Serven bezitten nog steeds een
roekeloze moed
Nieuw leven in Finmarken
Joego-Slavië wil in enkele jaren
eeuwen inhalen
BENELUX EN HET VLASBEDRIJF
De les van Narvik geleerd
DONDERDAG 25 AUGUSTUS 1949.
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
n
(Van een bijzondere medewerker)
Hoog boven Belgrado staat een vuurrood lichtbaken. Het zegt „Borba"
en is de lichtreclame van het communistische partyblad, dat thans In
600.000 exemplaren dagelijks over geheel Joegoslavië verspreid wordt.
„Borba" betekent strijd en het woord schynt goed gekozen boven een
stad, waarin zich de zo veelzijdige stryd van het regiem concentreert.
Tito en zijn getrouwen van partij, politie en leger vechten naar alle zyden,
Voorop staat, nu sedert meer dan een jaar, hun stryd tegen de Komin-
form, welker betekenis men voor de ontwikkeling in dit roerige deel van
Europa moeilijk kan overschatten.
De Serven, die de helft der bevol
king uitmaken, hebben zich in hun
sombere historie de reputatie ver
worven een roekeloze moed te bezit
ten wanneer het ging om de verde
diging van hun te laat verworven
zelfstandigheid. Het nieuwe Joego
slavië heeft dezelfde roekeloze moed
getoond, toen 't vorig jaar weigerde
zich te bukken voor de druk van de
Sovjet-Unie en haar vazallen. Het
land prefereerde een voor zijn groot
se plannen gevaarlijke isolatie boven
een voldoen aan wensen, die niet door
zijn eigen belang doch door dat van
de Sovjet-Unie waren gesteld. Deze
scheiding van Moskou betekent geens
zins een afwijking van de communis
tische lijn der regeringspolitiek. Het
tegendeel is waar: de leiders van Bel
grado bedienen zich uitsluitend van
Lenin's theorieën om hun houding te
verdedigen. Zij beschouwen zich als
de enige goede en consequente mar
xisten en uiten tegen de Sovjet-Unie
dezelfde beschuldigingen, die zij se
dert jaar en dag tegen de Westelijke
„reactionnaire imperialisten" hebben
gebruikt. Qok in de binnenlandse
propaganda woedt de veldslag tegen
de satellieten onverminderd verder.
Het communistische partijblad wijdt
er dagelijks vele kolommen aan. Men
krijgt de indruk, dat zulk een over
maat van propaganda niet eens nood
zakelijk is om te voorkomen, dat de
„leugens en laster der Kominform"
wortel schieten in 't land zelf. Tito's
regering is door de schokkende ont
wikkeling eerder sterker dan zwak
ker in het zadel gekomen. De grote
massa van 's maarschalks volgelingen
is hem onvoorwaardelijk trouw ge
bleven ondanks het ongemak, waarin
de communisten zich voelen door hun
verwijdering van de heilstaat. De
weinige blinde Moskou-volgers zijn
uitgeschakeld door een politie-appa-
raat, dat even effectief werkt tegen
marxisten als tegen kerk of „reac
tie."
De reactie van de brede massa der
Tito-vereerders vindt men geschre
ven op de muren van bouwwerken:
„Hoe meer leugens en laster zo meer
Tito ons lief is". Dat de maarschalk
geweigerd heeft zijn land en zijn
plannen op te offeren ten bate van
de commerciële aspiraties der Sovjet-
Unie heeft hem voorts ook wat meer
crediet opgeleverd in niet-communis-
tische kringen, waar men als logische
consequentie van het gebeurde een
inschuiven in de Westelijke wereld
verhoopt.
STALIN BLIJFT VEREERD.
