Spion van Lighten spande dr. Colijn
voor zijn karretje
Het vertrek van de Koninklijke
familie naar Engeland in Mei 1940
Zeeuwse Almanak
ZEEUWSE AARDAPPELTEELT
IN OMVANG VERKLEIND
WOENSDAG 8 JUNI 1949
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
Geheimen rond het England-Spiel (15)
Amsterdamse misdadiger bedroog onze
diplomaten in Madrid en Lissabon
Tijdens oprollen van de Stijkelgroep werkte hij
in Nederland.
Ttjdetw het proces tegen de verraders van de Stijkelgroep is enige
malen de naam genoemd van de Nederlandse spion Van Lighten, die in
dere schokkende verraadzaak de hoofdrol zou hebben gespeeld. Hoewel
er tijdens het proces in Den Haag maar weinig concrete gegevens voor
deze stelling werden aingevoerd, menen wij toch te mogen zeggen^ dat
het verhaal, hoe vaag het moge zijn, veel groter schijn van waarheid
heeft dan b.v. de fantasterjjen van Van der Waals nopens het mannetje-
nit-de-maan „Emiel Verhagen". De figuur ran Johannes Bernhard van
Lighten is daarenboven van meer dan één zjjde in verband gebracht met
het England-Spiel. Dit alles biedt ons reden te over een blik te slaan in
het levensboek van de avonturier Van Lighten een boek dat vele
zwarte bladzijden bevat.
Johannes van Lighten is de
thans spoorloos verdwenen zoon
van een betrekkelijk welgesteld Am
sterdammer, éigenaar van een bekend
reisbureau. De man, die later een
naam van betekenis zou krijgen in
dé internationale spionnagewereld,
maakte reeds op jeugdige leeftijd gro
te reizen in het buitenland voor de
zaak van zijn vader en hij verwierf
zich daarbij, charmante kerel als hij
in de omgang is, in tal van landen
véle vrienden. Vrienden, die hij later
zou misbruiken voor zijn schandelijke
practijken in dienst van de Duitsers,
zoals hij hen vroeger had gebruikt bij
zijn werk voor de inlichtingendienst
van een andere vreemde mogendheid.
Vrienden, die er niets van wisten dat
hij, vóór de oorlog uitbrak, in dienst
van een geallieerd land spionneerde
en die er al evenmin van op de hoog
te waren, dat hij tegelijkertijd inlich
tingen gaf aan de Duitse dienst, met
name over geheimen uit Nederland,
België en Frankrijk. Vriepden, die er
niéts van wisten, dat Van Lighten bij
zijn reizen naar Amerika en Engeland
tussen September 1939 en Mei 1940
opdrachten uitvoerde voor de Duitse
inlichtingendienst. En die na Mei 1940
ai evenmin beseften dat de vlotte
causeur, de charmante reiziger, die in
Spanje of Portugal bij hen binnenliep,
een der best betaalde Duitse geheime
agenten was geworden!
IN DE GEVANGENIS.
Er was een lange periode van
steeds dieper wegzinken in het moe
ras van zwendel en geknoei aan voor
afgegaan, eer Johannes Bernard van
Lighten zover was gekomenAl
vroeg was hij een jongen „die niet
deugen wilde"; hij kwam in relatie
met mensen van de zelfkant der sa
menleving, werd oplichter en chan
teur, bedrieger en flessentrekker en
ging tweemaal voor langere tijd de
gevangenis in. En toen hij na het on
dergaan van zijn tweede straf weer
door de straten ran Amsterdam liep,
was hij een ander mens geworden,
een verloren ziel, die geleidelijk-
aan ontaardde tot de desperado, die
over lijken gaat. Vermoedelijk heeft
hij aanvankelijk via de internationale
pers contact gekregen met buiten
landse spionnagecentra; hoogstwaar
schijnlijk heeft hij het eerste voor de
Engelse dienst gewerkt, hoewel dit
uiteraard nimmer bewezen zal kun
nen worden. Vast staat echter, dat hij
terzelfdertijd een goede bekende was
van de Duite militaire attaché in Den
Haag en dat de toenmalige Duitse
gezant in Nederland hem als een
waardevolle figuur beschouwde.
