Frankrijk bouwt kunstmatige
watervallen in de Rijn
*S_
Zeeuwse Almanak
„WALCHEREN, EPOS VAN EEN
KLEIN EILAND"
Acht centrales tussen Bazel en
Straatsburg
jr
_r
Boeiend boekjewaaraan dringend
behoefte bestond
ZATERDAG 9 JULI 1949
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
(Van onze reizende redacteur).
„In 1952 zullen wg hier gereed zijn en dan beginnen wij aan de volgen
de" vertelt een Frans waterbouwkundig ingenieur, die mij rondleidt over
het'honderden hectares metende bouwterrein van de electrische centrale
Ottmarsheim. Die naam klinkt niet bepaalt Frans, maar dat doet geen
enkele plaatsnaam in deze streek, want wij bevinden ons in het gebied
tussen de Vogezen en de Rijn: de Elzas. Een Duitstalige streek, deel uit
makende van het grondgebied der Franse Republiek, waarvan de be
volking beweert noch Duits noch Frans te zijn, maar zich onder Frans
bestuur het behagelgkst te voelen, hetgeen na de jaren van 1940 tot'44,
toen de Elzas een Duitse provincie was met alle narigheid van dien, wel
te begrgpen is.
Ottmarsheim is een onbetekenend I stand boven een bepaald peil komt.
dorp op de Franse oever van de Rijn,
die hier grensrivier is; 't ligt in 'n dun
bevolkte bosrgke streek zonder nij
verheid, zonder landbouw en veeteelt
van betekenis en zelfs zonder toeris
tische aantrekkelijkheden. Een dorp
dat eeuwenlang geen welvaart heeft
gekend en geen vooruitzichten had,
maar dat zich nu op de borst gaat
slaan, omdat het binnenkort tot een
der belangrijkste bronnen van elec
trische energie voor de Franse indu
strie zal worden. Er gebeuren grote
Het is ln ons vlakke land
totaal onmogelijk de grote
werken in ae Rhone tot op
wekking van electrische ener
gie na te bootsen, maar er
worden in de Rijn tussen Ba
zel en Straatsburg, waar deze
rivier slechts een gering ver
val heeft, ook centrales ge
bouwd volgens een stelsel,
waarbij dat verval kunstmatig
wordt opgevoerd. Dat stelsel
heeft een Nederlands Inge
nieur geïnspireerd tot een be
rekening van de mogelijkhe
den, die ons land biedt. Met
het oog daarop verdient bij
gaand artikel van onze rei
zende redacteur alle aandacht.
dingen in de open vlakte langs de
Rijn, waar de bossen weggekapt zijn.
Hier toch is de tweede electrische
centrale in de Rijn in aanbouw.
De tweede...in een reeks van acht,
die zullen verrijzen tussen Bazel en
Straatcburg. eD afstand tussen die 2
steden bedraagt ruim honderd kilo
meter en 't verval is er 1:1000.
Straasburg ligt derhalve 100 meter
lager dan de Zwitserse „havenstad"
en het verschil in niveau van het
Rijnwater ter hoogte van beide ste
den is ongeveer hetzelfde. Dat is vrij
veel en het betekent dan ook een
enorm potentieel aan verborgen
energie, maar daar staat tegenover,
dat de afvloeiing zeer gelijkmatig is,
zodat de kracht moeilijk is op te van-
fen. Toch hebben de Franse water-
ouwkunöigen de oplossing gevon-
den en zij zgn thans bezig haar in
practgk te brengen.
Zij toch hebben zeven waterkracht
centrales ontworpen, te bouwen in
of eigenlijk: naast de Rijn tussen
de twee genoemde steden. Het plan
daartoe sluimerde al vele jaren;
vandaar, dat de Franse regering
reeds bij het verdrag van Versailles
van 1919, dat een einde maakte aan
de Eerste Wereldoorlog, het recht
bedong de energie van de Rijn, op
welke wijze dan ook, ten eigen bate
te gebruiken zonder dat zij de andere
oeverstaat, het verslagen Duitsland,
daarvan rekenschap verschuldigd zou
zijn of daarvoor schadeloosstelling zou
moeten betalen, terwijl Duitsland het
recht werd ontnomen de rivier op de
zelfde wijze te gebruiken.