Doch hier raakt men de tweede
strijd van het regiem. Het wil met
alle geweld vermijden, dat zulk een
consequentie intreedt. Dit is in de
laatste weken vele malen door de
hoogste leiders verkondigd. Zien zij
Rusland als de Scylla, dan vrezen zij
Amerika als de Charybdis. Men weet,
dat zonder hulp van buiten het grote
materiële arbeidsprogram gedoemd
is tot een catastrophe te worden,
doch men hoopt die hulp te kunnen
verkrijgen op een strikt zakelijke ba
sis. Het laatste waaraan de leiders
denken, zeggen zij, is de machines,
die zij nodig hebben, 'te kopen met
hun communistisch geweten. Wij
vroegen een communistische vriend
of men na alles nog niet had inge
zien, dat het Westen toch een meer
betrouwbare handelspartner was ge
bleken dan Moskou en zijn aanhang.
Hij lachte schamper doch bleef het
antwoord schuldig. Moskou houdt
voor deze heren toch zijn glans als
het rode Mekka en Stalin grijnst nog
naast Tito in alle café's en bureaux
van het land. Stalin is meer dan de
leider der huidige Russische politiek.
Hij is daarnaast ook de apostel van
de Rode Leer. De Sowiet-Ünje blijft
voor de communisten hier toch al
tijd nog meer dan een onvoordelige
en onredelijke handelspartner, het
blijft het centrum der nieuwe rode
wereld. Dit doet evenwel niets af aan
de diepte van de breuk in Oost-Euro
pa, die door de zwaartekracht der
in het geding zijnde problemen ge
doemd is zich ondanks sentimenten te
verdiepen. De Griekse grens is reeds
gesloten en de indruk, die de houding
van Belgrado op Bulgaren en Alba-
niërs heeft gemaakt, wordt hier als
zeer groot beschouwd.
ROEKELOZE OVERMOED
Het Westen blijft voor de rode he
ren een aasgier, waarvoor men te
meer op zijn hoede moet zijn naarmate
men er dichter bij moet komen. Dit
Westen is volgens de theorie dgr
communisten van Joegoslavië mede
verantwoordelijk voor het zo onfor
tuinlijke verleden, dat dit land aan
onze moderne tijd'heeft overgeleverd
in een staat van achterlijkheid, waar
van men zich in West-Europa al te
zelden een begrip vormt. Dit laatste
is het, wat de Joegoslavische leiders
voor hun derde strijd plaatst. Zij zijn
bezield met de oprechte wens in wei
nige jaren in te halen wat vroegere j
machthebbers in eeuwen hebben ver
zuimd. Het besef van de potentiële
rijkdom van het land en van de diepe
armoede en primitiviteit, waarin het
grootste deel zijner bevolking nog
leeft, heeft hen stof gegeven voor
stoute dromen. Dromen van snelle me-
chanisatie, electrificatie en civilisatie.
Men heeft met een soort roekeloze
overmoed dit kernprobleem van dit
land aangepakt en een activiteit los
gewrikt, die golft over de vlakten van
de Woiwodina, die vreet in de nog
nooit door staal geploegde akkers van
Macedonië en die zich een weg kapt
door de grijze rotsen, die Montenegro
omsloten houden.
Men moet deze economische re
volutie in de Balkan, waarvoor de
regering te Belgrado de hele zon
verbrande en fanatiek bezeten jeugd
van het land heeft gemobiliseerd,
als een oprechte poging tot een
breuk met een donker veHeden op
het crediet der regering schrijven
men zich geen opgaven gesteld heeft,
Dit geheel afgezien van de vraag of
die ver boven de huidige capaciteit
van het land uitgaan, ;ets wat door
vele waarnemers gevreesd wordt.
KROTTEN EN KOLOSSEN
Men behoeft niet eens buiten de
hoofstad te gaan om een illustratie te
krijgen van de toestanden, waartegen
dit offensief der regering gaat. Belgra
do is vol van overblijfselen uit de tijd,
die meer naar het Zuiden nóg voort
leeft
't Heeft bonte verzamelingen van
krotten tussen de kolossen, die tussen
de oorlogen verrezen zijn en die
thans worden opgetrokken. Een be
zoek aan zijn spoorwegstation is een
sensatie op zichzelf. Daar krioelende
massa's van buiten in onbeschrijfelijke
wanorde over de vloeren van hal,
wachtkamers en perrons. Daar behoeft
men geen cyrillisch te kunen lezen,
men ruikt aan de treinen, waarheen
zij gaan. De best uitziende rijdt vast
naar de Westelijke civilisatie van Za
greb. Die welke het meest naar knof
look stinkt zal opstomen naar het zui
den. In die trein klinken zware wee
moedige liederen en er is geen ver
lichting.
