Londen deze week uitgestorven De „wonderdokter" had danig pech RICHARD STRAUSS: COMPONIST MET ZEER EIGEN STIJL Van Vrouw ioi Vrouw ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1949 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 3 Houd, wat ik u dringend verzoeken mag, de vol gende kolom angstvallig voor uw kroost verbor gen. Ga zelfs zover om in het uiterste geval de schaar te gebruiken en liever een geschonden krant dan deze Vrouwen praat op de huiskamerta fel te laten slingeren. Want wat ik ga neer schrijven spot met alle regelen der paedagogiek, der maatschappelijke orr de en der logica. Maar 't hart dringt mij er toe, en de pen vloeit ervan over. Omdat het weer Septem ber is. September mét Mei, de mooiste maand van het jaar. Een mdand om buiten te dwalen on der doodstille gouden bo men, of aan de rand van een gladde vijver te zit ten, waarin een hemel spiegelt zo zacht als ver schoten blauw satijn. Maar juist in die maand, die verrukkelijke tijd van langzaam en char mant afscheid nemen van kleuren en klanken sturen wij onze kinde ren naar school. Met de beste bedoelingen: o ze ker. Wij hebben altijd met onze kinderen de beste bedoelingen. Als wij ze een grote lepel griezelig-vette levertraan ingieten, als wij ze ver tellen dat de ooievaar he lemaal niet de kleine kindertjes brengt en dat wie stout is de gard krijgt. Wij zouden niet anders durven doen, om dat'al deze en dergelijke wandaden proefonder vindelijk hun nut hebben bewezen, of omdat wij vooral niet voor ouder wets en onpaedagogisch willen versleten worden. En dus drijven wij, als Augustus afscheid heeft genomen en daarmee alle kampvuren zijn gedoofd, alle hengels opgeborgen en alle rugzakken afge hangen dan drijven wij, zeg ik, ons nage slacht met de beste be doelingen de scholen binnen. Onder de leuze, dat het nu eenmaal niet alle dag kermis kan zijn. En wij geloven het, eer lijk en argeloos. Wij brengen het grut, dat aan onze hand hup pelt, naar het kleuter klasje of de grote school. Je zult eens zien, hoe fijn het is, orakelen wij onvervaard, niet eens meer tegen beter weten in. En zij geloven ons. Het kind, dat zich hui voor de H.B.S., het wan delt schouderophalend de universiteit binnen. Aan 't eind van al die school jaren tussen vier muren, van die eindeloze rij banken die het van zijn vierde tot zijn vier-en- twintigste (en langer) warm houdt, staat niet langer het Avontuur, maar de Baan. Wij heb ben ze aardig klein ge kregen. Maar is het niet om bij te huilen, als wij ze na wuiven terwijl ze daar zelfverzekerd wegstoppen met hun nieuwe etui, hun nieuwe schooltas, hun nieuwe agenda? Wordt er tóch niet, ergens diep in OMDAT HET WEER SEPTEMBER IS lend tegen deze inlijving in het maatschappelijk systeem verzet, wordt jaar op jaar groter uit zondering. Helaas. Zij hebben zich al aangepast. Hun speelterrein krimpt angstwekkend snel in. De dagen van Ot en Sien, van avonturen op een bleek met een zandhoop en een lege ton, zijn on herroepelijk voorbij. Het moderne kind beleeft niets meer, fantaseert niet meerzwerft niet meer. Het verveelt zich, met vier jaar te begin nen, hopeloos en onge neeslijk tot zijn pensioen. En dus huppelt 't opge lucht naar de kleuterklas, naar de grote school. Het doet lijdelijk examen ons paedagogische hart, een oude koppige rebel lie wakker? Is er, in deze morsdode tijd van eind diploma's en vestigings- vergupningen, van rap portcijfers en intelligen tie-tests, nog niet iets als heimwee levend geble ven naar die goeie ouwe tijd, toen een jongen van huis wegliep en op het eerste het beste schip aanmonsterde of met een schetsboek naar Parijs kuierde, of met een rei zende