GROOTSE PLANNEN
Ongeveer twintig jaar geleden
werd reeds begonnen met de uitvoe
ring van de grootse plannen en wel
ter hoogte van 't dorp Kembs, waar
in de herfst van 1933 de centrale
van het Zwarte Meer in gebruik ge
nomen kon worden. Mijn gastheer
was zo vriendelnk mij te tonen hoe
men daar te werk is gegaan. Ergens,
op een tevoren zorgvuldig berekende
plaats, werd de Rgn volledig afge
damd door middel van een stuw, die
alleen nog water doorlaat als de
BEGIN
Daar vaart de Zeeland dan weer!
Op Engeland! Vanuit Vlissingen! Dat
is 'n begin, waarvan men hopen moet
dat het een goede start is, die uitein.
delijk resulteert in de hervatting van
de oude, vaste dienst op Engeland.
Daarom immers is het Zeeland begon
nen, daarmede alleen is Vlissingen ge
baat.
Deze toeristendienst is mooi. Een
belangrijke aanwinst. Een attractie.
Maar het is slechts een toeristendienst,
die slechts varen zal zolang er vol
doende belangstelling voor bestaat.
Er is gelukkig een flinke boeking van
uit Engeland en dat opent perspectie
ven. Maar ook uit Nederland zal er
belangstelling voor moeten groeien.
Want niet waar: de liefde kan niet
van één kant komen. Maar als het Sep
tember is, verdwijnt de Mecklenburg
en ligt cé Vlissingse kade weer ver
laten.
De toeristen komen dan niet voor een
volgend jaar en de resultaten zullen
beslissend zijn voor de vraag, of vol
gend jaar de Zeeland weer vaart.
Het belangrijkste echter is, dat als
deze toeristendienst slaagt, een flink
succes wordt, dit een krachtig argu
ment is voor definitieve terugkeer
van de Zeeland. Als de cijfers in Sep
tember uitwijzen, dat deze toeristen
dienst in een verkeersbehoefte
voorziet, dat de vroegere Engelandlijn
de oude populariteit behouden heeft,
dan zal dat ook de directie van de
Zeeland aanmoedigen om spoedig her.
stel van de regelmatige dagdienst in
de hand te werken.
Daarom hechten wij aan de opening
van de toeristendienst grote waarde.
tJmdat zij een begin kan zijn van veel
belangijker dingen!
Verreweg het meeste Rijnwatr wordt
nu geleid door een (tevoren gegra
ven) kanaal evenwijdig aan de rivier
op de Franse oever, dat zich zes ki
lometer verder in tweeën splitst.
Eén tak leidt naar een scheepvaart-
sluis, groot genoeg om ook het lang
ste en het breedste schip, dat uit
Zwitserland komt of naar Zwitserland
gaat, door te laten. De andere tak
leidt naar een tweede stuwdam waar
in turbines zijn geplaatst, die genera
toren in werking brengen.
Waarom, zult u vragen, dat ka
naal? Waarom twee stuwdammen?
Wel, ter plaatse waar de dam in de
Rijn ligt, is het verval zeer gering,
zodat dc energie van het vallende
water er eveneens klein zou zijn.
Het kanaal echter wordt tussen zijn
kunstmatige oevers op een peil ge
houden, gelgk aan dat bij de rivier-
dam. Aan het einde daarvan, bij de
kanaaldam, ligt het kanaalpeil der
halve veel hoger dan het rivierpeil,
zodat men een kunstmatige val van
zeven meter ter plaatse is het
verval iets meer dan 1 1000
heeft weten te veroorzaken. Via dc
kanaaldam, waarin de centrale is
gebouwd, stort het water zich nl.
opnieuw in de Rijn. Deze centrale
heeft een productiecapaciteit van
800 millioen kwu per jaar. De
stroom, die ter plaatse niet bruik
baar is (bij gebrek aan afnemers),
wordt door hoogspanningskabels
naar het industriegebied van Lyon
en naar Parijs geleid.