Het is dit Joegoslavië, dat wij ont
moeten als wij op reis gaan naar t
Zuiden.
(Nadruk verboden)
Een overzicht tijdens de rede v.an dr. Drees by de opening van de Rondetafel-confcrentie. Links op do voorgrond
de Republikeinse Delegatie, rechts op de Voorgrond de delegatie der B.F. O. Op de achtergrond (midden) de
Nederlandse gedelegeerden.
Concurrentiestrijd eist moderne bedrijven, vakbekwaam
heid en wetenschappelijk onderzoek.
Oppervlakte vlas kan in
Nederland uitgebreid worden.
Verschenen is het jaarverslag 1948
van de Stichting Vlasteelt en Vlasbe
werking te Wageningen. Het jaarver
slag wordt geopend met een histo
risch overzicht van de werkzaamheid
der Stichting om daarna dieper in te
gaan op de speciale verrichtingen in
1948.
BENELUX.
Doordat Frankrijk zijn vlasindus
trie sterk beschermt, wordt het voor
de Belgen zeer moeilijk uit Frankijk
strovlas te importeren. In Benelux-
BRIEVEN UIT HET HOGE NOORDEN
Zware rookwolken golven boven het bos van Facture by Bordeaux In
Zuid-Frankryk, waar de vlammen gretig voedsel vinden in de dicht opeen
staande bomen.
(Van onze Zweedse correspondent)
,,Ja, ik weet het, de vreemdelingen zouden graag meer puinhopen hebben
gezien, maar die zijn er nu eenmaal niet", beet een oude Noor nors terug,
toen ik hem (beroepshalve) had gevraagd, of er nog meer dan die paar
huisjes aan die ene helling tijdens de krijgshandelingen in vlammen was
opgegaan.
Wie het' verwoeste Rotterdam of Arnhem of Hengelo heeft gezien, zal
achteloos over de grondmuren van het dozijn afgebrande huizen heenstap
pen. Toch moest ik even terug denken aan die dagen, toen de wereld met
ontsteltenis vernam, dat hier temidden van een vreedzame bevolking een
slag werd geleverd. Ach, hoe leefde ik destijds met die mensen mee, die
hun haarstede in vlammen zagen opgaan. En nuNu besef ik de ver
schrikkingen van de oorlog pas goed, verschrikkingen, die ook mij zo har
teloos hebben gemaajkt, dat ik één van de slachtoffers durf aan te spreken
met een gezicht, waarop duidelijk de vraag getekend staat: „Is dat nu
alles?"
De zon liet verstek gaan.
Maar laten we nu de stad ingaan.
Hoewel Narvik op de 68ste breedte
graad ligt, is de haven dank zij de
Golf-stroom gedurende de winter
ijsvrij. Maar dat neemt niet weg, dat
er gedurende de zomermaanden har
der wordt gewerkt. Dagelijks komen
nu zestig ijzertreinen uit Zweden, die
onmiddellijk in de wachtende schepen
worden overgelaten.
De vele touristen, die Narvik meestal
slechts als tussenstation hebben geko
zen, brengen natuurlijk voor het stad
je met zijn amper 10.000 inwoners ex
tra werk mee. Maar de touristen blij
ven hier nooit lang. Het water is er te
koud en de natuur te wild of, eerlijk
gezegd, gemakkelijkervan het dek
van een schip te genieten. Want wie
al tot Narvik is gekomen, wil meestal
nog Noordelijker, naar Tromsö en, in
dien de tijd het toelaat, naar Hammer-
fest, de Noordelijkste stad ter wereld,
of zelfs naar de Noordkaap. Met een
luxe boot kan het een niet te bezwaar
lijke tocht worden. Wie deze reis ech
ter met de fiets, auto of per bus wil
maken, moet rekening houden met me
nig avontuur.
