Londen tegen middernacht als
een nachtkaars uit
Vele vreemdelingen zoeken elders
vertier
Zeeuwse Almanak
WAAR MENSENREDDERS
WERDEN TOT STRANDJUTTERS
Verbleekte romantiek van de zee
DE MINAHASSA EN AMBON
BIJ 00ST-IND0NESIE
RESTAURATIE KUIPERSPOORT
TE MIDDELBURG BEGONNEN
VRIJDAG 2 SEPTEMBER 1949
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
(Van onze correspondent)
LONDEN, Aug. Het „hartje van het Britse Empire", Londen's Pic
cadilly Circus, waar de Engelsman als door een magnetische kracht
naar toegetrokken wordt zodra er iets te vieren vait, zy het de voetbal
Cup Final, Oudejaaravond, of het einde van een oorlog met Duitsland,
vervult thans een nieuwe functie. De brede trappen rondom het stand-
beeld van Eros op dit „Rembrandtplein.minus-de café's", zjjn het mas
satoevluchtsoord geworden van de zwermen touristen, die, nia het ge-
Ijkte sightseeing programma te hebben afgewerkt, ontdekten dat de op
sandwiches.met-slablaadjes zwoegende Britse hoofdstad hun verder na
genoeg geen vertier heeft aan te bieden.
Het drukke, stoffige Londen heeft
nooit café-terrassen gekend en is niet
op zitgerier ingericht. Eten, dat hier
altijd als een noodzakelijk kwaad
werd beschouwd, is nu 'n onderwerp,
dat men niet aanroert, tenzij men een
politiek twistgesprek wil beginnen,
terwijl de Brit zijn vloeibare geneug
ten als vanouds op de daarvoor aan
gewezen uren in een kale bar staande
afwerkt.
De internationale mierenhoop van
touristen, die dagelijks tot wel na mid
dernacht de stenen trappen en fon-
teinranden van Eros bevolkt, zit als
op een eigen eilandje te baden in de
benzinegolven van het rondrazende
verkeer, en schrijft hier z'n briefkaar
ten naar huis onder de veelkleurige
neonreclames der on verkrijgbare si
garetten. Men zou over het geheel
slechts een rood met wit gestreept
tentdoek hoeven te spannen en ,Cripps
er entrée laten heffen, om Piccadilly
Circus zijn naam daadwerkelijk eer
aan te doen. Men denke echter niet,
dat het alleen Europeanen met afge
paste deviezen zijn, die hier neerstrij
ken. Er worden minstens evenveel van
dollars uitpuilende Amerikaanse broe
ken versleten op deze grauwe stenen
die men, ondanks het kwieke figuur
tje van Eros, onmogelijk romantisch
kan noemen. Met dit verschil echter,
dat onze westelijke atoombroeders, die
tweemaal per week door de boorde
volle Queen-boten in hun sterlingko-
lonie aan wal gezet worden, er door
gaans na enkele dagen genoeg van
hebben en hals over kop de benen ne
men naar het lachende Parijs, om van
daar uit hun andere Europese „bijkan
toren" te gaan bezichtigen.
Voor de Londenaren is de „Circus"
een bezienswaardigheid op zichzelf
geworden. Zij nemen 's avonds spe
ciaal een bus naar „de stad" om zelf
als tourist de rondom Eros pick
nickende touristen te gaan bekijken.
De Britse Bond voor Vreemdelingen
verkeer, die sinds Januari een verlie
zende strijd heeft gevoerd met Lon
den s autoriteiten om de stad meer ge
riefelijk voor touristen te maken,
trekt zich echter de haren uit het
hoofd. Het feit, dat men in deze mil-
lioenenstad na elf uur 's avonds zelfs
geen kop koffie of sandwich kan krij
gen, doet de zozeer begeerde dollar-
touristen, die een „gemiddeld verblijf
van twee weken in Londen op hun
Europese programma hebben staan,
hier reeds na drie of vier dagen hun
koffers pakken en het Kanaal overste
ken.