Toen de Duitsers in Mei 1940 Ne
derland hadden bezet, waren zijn
verbindingen met geallieer-de landen
voorlopig verbroken. Maar de gewe
zen Duitse militaire attaché maakte
er de S.D.-chef Strumbannführer
Knolle op attent, dat hij aan Van
Lighten een uitstekende medewerker
zou hebben en reeds op 6 Juni 1940
zaten Knolle en de Nederlandse spi
on in een der bureaux aan het Bin
nenhof tegenover elkaar en legden
de handen ineen, toen Van Lighten
met het voorgestelde hoge salaris ge
noegen had genomen.
BINNENLANDS WERK.
Men heeft in het proces tegen de
verdachten in de Stijkel-zaak dezer
PINKSTERDRIE
Dat was dan weer Pinksterdrie. Ze
waren in volle actie de ringrijders in
Koudekerke en Nieuw en St. Joos-
land en ook in andere Walcherse
dorpen was het feest.
Dat was naar oude trant en het is
goed, dat deze Pinksterdrie in ere
wordt gehouden.
Niet alleen op Walcheren echter
tuordt deze dag gevierd. Op Schier
monnikoog is er in de afgelopen nacht
de ganse'nacht gedanst en de jonge
mannen waren daarbij, al evenzeer
naar oude trant,- geheel in het wit
gekleed. En verder is daar gisteren de
Pinksterrit gehouden door de jeugd,
het eiland rond, in rood en groen ge
schilderde wagens.
In Schoort, even ten Noorden van
Pergen in Noord Holland, gaan de
boerenpaartjes op Pinksterdrie rijden
en tot besluit laten ze zich van de
duinen naar beneden rollen.
Maar dat raakt langzamerhand al
weer in onbruik.
De Walcherse Pinksterdrie hand.
haaft zich echter uitstekend. En dat
de ringrijderijen niet dood zijn, maar
springlevend., het blijkt ieder jaar
weer opnieuw. Het is zelfs zo, dat de
belangstelling toeneemt en dat het
aantal deelnemers aan dc wedstrijden
stijgt inplaats van daalt.
Een verheugend verschijnsel,
dagen aangevoerd, dat Van Lichten
veel belangrijker werk had dan dat
van een eenvoudig V-Mann. Dat is
slechts gedeeltelijk juist! Dat is juist,
voor wat betreft zijri werk na Maart
1941, toen hij op internationaal ni
veau'ging arbeiden voor Knolle en
dat geldt nog meer voor het jaar
1944, toen hij door Berlijn van Knol
le werd losgemaakt om rechtstreeks
te gaan werken onder afdeling VI f
van het Reichs Sicherheits Haupt
Amt. Maar die internationale belang
rijkheid had h ij nog niet in de
eerste tien maanden van zijn werk
voor Knolle, d.w.z. van Juni 194G tot
Maart 1941. In die maanden dat wil
zeggen in de maanden waarin zich
het drama van de Stijkel-groep vol
trok werkte Van Lighten uitslui
tend in Nederland en moest hij nog
tonen wat hij als spion in oorlogstijd
waard was. Hij was speciaal belast
met het binnendringen in groepen,
die zich bezig hielden met het orga
niseren van politieke weerstand. En
hij deed dat werk zo goed, dat hij
niet alleen door Knolle maar ook
door Abwehr-chef Hermann.' Giskes
als een eerste klas kracht werd be
schouwd.
Het staat onomstotelijk vast, dat
Van Lighten in het najaar van 1940
en in- het voorjaar van 1941 een paar
zeer belangrijke zaken bij de Duit
sers heeft aangebracht, die uitslui-
tijd op de activiteit van bepaalde Ne
derlandse kringen betrekking hadden.
In al die gevallen bleken zijn infor
maties volkomen juist te zijn geweest.