Het ls nu de bedoeling, dat er
achtereenvolgens acht van zulke
centrales zullen worden gebouwd.
Om de een of andere reden heeft
men de uitvoering van het werk
echter gestopt na de gereedkoming
van de centrale te Kembs. Geduren
de de oorlog is er niets gebeurd en
nu is men weer volop aan de slag.
Het samenstel van kanaalpanden,
waarin de sluizen en de centrales
komen, wordt 111 km. lang. De
onderscheidene kunstmatige water
vallen krijgen een hoogte van 11 tot
16.50 meter. En de totale energie
van deze acht Rijncentrales zal meer
dan een millioen kw. bedragen. De
kosten bedragen in totaal
200.000.000.000 franken, d.w.z. twee
milliard guldens.
30 JAAR.
„Wij zijn hier nu een jaar bezig",
zegt mijn gastheer, staande op een
enorme grindhoop, „en dit werk zal
vier jaar in beslag nemen. In 1952
beginnen wg aan de derde, in 1956
aan de vleide enzovoorts. Voor ve
len van ons zal dit een levenswerk
zijn, want zelfs als er niets tussen
beide komt zgn wij er bijna dertig
jaar mee bezig.
Het kanaal, dat hier 12 km. lang
wordt, moet uitgegraven worden uit
een zandbodem, die rgk ls aan gro
ve kiezel. Vandaar de enorme Ame
rikaanse bulldozers en andere werk
tuigen. Er is zelfs een graafmachi
ne in aanbouw, die per maand
100.000 m3 grond zal verzetten. En
er moet heel wat verzet worden!
Het kanaal wordt 80 meter breed
en moet tegen het einde zó diep
zijn, dat er een val van 15.70 me
ter ontstaat."
Hij wijst mij de sluisput. waar
twee sluizen zullen worden gebouwd
van 100 en 180 meter lengte, 25 me
ter breedte en 12 meter diepte. De
ijzeren dam wand en zijn bijna gereed;
links en rechts houden pompen het
welwater laag. Een treintje rijdt
het beton aan. dat ter plaatse in 'n
eigen (tijdelijke) fabriek vervaar
digd wordt met gemalen grind uit
de bodem ter plaatse als voornaam
ste grondstof. Aan het gebouw voor
de centrale is men nog niet begon
nen, maar ergens ver weg in een
fabriek wordt al gewerkt aan de
machines, die hier komen zullen.
4000 WERKLIEDEN.
Dan brengt hij mij naar het ba-
rakkendorp der arbeiders, waar op
het ogenblik 2500 werklieden wonen,
voor een groot met hun gezin
nen. Het zullen t 1000 worden. Er
zijn vele Arabieren onder hen en
Indo-Chinezenvreemde elementen
in deze Duits sprekende streek. Zij
leven onder elkaar, los van de be
volking, hebben hun eigen diensten
en ontspanningsgelegenheden en
can tines. Een wereldje op zichzelf.
Over een paar jaar zal dit hele
600 hectares beslaande dorp ver
plaatst worden naar het Noorden en
er zal dan nog slechts een handje
vol vaste arbeiders achterblijven
voor de bediening en het onderhoud
van de centrale. Die krijgen vaste
woningen.
Een bgkomstigheid is, dat de
scheepvaart, dc landbouw en de ge
zondheid der bevolking gebaat zijn
bij dit werk. Voor de Rgnschepen
komen er locomotieven op de oever,
die de plaats van de sleepboten zul
len innemen. Voor de landbouw
worden bevloeiingswerken aange
legd en voor het overige heeft men,
alvorens te beginnen, een drinkwa
terleiding moeten maken, aangezien
ten gevolge van het graven van een
diep kanaal in het droge de water
putten drooggevallen zijn. Die ver
beteringen neemt men gaarne op
de koop toe
(Nadruk verboden).
Een foto van het Koninklijk gezin, welke vervaardigd werd ter
feest van H.M. Koningin Juliana en Z. K.