GEEN LATERE BEDTIJD
Er zijn wel pogingen aangewend
om Londen een latere bedtijd te ver
schaffen, doch alle zonder enig prac-
tisch resultaat. Op het initiatief van
de Britse V.V.V. werd er in het voor
jaar een wetsontwerp door het La
gerhuis gejaagd, dat speciaal ten doel
had het vreemdelingenverkeer te be
vorderen. Het stelde alle Londense
restaurants en 'dagclubs in staat om tot
half drie 's nachts maaltijden en drank
te serveren, in plaats van de veelbe-
weende verplichte algemene sluittijd
van 11 uur 's avonds. Dit welkome
plan is echter op een fiasco uitgelo
pen. en heel Londen sluit nog steeds
om elf uur, met uitzondering der
peperdure nachtclubs, waarvan men
lid moet zijn om toegelaten te worden
en waar de tourist alleen als gast
meegebracht mag worden.
De voornaamste reden voor het mis
lukken van het plan was de eveneens
in het voorjaar ingevoerde, nieuwe
loonwet voor hotel- en restaur an tp er-
soneel, die inhoudt dat elkeen, die na
STRANDHUISJES
Meneer, zeggen nu aan alle
Zeeuwse stranden de mensen, die
strandhuisjes verhuurden tegen u,
meneer, 'u moet uw huisje leeg ma
ken, want we gaan afbreken.
En zo gaat ge weer naar uw huis
je op een avond en ge ziet de zee
zilverblauw liggen aan uw voeten.
Ge hoort haar ruisen en ge zoudt het
maanlicht willen grijpen, zo zacht
geel als het over het water ligt.
Ge denkt: Dit is dit jaar de
laatste keer.
Gd pakt de badmantels en rolt die
op. De badpakken klopt ge uit. Een
oude autoband, twee emmertjes, een
paar houten en een ijzeren schepje:
de speelgoedjes van de kinderen, ge
bindt ze samen. De spiegel haalt ge
van de zijwand, de spiegel, die maak-
te dat ge met een keurige scheiding
naar huis kondt gaan. De zonnebrand
olie en de crèmedat alles pakt
ge bij elkaar.
En ge zegt bij u zelf: Adieu. En
er achteraan: Tot volgend jaar. Maar
dat is nog zo lang. En de toekomst
onzeker. Wie weet volgend jaar.
Voor dit jaar ts het in ieder geval
gedaan met de mooie warme strand-
uren, met uw bruine huid, met de
ozon en watervreugde. Dat hoort zo
bij September.
Het laatste brengt ge de sleutel van
uw huisje tiaar de verhuurder. En
dan zegt ge toch maar: Ik houd me
aanbevolen voor volgend jaar.'
middernacht nog kookt, afwast,
schenkt of serveert, dubbel betaald
moet worden, daar men dan be
schouwt, dat een nieuwe dag is in
gegaan, ongeacht of daar slechts een
uur of zo van gewerkt wordt. Enkele
ondernemende grote restaurants, die
het nog in overweging hadden geno
men om deze dubbele lonen te beta
len, moesten hier echter vanaf zien,
toen bleek, dat Londens genationali
seerde bussen en ondergrondse spoor
wegen zich verzetten tegen het invoe
ren van een latere dienstregeling.
Daar al dit transport reeds vlak voor
middernacht ophoudt te rijden, zou 't
restaurantspersoneel zowel als het pu
bliek onder de verkregen concessie
der latere sluitingstijden naar huis
hebben moeten lopen, hetgeen met de
Londense afstanden dikwijls 'n kwes
tie van uren is!
Resteren dan nog de beroemde 5000
vierkante Londense taxi's. Zeker,
maar de heren chauffeurs zijn gerant
soeneerd in benzine, die ze liever drie
dagen per week overdag verrijden dan
's nachts en die zij voorts bewaren om
's Zaterdags een zesdubbele winst op
elke mijl te verdienen wanneer zij 'n
soort estafettedienst aanleggen van
Londen naar alle in de omtrek liggen
de paarden- en windhondenrennen.
Elk der zes in een taxi geperste gok-
zuchtigen betaalt dan de volle rit, en
doet dit liever, dan op de bij uitstek
langzaam rijdende Zaterdagmiddag
bussen te gaan zitten en de eerste
race van het programma te missen.
Om naar Londens „West End" terug
te keren, dat spinnewebsgewijs om
Piccadilly Circus is heengebouwd, zijn
hier nu ook de vier massale populaire
Lyons Cornerhouse restaurants des
nachts gesloten,' die 26 jaar lang
inclusief de oorlog dag en nacht
elk hun vier verdiepingen volpakten
met duizend man publiek per étage.