kermistroep mee trok, de halve wereld om? Ziet u wel, dat ik gelijk heb gehad in het begin? U hebt deze gevaarlijke regels ongetwijfeld al lang tot onmiddellijke en grondige vernietiging gedoemd. Maar vóór u daartoe overgaat, waarde vader, beste moeder, leg de hand op uw hart en wees eerlijk: Wat droom de u in uw jeugd? Van 'n farm in de schaduw der Rocky Mountains, van 'n zeilschip dat naar Rio de la Plata voer, van een voettocht naar de Pyre neeën of een huwelijks reis naar Venetië? Be denk dat, als in de ko mende maanden, ondanks uw klemmendste verto gen, uw nageslacht toch niet heletnaal verzoend schijnt met het nut en de noodzakelijkheid der schoolse plichtsbetrach ting. Bedenk als het Kerstrapport minnetjes uitvalt, dat Linnaeus en Fokker en Montgomery - om voor de vuist weg enigen te noemen op school maar een pover fi guur sloegen. En zo ge uw zoon, in stede van zich met ijver te verdie pen in de mysteriën van de Subjonctif, met rode oren verslingerd vindt aan ,JDe reis om de we reld in tachtig dagen", of in het boekhoudcahier van uw dochter een stro phe vindt uit Maria Si- bylle Merian: houd dan mijnentwege een diep ge voelde ouderlijke toe spraak over het verkies lijke van de vlijt boven 't genoegen maar wees in uw hart divaas en on redelijk verheugd. Want het zijn de dro mers, de dichters, de fan tasten en de zwervers die uiteindelijk weten waar 't in het leven om gaat: om de waarheid, dat de weg immer altijd en immer beter is dan de herberg. SASKIA. Het Wereldgebeuren Balans van Straatsburg In de nacht van Donderdag op Vrijdag is de eerste zitting van de Europese Vergadering, die een maand heeft geduurd, met een plech tige speech van de onvolprezen voor. zitter Spaak beëindigd. De eerste stap op weg naar het voorheen uto pische doch nu wellicht te verwe zenlijken doel. de Ver. Staten van Europa, is gezet. Was het een krach tige* moedgevende stap of een excer- cereïr op de plaats? Was Straatsburg een maund lang werkelijk de hoofd- stad van Europa of was het weinig meer dan tijdelijk Praatsburg? Het is niet eenvoudig de resultaten in enkele alinea's te formuleren, omdat het meeste werk theoretisch van in slag was en weinig van doen heeft met de practijk van .alledag. Het is als met de arbeid van uie Ver. Na ties; veel verdwijnt in rapporten, I verslagen, resoluties en aanbevelin gen, die wel de archiefkasten maar niet de kranten vullen. Over het algemeen hebl>en de be- dachtzamen, die in Straatsburg slechs een eerste aanjoop zagen en niet te hard van stapel wilden lo pen, de overhand behouden boven de voortvarenden, die het liefst direct bovennationale Europese organen ge vestigd zagen. Vooral de Labour- gedelegeerden hebben remmend ge werkt op de ijveraars van de Euro pese beweging voor zover deze ver der wilden springen dan hun poli tieke polsstok lang was. Daardoor is het verklaarbaar, dat de Europese Assemblee zich ten aan zien van de belangrijkste vraag stukken nog niet aan een uitspraak heeft gewaagd en een ruimere be denk- en studietijd heeft gevraagd. De diverse commissies zullen hun beraadslagingen tot aan de volgende zitting voortzetten en daarnaast zal een commissie van 28 leden als de kiem van een soort Europees par lement zich blijvend in Straatsburg vestigen. Het voortvarendst is do juridische commissie geweest, die op de laatste dag haar plannen in de Assemblee heeft weten door te zetten ondanks sterke oppositie. De commissie heeft een mooie conventie opgesteld voor de rechten van de mens en een sche ma ontworpen voor de instelling van een Europees Gerechtshof, dat schen dingen van de conventie moet be rechten. De opstellers verwachten, dat uitspraken van het Hof