Schietspel te Zierikzee
De eeuwfeesten
te Zierikzee
Groots schuttersfeest in 1 »3
DINSDAG 26 JULI 1949
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
IER I
Etr tlüWEN OUD OEWEEST.
VlfcTïT hedenjfeeót
-Jrir'
-»vV»~,
//'WS
M
De herdenking van het 1100-jarig
bestaan van Zierikzee staat thans
voor de deur! Een Feest-Commissie,
die op maximum-aantal toeren draait,
een burgerij, die de laatste hand aan
haar toilet als „Feestende Poorter"
legt, allerwege repetities en knutsel
clubs, alles zo de laatste voorberei
dingen voor de dagen, welke eerst
veraf, maar thans dichtby zijn!
Kroniekschrijvers hebben zich uit
geput om de oorsprong van de naam
van de stad op te sporen. Veel zweeft
nog in 't duister. En heel filosofisch
merkt de „Tegenwoordige Staat" dan
ook op, dat „de Naams-oorspronck
van deeze Stad en de tijd haarer ge
boorte onzeker zijn; omdat zij, gelijk
veele andere Steeden Is gestigt in
zulken tyd, in welke men niet eens
dagt, om de Geheugenis van 't geen
toen geschiedde den Nakoomelingen
in Geschrifte te laaten."
Ik denk echter dat de eerste gene
raties, die hier toen leefden en een
harde strijd om 't bestaan moesten
voeren, niet alleen de schrijfkunst
niet machtig geweest zijn maar ook
wel iets anders aan het hoofd gehad
zullen hebben dan voor ons geschie
denis te schrijvenZij lieten echter
scherven en resten van hun samenle
ving achter en hieruit hebben deskun
digen kunnen afleiden, dat hier in de
Vie en Vile eeuw reeds mensen ge
woond hebben.
Groot en afwisselend Is de geschie
denis, welke de stad achter de rug
heeft. En de lijn, die deze geschiede
nis in beeld zou kunnen brengen, zou.
ook niet rustig heen en weer verlo-
pen, doch sterk schommelen. Tijden
van voorspoed werden afgewisseld
door i-ampen. De grootste bloeiperiode
valt ln de nadagen van de Middel
eeuwen, toen men wijd en zyd over de
zeeën uitvoer en zich voorgoed van
de Vlamingen bevrijd had.
Gaven het beleg door Mondragon
in 1575 en 1576 en later de Napoleon
tische tijd aan de stad slagen, welke
zij met moeite te boven kwam, ook
de Duitse tijd heeft zijn diepe sporen
en groeven achtergelaten. Het ergst
woedde hier de furer teutonics, toen
de overige delen van ons gewest be
vrijd waren en men van hiei-uit de
vlaggen aan de overzijde zag wappe-
ï'en, maar de vrijheid nog niet kreeg.
Aan het hei-stel van de schade door
Inundatie en beschieting is hard, zeer
hard gewerkt: onze woningen staan
er weer al zijn er nog te weinig
zij zijn weer bewoonbaar en op
de velden staat 't koren weer te rij
pen. En, al zijn er innerlijk nog veel
wonden, welke de tijd alleen kan he
len, de boventoon is dankbaarheid
voor de zegeningen, welke wij, on
danks veel wat er gebeurde, weer
deelachtig werden. Na de bevrijding
was er maar één parool: dat was
werken om onze kapotte en geplun
derde huizen weer bewoonbaar en 't
land weer droog en vruchtbaar te
maken.
En thans gaan we de feestrok aan
trekken en ons een week van de da
gelijkse zorgen losmaken!
Wij hopen, dat velen ons die dagen
zullen komen bezoeken! Zij zullen
hier van harte welkom zijn.
J. SCHUURBEQUE BOEYE.
Burgemeester van Zierikzee
Noord.Havenpoort te Zierikzee
Zierikzee is een van de meest roem
ruchte, een van de schoonste en nog
altijd een van de belangrijkste steden
van Zeeland. Daarom is het elfde
eeuwfeest een feit van Zeeuwse bete
kenis, een blijde gebeurtenis, die ook
door geheel Zeeland wordt medebe
leefd.
Elfhonderd jaar is een respectabele
leeftijd, een leeftijd zó respectabel, dat
men nauwelijkf de betekenis daarvan
omvatten kan. Eens stond Zierikzee
mede vooraan, niet alleen in de rij
der Zeeuwse steden, maar in de rij
der Nederlandse steden. Het lot is
deze stad evenwel niet gunstig ge.
weest, evenmin als de andere Zeeuw
se steden. Het water, dat de grote
welvaart bracht, heeft ook de terug
gang veroorzaakt. De scheepvaartwe
gen verzandden. Andere steden streef
den de Zeeuwse steden opzij en voor
bij. Achteruitgang bleek onafwend
baar.