Sinds deze week zijn zij alleen nog
overdag geopend, eveneens wegens de
nieuwe loonwet der dubbele betaling
na middernacht, waardoor ook de 24-
urige „service" van dit millioenenbe-
drijf het hoofd heeft moeten buigen.
Middel tegen atoomstralen.
Amerikaanse geleerden zouden een
middel hebben ontdekt om de dieren
immuum te maken tegen de atoom-
stralen.
Het nationaal laboratorium van
Argonne, dat deze ontdekking heeft
bekend gemaakt, voegt er aan toe,
dat 70 a 80 der muizen die door
middel van een product „cysteine"
genaamd, immuum waren gemaakt,
een atoombestraling hebben over
leefd.
„Cysteine" is. een tamelijk goed
koop product en wordt getrokken uit
wol en paardenhaar.
Technische Commissie voor
voorlopige Grondwet.
De delegaties van B.F.O. en Repu
bliek hebben een technische commis
sie tot opstelling van de voorlopige
grondwet voor Indonesië benoemd.
Deze commissie werd reeds aange
kondigd in de resultaten van de in-
ter-Indonesische conferentie in Bata
via.
De commisie is als volgt samenge
steld: voor de republiek: prof. Soepo-
mo, Soejono Hadinoto en Mohammed
Jamin; voor de B.F.O.mr. Moham
med Kosasih Poerwanegara, mr. Teng
Tjin Leng. Anak Agoeng Gde
Agoeng en Radja Kalïamsjah.
Het ligt in de bedoeling, dat de
commissie in haar werkzaamheden
gelijke tred zal houden met de resul
taten, die op de Ronde Tafel-confe
rentie worden bereikt. Bepaalde pun
ten, waarover de conferentie overeen
stemming bereikt en die in de voor
lopige grondwet moeten worden op
genomen. zullen dus eerst na bereikte
overeenstemming in de technische
vorm van grondwetsartikelen worden
gegoten.
Het Wereldgebeuren
Op het ogenblik wordt te Leiden de tentoonstelling „De mens en z(jn
arbeid" gehouden. Een van de inzendingen die het meest, de aandacht
trekt, is de kleiplastiek van de heer Jos. Mens, „Ronde Tafel Conferentie'
Evenals onder de Indo-Europeanen
zijn ook hier verschillende bewegin
gen opgekomen, die hun speciale
wensen hebben. Gaat het bij de In
do -Europenanen vooral om de
bepaling van het toekomstig staats-
UIT BRUINISSE'S VERLEDEN
Geen schipbreuken meer.
Als er weer een schip op zee
gebleven is.
(Straatliedje).
Deze regels, de meeste van ons kennen
ze als van één der schlagers van radio
en jazz en we horen ze de jeugd zingen,
en de pierementen of de accordeons, ze
brengen de melodie over, als het ergens
kermis is.
Een schip op zee geblevenwat be
tekent het voor ons. als we er niet direct
bij betrokken zijn. immers niets meer.
En het komt gelukkig niet meer iedere
keer voor. Een vissersboot loopt op een
mijn en we ontroeren even. een handig
conferencier maakt er een liedje van.
En als het stormt zetten we de radio
aan en we horen dat er ergens tussen
Hoek van Holland en Schiermonnikoog
een of meer schepen gestrand zijn om de
andere morgen geïnteresseerd de krant
te pakken en het nog eens in bijzonder
heden te lezen, hoe de Reddingsboot is
uitgevaren en er een contract is afgeslo
ten tussen een Bergingsmaatschappij en
de rederij van het betrokken schip.
Na korte of lange tijd lezen we dan nog
wel, dat het schip is vlot getrokken.
VóOR 100 JAAR.
Heel anders dan 100 jaar geleden, ont
vangen we nu de tijdingdat er weer
een schip gebléééééven is.
Want onze groot- en overgrootvaders,
werden mede spelers in het drama dgt
zich ging voltrekken op de Banjaart
voor de Schouwse kust, als een schip op
weg naftr Brouwershaven, toen nog een
zeehaven van betekenis, op de zandban
ken was terecht gekomen.