voldoen de morele kracht zullen hebben om de aangeklaagden tot rede te bren gen. Het voorstel gaat nu naar de ministers, die moeten nagaan, hoe het in de practijk gestalte kan wor den gegeven. Er zullen wel enkele jaren overheen gaan aleer er inder daad een Hof zal herrijzen. Op cultureel gebied vierde de be dachtzaamheid hoogtij. De instelling van een Europese universiteit zal nog worden bestudeerd en pas op de volgende zitting behandeld. Men liet het voorlopig bij het advies de mi nisters van onderwijs en een aantal professoren bijeen te roepen om een cultureel centrum te stichten. De sociale commissie kon weinig anders doen dan zich aansluiten bij het werk van do bestaande organi saties op dit gebied en dat zelfde geldt voor de economische commis sie. Hier botsten de meningen van de socialistisch geöriënteerden op die van de gedelegeerden van libera le inslag. Uiteindelijk leverden de verslagen weinig nieuws op. De pro blemen. zoals ze gesteld werden en de oplossingen die werden aangestipt zijn geen andere aan die reeds eer der door de deskundigen in de Orga nisatie voor Europese Economische Samenwerking werden besproken. Het kan natuurlijk nuttig zijn het in Straatsburg nog eens dunnetjes over te doen, maar daarmee wordt weinig vooruitgang geboekt. Op politiek gebied hoeft de Assem blee geen andere adviezen aan de ministers gegeven, dan die welke haar eigen positie en bevoegdheden betreffen. Zwaarwichtige punten als de instelling van een soort Europees kabinet zijn in de studiemap geble ven. Door velen werd dit denkbeeld warm aanbevolen, maar. de jneprder- heid beschouwt het vooreerst nog als een toekomstdroom. Zo was het ook met de suggesties, die een aan tasting van de squvereinitcit der deelnememende staten inhielden. Al met al een schrale balans, die de uitspraak van Spaak „het resul taat is van enorme betekenis voor de historie van Europa" tot gelegen heidswoorden maakt. De betekenis van de eerste zitting der Europese Assemblee zit eigenlijk uitsluitend in het feit, dat voor het eerst parlementariërs uit verschil lende landen een maand lang met elkaar in contact zijn geweest om de grootste gemene deler van eens gezindheid op te sporen. Het is een zoeken en tasten geweest naar do juiste vorm voor de toekomst. Het experiment kan uitgroeien tot een belangrijke Europese samenwer king. Omdat dit in de afgelopen maand gebleken is, zijn de afgevaar digden tevreden. 82-jarige huisbaas wilde brand stichten. Een twee en tachtigjarige huisbaas te Leersum had reeds lang ongenoe gen met de bewoners van zijn huis. Zelfs had hij al eens gedreigd om zijn huis in brand te steken. Dezer dagen heeft de man het, niet bij het dreigement gelaten. Om half twee in de nacht stak hij een rietmat, die :n de onmiddellijke nabijheid van het huis stond in brand. Een juist passe rende fietser uit Wijk bij Duurstede merkte de vlammen op en heeft de bewoners uit hun slaap gewekt, waardoor verhinderd werd dat de woning, die een rieten dak heeft, in vlammen opging. Een politichond heeft de huisbaas als de schuldige aangewezen. Hij is in hechtenis ge nomen. stad was door dit alles.onuitvoerbaar geworden. De Amsterdamse plannen zijn nu echter helemaal van de baan! LONDENSE TRIBUNE. De Londense politieke arena is deze «eek als uitgestorven. Terwijl de Labour.matadors Cripps en Bevin te Washington een strijd op leven en dood voeren tegen het sterling devaluatiespook, ligt. het politieke zwaar- tepunt anderzijds in het doorgaans zo stille Engelse badplaatsje Bridling, ton. De afgevaardigden van acht millioen Britse arbeiders zijn er verza meld op het 81e jaarcongres der T.U.C. Daar vrijwel alle levensgeneugten