Wat restte was de schoonheid.
Men mag wel zeggen, dat de schoon
heid van Walcheren het eerst ontdekt
werd. Daar praalden Middelburg en
Veere en zij pralen nog. Veere bleef
ongeschonden, Middelburg verloor
een aantal van zijn waardevolste mo
numenten in de tweede wereldoorlog,
maar het heeft vooral in de avond
uren nog altijd een stemmige schoon
heid, die de vreemdeling bekoort.
Ook Zierikzee echter bleef niet onont
dekt. De oorlog liet het onberoerd.
Een enkele bom richtte hier en daar
schade aan. Maar het schoonste bleef
behouden en wie uit zou willen ma.
ken, welke van de twee steden het
aan schoonheid wint, Veere of Zierik
zee, zou voor een zware taak, een zeer
moeilijke keuze staan.
Welk een verschil echter tussen
beide steden. Is Veere een dode stad,
als Hoorn en Enkhuizen, als Kampen
en Elburg en Harderwijk, Zierikzee is
levend gebleven.
Zierikzee is de hoofdstad, het cen
trum, van Schouwen en Duiveland.
Van alle dorpen, die daar liggen, is
het „de stad". De winkelstand bloeit
er, het aan de „streek", dus hier het
aan het eiland gebonden leven is er
gekristalliseerd. Er heerst een bedrij
vigheid, die men in de bovengenoem
de steden vergeefs zal zoeken.
Zierikzee is geen dode stad. Het
mag klein zijn, als gevolg van het
isolement, waarin Schouwen en Dui
veland eeuwen verkeerd heeft, het
leeft niettemin en ook een kleine stad,
die leeft, is belangrijk.
Deze gedachten rijzen op, nu Zierik
zee, schoon en bogend op een groots
verleden, zijn. elf de eeuwfeest vieren
gaat.
Het viert dit feest met grote opge
wektheid en geestdrift, in brede stijl.
De bevolking voelt zich daartoe ge
drongen. Deze stemming is treffend.
Omdat er uit spreekt de grote ver
bondenheid aan eigen, oude, ver
trouwde omgeving, de grote liefde,
die de Zeeuw zijn geboortegrond toe
draagt.
Zeeland verheugt zich met Zierik.
zee bij dit elfde eeuwfeest. Een groot
moment in de geschiedenis van deze
Noord Zeeuwse stad, dat inderdaad
waard is gevierd te worden.
Moge het zo zijn, dat Zierikzee blijft
wat het is: klein of groot, maar een
levende stad.
EEN VAT WIJN VOOR DE WINNAAR!
't Was in Juli 1413 en het was feest in Zierikzee.
Op de transen van het kasteel aan het marktveld (Balie) wapperden de
Grafelyke banieren. Westpoort, Zuidwellepoort, Nobelpoort, Noord-Zuid.
havenpoort waren met vlaggen gesierd, om binnenkomenden te begroe.
ten. Op de Gouwe (Gouwevecrpolder) voeren voortdurend schepen aan,
die voorname lieden naar de stad brachten.
De gezelschappen varen groot, want alle Zeeuwse edelen kwamen met
hun gevolg om het grote schietspel, dat in deze stad gehouden zou wor.
den, mede te vieren. Allen, die aan dit schietspel meededen moesten een
vol harnas bezitten, maar waren niet gekleed in dit harnas doch slechts
in malie.
Geen wonder, dat in Zierikzee een
grote drukte heerste. Deze schutters
feesten waren door de Graaf in 1355
al zeer aanbevolen en aantrekkelijk
gemaakt, toen hij als prijs aan de
schutter die de papegaai schoot, een
stel kieren en 10 Schellingen toezeg
de. Over zulk een prijs moet men in
onze dagen niet licht denken, daar
een stel kleren gelijk stond met een
nieuw costuum in onze dagen en 10
Schellingen in onze munt ƒ3,waren
en dus een belangrijk bedrag verte
genwoordigden. Er werd aan ook
druk geoefend in het papegaai schie
ten. De stadsschutters verkregen
daarin geen kleine vermaardheid,
die zelfs zover ging, dat zij by brief
van 13 Juni 1387 wei-den uitr/""
op het grote schietspel te Mons
Henegouwen. Na genodigd worden,
komt evenwel zelf nodigen, zodat dus
in Juli 1413 in Zierikzee 'n groot
Schietspel werd georganiseerd, waar
bij zeer velen gevraagd werden. Er
was geen voornaam huis ln de stad,
waar geen edele gasten waren en van
de torens bij de adellijke huizen wap
perden dan ook niet alleen de kleu
ren van 't huis, maar mede. van de
aanwezige gasten, terwijl in de stra
ten der stad velen gezien werden, die
kleren van hun heren droegen, zodat 't
één bonte mengeling was in de woon
wijken. Dagen van te voren was er
reeds drukte en bedrijvigheid in de
stad.