Wanneer het bericht per speciale
koerier over het eiland werd verspreid,
dan kwam het gehele eiland in rep en
r°Op Zondag werd de kerkdienst onder
broken. ieder spoedde zich naar zijn
schip, want er waren mensen te redden en
er was wat te verdienen
De besommingen die men op Bruinisse,
op Ouddorp, op Goeree gemaakt heeft
met het helpen bergen van schepen lie
pen soms eens in de duizenden guldens,
per winter.
Naast staaltjes van grenzeloze eigen
baat en zelfzucht, werden ook blijken ge
geven van ontembare moed. wanneer het
ging om mensen die in nood verkeerden
te redden.
Het getal der geredde mensenlevens
klom met de jaren en 25 a 30 jaar geleden
kon men ze nog in menige woning aantref
fen, de Getuigschriften met de namen
van het schip en van de geredden, als
mede van de benoeming tot „broeder" in
de Orde van de Nederlandse Leeuw. Want
verder als „broeder" kon men het zelden
brengen: standen moesten er zijn niet
waar, vooral in die tijd.
HELDEN DER ZEE.
En hoewel 'deze „Helden der Kust"
thans alle zijn overleden, (de laatste eni
ge jaren vóór de oorlog), toch herinneren
velen onzer zich nog hun namen, immers
het waren onze voorouders
Het ging er dikwijls ruw toe en met
het mijn en dijn schijnt men het niet al
tijd even nauw te hebben genomen.
In de huiskamers hangen niet meer.
de zoeven genoemde getuigschriften,
maar toch vindt men er nog wel voor
werpen die men er om hun exotisch
uiterlijk niet zou hebben verwacht, ge-
bruiks- of siervoorwerpen van metaal,
aardewerk of porceleln. waarvan de be
zitter dikwijls de herkomst niet meer
weet. maar die toch herinneren aan de
glorieuze dagen van weleer, toen de ma
re».— dat er weer een schip gebleven
was, extra verdiensten en de nodige af
wisseling betekende, in het eentonige
bestaan langs heel de Schouwse kust van
Burghsluis tot Bruinisse. Een tijd nu 70
of 100 en meer jaren geleden. Wij weten
niet of alle strandingen op de banken
voor Schouwen zijn opgetekend. Aan
enkele van de voornaamste lopende over
een tijdvak van 40 jaren, de laatste ja
ren voordat de Nieuwe Waterweg gegra
ven werd en Rotterdam de plaats van
Brouwershaven ging overnemen, willen
wij hier herinneren.
LANGE REEKS.
In 1846 vinden wij als eerste in een
lange reeks vermeld de „Kroonstad", ge
laden met rogge. Deze rogge was oneet
baar, maar toch probeerden sommige er
door de nood gedreven, een broodje van
te bakken. Immers het eerste optreden
van de aardappelziekte juist in die tijd,
deed de aardappeloogst mislukken en
waar de aardappel het voedsel was van
de talloze kroostrijke arbeidersgezinnen,
was de armoede in die dagen bijzonder
groot.
Tekenend is wel, dat wanneer men ve
le jaren later, iemand.die in betere doen
was gekomen, wilde beledigen en aan zijn
geringe afkomst herinneren men hem
wel toevoegde....: „Heb maar niet zo
veel drukte, wan je hebt ook nog „Kroon
stad" gegeten".
In 1850 strandden niet minder dan drie
schepen, één met zout, één met stukgoed
en één met krijt.
In 1851 alweer een schip met stukgoed
de „Petroet" en het zelfde jaar ook nog
de „Hendrik" met koffie.
In 1854 bleef de .Amerika" met Zweeds
ijzer en staal en in 1856 in het laatst van
November het schip „Cornelis de Witt"
geladen met woffie, suiker en nootmus
kaat.
In 1857 de „Rogier" met suiker. Onze
chroniqeur vermeldt er by „Veel van ge
stolen".
In 1860 was de stranding van „de Sivo-
nie" met palmolie een buitenkansje voor
de portemonnaie. in 1865 vinden wy de
stranding vermeld van het „tabakschip"
en wij vermoeden wel dat in dat jaar
Werkzaamheden zullen ongeveer half jaar duren.
Restauratie dringend noodzakelijk
Wie op de Dam in Middelburg
loopt, behoeft slechts een paar stap
pen te doen om in één van de mooi
ste gedeelten van oud.Middelburg
te komen, nl, in de Kuiperspoort.