Hoewel wij bij al onze nasporingen
geen enkele keer het bewijs geleverd
vonden, dat Van Lighten zich met dc
Stijkel-affaire heeft bemoeid, durven
wij toch stellig niet beweren, dat een
zodanig verband tot de onwaarschijn
lijkheden moet worden gerekend. Hij
heeft in de eerste tien maanden van
zijn werk voor Knolle zulke belang
rijke prestaties geleverd in Neder
land, dat men hem reeds in het voor
jaar van 1941 naar Lissabon stuurde,
waar hij een ontmoeting h?d met een
der leidende Amerikaanse politici, die
hij nog van.zijn vroegere reizen door
de Verenigde Staten kénde. De Ame
rikaan vertrouwde hem volkomen,
dacht dat hij aan geallieerde zijde
werkte en gaf hem belangrijke in
lichtingen. Waarmee hij natuurlijk
Knolle en Giskes op de hoogte bracht,
die de geheimen doorzonden naar
Berlijn!
DR. COLIJN BEDROGEN.
En na deze eerste buitenlandse reis
volgden er vele! Steeds opnieuw had
Van Lighten succes en dat bereikte
hij onder andere, doordat hij dr. H.
Colijn. die er zich natuurlijk niet van
bewust was met een doortrapte
schurk te maken te hebben, op han
dige wijze voor zijn karretje wist te
spannen. Het gelukte hem in contact
tc komen met de Nederlandse diplo
matieke vertegenwoordigers in Span
je en Portugal en vandaar kwam hij
terug met buitengewoon belangrijke
militaire plannen van de geallieerden.
Het contact met dr. Colijn is ook
tijdens het proces inzake het verraad
van Stijkel c.s. ter sprake gekomen.
Ten onrechte! Want de relatie tussen
Van Lighten en dr. Colijn kwam
eerst tot stand, toen hij reeds met zijn
buitenlandse werk begonnen was, dus
minstens een half jaar na het oprol
len van de Stijkelgroep. De bij het
proces betrokkenen hebben wellicht
van zijn contact met dr. Colijn ken
nis gekregen, maar niet op de da
tums gelet!
Per paardentram door
Zuid-Limburg.
De heer Dibbets uit Breda
heeft, zoals hij reeds eerder in
zijn woonplaats heeft gedaan,
in Valkenburg een paardetram-
dienst geopend. Voortaan zal in
het toeristenseizoen een uur-
dienst worden onderhouden
rriet een tocht door de onmid
dellijke omgeving van Valken
burg, waarbij o.a. langs de kas
telen Oost en Chaloen zal
worden gereden. Woensdag
middag is het vehikel in het
valkenstadje gearriveerd en het
heeft toen onder veel en harte
lijke belangstelling zijn eerste
rit gemaakt.
Er bestaan plannen om nog
een tweede paardetram te la
ten komen en die in te scha
kelen voor het maken van
grotere tochten, waarbij men
een deel van Zuid-Limburg
zal doortrekken in de matige
vaart van twee paardekrachten.
jT
IN HET ENGLAND.SPIEL.
In hoeverre Van Lighten medege
werkt heeft bij het England-Spiel is
moeilijk vast te stellen. Vermoedelijk
is zijn bijdrage slechts gering geweest
en heeft zij uitsluitend bestaan in het
verzamelen van berichten over pas-
seurslijnen, in het verkrijgen van po
litieke informaties, die Giskes van
pas konden komen en in het gerust
stellen van de Nederlanders in Span
je en Portugal over de ontwikkeling
van het verzet in het vaderland met
de hulp van de geparachuteerde agen
ten. Wel staat positief vast. dat hij
in liet begin van 1943 door Knolle
werd belast met het opbouwen van
het z.g. Invasie-net, waartoe Berlijn
het bevel had gegeven. Hij stichtte
daartoe in Amsterdam de ..Reparatie
zaak voor Dameskousen Van Laar en
Co.", in wezen was dat natuurlijk
niets anders dan de centrale van het
apparaat, waarin met name vrouwe
lijke spionnen zouden arbeiden. Toen
hfj hieraan enige tijd had gewerkt
riep Himmler hem naar Berlijn, met
de bedoeling hem als leider van een
spionnagecentrum in Zwitserland of
Zweden uit te zenden. Zover is het
echter niet meer gekomen, omdat
Eisenhower en Montgomery enigszins
andere plannen bleken te hebben.
Van Lighten, die reeds op Dolle
Dinsdag zijn gezin naar Duitsland
had gebracht, is na de capitulatie van
de Duitsers nog in Den Haag gezien.