In de Noorse provincie Finmarken
hebben de terugtrekkende Duitsers
namelijk geen brug en geen huis ge
spaard. Alles, wat er maar te vernie
tigen was, hebben zij opgeblazen of in
brand gestoken. Hier moest de al zo
hard om het dagelijks brood vechten
de bevolking inderdaad van voren be
ginnen.
Welke moeilijkheden er te overwin
nen waren kan men slechts gissen.
Daar had bijvoorbeeld iemand een
paar gummilaarzen besteld, die hem
uit de dichtst bijgelegen stad zouden
worden toegestuurd. Omdat kort na
de oorlog slechts pakjes van ten
hoogste 1 kg. mochten"worden verzon
den, zou de voortrekker zijn schoenen
in twee termijnen krijgen. Maar de
winkel had er geen rekening mee ge
houden, dat de post hier slechts enke
le keren per jaar werd uitgedragen, en
dat zodoende hun klant, de heer Palt-
to, zijn rechterschoen in de herfst en
zijn linker schoen pas tegen het voor
jaar ontving.
Nu behoren deze toestanden geluk
kig al weer tot het verleden. Er komt
regelmatig een bus en er komen zelfs
weer toeristen. Dat is voor de men
sen, die daar enkele honderden kilo
meters boven de Poolcirkel wonen,
zeer zeker een begeerde afwisseling,
waar iedereen profijt uit wil trekken.
Zo kan het gebeuren, dat, zoals met de
journalisten-bus geschiedde, de reizi
gers door de plaatselijke sportvereni
ging worden uitgenodigd een partijtje
te komen voetballen en het er met een
11 vanaf brengen.
GEEN ZON
Deze onderbreking komt ook de rei
zigers soms wel gelegen. Vooral, wan
neer het weer niet gunstig is. Al is
men dan in het land van de midder
nachtzon, dat wil dan nog niet zeggen,
dat de zon ook werkelijk te zien is!
Dit was. moet u weten, de grootste te
leurstelling voor een Amerikaan, die
een nieuw kleuren-film-apparaat had
aangeschaft en er mede had gerekend,
met dc mooiste foto's ooit door hem
gemaakt, te zullen thuiskomen. He
laas, gedurende de tien dagen die hij
hier had zoek gebracht, kwam niet een
keer het zonnetje opdagen.
Hoe hoger men komt, hoe geweldi
ger de natuur wordt. Al op weg naar
Narvik raakt men aan de steile rotsen,
de oeroude bossen, de watervallen en
de soms nog een meter hoge sneeuw
gewend. Maar met iedere kilometer
Noorderlijker wordt het landschap nog
wilder. De Noordkaap schijnt tenslot
te nog maar uit een brok te bestaan,
die loodrecht uit het water steekt.
Hier is het einde. Verder gaat Europa
niet.
(Wordt vervolgd)
(Nadruk verboden)
Brand in goederenwagon.
Dinsdagmorgen ontstond door het warm
lopen van een pot brand in een wagon
van een goederentrein, die op weg was
van Dieren naar Zutphen. De lading, be
staande uit balen slakkenwol, ging groten
deels verloren. De brandweer te Brum-
men stond voor de moeilijkheid, dat ner
gens in de omgeving water te krijgen was.
De brandende balen werden van de wa
gon afgehaald en in een droge sloot langs
de baan geworpen. Overslaan van het
vuur op andere wagons heeft men zo
doende weten te voorkomen. De betref
fende wagon werd zo goed als vernield.
Vermoedelijk was de oorzaak van de
brand het overvliegen van een vonk.
verband zullen zij dus in de komende
jaren sterk uitgebreid kunnen wor
den. Hierbij doet zich het gevaar
voor, dat de boeren, aangelokt door
goede prijzen, te veel vlas zullen gaan
verbouwen.
Domeinen in de Wieringermecr
achtte het dit jaar b.v. al nodig de
boeren te verbieden op meer dan
15 van hun bouwland vlas uit te
zaaien. Het zal dus nodig zijn voor
lichting te geven aan de boeren over
de gevaren van vlasmoeheid.
