Op de Athos in Griekenland staat de tijd stil DE SCHEEPSMODELLENBOUWER VAN ARNEMUIDEN Kleine omzetstijging in de maand Juli bij de detailhandel ONDERGEDOKEN VERMOGENS WORDEN THANS OPGESPOORD MINAHASSA WIL „ZWARE" UNIE MET NEDERLAND VRIJDAG 7 OCTOBER 1949 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 9 „Wij hebben de wereld overwonnen Alles is IJdelheid, zeggen de monniken.. (Van onze correspondent.) ATHENE, Oct. Toen ik de eerste dag van mijn bezoek op de Agion Oros, de heilige berg van de monniken op de Athos in Griekenland (een uitloper van het schiereiland Chalkidike), aan een oude „Kalogiros" de stereotype vraag van alle journalisten stelde, hoe het leven daar was onder de gevolgen van de laatste oorlog en de invloed van de tegen woordige oorlog in Griekenland, kreeg ik tot antwoord: „Hier staat de tijd stil, wij hebben de wereld overwonnen". Ik keek de monnik een ogenblik in de ernstige ogen en schaamde mij toen over mijn vraag, schaamde me steeds meer, hoe langer ik op de Athos verbleet. Gedurende deze tijd begreep ik, dat deze monniken in geen enkel opzicht deel hebben aan het leven van deze wereld. Omdat zij nooit het geluk van deze aarde zochten, vonden zij ook nooit haar leed. Zo als de 25 kloosters van Athos iedere morgen opnieuw, wanneer de zon uit Klein-Azië vandaan boven de violette zee oprijst, hun klokken op 0 uur zetten, zo wordt de tijd hier ook niet naar historische jaren, oor logen en daden gemeten, doch naar de loop van de zon, naar de zomer en de winter en naar de eeuwig gelijke wisseling der sterren aan de heldere hemel van het Zuiden. ALLES IS IJDELHEID. De dingen, waarnaar de aarde jaagt en waarom haar volkeren sedert de eerste dagen van haar be staan vochten, zijn op de Athos een ij del niets. Hier leven ingezetenen van meer dan twintig landen als broeders verenigd in een landschap, dat mooi is als op de eerste dag van zijn ontstaan. Wie hoog van de top van de Agion Oros 2000 m hoogte over de uitgestrekte bossen en zeeën tuurt, voelt, dat de wind, die over de golven waait, dezelfde wind is, die eens de eerste volgelingen van een nieuw geloof uit het Heilige Land naar deze oever dreef. En hij voelt, dat, ofschoon honderdduizen den keren sinds die dag de zon over deze zee opging, de tijd hier stil stond. Hier zingt de wind in de olijfbossen en onveranderlijk bruist de zee tegen de rqtsen. Slechts nu en dan klinkt een klok of een gong door de bloeiende valleien, wanneer de monniken tot het gebed of voor het eten worden geroepen, die beide in meer dan duizend jaar niet zijn veranderd (de gebeden zijn lang, en kort en karig de maaltijden). De wereld is hier ver. Het gaat deze monniken niet om religieuze vragen of religieus zoeken, niet om vorsen of studeren, niet om boeken en geschriften, niet om discussies over God, niet om kunstzinnig scheppen tot roem van het Hoogste en ook niet om de zegen, die voort komt uit het werk der handen op de akkers, zoals dit voor andere kloosters wet en regel is. Deze mon niken is het leven in gebed en in een nauwe kring van een duizend jaar oude ordening genoeg. Hun wezen en him blik hebben dikwijls iets van die magische vrede, die ook spreekt uit hun reusachtige uitbeel dingen van het „Pantokrator", die ons uit grote rustige, zelfs starre ogen over de altaren heen aan kijken. Vervulling van zijn onver anderlijke wezen is het leven van deze monniken,, dat zich voltrekt in een veelvoudig en de hele mens in beslagnemend systeem van riten dag en nacht, op alle uren bij alle mogelijke gelegenheden, zoals aan komsten van pelgrims, feesten, feestdagen en sterfgevallen (het enige persoonlijke voorval in het leven van de Athos-monnik). EREDIENST. De eredienst voor de gestorven broeder