Daarna is hij spoorloos verdwenen
Handel met Finland.
Op 1 Juni hebben de Finse en Neder
landse delegaties een protocol getekend,
inhoudende een nieuwe regeling van het
goederenverkeer tussen beide landen on
der 't bestaande handelsverdrag voor de
duur van het tijdvak tussen einde Juni
1949 cn ?1 Mei 1950. Finland zal Neder
land o.a. gezaagd hout. papierhout en
mijnhout. papier, karton en gelegeerd
staal leveren.
Nederland zal o.a. aan Finland leve
ren technische en eetbare vetten, cacao-
producten, kunstmeststoffen, zout. diver
se chemicaliën, aniline kleurstoffen, ver
ven en lakken, pharmaceutische produc
ten, rubber, c^kes, textielproducten, vlas.
diverse producten van ijzer en staal, tin,
machines en producten van de electro-
tochnische industrie.
De handel is geraamd op een bedrag
van 90 millioen gulden aan beide kan
ten.
FRIESE KINDERBIJBEL.
Nadat in de herfst van 1943 de Bijbel
in de Friese taai verscheen als uitgave
van het Nederl. Bijbelgenootschap ie
Amsterdam, ter gelegenheid waarvan Ie
Leeuwarden een Fryske Bibeldei werd
gehouden, zal binnenkort te Francker een
Friese kinderbijbel het licht zien. In zes
deeltjes zal eerst het Oude Testament
verschijnen. Deze kinderbijbel is geschre
ven door de Friese schrijver Ulbe van
Houten, van wiens hand o.a. de roman
,,De sunde fan Haitze Holwerda" ver
scheen.
De grote Pinkstervliegfeesten op het
vliegveld Eelde zijn ook dit, jaar weer
door duizenden bijgewoond. Enkele hon
derden maakten gebruik van de K.L.M.-
rondvluchten. Het hoogtepunt was de de
monstratie met de Gloster Meteors.
Naturalisatie.
Bij een naturalisatie-ontwerp
ino. y25> geeft de minister van
Justitie 't volgende staatje van
genaturaliseerden. sedert, de be
vrijding: Staatlozen 718; Duit
sers 361; Belgen 130; Oosten
rijkers 101: Polen 84; Hongaren-
67; Tsjechen 22; Italianen 22;
Roemenen 18; Britten 14; Fran
sen 14; Noord-Amerikanen 8;
Zwitsers 7; Finnen 5; Zuid-Sla
ven 4; Denen 3; Grieken 3; No
ren 2; Spanjaarden 2; Zuid-
Afrikaners 2; Brazilianen 1;
Luxemburgers 1: Marokkanen
1; Portugezen 1; Russen 1; Va-
ticaan-stcdelingen 1.
Het totaal aantal bedraagt 1606.
Hel jaar 1949 gunstig voor
Kon. Rolt. Lloyd.
De exploitatierekening over 1948 van
de Kon. Rotterdamsche Lloyd laat een
voordelig saldo zien van f 20.056.898,
warabij komt saldo winst- en verliesre
kening 1947 f 1636 en interest en divi
denden f 1.069,104, tezamen f 21.J27.639.
Na afschrijvingen e.d. blijft f 2.800.000
over voor een uitdeling van 8 pet. over
het kapitaal, waarvan 3 pet. in contan
ten en 5 pet. in aandelen.
In het verslag over 1948 wordt onder
meer opgemerkt, dat het aantal reizen
belangrijk toegenomen is. De vracht-
dienst tussen Nederland cn Indonesië
werd uitgebreid; het la -dingsaanbod in
beide richtingen was bevredigend, doch
thans valt een sterke vermindering op te
merken van de in Indonesië beschikbare
lading voor Europese bestemmingen. Di
verse exploitatiekosten bleven stijgen; 'n
belangrijke verhoging van de brandstof
prijzen deed haar invloed gelden. De fi
nanciële resultaten over 1948 zijn bevre
digend. maar de vooruitzichten zijn nog
onzeker.
Dit jaar 3800 H.A. minder
consumptieaardappelen.