al of niet welwillend verstrekt worden door de gratie van een paar dozijn grote vakbonden, zijn. de ogen van iedere geïndexte, genummerde en ge nationaliseerde Brit gericht op dit traditionele vakbondenfeest, het laat ste voor de algemene verkiezingen. Evenals op het vorige badfestijn, dat verleden jaar te Margate gehouden werd, verwacht men niet dat er zich te Bridlington verrassingen zullen voordoen. De machtigste vakbonden, waaronder die der transportarbei ders de grootste ter wereld staan wederom solidair achter het TUC-bestuur en daarmede achter de loonstabilisatie-politiek der regering. Hoe zuur zij dit inwendig ook mogen vinden, zij zyn er zich van bewust, dat een openlijk conflict met de rege ring tegen elke prijs vermeden moet worden, wil Labour nog een schijn van kans hebben in de volgende ver kiezingen. Een meerderheid van twee millioen „blokstemmen" ten gunste van Cripp's stabilisatie van lonen, prij7 zen en winsten, wordt dan ook ver wacht aan het einde dezer Bridling- ton-kuur, die Labour's verkiezings campagne heeft ingeluid. Terwijl de puffende Londenaar de eerste oesters van het seizoen naar binnen liet glijden, gingen zijn ge dachten terug naar die zonnige Zon dagmorgen tien jaar geleden, toen het eerste valse luchtalarm door de hoofd stad gierde en de totale Londense luchtafweer op dat moment nog slechts bestond uit zegge en schrijve één museumstuk van een kanon, op de WestminsterbrugNu, tien jaar later, tracht hij de onlangs door een Duitser uit het Roergebied ge maakte opmerking te verwerken, dat Duitsland nog slechts één nederlaag nodig heeft om de wereld te rege ren. Kleine David, de „wonderpredi- ker", heeft weer een hemelreis ge maakt. Ditmaal per vliegtuig, hals over kop terug naar Amerika. Hij heeft nog nooit zo'n pech gehad. De malaise was verleden week al be gonnen in Birmingham, nadat die lieve telefoniste uit zijn Londense hotel aan de pers had uitgelegd waarom zij ontslagen was. U weet wel, dat donkere Hyde Park, die evangelische slaapkamers en het 9 karaats armbandje. Laat manager Hoekstra vlak daarna in Birming ham zo'n maagpijn krijgen, dat Klei ne David op staande voet om een doodgewone dokter moest telefone ren. Aan het hele handenopleggen had hij niet eens gedacht. Het pu bliek wel. Zondagavond liep de zaal stampvol, tweeduizend koppen wel geteld. maar grotendeels toebehoren de aan „ongelovigen". Het werd een oproer. Van alle kanten schreeuwde men, dat Kleine David een oplichter was, wegens die wereldse dokter en die maagpijn van Hoekstra. Het was natuurlijk niet beleefd om zoiets hardop te zeggen en de mooie show met orgel en al te doen stopzetten door de „prediker" van het toneel af te fluiten. Daafie werd zo nijdig, dat hij Maandag jl. meteen zijn te rugreis boekte naar New York, hoe wel hij nog een week in Birming ham moest optreden en daarna nog vier weken in andere Engelse steden. Zijn vertrek ging nog geheimzinnig ook. Zijn vliegkaartje stond op naam van „David Hoekstra, student", in plaats van op David Walker, zijn eigen naam. Is er dan niets wonder lijks meer aan Kleine David? Zeker, hij is en blijft iets aparts. Toen hij Maandagmiddag met een minuut spe ling naar het verlossende vliegtuig rende in een lichtblauw swing-pak, had hij keurige witte glacé-hand schoenen aan. ondanks de schier be zwijkende hittegolf. En Hoekstra? Hij wacht in Londen op de terug komst van zijn broodwinner, die vol gens hem „alleen maar even op va- cantie is gegaan". Naar wij nader vernemen waren Hoekstra en David beiden uit hun Londense hotel gezet, na hun affaire met de telefoniste, hetgeen de reden was voor hun plot selinge onaangekondigde escapade naar