strekt zich over een aantal dagen uit; in enkele kloosters is het de gewoonte de doden eerst na het volledig tot stof worden van het lichaam ter aarde te bestellen, zelfs al duurt dat vele jaren. Ieder jaar gaan de monniken dan naar het, als het ware provisorische graf van de dode, om te kijken of zijn lichaam tot stof vergaan is en daarmede alle aardse resten van schuld en zonden verdwenen zijn, want eerst dan kunnen zij voorgoed van hem af scheid nemen. Zeer veelzijdig en verwarrend zijn de gebruiken in de verschil lende kloosters van de diverse na tionaliteiten, de Servische, de Bul gaarse, Roemeense enz. In het van schilderachtige kleuren spranke lende Russische klooster Pantelei- mon, d?t temidden van bloeiende tuinen is gelegen, dacht ik hier het misschien enige klooster gevonden te hebben, waar de invloeden van de buitenwereld waren doorge drongen. In de grote slaapzalen, oorspronkelijk bestemd voor de pelgrims uit Rusland, hangen de portretten van de Russische Tsaren en Grootvorsten en ik ontdekte al spoedig, dat al deze Russische mon niken de herinnering aan langver- vlogen tijden hebben bewaard. Zij betreuren het, dat Sovjet Rusland tot de overwinnende mogendheden van de afgelopen oorlog behoort In het naburige klooster vertelde men, dat de Russische monniken in hun wat de wereldse dingen betreft grenzenloze naïviteit zelfs een portret van Hitier jarenlang in een van hun zalen hadden opgehangen. Maar deze kleine ondermaanse poli tieke ervaringen in een wereld, waar de tijd blijft wijlen, worden spoedig door nieuwe indrukken, zo wel in de kloosters als in de eremi- tages, waar ik uit de verte geheel ongeklede mannen met lange baar den in het gebed verzonken zag knielen, gelijk spookgedaanten uit een onbekende wereld, verdrongen. DE ADELAAR. Nog in mijn diepste droom hoorde ik de doffe gongslagen uit het Agio Dionysio en het ruisen van de wind door de torenhoge buitengalerijen van de grote Lavra boven de in de diepte schuimende zee. Ik zie de arend rusteloos zijn cirkels boven de rotsen trekken en de begrijpende glimlach van oude monniken, die verheven zijn boven ons, mensen van een ijdele wereld, die tot ondergang gedoemd is. Ik hoor nog het prevelen van de ge beden in het licht van flikkerende fakkels, terwijl de maan langzaam boven de Olympus opgaat, het on bewoonde gebergte der goden uit een tijd, welke ook de monniken van de Athos hielpen begraven. (Nadruk verboden.) De 83 jarige heer Joost Dingemanse te Vlissingen met een aantal door hem gebouwde scheepsmodellen Zijn werk staat in tal van musea In de Vlissingse vissershaven ligt een woonschuitje en in dat schuitje leeft één van de knapste Nederlandse modellenmakers. Dat is de 82. jarig Joost Dingemanse, afkomstig van Arnemuiden. Hy zou van alles kunnen maken, maar in zijn lange leven heeft hg zich gespecialiseerd op één ding: het bouwen van scheepsmodellen. U weet wel, de schitterende modellen, die in musea staan om aan be. zoekers een indruk te geven van wat de zeilvaart vroeger was en hoe de vaartuigen er uitzagen. Het malleen van kleine scheepjes zit menig Hollands kind in het bloed. Zo'n kind begint op prille leeftijd met een oude klomp, daarna komen de betere modellen en dan... komt al vlug de leeftijd waarop geen belangstelling meer bestaat voor de dobberende speelgoeddinge tjes. Resultaten bij herenmode zaken waren goed. Uit het door het economisch insti tuut voor de middenstand gepubli ceerde cijfermateriaal over het om- zetverloop in de detailhandel in Juli jl. blijkt, dat in vele branches in de ze maand enige omzetstijging werd geboekt. Voor een deel is dit te beschouwen als een normale seizoensfluctuatie. Daarnaast dient rekening te worden gehouden met het feit, dat