In de jongste bestuursvergadering
van de Z.L.M. heeft ir, M. A. Geuze
enkele mededelingen gedaan over de
jongste inventarisatie van de land
bouwgewassen in Nederland en in
Zeeland. Deze inventarisatie heeft
steekproefgewijze plaats gehad voor
37van het bouwland in Nederland.
Afwijkingen zijn nog mogelijk maar
zij ziillen niet meer dan enkele pro
centen kunnen bedragen. De niet
granen beteelde oppervlakte is on
geveer gelijk gebleven aan dc opper
vlakte. die in' 1948 met graan was
bebouwd. Wel is het aveaal tarwe
en rogge vergroot, doch (laartegen
over staat een verminderde haver-
cn gerstuitzaai. Ook dit jaar liep de
oppervlakte erwten niet ongeveer
2000 ha terug, hoewel men ae in
druk heeft, dat in dr provincie Zee
land eerder een kleine vermeerde-
ing plaats vond.
Uit
de aangifte van de schokkers
voor de keuring zou men kunnen
afleiden, dat alleen goedgekeurde
schokkers een gemakkelijk afzetge
bied zullen vinden.
Een 1000 ha stambonen meer
staat tegenover een vermindering
van dc oppervlakte land bon wzaden.
KOOLZAAD
De prgs voor het koolzaad heeft
de oppervlakte, beteeld met dit voor
de vrtposit.je van ons land zo be
langrijke gewas, van 11.000 ha 1ot
ongeveer 26.000 ha doen toenemen.
In de vergadering kwam tevens
de afnamerégeling ter sprake. De
prijs zal 60,40 per .100 Kg. met een
vochtgehalte van 13% met 3% bij-
Nederlandse Rijnvaart is bezig zich te herstellen, alhoewel cllt.
proces zich slechts langzaam voltrekt doordat er nog steeds te wei
nig lading is. Verscheidene Nederlandse Itynschepen zijn dan ook op
non-actief. Alleen het volledig economisch herstel der bij de. Rijn
vaart betrokken landen zal een intensieve opleving van deze. tak van
binnen-scheepvaart ten gevolge hebben. Nederlandse Rijnschepen voor
anker in Mannheim. Op de achtergrond de I.G. Farbenfabrieken In
Ludwigshafen.
Prinselijk gezin op stro in pantserauto
Koningin wilde eerst naar Viissingen reizen.
(Van onze parlementaire redacteur).
Zeer verschillend waren de reacties van het Nederlandse volk, toen
het op de 12e Mei 1940 hoorde, dat het Prinselijk gezin naar En
geland was vertrokken en vooral toen men de daarop volgende dag
vernam, d.al H.M. de Koningin ditvoorbeeld had gevolgd.
Er maakte zich een gevoel van angst van zeer velen meester, omdat
men begreep, dat het. gevaar tastbaar dichtbij was gekomen. Ande
ren konden hun teleurstelling niet onderdrukken en niet weinigen
toonden zich verontwaardigd, omdat de Koningin in de ure des gevaars,
toen allen standvastig verenigd dienden te zijn, haar land verliet.
Gcljjk hadden zjj, die deze stap toejuichten op grond van de over
weging, dat een vrye Vorstin elders meer voor het vaderland kan
doen, dan een gevangen genomen Koningin hier of in Duitsland.
De Kynolocenclub 's Hertogenbosch
en omstreken heeft ter gelegenheid van
haar 25-jarig bestaan op Tweede Pink
sterdag een internationale hondenten-
loonstelltng gehouden ln de Bossche vee-
markthallen. waar meer dsn 500 'inzen
dingen waren.
Omtrent het feitelijk verloop van
de tocht van het Prinselijk gezin
heeft de heer De Vos van Steen-
wijk, die als enig adjudant mee
vertrokken is, de commissie het
volgende verteld:
Op de avond van de 10e" Mei
omstreeks 11 uur is reeds een po
ging gedaan om weg te komen,
doen daar er toen geruchten bin
nen kwamen, dat de reis in ver
band met parachutisten te gevaar
lijk zou zijn, is deze niet doorge
gaan.
De volgende dagen heeft hii toen
niets meer gehoord, daar hij buiten
alle besprekingen werd gehouden.