Voor alle te verwachten edelen moest
veel in orde worden gemaakt, ook al
omdat deze edelen van de gelegen
heid gebruik wilden maken vele be
stuurszaken met elkander te bespre
ken en de bestaande band tussen de
Zeeuwse adel te versterken. Zo wa
ren dan ook te voren in de stad ge
komen de Heren van Oostersteijn van
Viane, van Windenburg van Drei-
schor, van Hei-kensteyn uit Breidorpe,
van Moermont van Renesse, van
Haamstede, en van Kraaijensteyn van
Burgh, om mede te schieten naar' de
Papegaai.
De gehele stad was in feeststem.
ming. Ook alle de veertig gilden, die
in Zierikzee toen reeds vertegenwoor
digd waren, namen met hun bla
zoenen aan het feest deel. Hot St.
Nicolaas gilde, dat der kooplieden,
had handen vol werk om aan alle
vreemdelingen de gevraagde koopwa
ren te verstrekken en aeze zodanig
te verzorgen, dat zij gemakkelijk wa
ren mede te voeren op de reis huis
waarts. In 't bijzonder echter was er
grote drukte rondom het kasteel Ra-
vensteyn (ongeveer ter plaatse van
de tegenwoordige Lufhersche kerk)
waar het Schuttershof gelegen was.
HET MEE STERSCHOT
Het schietspel begon. De pezen
werden gespannen, de boog gehouden,
de zenuwen beheerst, om toch maar
te komen tot het zuiver plaatsen op
het doelpunt. Dikwijls aacht men
reeds de prijs gewonnen te hebben,
kleine wending deed de pijl
rakelings langs de vogei gaan. De
vogel kwam niet te vallen, tot dat
Raas van Kruiningen ae pees spande
en niet grote kracht en snelheid zyn
pijl afschoot en de papegaai trof.
Daar stond opgericht de Schiefpaal.'
waarop de papegaai, ook wel vogel
genoemd, gereed om afgeschoten te
worden. De schutter, die zo zuiver
zy'n Pijl kon richten, dat hij de pape
gaai omlaag haalde, werd Koning-
schutter genoemd en gesierd met een
zilveren plaat of vogel van het zelfde
metaal, welke hem met een zilveren
band of ketting aan de hals werd ge
hangen. Dikwijls werd nog een bijzon
dere prijs als bovengenoemde kleding
met geldsbedrag uitgeloofd.
Deze keer werd dan geschoten
in tegenwoordigheid van Graaf Wil
lem, die reeds enige malen de stad
bezocht en voor zover wij weten nu
voor de vierde maal in Zierikzee was.
Het was op het Schuttershof een
kleurig schouwspel toen daar rondom
de Graaf gezien werden: de Heren
van Romerswaal, Amemuiden,
Schengen, Maalstede, Kruiningen,
Borsele, Baarsdorp, van Oostende,
benevens alle edelen van de eilan-
den Schouwen en Duiveland en vele
andere met hun banieren
Gelukwensen van alle kanten
De heer van Kruiningen werd Koning-
schutter! Zijn blazoen van drie zwar
te banen op een gouden veld werd
opgeheven en de lof werd gezongen
van de gelukkige schuttel-.
De prijs, de zilveren vogel, werd
hem uitgereikt on bevestigd aan de
zilveren band. waaraan reeds vele
vroeger gewonnen platen en vogels
hingen.
FEEST IN HET KASTEEL
In triumph werd hij door de stad
gevoerd naar het Grafelijk Kasteel,
waar hem de mededeling werd ge
daan, dat de vroedschap van de Stad
Middelburg hem om dit Koningschot
vereerde met een aam wijn (vat
wyn)Intussen was het avond ge
worden en begon de zon te zinken
aan de einder, doch de feeststemming
hield aan. De flambouwen werden in
de houders gezet en aangestoken.
Heel de omtrek van het marktveld
werd fantastisch verlicht en de me
nigte. die ook reeds menige kroes
bier had geledigd zag de vrolijkheid
in. 's Gravenkamer, waar bokalen
werden geheven en lofspraken wer
den geuit. De naklanken daarvan zul
len nog doordringen tot in onze dagen
nu de grote Eeuwfeesten van Zierik
zee. waar Graaf Willem met de
schutters en de Middelburgse Confré
rie van Sint Sebastiaan weer samen
zullen gedenken dit edele schietspel
en waarschijnlijk weer de beker zul
len ledigen op aller welzjjn.
- V
