede
staat van tegenweer en had rijke
voorraden oorlogsmateriaal in de
magazijnen. Bovendien waren de
burgers vast van plan hun huid zo
duur mogelijk te verkopen. Ook de
naburige steden zonden hulp, zo
dat de Sluise burgers hun kansen
steeds zagen stijgen. De schutters
van Brugge en de donderbusschie
ters van Gent kwamen nog dezelf
de dag de stad binnen gemarcheerd,
terwijl ook Heer Jan van Ghistele
met een aanzienlijk aantal ridders
en knapen te hulp snelde.
Aan de zeekant, vanwaar de eer
ste aanval dreigde, was de door
vaart in het Zwin met een stevig
paalwerk onmogelijk gemaakt. Bo
vendien werd dit paalwerk nog ge
dekt door een tweetal geduchte
versterkingen, die van veel geschut
waren voorzien. Ook werd bij de
poorten zowel aan de land- als aan
de zeezijde geschut geplaatst en
hield men dag en nacht de wacht.
Grote vuurpannen verdreven 's
nachts de duisternis, zodat men
voor nachtelijke verrassingen ge
spaard bleef. Om het brandgevaar
zo klein mogelijk te maken kregen
de strodekkers opdracht al de hui
zen langs het Zwin, die met stro
gedekt waren, van hun dakbedek
king te ontdoen en zelfs werden
een aantal huizen, die een goede
verdediging in de weg stonden, ge
heel •gesloopt.
NEDERLAAG.
Zo naderde Zondag de 24ste Mei,
de dag, waarop de Engelsen beslo
ten hadden het kasteel en de stad
te bestormen. Van de Westpoort tot
aan de Smeedsteiger werd in alle
haast nog een korte borstwering
opgeworpen. Hoewel niet van har
te, waagden de Engelsen de bestor
ming, maar zij werden bloedig af
geslagen. Hun aanvoerder, Thomas,
graaf van Pembroke, sneuvelde. Hij
werd in de kerk van Mude (St. An
na ter Muiden) begraven. Dinsdag
26 Mei zeilde de Engelse vloot, be
laden met de buit, die ze uit de
omliggende plaatsjes hadden weg
gesleept weer uit, zonder dat Sluis
veroverd was.
Wel een diepe teleurstelling voor
de Engelsen!
De gerestaureerde Ned. Herv. Kerk van Cadzand.
Er werd reeds veel bereikt.
Terwyi wy dit schrijven ligt op onze schryftafel een uitnodiging van
de kerkvoogden der Ned, Herv. Gemeente van Sint Kruis om aanwezig
te z(jn by het weder in gebruik nemen van het geheel gerestaureerde
kerkgebouw. Wanneer u dit stukje leest is het kerkgebouw inmiddels
in gebruik genomen.
Wederom ls dus één van de vele, door de oorlog vernielde, kerken
ln West Zeeuwsch Vlaanderen hersteld. De oorlogsgesel heeft onder de
kerken danig huisgehouden en groot zijn de moeiiykheden gweest na de
bevrijding.
Er waren gemeenten waar geen
enkele kerk was overgebleven, zo
als Oostburg\ Schoondijke en Bres
kens. Het herstel is niet bepaald in
een snel tempo gegaan, maar thans
zijn de beschadigde kerken in vele
gemeenten weer hersteld en waar
kerken geheel verloren gingen zijr
een aantal nieuwe kerken in aan-
bouw.
Wanneer wij ons goed herinneren
was het Cadzand waar de eerste
herstelde Herv. kerk, geheel geres
taureerd, in gebruik kon woirden ge
nomen. Dit fraaie kerkgebouw
vormt een sieraad in dit rustieke
dorpje. Het kerkje heeft een toren
en dat is een groot voorrecht, want
de nieuwe kerken mogen, zoals be
kend. niet meer met torens gebouwd
worden. En wat is een dorpskerk
zonder toren?
Mede dank zij de steun van Mo
numentenzorg, zijn er dit jaar we
derom enkele kerkgebouwen geres
taureerd en dan denken wij aan 't
bijzonder mooie kerkgebouw in Bier
vliet, beroemd om de zeldzame ge
brand-glas ramen. Gelukkig liet
men deze waardevolle ramen tijdens
de oorlog tijdig onderduiken in Hulst
en thans pry ken zy weer in volle
glorie op de oude plaats. Aan dit
kerkgebouw is veel zorg besteed, 't
Interieur is in de oude styl hersteld.
NIEUWVLIET.