Verder zal nagegaan moeten wor
den in hoeverre de vlasteelt uitge
breid kan worden in gebieden, waar
in de laatste tientallen jaren weinig
of geen vlas verbouwd werd. Hierbij
is te denken aan Zuid-Limburg, de ri
vierkleigronden en goede zandgron
den. Tenslotte zal ook bij het onder
zoek het probleem van de vlasmoe
heid aangepakt moeten «worden.
Voor de vlasindustrie is de tot
standkoming van de Benelux niet on.
verdeeld gunstig. Men zal zowel op
do strovlasmarkt als op de vlaslint.
markt zonder bescherming met de
Belgen moeten concurreren. Een
lichtpunt hierbij is, dat men dan ook
de mogelijkheid lieeft. te profiteren
van de hogere prijzen, die in België
vaak voor het vlasfint betaald wor.
den. terwijl bovendien dc lonen, be*
lastingen e.d. in beide landen dan ge
lijk zullen zijn. Bovendien zal de Ne.
derlandse vlasser dan nipt meer ge-
bonden kunen worden aan maximum
prijzen en een gedeeltelijke levering
aan Nederlandse spinnerijen.
Deze te venvachten concurrentie
strijd maakt het nodig: de bedrijven
zo modern mogelijk in te richten, de
vakbekwaamheid zo snel mogelijk te
vergroten via scholen en cursussen
en tenslotte het onderzoekingswerk
zo spoedig mogelijk uit te breiden.
PROBLEMEN.
Verschillende problemen als het
kunstmatig drogen van geroot vlas,
het groenzwingelen, de afvalwaterzui
vering e.d. wachten op een oplossing,
alvorens de vlasfabrieken werkelijk
efficiënt kunnen worden ingericht.
De overgangstoestand van handwerk
naar industrieel bedrijf, waarin dp
vlas-industrie thans verkeert, dient zo
spoedig mogelijk beëindigd te wor
den. Daarvoor zijn onderzoekingen
nodig, waarbij er naar gestreefd
dient te worden het onderzoek op dit
gebied in beide landen te coördineren
en zo mogelijk gemeenschappelijk te
financieren.
ONDERWIJS.
Betreffende het onderwijs wordt
daarin medegedeeld, dat getracht zal
worden het peil op te vopren en dat
de examencommissie langzamerhand
hogere eisen zal gaan stellen.
MECHANISATIE.
Wat betreft de mechanisatie merkt
het verslag op, dat de belangrijkste
stap naar een verdere mechanisatie
de overgang is van het natuurdrogen
naar het kunstmatig drogen van het
gerote vlas. Deze stap brengt met
zich mee, dat het. vlasbedrijf van een
seizoen- een continubedrijf kan wor
den. Dat in België nog geen enkele
en in Nederland nog maar één bedrijf
een dergelijke vlasdroger bezit, vindt
zijn oorzaak in het feit, dat een der
Zeven maal de zon op één foto. De plaat werd achtereenvolgens be
licht, om 22.30 uur, om 22.50 uur, om 23.10 uur, om 23.30 uur, om 23.50
uur, om 0.10 uur en om 0.30 uur, kort voor en kort na het middernachtelij
ke uur derhalve. Alleen ten Noorden van de Poolcirkel, waar de zon des
nachts niet onder de horizon (laait, maar door het Noorden gaat, is het
mogelyk zulk een foto te maken.
gelijke overgang veel kapitaalinvesta-
tie vraagt en voorts in de omstandig
heid, dat de kwaliteit van het kunst
matig gedroogde vlas nog niet in alle
opzichten gelijk is aan die van het te
velde gedroogde. Het onderzoek naar
het probleem van het kunstmatig dro
gen is thans in volle gang.
Het Wereldgebeuren
Poolse ontheemden
II
Polen heeft in ons land de beden
kelijke faam een weinig zindelijk en
weinig ordelijk land te zyn, afgezien
van de politieke situatie. Deze faam
is niet bevestigd door de bevindingen
van de I.R.O.-missie, die Polen door
kruist om na te gaan of de gerepa
trieerde ontheemden goed ontvan
gen en verzorgd worden.