Amsterdam. Mokum stond nl. pas veel later op het programma, na Parijs, maar de redding van de licht- Na de ballonlanding hier van Jo seph van der Straeten en de zwem tocht van Fernand de Moulin vragen enige Engelse nuchterlingen zich af wat de Belgen tegen de nette Britse kanaalboten hebben, wier diensten zij zo omslachtig vermijden. Eigenaren van dure televisietoestel len mopperen op de BBC wegens de vele herhalingen der televisie-pro gramma's. Zij zeggen, dat zo zij dub bel willen zien. de ouderwetse me thode dan altijd nog veel aangena mer en zeker heel wat goedkoper is. Nieuwe Mexicaanse gezant. Naar wij vernemen is benoemd tot gezant van Mexico te 's Gravenhage de heer Jose Gorostiza, die thans een hoge functie bekleedt aan het Mexi caanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Koelhuis weer in gebruik. Maandag zal het koelhuis „Austra lië" van de N.V. Blaauwhoedenveem- Vriesseveem te Amsterdam, weer in bedrijf komen. Het werd op 11 Sep tember van het vorige jaar door hitte en water zwaar beschadigd toen het belendende koelhuis „Amerika" in vlammen opging. MUZIEKFEUILLETON. Schreef imponerende composities voor orkest. „Hier rust de eer- en deugdzame jongelipg Guntram, minnezanger. Hy werd door het Symphonle.orkest van zy» eigen vader gruwelyk gedood". Deze woorden kon men ruim vyftig jaar geleden lezen op een bord in de tuin van een landhuis te Garmiseh Partenkirchen. Zy waren daar ge schreven door een jonge componist, die zyn eigen werk blykbaar critisch kon bekyken. „Guntram" was namelyk de titel van een opera, gccompo. neerd door Richard Strauss, waarvan deze al heel spoedig zag, dat dit werk een slaafse en slappe navolging was van Wagner. Een grafschrift in een tuin was de sarcastische reactie van de geschrokken componist, die in de spiegel had gekeken en in plaats van zichzelf Wagner had gezien Het kan verkerenwant dezelf-| de Strauss was enkele jaren daar-1 voor allerminst een „Wagner-man", diens „Tristan" deed hem b.v. chao tisch aan. Geheel vreemd was dit niet, want papa Strauss had in die dagen nog wel wat over zijn zoon te zeggen en aangezien Senior niets van de modernen van toen dat waren Liszt en Wagner moest hebben, wilde Junior er ook weinig mee te maken hebben. Vader Strauss was hoornist in Mtinchen en zorgde er voor. dat zijn talentvolle zoon een veelzijdig man werd. Dat kon ook zonder Liszt en zonder Wagner. Al- Een 19-jarige neger te Jacksonville (Florida) die verdacht van diefstal door de politie werd achtervolgd, vluchtte de bergplaats van een begrafenisondernemer binnen. In het donker tastte de politie alle lijken af, totdat zij een warm lichaam voelde. Dit was de man, die gezocht werd en arrestatie volgde. dus had papa het verordineerd en zo gebeurde het ook. Richard ging naar het gymnasium, de universiteit en het conservatorium en hielp ijve rig mee om zijn moderne tijdgenoten te bestrijden. Toen hij 20 jaar was kwam hij in aanraking met de dirigent Hans von Bülow en werd diens assistent in Mciningen. Strauss sloot vriendschap met een van de violisten uit het or kest, Alex Ritter, die hem geleidelijk inwijdde in de gehpimen van Wag ners kunst. Het bleek de jonge man. dat de muziek van de meester uit Bayreuth nog niet-zo gek was.N Toen begon een vruchtbare periode voor de componist Strauss, want hij mocht dan als operacomponist als epigoon beginnen, als symphonisch toondich ter had hij al spoedig een zeer eigen stijl. Strauss was een man die als velen van zijn generatie zich voel- Xyüens nationale luchï'\aartwedslrytien in Cleveland (Ohio) stortte de machine van Bill Odom, bekend door zyn vucht rond de wereld met de „Reynold's Bom /heil" en