Nieuwvliet, één van de kleinste
gemeenten in het landje van Cad
zand, bezit eveneens een lief. kerkje,
waaraan nogal wat schade was toe
gebracht. Het heeft deze gemeente
heel wat hoofdbrekens gekost om,
na herstel van de kerk, het geld
voor het meubilair byeen te brengen.
Maar de inwoners van Sinte Pier
weten hoe men zo iets moet aan
pakken. Een bazar ende zaak
was gezond.
GROEDE.
Trots verheft zich de hoge toren
van Groede. Het bezit van de toren
wordt door het gemeentebestuur
van Groede op hoge prijs gesteld
en men heeft er ook een offer voor
gebracht- Immers de toren moest
van een geheel nieuwe leibedekking
worden voorzien. Het interieur van
de mooie, oude kerk, waarin de
Jacob Catsbank herinnert aan de
tyd dat deze grote dichter in Groe
de woonde en kerkte, had eveneens
veel geleden. Niet alleen dat enkele
verdwaalde granaten de kerk trof
fen, maar in die bewogen October-
dagen van 1944 moesten vele hon
derden vluchtelingen in deze kerk
ondergebracht worden. Thans ls de
restauratie bijna voltooid. Jammer
dat de prachtige bomen, di.e rond 't
kerkgebouw stonden en die er zo
veel toe bijdroegen om dit plekje
aantrekkelijk te maken, door ziekte
moesten verdwijnen.
Van de zwaar beschadigde Ned.
Herv. Kerken zijn thans nog in res
tauratie de zeer oude kerk in IJzen-
dyke en de beroemde St. Baafkerk
in Aardenburg. Met de restauratie
van deze laarste kerk zal veel tyd
en geld gemoeid zyn.
NIEUWE KERKEN.
Met de bouw van nieuwe Herv.
kerken gaat het nog minder vlot.
Het zijn Schoondijke en Sluis, waar
de bouw in een vergevorderd sta
dium verkeert, zodat men goede
hoop heeft, deze kerken over enke
le maanden in gebruik te kunnen
nemen.
In Oostburg. Breskens en Zuid-
zande moet nog met de bouw wor
den begonnen, doch de plannen daar
toe verkeren gelukkig in een verge
vorderd stadium.
ANDERE KERK-
;GENOOTSCH A PPEN.
Wat betreftde andere kerkge
nootschappen, Schoondijke heeft
reeds geruime tijd een nieuwe Ge-
ref. kerk, die weliswaar een nood
kerk is, doch lange tijd meekan.
De Geref. Kerkgemeenschap te
Oostburg mocht slechts kort gele
den een fraai, nieuw kerkgebouw
in gebruik nemen, een kerkgebouw,
dat een aanwinst betekent voor
Oostburg.
Van de R.K. kerken werden die
te Aardenburg, Sluis en Hoo'dplaat
hersteld. Er werden nieuwe kerken
gebouwd te Oostburg en Slijkplaat
en is er één in aanbouw, de nieuwe
kerk in IJzendyke. Alles byeen dus
geen onbevredigend resultaat hoe
wel op het gebied van de kerkbouw
nog heel wat te doen valt.
30. Kappie, de Maat
en de Baron trokken
de oude zeerovers-kle
ren aan, want Kappie
was vast van plan om
de kolen van de drie
master terug te halen,
en met deze kleren
aan, zou het de enige
manier zijn. De Maat
zag de zaak zeer som
ber in, maar niemand
stoorde zich aan hem.
„Dat ik dit allemaal
mee mag maken!" zei
de Baron verrukt. „Ik
zal het van a tot z in
mijn mémoires be
schrijven, en wanneer
ik nog jong was zou
ik het zeemansberoep
m al zijn lief en
leed kiezen! Hojo!"
Via de sleepkabel be
reikten Kappie, de Maat
n de Baron de drie
master, en zij hadden geluk, want er bevond
zich toevallig niemand op het achterschip.
.Kom mee, jong!" zei Kapoie tegen de Maat.
..Hier is het ruim! Daar zullen onze kolen wel
to bel beste"ónder^n"biaisUntje I riju! Blijft U hier op wacht, meneer de Baron,
en wanneer er onraad is, moet U ons waar
schuwen! Maar denkt U er om. dat U net doet,
als of U een lid van de bemanning bent!"
Kappie en de Maal waren nog niet in het
ruim verdwenen, of er kwam één van de zee
rovers op de Baron af.
„Wie ben jij?" vroeg de ruwe man.
..De nieuwe bootsman!" zei de Baron. „De
wind draait! De zeilen moeten ingehaald wor
den. Waarschuw de andere rakkers!"