Ïelegenheid van het
Prins Bernhad.
koperen huwelijks»
Vertel u ons nu eens, wat hier op verhaal al wat gewijzigd. Er be-
Walcheren sinds Mei 1940 zo alle. stond al zo iet-s als een geschiedbe-
maal gebeurd is? Hoe vaak is deze schrijving, die wat meer naar ob-
vraag aan de inwoners van Walchc. jectivüteit ging trachten. De histori-
ren niet gesteld door de ontelbare cus van professie zegt natuurlijk:
bezoekers uit binnen, en buitenland, die geschiedbeschrijving kwam en
die na de bevrgding het eiland kna- komt veel te vroeg. Zg is nog niet
jen. vr-'-
men bezichtigen, v.aak hebben wg mogelijk; er ontbreken ons nóg te
De electrische centrale te Kembs in de Rijn, niet ver van Bazel, de
eerste van een reeks van zeven.
DANK AAN BISSCHOP DIBELIUS.
In een grote predikantenvergadering in
Potsdam, waar vragen van de rechte ver
kondiging en van de rechte zielszorg in
de gemeenten in de Oostzöne werden be
sproken. nam de president, Scharf, het
woord naar aanleiding van het herder
lijk schrijven van bisschop Dibelius. On
der levendige en eenstemmige bijval van
de verzamelde geestelijken stelde hij vast,
dat de Evangelische Kerk van Berlijn
Brandenburg zich schaart achter het her
derlijk schrijven van de bisschop en
dankbaar is, dat de bisschop er voor be
waard is gebleven de verkondiging in
Gods huis te gebruiken voor het ingrij
pen in de partij-politieke strijd.
De vergadering dankte de bisschop
eveneens daarvoor, dat het hem in de be
diening van zijn ambt alleen te doen is
om een juiste uitlegging van de bood
schap van de Kerk.
Alleen wanneer de dienst van de Kerk
zo gericht is, kan zij het volk in de
grote nood waarin het verkeert waarlijk
hulp bieden.
De communistische kringen in de Sov
jet-zóne hebben een actie in geleid te
gen bisschip Dibelius. Deze actie is het
antwoord op het laatste herderlijk schrij
ven van de bisschop, waarin het systeem
van dwang en terreur aan scherpe cri-
tiek wordt onderworpen.
Het plan van de communisten is de
Evangelische kerk in Brandenburg en
Oost-Berlijn los te maken van het bis
schopsambt van Dr. Dibelius. Tegelijk
moet dan Dibelius aftreden als president
van de „bisschopsconferentie in de Oost-
zóne". Voor Oost-Berlijn en Brandenburg
wil men een nieuwe bisschop benoemen
met een „meer volksdemocratische hou
ding". De actie tegen Dr. Dibelius moet
worden gevoerd door de kringen in de
Evangelische Kerk van de Oostzóne, die
zogenaamd „de vooruitgang gunstig ge
zind" zijn. Deze kringen vormen slechts
een heel kleine minderheid, maar dank
zij de steun, die ze ontvangen van de
Oostduitse communisten en van de Rus
sen hebben ze grote macht en invloed.
Een kleine groep Oostduitse predikanten,
die met de communisten collaboreren en
die actief deelnemen aan de zogenaamde
volkscongresbeweging, zullen zo spoedig
mogelijk een man aanwijzen, dié als bis
schip 'voor Brandenburg en Oost-Berlijn
Dibelius zal moeten vervangen.
GEZ1NSWEEK 1949.
De Gezinsweck-commissic van de Ned.
Prot. Kerken (in welke commissie ook
het Leger des Heils medewerkt) heeft
besloten ook dit jaar wederom een „Ge-
zinsweek" mee te helpen organiseren en
wel van 16 tot en met 23 October. Het
thema is „Gehoorzaamheid in Huwelijk
en Gezin". De Hervormde Raad voor
Kerk en Gezin heeft reeds een aanvang
gemaakt met de voorbereidingen van de
Gezinsweek.
er .aan voldaan, hebben het verhaal
telkens maar weer verteld en laten
wü eeriyk zijn, het was vaak een
opluchting voor de ziel om het ver.
haal maar weer te vertellen. Maar
op den duur wordt die herhaling toch
wat vervelend en bovendien hoeveel
t\jd gaat het kosten.