in Juli vijf Vrijdagen en vijf Zaterdagen voorkwamen. Bovendien werden in verschillende branches in deze maand opruimingsverkopen gehouden. Bovengenoemde factoren in aan merking nemende, kan het omzetver- loop in Juli niet onbevredigend wor den genoemd. Evenals in de voor gaande maanden van 1949 bewogen de geldomzetten in de detailhandel in glas, aardewerk, porcelein en huis houdelijke artikelen zich op een laag niveau. In het kruideniersbedrijf werd een kleine omzetvermeerdering geboekt. Toch waren de omzetten in de nri<J- denstandszaken in Juli lager dan die in de overeenkomstige maand van 1948, een verschijnsel, dat zich in 1949 nog niet eerder heeft voorgedaan. In de detailhandel in textiel werden in Juli opruimingsverkopen gehou den en uit het verzamelde cijfermate riaal is gebleken, dat de behaalde resultaten bevredigend kunnen wor den genoemd. In geen der maanden na de bevrij ding van ons land, met uitzondering van October 1948, werden omzetten behaald als in Juli jl. Van de tot deze branche behoren de speciaalzaken werd de grootste omzetstijging genoteerd in de heren modezaken, de heren- en jongenscon fectiebedrijven en de bedrijfskleding^ zaken. In het banketbakkersbedrijf lagen de omzetten in Juli op dezelfde hoog te als in de voorafgaande maand. De grotere aanvoer van fruit was oorzaak, dat de omzetten in de de tailhandel in aardappelen, groenten en fruit verder opliepen. Toch ble ven de omzetten belangrijk lager dan in Juli 1948. Dit kan worden toege schreven aan het feit, dat de fruit- prijzen in 1949 aanzienlijk lager wa ren dan in 1948. De detailhandel in zuivelproducten boekte in Juli gelijke omzetten als in de voorafgaande maand. In deze branche schijnt een einde te komen aan de geldomzetstijging. De opheffing van de tabaksdistri butie veroorzaakte in de detailhan del in tabaksfabrikaten t.o.v. Juni jl. enige omzetvermeerdering. Verge lijkt men de in deze maand behaalde omzetten met die van April jl., dan blijkt, dat de omzetstijging niet be langrijk was. Een heel enkele blijft z'n jeugd liefde trouw en bouwt op oudere leeftijd nog wel eens 'n vaartuigje voor z'n kind of kleinkind. VELE TIENTALLEN. Temidden van deze modellenma kers is de oude Joost een groot meester, want hij heeft over de honderd scheepsmodellen gebouwd, waarvan de meeste ongeveer een meter lang waren. Kort geleden vertelde hij ons: ï.Ik ben Waar gekomen met mijn 134e schip, het is de Vlissingen 22." In Februari 1949 was hij er aan begonnen en honderden uren heeft hij er aan besteed. WERKUREN. „Voor het voordeel hoef je het niet te doen", vertrouwt hij ons al spoedig toe, „er zijn modellen, waar 2400 werkuren in zittenalles maak ik zelf, ook de zeilen en de netten en alles is precies zoals het op een echt schip is. Het is prettig, dat de musea en de gemeentebestu ren en de particulieren, die op dracht geven voor een scheepsmo del. qr voor betalen, maar aan mijn uurloon kom ik nooit." Toen Joost Dingemanse als tienja rige knaap zijn bróód verdiende als kocienhocacr tc Arnemuiden, trok zijn hart al spoedig naar de scheeps werf. Hij werd leerling-scheepma ker. Hij bouwde op 14-jarige leef tijd zelf een roeiboot en misschien zou hij altijd op een scheepswerf zijn gebleven, als eir geen werkloos heid in de scheepsnyverheid was ontstaan, die hem dwong visser te worden. Al vlug had h(j een eigen schuit, maar de scheepsbouwers liet hem niet los en toen ging hij mo dellen bouwen, In 1896 veikocht hy één van zyn mooiste modellen aan een Engelsman, die er op de wereld tentoonstelling te Chicago een eerste prijs mee verwierf. De goede Joost had het model voor 75 harde gul dens los gelaten. IN MUSEA. Zeventien typen van zeil- en vis sersschepen heeft hy gebouwd. In