Het prachtige oude straatje met
zijn karakteristieke trapgevel tjes,
de verweerde pakhuizen en de oude
Koort is één van de aantrekkelijkste
oekjes der stad.
Dezer dagen is men begonnen met
het herstel t an de oude poort. Waar
eeuwen geleden de kuipers hun bier
dronken en him gildelieiieren zongen,
tvaar later nog typografen byeen-
ktvaimen en waar de laatste tijd de
leden van de schildersvereniging
„Coloriet" het picturale handwerk
beoefenden, zijn thans werklieden be
zig met het afbikken van stenen
met het in orde brengen van de stevi.
ge eiken balken en kozijnen en met
het vernieuwen van totaal verweerde
gedeelten van het gebouw.
Het was dringend noodzakelijk, dat
men met dit werk begon. De werklie
den van de firma Th. J. Schuitema
ker, die dit werk uitvoert onder lei-
Geen grote politieke partijen met een duidelijk program
(Van onze parlementaire redacteur).
By de vorming van de Verenigde Staten van Indonesië en een Ne.
derlands.Indonesische Unie zal niet alleen een oplossing gevonden moe
ten worden voor de Indo-Europeaanse minderheden, waarvan nu wel
vast staat, dat zij in meerderheid het Indonessche staatsburgerschap
wensen te verwerven, met handhaving van de nauwe culturele betrek,
kingen met Nederland, maar ook voor wat men tegenwoordig noemt de
„waardevolle belangen", dat is voor de toekomstige status van de Mi-
nahassa met Menado als mddelpunt (op Noord-Celebes) en de Zuid.
iMolukken met Ambon als middelpunt. Het is een gebied van gezamen
lijk rum één millioen inwoners 600.000 in de Minahassa en 400.000 op
de Zuid.Molukken en vormende een autonome daerali van de deel.
slaat Oost-Indonesië (Negara Indonesia Timoer).
burgerschap, voor de „waardevolle
belangen" komt daarbij de keus van
de staatsrechtelijke vorm van deze
gebieden.
Een neutraal Indonesiër, zelf Am
bonees, die deze streken door en door
kent en die op het ogenblik bij de
Ronde Tafel Conferentie een functie
vervult, heeft op ons verzoek een
uiteenzetting gegeven van de positie
van de bewoners van de Minahassa
en de Zuid-Molukken.
MINAHASSA.
In de Minahassa komt de laatste
tijd de Twapro op, een beweging,
die er, zoals de naam al zegt (Twa
pro is 'n samentrekking van Twaalf
de provincie) naar streeft, onder Ne
derlands gezag te blijven, hoe
wel ook hier een kentering waar
neembaar is. In de Twapro laten zich
vooral de voormannen van de Mina
hassa, die functies in de staat Oost-
Indonesië bekleden, horen. De bewe
ging is gestimuleerd door de oudere
Nederlandse ambtenaren en militai
ren. die de gebieden blijvend onder
deel van Nederland willen laten zijn,
niet omdat zij tegen de vrijheid van
Indonesië gekant zijn, maar omdat
zij bang zijn voor hun pensioenen.
Aan hun optreden ligt dus een begrij
pelijk. materieel eigenbelang ten
grondslag. Cultureel zijn de aanhan
gers van de Twapro geheel op Indo
nesië georiënteerd. Zij willen daarin
ook geen verandering gebracht zien,
doch staatsrechtelijk vinden zij de
blijvende aansluiting bij Nederland
veiliger met het oog op hun materi
ele positie.
De laatste tijd begint binnen de Twa
pro echter het verlangen levendig te
worden om een aparte negara te vor
men binnen de Republiek Serikat In
donesia. behalve bij de jongeren, die
aansluiting wensen bij Oost-Indonesië.
Dat de Twapro aanstuurt op de
vorming van een eigen negara, blijkt
ook uit zijn aansluiting bij het K.K.
M„ dat is het Komite Ketatanega-
raan Minahassa, ofwel de staatkundi
ge commissie voor de Minahassa, die
streeft naar een eigen negara binnen
de Verenigde Staten van Indonesië.
Vooral in de laatste drie maanden is
het K.K.M. sterk opgekomen.