Opzettelijk schrijf ik niet „gaat cr
mee verloren", want verloren tijd is
het zeker in vele gevallen niet ge
weest. Het was zeer nodig en net
is nog" zeer nodig, dat tienduizenden
en tienduizenden weten, wat hier
gebeurd is, welke bijzondere offers
hier gebracht zijn. Vooral ook we
ten, dat we er op Walcheren nog
lang niet zijn. Dat men in overig
Nederland niet gaat denken, ze zgn
nu zover, de rest komt wel vanzelf
in orde, dat kunnen de bewoners
van Walcheren nu zelf wel in orde
krijgen. De telkens weer opnieuw
vertelde verhalen hebben ongetwij
feld groot nut gehad, maar het kan
nu eenmaal zo niet doorgaan, ter-
wille van ons werk, terwille van
onze zaken, terwille ook van ons
zelf, uit een oogpunt van geestelyke
en psychische gezondheidsleer. Het
is goed, dat wg de weetgïerigen
thans naar een aantal gedrukte pu
blicaties kunnen verwijzen.
Goed voor ons, goed ook voor hen,
die over de gebeurtenissen inlichtin
gen verlangen. Want in dit eindeloos
herhaalde vertellen schuilen nog an
dere gevaren. Er zgn vertellers, we
weten het, die hun verhaal nog even
onopgesmukt opdissen als in de
eerste tgd na de bevrgding.
Er zijn er ook, ook thans nog, die
de smaak van het vertellen te pak
ken kregen en die him verhaal al
mooier gingen maken en op deze
wijze met de waartieiid toch wel wat
op gespannen voet kwamen te staan.
Honderd werd wel eens tot vijfhon
derd of tot duizend, enz. En wie
geen behoefte hebben aan het ver
grootglas, of verlangen naar meer
romantiek? Zij hebben het alles
meegemaakt van dag tot dag. Zij
herinneren ons vele dingen nog, als
of ze gisteren gebeurd zijn; zg zien
nog die bommenwerpers, zij horen
nog het afweergeschut, zij zien nog
't vertrek van de Joden, ze zien nog
het oppakken der gijzelaars... Maar
er is ook heel wat, dat ln hun ge
heugen is terug gedrongen, zij weten
ook niet altijd meer de juiste volg
orde der feiten. Zonder het te wil
len beginnen hun verhalen minder
juist te worden. En waren en zijn
die mondelinge verhalen niet vaak
wat sterk in de „ik-vorm". Toen
zag ik dat en toen deed ik dat
Neen, we willen natuurlijk niet be
weren, dat de mensen, die werkelijk
iets bgzonders deden, met deze daden
gepronkt hebben, zeer zeker niet.
Maar zou het, zeer in het algemeen,
kwaad kunnen, als het „ik zag" en
„ik deed" wat op de achtergrond ge
drongen wend?
De reeds verschenen publicaties
over de verwoesting, over de be
vrijding, en over het her
stel. hebben de lonende vorm van 't
Neen, «lil- is geen militaire expeditie in de Sahara of iets dergelijks, maar een gedeelte van j de
ge Amerikaanse werktuigen, die dienen b|i de bouw van de electns
Rijn tussen Bazel en Straatsburg.
de bouw van de electrische centrale van Ottmarsheim
it kiezelzand wordt oen nieuwe dijk opgeworpen.
veel gegevens en bovendien zijn deze
gegevens nog veel te weinig dooi
de zeef gegaan. De historicus van
professie heeft zich nog niet aan zo
iets gewaagd, en zal er zich voorlo
pig niet aan wagen. Hij bekgkt al
die geschriften met een wat mee
warige blik. Hij moet er zich ook
niet aan wagen, want hg zou er
niets van terecht brengen. Hij kan
eerst aan het werk, als aan het sen
timent wat meer het zwijgen is op
gelegd. Maar hij mag niet vergeten
dat ook om de kennis van vroegere
tijden naast de oorkonden, naast de
rekeningen en notulen van colleges,
de verhalen van de tijdgenoot, niet
(jgn.die
waarde
zodanig heb-
•n ai die geschriften, die de laat
ste tijd over Walcheren verschenen
zijn, een big vend e betekenis.