verscheidene Nederlandse musea en in gemeentehuizen staan zijn werk stukken en ze houden daar de her- Het grasveld in de Haarleminermeerpolder hij de Ringvaart, waar 30 jaar geleden het eerste K.L.M..vlieg tuig opsteeg, was in 1940 tot de moderne luchthaven Schiphol uitgegroeid. Schiphol by nacht,; enige vlieg, tuigen tegen de achtergrond van het restaurant, waar ook 's nachts grote bedrijvigheid hc);rst. Dood van Duitser In Den Haag was aanleiding tot grote actie. (Van onze Haagse redacteur) DEN HAAG, Oct. Het parket van de procureur.gener.aaI bij het ge- rechtshof in Den Haag heeft zich, nadat in vele dagbladen allerlei uiteen, lopende en elkaar tegensprekende berichten zyn verschenen naar aanlei. ding .van de dood van de Duitser F. Schellenberg, waarvan nog steeds niet vaststaat of hy is vermoord dan wel zichzelf van het leven heeft beroofd, b\J monde van de advocaat.generaal, mr. D. J. van Gilse, tot de pers ge wend met het verzoek het onderzoek in deze aangelegenheid niet te storen. Dit kwam dus neer op een verzoek om er voorlopig niet meer over te schreven. Autoriteiten van politie en justitie hebben maar al te dikwijls de neiging om de pers óf in het geheel niet in te lichten óf de „inlichtingen" te gie ten in een verzoek om niets te mel den. Soms gaat zulk een verzoek ge paard met een vertrouwelijke uiteen zetting van de stand van zaken, soms ook niet. In dit geval werd aan het verzoek de mededeling toegevoegd dat er een zeer uitgebreid onderzoek gaande is. In dit geval is dat dunkt ons ,geen holle phrase .Over 't al gemeen spreekt net vanzelf, dat de Eoil tie in een verdachte aangelegen- eid een onderzoek instelt, dat dan uiteraard zo uitgebreid mogelijk is. Daar zijn politie en justitie nu een maal voor. Edoch, na de oorlog is het grote vertrouwen, dat het Neder landse volk placht te stellen in zijn politie- en justitie-ambtenaren deer lijk aangetast. Er zyn dit is een openbaar geheim indertyd bij de by'zondere rechtspleging practijken toegepast, die de intrigiteit van deze klasse ambtenaren veel kwaad hebben gedaan. Dat kwaad is nog niet uitgeroeid. Nóg hoort men af en toe verhalen over dossiers, die zoek raken", over zaken, die „de doofpot" in gaan enz. SCHALLENBERG. De indruk is gevestigd, dat de zaak-Schallenberg ook zulk een „doofpot-affaire" dreigde te wor- deiMet een al te grote hardnek kigheid heeft de Haagse gemeente politie volgehouden, dat in dit ge- van van moord geen sprake kon zijn, omdat bij sectie van het stof felijk overschot niets van geweld pleging of vergiftiging ls gebleken. Een gepensionneerd commissaris van politie heeft toen echter in één der dagbladen de aandacht geves tigd op de mogelijkheid, dat het slachtoffer met chloroform of an derszins bewusteloos kan zijn ge maakt en daarna in een vijver ge deponeerd. Hierop volgde een ver- ldaring van de politie, dat zy nog steeds geen reden had om aan te nemen, dat hier sprake zou zijn van een misdrijf en dat zij aanwijzingen van het tegendeel „rustig afwacht te." Deze verklaring neeft een slechte indruk gemaakt; het is niet de taak van de politie rustig af te wachten. Zij moet actief speuren innering levendig aan de oude glo rie van de Nederlandse zeilvaart in dfi negentiende eeuw. Veel vrienden heeft Joost zich in de loop der jaren verworven. Ook werrd in allerlei tijdschriften reeds over zijn werk geschreven. Nu is hij 82 jaar en zoals hy zelf zegt: „Ik ben maar een mens van eén dag." Zijn levensdraad kan worden afgesneden. Dan zal er vermoedelijk in Nederland geen scheepsmodel lenmaker meer zyn, die hem even aart. GEEN LEERLINGEN. Vrienden van deze kunstnijver heidstak hebben hem wel eens ge vraagd of hy geen leerlingen in z'n vak Kon opleiden. Hy heeft 'n