Uiteraard bestaan er behalve de
Twapro nog tal van nationalistische
partijtjes, zoals de Barisan Nasional
en de Gerakan Indonesia Merdeka.
die in de negara Indonesia Timoer
wensen te blijven en een zo spoedig
mogelijke overdracht van de souve-
reiniteit verlangen.
De politieke ontwikkeling is in de
Minahassa weinig stabiel. Vandaar,
dat zich geen duidelijke stroming af
tekent en er geen grote eenheids
beweging is. die duidelijk haar ge
dragslijn heeft uitgestippeld. Vroe
ger waren er. negen verenigde par
tijen, doch zij zijn uit elkaar geval
len. De Partai Indonesia Merdeka is
er thans de grootste. Zij wil hetzelf
de als de Barisan Nasional.
AMBON.
Als men aan de oudere Ambonezen
individueel vraagt, waaraan zij de
voorkeur geven, zal men meestal ten
antwoord krijgen, dat zij bij Neder
land willen blijven. Maar zij zijn niet
goed georganiseerd, zodat zij geen
wezenlijke invloed op de gang van
zaken kunnen uitoefenen. De jonge
ren op Ambon verlangen een eigen
daerah van Oost-Indonesië. Hun wen
sen kunnen ook moeilijk verder gaan
omdat het slechts een klein gebied
betreft.
GEEN POLITIEKE
BELANGSTELLING.
De Ambonezen hebben vrijwel geen
belangstelling voor de politiek. Poli:
tiek laat hen koud. Overigens zijn zij
zo mogelijk nog meer Nederlander
dan de Nederlanders zelf. Het is niet
zo'n vreemd verschijnsel, dat wel een
10.000 Ambonezen soldaat geworden
zijn: zij willen geen koelie-arbeid
verrichten en het eiland is zo klein,
dat er geen emplooi te vinden is in
administratieve betrekkingen. Als zij
geen middelbare opleiding elders kun
nen genieten, worden zij soldaat, al
leen om meer kennis op te doen dan
in hun geboorteplaats mogelijk is.
Talrijken zijn in het KN.LL. buiten
by menigeen evenals enige jaren geleden,
de tabak achter de kachel te drogen heeft
gehangen.
De stranding van het schip „Cornelia"
in 1866, geladen met koffie en suiker,
bracht weinig voordeel, het schip was
niet tydig te bereiken en alles ging ver
loren.
Wel kon er in datzelfde jaar een lading
ryst geborgen worden uit de „Nova Zem-
bla".
OP DE KRAMMER.
Een gebeurtenis van de eerste orde
voor de Bruinissenaars van groot tot
klein was in 1870 de stranding van het
s.s. „Willem ni", nu niet op de banken
voor de kust, maar op de Krammerplaat,
dus slechts enkele honderden meters van
het dorp.
Allen kennen we toch nog wel de ver
halen van de grote verscheidenheid van
producten, die dit schip geladen had, van
de komst van het „Gerecht" enzovoorts.
Maar na 1870 vernemen we ook niet
veel meer over strandingen. In 1875 nog
de „Thomas Sorbie", met Oost-Indische
producten.
EEN VLAG.
De scheepsvlag van dat schip zagen we
by de inhuldiging van burgemeester van
den Berg, in 1939 nog lustig uit een dak
venster wapperen, in 1883 nog het schip
„de Rotterdam" op de Zeehondenplaat cn
ten slotte in 1891 nog een Bark op de
Ooster, waarvan door schipper D. van der
Klooster uit Bergsluis alle mensen op één
na werden gered. Ongetwijfeld zullen vele
Schouwse lezers uit de Westhoek zich dit
laatste feit nog wel herinneren.
Wrede zee, jy hebt zoveel genomen,
zegt het lied van „De Klok van Arne-
muiden" en in dit korte stukje is het be
vestigd. Want hoeveel schepen zijn geble
ven op de Schouwse kust, waarvan geen
mens meer weet.
Van enkele hier genoemde schepen
hebben de wrakken nog jarenlang hinder
voor de scheepvaart opgeleverd. Om
streeks de eeuwwisseling moest door de
toen pas opgerichte afdeling van Schutte-
vaer nog enige malen daarop worden ge
attendeerd.