Voor het merendeel echter zgn zg
thans uitverkocht en niet gemakke
lijk meer te achterhalen. Wie heeft
bovendien tijd om ze alle te gaan
lezen en zich dan zelf een beeld te
vormen? We mogen het van onze
fasten niet vragen. We hebben
ringend behoefte aan een samen
vatting en zoals we reeds schreven,
aan iets meer objectiviteit, dan we
in de allereerste maanden en jaren
konden verlangen.
BOEIEND VERHAAL IN
VLOTTE STIJL.
„Walcheren. Epos van een klein
eiland" is de titel van een geschrift,
dat aan beide verlangens tegemoet
komt. De auteur, de heer G. Ballin.
tUn, gaf in vlotte stijl een boeiend
verhaal van de voornaamste gebeur
tenissen in Walcheren sinds cfe Mei
dagen van 1940. Hij gaf het in zeer
beknopte vorm; het boekje telt 52
bladzijden, waarvan nog ruimte af
gaat voor een aantal aardige pente
keningen van A. Ehrlich en enkele
cliché's. Een gedicht van Jan Cam-
pert, die een deel van zijn jeugd op
Walcheren doorbracht, gaat vooraf
aan een inleidend hoofdstuk: De
storm der tijden. Dat de schrijver
hier het gelukkigst geweest is, zou
den we niet willen beweren, maar
vergeten we niet, dat de journalist
vrijer met de taal omgaat dan de
historicus, die echter in beeldend
vermogen vaak te kort schiet. Als
hg in dit hoofdstuk dat aan vroegere
eeuwen herinnert, spreekt over de
woordkunstenaars, die de schoon
heid van Walcheren hebben bezon
gen, waarom noemt hg dan ndet Bou-
tens? Want heeft ooit een dichter
schoner van dit land gezongen, dan
juist deze zoon van het walcherse
land? Maar met de eigenlgke waar
de van het boekje heeft deze opmer
king niet al te veel te maken.
De ruimte van 't boekje is gelij
kelijk verdeeld over de tgd der be-
zetting-bevrgding en de tijd der
droogmaking-wederopbouw. Het
meet de heldhaftigheid, in beide pe
rioden betoond, met gelijke maat.
In beide perioden zijn er mannen
en ook vrouwen geweest, die
grote moed en durf getoond hebben.
Figuren uit beide perioden hebben
de lof gekregen, die de schrijver hun
waardig keurde. Als men het met de
toebedeling niet altijd geheel eens
is, bedenke men, dat persoonlijke
gevoelens en gevoeligheden by de
beoordeling van tijdgenoten en hun
daden nu eenmaal met zijn buiten te
sluiten.
Dat de schrijver tegen het eind
het kleed van de geschiedschrijver
wel eens even verwisselt voor de
mantel van de profeet, kan in een
uitgave van V.V.V. moeilik gelaakt
worden. Met dit door de firma G.
W den Boer keurig verzorgde, door
'e heer Balk ntijn vlot geschreven
„v. boekje, mag deze vereniging zeker
geluk g jwenst worden,
l - H. Pieten,
Het Wereldgebeuren.
Devaluatie?
In dc afgelopen week zijn van de
meeste fondsen op de Amsterdamse
beurs de koersen een flink stuk ge
stegen. Dat hgt niet zozeer aan de
verbeterde vooruitzichten dan wel
aan de algemene verwachting onder
de beurslieden, dat op den duur aan
devaluatie niet te ontkomen is. Het
merkwaardige daarbij is, dat de stel
lige verzekering van sir Stafford
Cripps: geen devalutatic van het
pond sterling, weinig invloed had.