en kele maal een leerling gehad. Maar er is zo ontzaggelijk veel geduld en wilskracht nodig om de honderden kleine onderdelen te makendat zelfs zijn knapste leerling Joost verzekerde ons, dat deze jongen op zjjn Vijfde jaar al de handigheid be zat een paar kousen voor z'n moeder te breien hem weer verlaten heeft. Dus werkt hij nu alleen voort en kort geleden heeft hij. zoals reeds ge zegd, de Vlissingen 22 te water ge lateneen nieuw pronkstukje, dat straks ongetwijfeld in een mu seum zal belanden en dan behalve een herinnering aan de tijd der zeil schepen ook een getuigenis zal zijn van z(jn groot vakmanschap in een wel heel bijzondere talk van kunst- nijverheid. naar het tot klaarheid brengen van eventuele misdrijven. DE LEIDING. Doet zij dat nu? Ja en neen. In feite is de zaak zo, dat het onder zoek geleid wo/rdt door de hoogste politie- en justitle-autoriteiten in den lande, die het recht hebben la- fere organen bij dat onderzoek te etrekken. Zij kunnen de recherche afdeling van de Haagse gemeente politie inschakelen hetgeen zij doen zij kunnen het ook op een andere wijze doen. Wij zqn er op grond van betrouw bare inlichtingen van overtuigd, dat alle organen, die licht zouden kun nen verschaffen, thans ingescha keld zijn of worden. Het is goed, dat dit nu onder centrale leiding ge schiedt. Het mag zijn, dat bepaal de berichten het onderzoek door kruist hebben, het is aanvankelijk bepaaldelijk geschaad door de grote rivaliteit en het onderlinge wan trouwen tussen onderscheidene on derzoekingsinstanties, die zich alle eigen noutje met de zaak bezig Iden. De vraag of de publicaties in de pers aanleiding hebben gege ven tot het thans aangekondigde uitgebreide onderzoek dan wel of dit ook wel zou zyn ingesteld als er niets over geschreven zou zijn, vermogen wy niet te beantwoorden. DE VERMOGENS. En wat wordt er nu onderzocht? De vraag of Schallenberg vermoord is in de eerste plaats; men heeft positieve vermoedens in die rich ting, maar nog geen bewijzen. Maar dat is nog niet het belangrijkste. Hoofdzaak is zelfs niet door wie, maar waarom. De zaak schiint n.l. rechtstreeks verband te houden met het feit, dat tal van hooggeplaat ste Duitsers zich tijdens de bezet ting hebben verrykt met vermogens in ae vorm van effecten en juwelen, die ten dele zijn zoek geraakt en voor een ander deel nog steeds ver borgen moeten worden gehouden ten behoeve van die Duitsers. Afge zien nog van de vraag of die ver rijking onrechtmatig is geschied zyn deze vermogens aan de staat ver vallen. Vandaar, dat de fiscale re cherche ze tracht op te sporen. Voor zover er bovendien van onrechtma tigheid sprake is en dat is het geval, zij het wellicht niet steeds moeten de delicten opgehelderd worden en de daders en hun (Ne derlandse) handlangers opgespoord. Op dit punt doet zich verschil van tactiek voor tussen twee officiële opsporingslichamen. De fiscale re cherche heeft maar wij kunnen niet beoordelen in hoeverre terecht de naam niet te schromen de medewerking van die handlangers in te roepen om die vermogens in de hand te krygen. De justitie daaren tegen interesseert zich meer voor de daders van de vermogensdelicten dan voor de vermogens. Het onder zoek van de ene instantie zou daar door dat van do andere wel eens kunnen bemoeilijken. Een en ander schijnt nog al eens voor te komen. Geruchten hierover hebben de in druk gewekt, dat bepaalde perso nen in zaken als deze „gespaard" worden. Het is te hopen, dat politie en justitie en wy mogen dat ver wachten nu de zaak op hoog niveau is gekomen zonder aanzien des persoons, zoals dat behoort, te werk zullen gaan. Hoeveel personen er by betrokken zyn en om hoeveel millioenen het gaat de cijfers, die men af en toe hoort, zyn