Gelukkig worden de schipbreuken zeld
zamermaar een gevolg daarvan is,
dat een stuk romantiek uit het bestaan
der Bruinisser mosselvissers verdween.
Want zelfs de berging van binnensche
pen van de zandplaten in Grevelingen en
Ooster Schelde, die wij ons uit onze jeugd
nu 25 jaar geleden, nog wel herinneren,
wordt thans overgelaten aan daarvoor in
het leven geroepen Bergingsmaatschap-
pyen. S. A. J.
ding1 van de architect M. J. J. van
Beveren, kwamen vrij veel „onge
rechtigheden" tegen. Gedeelten van
de muren moeten geheel opnieuw
worden gemetseld en veel houtwerk
moet worden vernieuwd. Zo komt er
in de poort een geheel nieuwe deur,
die volgens oud procédé is gemaakt.
De spijkers hebben smeedijzeren ltop-
Cen de plaatsen waar zij in het
t worden geslagen, zijn niet, zo
als tegenwoordig met potloodstrepen
aangegeven, doch met diepe krassen
in het hout. De constructie is geheel
gelijk aan die van de oude dieur. De
zaal boven d^ poort krijgt eveneens
een grondige herstelbeurt. De oude
schoorstenen worden gerestaureerd,
de kozijnen worden „verantiekt", de
muren verbeterd, kortom alles wordt
zoveel mogelijk in de oorspronkelijke
toestand teruggebracht.
De werkzaamheden zullen ongeveer
een half jaar in beslag nemen, daar
na de zaal weer door „Coloriet" in
gebruik kan worden genomen.
Voorlopig zal men het bij de restau
ratie van de poort laten, doch
ongetwijfeld mag een herstel van en
kele der oude huizen
ter zijner tijd
eveneens In overweging worden geno
men.
Niets geleerd van
het verleden
Een Duitse film, welke in de Rus
sische zóne is gemaakt en waarin het
leven in een concentratiekamp van
de nazi's werd vastgelegd, moest in
Hannover na twee voorstellingen
worden teruggenomen, omdat de wei
nige bezoekers met gefluit en ge
schreeuw de orde verstoorden. De
bioscoop waarin de film werd ver
toond kan duizend mensen bevatten,
maar er \yaren er niet meer dan 70.
De meesten liepen halfverwege de
voorstellling weg en vroegen hun
geld terug. De directeur van het
Duitse theater verklaarde, dat films
over concentratiekampen niet popu
lair zijn in Duitsland
Bovenstaand berichtje uit Se Daily
Telegraph is veelzeggend cn kan
naar believen worden aangevuld met
soortgelijke meldingen uit het heden
daagse Duitsland. Er zij slechts her
innerd aan de 80 nazi-bladen, die bin
nenkort weer onder hun oude naam
en vaak zelfs onder dezelfde hoofdre
dactie als in de Hitler-tijd weer zul
len verschijnen. De herverschijning
werd mogelijk, omdat de Amerikanen
de laatste tijd de bepalingen, die het
herrijzen van de Göbbels-pers tot dus
ver belette, hebben verzwakt.
De Amerikanen voeren aan, dat zij
bij deze maatregel hun hoop stellon
op het Duitse volk zelf. Als de Duit
sers weigeren de nazi-bladen te lezen
zullen deze niet lang kunnen blijven
bestaan. Dat klopt, maar veeleer valt
te verwachten, dat de vertrouwde
lectuur gretig aftrek zal vinden. Die
verwachting vindt steun in de on
langs gepubliceerde resultaten van
een onderzoek in Duitsland, inge-
.steld door het Franse Gallup-insti-
tuut. Het merendeel der Duitsers, zo
blijkt daaruit, besefte eerst na Stalin
grad, dat Hitiers politiek verkeerd
was geweest, maar is sindsdien niet
verder gekomen. Het Duitse nationa
lisme is door de nederlaag op de
proef gesteld, maar leeft weinig min
der sterk dan vóór Hitier.
Nu is dat op zichzelf een verklaar
baar verschijnsel. Het ware naïef ge
weest na de nederlaag een collectief
schuldbesef te verwachten en een
brave bewondering van Westerse de
mocratie. Geen Duitser redeneert: ons
land moet vredelievend zijn, de be
zetting lijdzaam dulden en met een
plaats als tweede-rangs mogendheid
genoegen nemen; dat hebben wij aan
het verleden verdiend. Zulk een rede
nering zou onnatuurlijk zijn. In elk
verslagen land worden door bezet
ting en verdeling de nationale senti
menten juist sterker opgezweept.