Blijkbaar acht men de hardnekkige
Britse kanselier alle verzekeringen
ten spgt niet in staat langer dan een
paar maanden tegen de stroom op
te roeien.
Nu neemt inderdaad het aantal
stemmen, dat op devaluatie, op waar
devermindering van het pond ten op
zichte van de andere valuta, aan
dringt met de dag toe. Gisteren nog
noemde de Franse politicus Reynoudt
het dwaas, dat het pond voortdurend
boven z'n stand leeft en we nog steeds
rekenen met wisselkoersen die in geen
enkele opzicht de werkelijke verhou
dingen weergeven. Daarvoor had
Chifley. de Australische minister-pre
sident. te kennen gegeven, de starre
inzichten van Cripps. voor wie het
pond een troetelkindje is geworden
niet te delen.
Gisteren is de Amerikaanse minis
ter van financiën, Joh. Snyder, be
sprekingen begonnen met zijn Blitse
collega. Op een een druk bezochte
persconferentie in Parijs heeft hij di
plomatiek kenbaar gemaakt waar
voor hg eigenlijk naar Europa geko-
menis: hg wil Cripps overhalen mee
te doen aan het vrije geldverkeer, hij
wil van hem de belofte las krijgen
dat Engeland het pond .sterling onge
lijk tfigen dollars inwisselbaar zal
maken. Dat laatste zou reeds devalu
atie betekenen, wamt bij een vrije con
currentie tussen dollars en ponden
er geen twijfel mogelijk welke
munt het loodje zou leggen.
Wat is er voor en wat is er tegen
devaluatie? Er voor pleit, dat het
handelsverkeer vrijer wordt gemaakt
en dus zal toenemen. Bij 'n lagere
koers van het pond zal Engeland
goedkoper en dus meer kunnen
exporteren. Een gezonde verhouding
tussen de wisselkoersen is steeds be
ter dan een kunstmatige.
Er tegen pleit dat, wanneer een
maal het hek van de dam is, het eind
zoek is. Na enige maanden zou deva
luatie onvermijdelijk in het binnen
land zijn weerslag vinden in prijsver
hogingen. Wat blijft er dan over van
de zorgvuldig uitgetekende loon- en
rgspoutiek?
>at m de stille strgd tussen pond en
dollar tevens een strijd tussen Londen
en Washington om economische
machtpositie is inbegrepen kan hier
even buiten beschouwing blijven.
Voor Nederland is het van uiterma
te groot belang of Cripps zal volhou
den of zwichten. In het laatste geval
ligt ook een devaluatie van de gul
den in het verschiet Met de verhou
ding tussen de gulden en de franc
immers ligt de zaak op een soort
gelijk vlak als met die tussen pond
en dollar. Mochit in verband met de
Economische Unie de gulden vrg in
wisselbaar worden gesteld in francs
dan is devaluatie van de gulden een
feit. Onze minister Lieftmck trekt
hier één lgn met Cripps en weigert
vooralsnog tot zulk een maatregel
over te gaan.
Tijdens zgn speech in Domburg
heeft hg dit een keer te meer duide
lijk gemaakt, daarmee een domper
zettend op het enthousiasme van dr.
Jaspar.
De keuze is eigenlijk of we ons
zullen aansluiten by 't steriing-blok de
groep van landen waartussen het
pond ruilmiddel is of bg België en de
landen met vrije valuta. Het een.
sluit voorlopig het ander uit. Het is
de keuze Cripps of de Benelux.
In economisch opzicht heeft Neder
land op 't ogenblik meer gegeven met
Engeland dan met Belgie in die zin,
dat ons land zich voor soortgelgke
moeilijkheden ziet gesteld en zc op
soortgelgke wgze tracht op te lossen.
Onze munt behoort tot ae zwakke
valuta, evenals het pond.
Tot dusver heeft ons land zich
veeleer achter de denkbeelden van
Cripps dan achter die van Snyder en
Spaak gesteld. Uit het bedrijfsleven
gaan stemmen op hierin wijziging
te brengen. Vooralsnog lijken da
daarvoor aangevoerde argumenten
niet sterk.