Op Zondag 12 Mei te 19 uur ver
trok men op klaarlichte dag van de
Hoge Wal. Een onaangenaam ogen
blik voor de prinselijke familie was
de overtocht met de pont, toen er
Duitse vliegtuigen boven hen kwa
men. Wat precies op de tocht ge
beurd is, kon de heer De Vos van
Steenwylc niet zeggen. Telkens
moest worden gestopt.: men heeft
vier uur voor deze autoreis nodig
gehad.
Het gézelschap, bestaande uit:
het Prinselijk gezin, freule Feith,
de gouvernante, mevrouw Roëll en
kind, de heer en mevrouw de Vos
v,an Steemvjjk en de heer Van
Holthe, zat op stro in een pant
serwagen van de Nederlandse Bank.
In de auto was het pikdonker. Voor
en achter werd deze geëscorteerd
door een wagen met. mariniers en
matrozen. Wie door dit escorte
gezorgd heeft, weet de heer de
Vos ran Steemvyk niet. Van een
directe aanval op de stoet, is hem
niets bekend.
Omtrent 11 uur kwamen zjj aan
in ÏJmuiden, waar een Engelse tor
pedojager lag, welke onmiddellijk
vertrok.
KONINGIN VOER HOOR
MIJNENVELD
De heren De Jonge van Ellemeet,
indertijd adjudant van H-M. de Ko
ningin, generaal-majoor Pha.ff en dr.
Beelaerts van Blokland, vice-preci-
dent van de Raad van State, heb
ben de Commissie het uitvoerigst
ingelicht over het verloop van net
vertrek van de Koningin.
De Commissie schryft hierover:
Op 13 Mei te ongeveer 10 uur ver
trok een stoet van enige auto's van
het Paleis Noordeinde. In de eerste
auto bevond zich de Koningin, naast
haar jhr. De Jonge van Ellemeet en
op de tweede strapontins de heer
Pnaff en de ordonnance-officier jhr.
Van Lawick van Pa.bst. Verder
maakten deel uit van het gezelschap
jhr. Beelaerts van Blokland, jhr.
Van Tets van Goudriaan, mejuffrouw
Van Rhijn van Alkemade en de heer
Van 't Sant, die plaats hadden ge
nomen in de tweede auto.
Dc heren De Jonge van Ellemeet,
Phaff en V.an Lawick Aan Pabst
hadden alle drie een geladen pistool
in de hand, om, wanneer er iet» zou
gebeuren, de Koningin t» bescher.
men.
Daar men geen ogenblik zeker
was, dat er geen parachutisten zou.
den zjht onder en tussen dc men-
sen, die waren samengestroomd en
merkten, wat er gebeurde, ivas er
opdracht gegeven, dat iedereen met
de handen in de hoogte moest staan.
Er was een escorte vooruit en or
volgde een vrachtauto met een mi
trailleur. Dit militair escorte was
door generaal Van Andel, comman
dant van de vesting Holland, gere
geld. Tijdens de tocht naar Hoek
van Holland hebben zich geen inci
denten voorgedaan. Slechts ls een
paar keer dè oorspronkelijke route
gewijzigd en moest men een omweg
maken.
Te Hoek van Holland aangekomen
bleek er een torpedojager te liggen.
Allen stonden op de kade tegen een
loods te wachten, daar er nog aller
lei maatregelen genomen moesten
worden. Terwijl zij daar stonden,
kwamen Duitse vliegtuigen over,
waaruit een bom geworpen werd,
welke neerkwam aan de achterkant
van de loods, waartegen zij beschut
ting hadden gezocht- Er gebeurde
gelukkig verder niets.
De tocht, zelf was zeer gevaarlijk,
aangezien de reis door een mijnen
veld ging, waarvan de positie, in
Hoek van Holland toen nog niet he
kend was. Een officier van de mari.
ne-re»erve heeft toen het commando
gekregen van de Engelse jager. In.
tussen had men telefonisch van de
ntarinestad de, ligging Aan het mij.
nenveld opgekregen, waarna, men
„full speed" door het mijnenveld ge,
gaan is. Er is Aerder niet gebombar
deerd en men heeft geen vlicgtui.
gen meer gezien.