even indrukwekkend als onbetrouwbaar valt op het ogenblik nog zelfs bij benadering niet te zeggen. De Ronde Tafel Conferentie wll er echter niets van horen Half millioen inwoners. (Van onze parlementaire redacteur) De vertegenwoordigers van het Ko- mité Ketatanegaraan Minahassa kortweg K.K.IvI. genoemd, het staat kundig comité uit de Minahassa hebben Dinsdagmiddag in Den Haag de pers ingelicht over hun wensen, omdat zij, naar dr. S. J. Varouw, leider der vertegenwoordiging en in specteur bij het departement van Ge zondheid in Batavia en oud-premier en minister van Gezondheid van de Staat Oost-Indonesië, verklaarde, „door hun op ondemocratische wijze bepaalde status niet in de gelegenheid gesteld zijn ter Ronde Tafel Confe rentie als zogenaamde „waardevolle belangen" hun zienswijze en wensen ten aanzien van de nieuwe ordening in Indonesië van de souvereiniteits- overdracht, zoals die thans ter R.T.C. worden bepaald, kenbaar te maken". De grote grief van het K.K.M. is, dat men het 't recht ontzegd heeft op basis van gelijkwaardigheid met an dere volkeren vertegenwoordigd te zijn op de R.T.C., zodat het niet in staat is mede te werken aan de con stitutie van Indonesië en aan de re geling van een nieuwe verhouding Indonesië—Nederland. Het Minahassisch Staatsrechtelijk Comité acht de voorgestelde Staat In donesië onaanvaardbaar door haar ondemocratische en niet federalisti sche opzet en het eist een volksstem ming in de Minahassa vóór de souve- reiniteitsoverdracht. Het vindt een democratisch-federalistische rechtsor de in Indonesië in de geest van het Amerikaanse stelsel, vrijwillig aan vaard door de volkeren in Indonesië, de aangewezen status voor het ge meenschappelijk heil dier volkeren echter met een sterke reële Unie Ne derland—Indonesië als essentiële voorwaarde. Het is dat is reeds ter R.T.C. gebleken een nog al moeilijke zaak met de Minahassa en enkele an der© streken. De Nederlandse rege ring is van oordeel, dat het onder de staat Oost-Indonpsië zal moeten val len, doch het K.K.M., dat een aantal afzonderlijke politieke verenigingen overkoepelt, wil op korte termijn een uitspraak hierover van de bevolking zplf. De thans in Den Haag vertoe vende vertegenwoordigers zijn over tuigd, dat een volksstemming, thans gehouden, zou aantonen, dat de be volking een aparte status wil en in elk geval een „zware" Unie met Ne derland verlangt. Het K.K.M. heeft talrijke aanhangers; zelf schatten de heren 95 pet. van de bevolking van Minahassa, maar het wonderlijke is, dat de er in opgenomen verenigingen lang niet alle hetzelfde willen. Het gaat hier om ruim een half millioen mensen, een zeer klein ge deelte van de gehele Indonesische be volking dus. Vandaar, dat men er op de R.T.C. tot dusver blijkbaar weinig lust toe gevoeld heeft de heren als aparte minderheid te horen. Waar zou het einde zijn? Op de R.T.C. schijnt algemeen de opvatting te heersen, dat de Minahassa staatkundig steeds zo duidelijk tot het gebied van do nega ra Indonesia Timur behoord heeft, dat het daar ook in de Republiek Indo nesia Serikat een deel van zal moe ten zyn. Intussen blijft de K.K.M. haar be langen in Den Haag bepleiten. Nu men bij de Nederlandse regering en bij de andere delegaties aan dovemans deuren geklopt hoeft, probeert men door meer algemene bekendheid aan zijn eisen te geven, zich invloed te verzekeren. Woensdagnacht om kwart over twee was op het emplacement van t station Oudewater een goederentrein uit de richting Gouda met een ran geerbeweging bezig, toen een goede rentrein uit de richting Utrecht, die juist biimereed, met de trein in bot sing kwam. Er zijn geen persoonlijke ongelukken gebeurd.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1949 | | pagina 9