Dat alles is echter voor de buurlan
den reden meer waakzaam te zijn dan
zich te vermeien in verzoenings-illu-
sies. De Franse minister Jules MocH
heeft dat deze week in een te Sète
in Zuid-Frankrijk gehouden rede .dui
delijk geformuleerd. Moch beweerde,
dat Duitsland nog altijd ten prooi is
aan nationalisme en zeide: Er wordt
de laatste tijd veel gesproken over
het opnemen van Duitsland in de
Europese Raad, een denkbeeld, dat
mij verontrust. Sinds zijn nederlaag
schijnt Duitsland nog niets geleerd
en niets vergeten te hebben. Zijn weg
liep rechtstreeks van Bismarcic naar
Wilhelm II en vandaar tot Hitier. Ik
wacht er nog steeds op. dat men mij
aantoont, dat deze richting sinds 1945
is verlaten. Een van de nieuwe natio-
naal-socialistische partijen toont zelfs
een snellere vooruitgang dan het Na
zisme vier jaar na 1919.
Moch citeerde tenslotte recente uit
spraken van Thomas Mann. die
Frankrijk waarschuwde met de woor
den, dat de Duitsers niet veranderd
zijn en dat hij overal in het land
sporen had gevonden van een natio
nalisme, even gevaarlijk als dat van
Hitier.
Het komt ons voor, dat Moch het
hier bij het rechte eind heeft. Daaren
tegen is Churchills denkbeeld om
Duitsland tezamen dan met Frank
rijk tot de kern van een nieuw
verenigd Europa te maken ver van
de werkelijkheid verwijderd en inge
geven door puur anti-communisme.
Ambon opgenomen. Daar zijn zij
aangesloten bij de Persuhooan Ti
moer Besaar (vereniging grote Oost),
uitsluitend bestaande uit militairen
Doch de invloed van de P.T.B. is ai
weer aan het tanen en in Batavia
hebben zij een nieuwe partij opge
richt
Oost-Indonesië vat al deze bewe
gingen niet serieus op. Er zijn te veel
tegenstrijdige wensen; de enige op
lossing zal daarom zijn een volks
stemming, waartoe art. 4 van de
overeenkomst van Linggadjati de mó
gelijkheid opent. Doch aan de andere
kant is de tijd voor zo'n stemming
nog niet rijp, doordat de bevolking
weinig of geen politiek besef heeft.
Het beste voor de „waardevolle be
langen" zal zijn, dat zij opgenomen
worden in de V.S.I. Ambon bijv. zal
zelfstandig nooit iets kunnen beteke
nen. Het heeft Nederland niets te
bieden als soldaten en ambtenaren.
Het kan beter achter de V.S.I. staan,
die het harder nodig heeft dan Ne
derland en die het zoveel zou kun
nen boycotten als zij wilde, als Am-
bon een zelstandig gebied blijft.
Bovendien: waar zou Ambon het
geld vandaan moeten halen voor zijn
ministers, secretarissen-generaal èn
bestuursambtenaren? Het voert al
leen wat copra, nootmuskaat en
kruidnagelen uit, waarvan het amper
leven kan.
VEEL INTELLECTUELEN.
De Ambonezen hebben veel intel
lectuelen, die grote invloed uitoefe
nen ook in de Republiek en overal
elders. Dat is trouwens ook zo met
de Menadonezen uit de Minahassa,
die bijv. mr. Maramis, ex-minister
van Financiën van de Republiek en
thans gevolmachtigd minister in het
buitenland voor de Republiek; Palar,
de woordvoerder van de Republiek
in Lake Success en ir. Lach, minis
ter van Verkeer en Waterstaat in de
Republiek, voortbrachten.
Het zal er wel op neerkomen, dat
de Minahassa en de Zuid-Molukken
opgenomen worden in de negara
Oost-Indonesië. Als men de Zuid-
Molukken-raad zou horen, die uit het
volk is voortgekomen, dan zou de
uitslag ongetwijfeld zijn: vóór de ne
gara OostJndonesië.
(Nadruk verboden).