OP WEG NAAR VLISSINGEV
De heer Beelaerts van Blokland
verhaalt, dat lvet schip op weg
was naar Viissingen met uitein
delijk bestemming Breskens, toen
er een radio-bericht kwam, dat
Breskens blijkbaar al door de
Duitsers AA-as uitgekozen om er
bommen op neer te gooien. Er
heeft toen een bespreking met
Hare Majesteit plaats gehad als
gevolg waarvan het dwaasheid
werd gevonden eerst naar Viis
singen te gaan. Het besluit werd
nu genomen zich onmiddellijk
naar Engeland te begeven.
Dit was hei eerste moment dat het
Avoord Engeland als doel van dc
tocht werd uitgesproken. De heer
Beelaerts van Blokland herinnert
zich dit nauwkeurig, omdat de bp-
manning van de Engelse jager, die
juist uit Noorwegen gekomen was,
naar grote blijdschap tc kennen gaf,
eindelijk naar Engeland te kunnen
terugkeren. In de late namiddag is
het "schip aangekomen in Harwich.
Daar stond een extra-trein ldaar,
waarheen het hoge gezelschap zich
begaf, nadat het was ontvangen door
een Engelse admiraal, die daar het
commando had. Te ongeveer acht
uur arriveerden zij ip Londen, waar
de Engelse Koning en Koningin,
Prinses Juliana en Prins Bernhard
met een of twee kinderen alsmede
de Nederlandse ministers Van Klef-
fens en Weiter hen op het station
opwachtten.
De Koningin heeft toen gelogeerd
In Buckingham Palace mét mejuf
frouw va.n Rhyn van Alkemade en
de lieer De Jonge van Ellemeet. On
geveer drie we.ken heeft Hare Maje
steit daar gastvrijheid genoten,
waarna zjj een eigen hui* betrok in
Eaton Square.
menging bedragen. Het A.V.A. zal
in dé markt komen, zodra de handel
niet meer kan afnemen togen de
volle prijs, gezien de opslag-capaci
teit.
De genoemde prijs is dus voor de
afname van deze oogst practisc-h ge
garandeerd. Over de prijs van het
koolzaad van oogst 1950 bestaat nog
geen zekerheid. Door do Stichting
brj dc minister aangedrongen op
oen spoedige bekondmalfing. Het. zal
hierbij zeer de vraag zijn of de hui
dige "prijs gehandhaafd zal worden,
daar er nogal wat subsidie gegeven
wordt op de Jj|*
tot vetten.
industriële \-erwerklng
AARDAPPELEN
Het aardappcldraana heeft een
grote invloed gehad op de met dit
gewas beteelcie oppervlakte. Hét
areaal is met ongeveer J8'.; inge
krompen. te Aveton - 28.000 ha. De
teelt van consumptieaardappelen op
de klei is overal flink teruggelopen.
In Zeeland met 3800 ha!
Doch ook in de zandgebieden is
de vermindering algemeen, zodat ho-
nenlijk de aardappelmarkt voor het
komende jaar een minder zorgelijk
karakter draagt.
SUIKERBIETEN
Tegenover deze teruggang van het
aardappelareaal staat oen grote uit
breiding van het suikerbietenareaal.
Van 47.000 ha kwam dit. op onge
veer 67.000 ha. Hierbij valt op, dat
men de grootste uitbreiding veelal
niet moet zoeken in de Zuid-West
hoek van ons land, hoewel ook daar
een groter 'aantal ha. met suikerbie
ten beteelt is. In de andere delen
des lands is de uitzaai echter sterk
toegenomen,
VLAS
De oppervlakte met vlas beteeit,
is prartiscll gelijk gebleven, namelijk
19.000 ha. Medegedeeld werd, dat
de export-mogelijkheden iets gunsti
ger lykcn dan enkele maanden ge
leden. De bevoegde instanties doen
al het mogelijke de export tc be
vorderen.
Opheffing mariniersbrigade.