wereldrecordhouder voor een langcafstand-vlucht op een huis in Berea en vloog daarna in brand. Odom en de bewoonster van het huis, mevrouw Laïrd, kwamen om het leven. Een v an haar kinde ren stierf later. Twee andere in wonenden konden worden gered doch liepen brandwonden op. Deze foto, welke vyf minuten na het ongeluk werd ge nomen, toont het huis geheel in vlammen gehuld, terwyl omwonenden de inwoners van het huis trachten te redden. De hoog oplaaiende vlammen beletten dit echter. de aangetrokken tot het grootse en tot het monumentale. Daarom voelde hij zich in een orkest op zijn gemak. Er is immers geen 'enkel apparaat, dat zich zo goed leent voor de ver tolking van het monumentale als het orkest. Strauss had een machtig ta lent om orkestmuziek te schrijven Geen enkele van zijn tijdgenoten wist de orkestklank zo beeldend te gebruiken als hij; De componisten wendden zich af van de absolute muziek. Muziek alleen trok hen niet meer, de literatuur wordt er bijge haald, begrippen en het leven zelf, ziedaar de aanleidingen, tot compone ren. Zo ontstonden ook Strauss' „Ton- dichtungen". Muziek blijft bij hem wel nummer één. maar hij ziet kans om materiële zaken in klanken om te zetten. „Ik zal niet rusten voor ik een logarithmentafel op muziek heb gezet" zo heeft hij eens spottend op gemerkt. Daarom ook had hij een afkeer van zuiver-muzikale vormen zoals de fuga. Strauss was een zeer vruchtbaar componist; het ene werk na het an dere verscheen: Don Juan, Macbeth, Tod und Verklarung, Till Eulenspie- gels lustige Streiche, Also sprach Zarathustra. Ein Hcldenleben, de opera's Salomé. Elektra en „Der Ro- senkavalier", zijn populairste werk. VIJF EN TACHTIG.... Donderdag is deze man, die een der grootsten van zijn tijd was, over leden. Vijf en tachtig jaar is hij ge worden en de meeste daarvan ston den in dienst der muziek. Na de oor log is hem verweten, dat hij niet uitsluitend de muzi^c diende, maar ook de Nazi's. In 1933 werd Strauss nl. president van de Reichsmusikkam- mer, doch in 1936 nam hij zijn ont slag. De grote Duitse cultuurdragers verdwenen uit het Derde Rijk: Ste fan Zweig, Thomas Mann, om enkele te noemen, Strauss bleef echter. Dit werd hem door sommigen kwalijk genomen. In Nederland kwam het werk van Strauss in het middelpunt van de Nederlandse belangstelling te staan door het Motamorphosen-incident. Eduard van Beinum opende het con certseizoen 19471948 van het Con- cergebouworkest met „Metamorpho- sen" van Strauss. Enkel? critici be schuldigden de componist" er van dit werk geschreven te hebben als een Requiem voor Hitier. Zij leidden dit af uit de woorden „In Memoriam" op de laatste pagina van de parti tuur en uit de datum: 12 April 1945. In Engeland dacht men er blijk baar anders over. want daar heeft Strauss na de oorlog nog gedirigeerd en oogstte hij grote successen. De duistere punten in Strauss' le ven ten ODzichte van het Nazi-regiem zullen wel duister blijven. Zijn com posities staan hier evenwel buiten. Het zijn de scheppingen van een groot dichter in de muziek. 'Ter gelegenheid van de vijfde herdenking van het begin der spoorweg staking in Nederland, zal de intergeallieerde vrlendschapstrein van de „Association Interalié des Résistants du Rail" een bezoek brengen aan Nederland. De trein bevat een verzefstentoonstelling- en een bio scoopry. tuig, en zal een tournée maken, waarby een vijftiental stations zal worden bezocht. Op 17 September a.s. komt de trein op het station Utrecht-Malie baan aan. Op 29 October is de trein te Middelburg. Boven: een doorkok in een der ry tui gen, onder: het Interieur.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1949 | | pagina 3