De missie constateerde integen
deel, dat in het door de oorlog zwaar
geteisterde land energiek en met 'n
vitale opgewektheid wordt gewerkt
aan de opbouw en aan het herstel
van de volkskracht. Daarbij wordt
weinig aan het particulier initiatief
overgelaten. De staat of zo men
wil het nieuwe regime heeft alle
vranitwoordelijkheid op zich geno
men en naast een uitgebreid her
stelplan een vérgaand stelsel van
sociale verzorging ontworpen. Elke
Poolse man en ook elke vrouw is
arbeidsplich'tig. Dat lean op 'n boer
derij, in een winkel, op een fabriek
of op een kantoor zijn, hoofdzaak
is, dat de staat het werk als pro
ductief beschouwt. Degenen, die
zich niet in het productieproces
laten inschakelen, .worden als tot
staatsvijandig bestempeld en verlie
zen de voordelen van de sociale wet
geving. Deze wetgeving sluit in ver
zekering tegen eventuele werkloos
heid, gezondheidszorg en pensioen
voor de oude dag. De identiteits
kaart by uitstek is eigenlijk het ar-
beids. of toetaalboekje, uitgegeven
door de staat. Het devies isGe
werkt voor de staat en de staat is
verantwoordelijk voor Uw welzijn.
Er wordt bijzonder veel aandacht
besteed aan onderwijs en jeugdzorg,
uiteraard geschoeid op communisti
sche leest. Het ministerie van ar
beid en sociaal welzijn is belast met
de controle op alle kinderen tot drie
jaar. Daarna neemt het ministerie
van opvoeding deze taak over en
belast zich met het toezicht op alle
Polen van drie tot achttien jaar. Er
worden een groot aantal nieuwe
scholen gebouwd, onderwijzers en
leraren opgeleid en beurzen ver
strekt. Er is verder een actie aan
dc gang om het anatphabetisme
tot enkele procenten terug te bren
gen en blindèn, doven en andere in
validen voor een geschikt beroep op
te leiden. Het aantal va.n déze men
sen is door de oorlogsomstandighe»
den sterk gestegen. Aan de kinder,
voeding wordt veel werk bestflsa.
Er worden op de scholen zoveel
maaltijden verstrekt, dat het eten
thuis vrijwel overbodig is geworden.
De missieleden kregen de indruk,
dat de Poolse schoolkinderen zeer
gezond en leyenslustig zijn.
Uiteraard laten deze onmisken
bare successen van het nieuwe regi
me nog genoeg ruimte over voor
bedenkingen, politieke bezwaren
terzijde gelaten.
Dat de staat zulk een overheer
sende plaats in het maatschappelij
ke en particuliere leven inneemt
breekt met Westerse tradities en is
voor Westerse ogen vaak stuitend.
In het bijzonder geldt dit wel voor
de verhouding tussen ouders en kin
deren, het grote twistpunt trouwens
tussen de Kerk en het nieuwe regi
me. De staat dringt zich ingevolge
de nieuwe wetten ongetwijfeld op
verregaande wijze in net familiele
ven in. De regering neemt vele ta
ken over die 'normaliter tot die van
de ouders behoren. Ze neemt niet
alleen voor een groot deel de voe
ding en medische verzorging maar
ook de beroepskeuze en opleiding
over.
De staat krijgt op die manier het
hoogste ouderlijk gezag. Dit is ech
ter een facet van het communisme,
waarover op zich zelf de I.R.O.-mls-
'e niet te oordelen had.
De missie ging naar Polen om uit
te zoeken of repatriëring aanbeve
lenswaardig was en of de I.R.O. de
Poolse regering diende te steunen
in haar pogingen alle ontheemden,
alle D.P.'s iblnnen de grenzen te
krijgen.
De uiteindelijke conclusie was, dat
er veel meer voor is om de Polen
aan te moedigen naar hun land te
rug te keren, dan om ze deze te
rugkeer af te raden.