Op 7 Juni z.il dc Mariniersbrigade als
zodanig worden Opgeheven, waarna dr
tak van dit korps gedeeltelijk zal worden
overgenomen door liet „amptübische
bataljon" van het korps mariners. In
verband hiermede heelt vlce-ndmlraal
Pink© Zaterdag een dagorder uitgegeven
waarin de prestaties van de mnriniorsbri-
gade worden geroemd, de doden worden
herdacht en de brigade wordt bedankt
voor hetgeen door haar is verricht.
Het Wereldgebeuren.
Mgr. Beran
De R.K.-kerk maakt in Oosteuropa
een wel zeer moeilijke tijd door. Of
het nu Hongarije of Tsjecho-Slowa-
kije betreft, zodra dc communistische
machthebbers in de volksdemocra
tieën zich stevig genoeg gezndekl
achtten begint de strijd tégen de in
vloed van de Kerk op het maatschap
pelijke en politieke leven. Het com
munistische bewind is totalitairen
verdraagt geen andere macht naast
zich. ook geen geestelijke macht. De
strijd tegen de Kerk Jmvl eerst in
dien haar hoogwaardigheidsbclde-
ders zich onderwerpen aan de al
macht van de staat, zoals dat- met
de Grieks-Orthodoxe Kerk in de
Sowet-Unie is gebeurd. Als hoogte-
punt in de strijd tegen de R.K.-kerk
m Hogarije iheeft de wereld enkele
maanden geleden het geruchtmaken
de proces Mindszenty beleefd. Als
de voortekenen niet bedriegen staat
binnen afzienbare tijd een proces
mgr. Beran voor de deur.
Mgr. Beran bekleedt als primaat
van do R.K.-Keik in Tsjecho-Slowa»
kije een .soortgelijke positie als In
dertijd kardinaal Mindszenty in Hon
garije en mgr. Setepinac m Joego
slavië. Vorige week werd een brief
van hem gepubliceerd, gericht aan
degeestelijkheid, waarin op r.ict
mis te verstane wijze het stormsein
werd gegeven.
De onderhandelingen met de re
gering hebben niets opgeleverd, al
dus de aartsbisschop van Praag en
zullen ook in de toekomst niet tot
een accoord leiden. De bewijzen zijn
voorhanden, dat de Staat een aan
slag op de Kerk beraamd. De brief
was derhalve een duidelijke waar
schuwing aan de lagere geestelijk
heid en dc gelovigen dal een scher
pe botsing te wachten is, waarbij
het gaat om het zijn of niet zijn van
de Kerk.als zelfstandige macht.
Inderdaad kan een openlijk pon-
flict niet uitblijven. Steeds verder
wordt dc werkingsfeer van dc Kerk
ingeperkt ten profijte van do. Staat
met zijn marxistisch-lenistische pro
paganda.
Maatregelen als het verbieden van
kerkelijke publicaties cn theologische
geschriften en het nationaliseren van
het bijzonder onderwijs en de .kloos
terbibliotheken zijn reeds genomen.
Nieuwe maatregelen staan op de
lijst.
Het. zal weinig verwondering kun
nen baren indien eerstdaags mgr.
Beran. dc ziel van bot openlijk ver
zet. op beschuldiging Aran hoogA'er-
raad wordt gearresteerd. De. metho
den waarmee, het verzet gebroken
wordt, zijn aan weinig variatie on
derhevig.
Voor de Rooms-Katholieken lu
Tsjecho-Slowakijc zullen dan stellig
moeilijke dagen te \A*achten staan,
voor zover zij althans niet het klei
ne deel van de geestelijkheid willen
volgen. <lat het communisme als
maatschappelijke leer schoorvoetend
aanvaardt.
Inteiventie van buiten af zal wei
nig baten. Engeland en Amerika
hebben dezer dagen aangekondigd,
dat zij in Oosteuropa m Honga
rije, Roemenië en Bulgarije na
leving van de vredesverdragen wil
len afdwingen.
Dit slaat dan op de bepalingen in
die verdragen inzake de. rechten van
de mens en de vrijheid va.n gods
dienst. De bedoeling moge lofwaar
dig zijn, de uitvoering van deze be
dreiging ls vrijwel onmogelijk.
Papieren protesten hebben geen
uitwerking en over andere pressie
middelen behalve dan het weinig
aanbevelenswaardig ondergronds
aanmoedigen van het verzet, be.
schikt het Westen niet.