Spion van Lighten spande dr. Colijn voor zijn karretje Het vertrek van de Koninklijke familie naar Engeland in Mei 1940 Zeeuwse Almanak ZEEUWSE AARDAPPELTEELT IN OMVANG VERKLEIND WOENSDAG 8 JUNI 1949 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 3 Geheimen rond het England-Spiel (15) Amsterdamse misdadiger bedroog onze diplomaten in Madrid en Lissabon Tijdens oprollen van de Stijkelgroep werkte hij in Nederland. Ttjdetw het proces tegen de verraders van de Stijkelgroep is enige malen de naam genoemd van de Nederlandse spion Van Lighten, die in dere schokkende verraadzaak de hoofdrol zou hebben gespeeld. Hoewel er tijdens het proces in Den Haag maar weinig concrete gegevens voor deze stelling werden aingevoerd, menen wij toch te mogen zeggen^ dat het verhaal, hoe vaag het moge zijn, veel groter schijn van waarheid heeft dan b.v. de fantasterjjen van Van der Waals nopens het mannetje- nit-de-maan „Emiel Verhagen". De figuur ran Johannes Bernhard van Lighten is daarenboven van meer dan één zjjde in verband gebracht met het England-Spiel. Dit alles biedt ons reden te over een blik te slaan in het levensboek van de avonturier Van Lighten een boek dat vele zwarte bladzijden bevat. Johannes van Lighten is de thans spoorloos verdwenen zoon van een betrekkelijk welgesteld Am sterdammer, éigenaar van een bekend reisbureau. De man, die later een naam van betekenis zou krijgen in dé internationale spionnagewereld, maakte reeds op jeugdige leeftijd gro te reizen in het buitenland voor de zaak van zijn vader en hij verwierf zich daarbij, charmante kerel als hij in de omgang is, in tal van landen véle vrienden. Vrienden, die hij later zou misbruiken voor zijn schandelijke practijken in dienst van de Duitsers, zoals hij hen vroeger had gebruikt bij zijn werk voor de inlichtingendienst van een andere vreemde mogendheid. Vrienden, die er niets van wisten dat hij, vóór de oorlog uitbrak, in dienst van een geallieerd land spionneerde en die er al evenmin van op de hoog te waren, dat hij tegelijkertijd inlich tingen gaf aan de Duitse dienst, met name over geheimen uit Nederland, België en Frankrijk. Vriepden, die er niéts van wisten, dat Van Lighten bij zijn reizen naar Amerika en Engeland tussen September 1939 en Mei 1940 opdrachten uitvoerde voor de Duitse inlichtingendienst. En die na Mei 1940 ai evenmin beseften dat de vlotte causeur, de charmante reiziger, die in Spanje of Portugal bij hen binnenliep, een der best betaalde Duitse geheime agenten was geworden! IN DE GEVANGENIS. Er was een lange periode van steeds dieper wegzinken in het moe ras van zwendel en geknoei aan voor afgegaan, eer Johannes Bernard van Lighten zover was gekomenAl vroeg was hij een jongen „die niet deugen wilde"; hij kwam in relatie met mensen van de zelfkant der sa menleving, werd oplichter en chan teur, bedrieger en flessentrekker en ging tweemaal voor langere tijd de gevangenis in. En toen hij na het on dergaan van zijn tweede straf weer door de straten ran Amsterdam liep, was hij een ander mens geworden, een verloren ziel, die geleidelijk- aan ontaardde tot de desperado, die over lijken gaat. Vermoedelijk heeft hij aanvankelijk via de internationale pers contact gekregen met buiten landse spionnagecentra; hoogstwaar schijnlijk heeft hij het eerste voor de Engelse dienst gewerkt, hoewel dit uiteraard nimmer bewezen zal kun nen worden. Vast staat echter, dat hij terzelfdertijd een goede bekende was van de Duite militaire attaché in Den Haag en dat de toenmalige Duitse gezant in Nederland hem als een waardevolle figuur beschouwde. Toen de Duitsers in Mei 1940 Ne derland hadden bezet, waren zijn verbindingen met geallieer-de landen voorlopig verbroken. Maar de gewe zen Duitse militaire attaché maakte er de S.D.-chef Strumbannführer Knolle op attent, dat hij aan Van Lighten een uitstekende medewerker zou hebben en reeds op 6 Juni 1940 zaten Knolle en de Nederlandse spi on in een der bureaux aan het Bin nenhof tegenover elkaar en legden de handen ineen, toen Van Lighten met het voorgestelde hoge salaris ge noegen had genomen. BINNENLANDS WERK. Men heeft in het proces tegen de verdachten in de Stijkel-zaak dezer PINKSTERDRIE Dat was dan weer Pinksterdrie. Ze waren in volle actie de ringrijders in Koudekerke en Nieuw en St. Joos- land en ook in andere Walcherse dorpen was het feest. Dat was naar oude trant en het is goed, dat deze Pinksterdrie in ere wordt gehouden. Niet alleen op Walcheren echter tuordt deze dag gevierd. Op Schier monnikoog is er in de afgelopen nacht de ganse'nacht gedanst en de jonge mannen waren daarbij, al evenzeer naar oude trant,- geheel in het wit gekleed. En verder is daar gisteren de Pinksterrit gehouden door de jeugd, het eiland rond, in rood en groen ge schilderde wagens. In Schoort, even ten Noorden van Pergen in Noord Holland, gaan de boerenpaartjes op Pinksterdrie rijden en tot besluit laten ze zich van de duinen naar beneden rollen. Maar dat raakt langzamerhand al weer in onbruik. De Walcherse Pinksterdrie hand. haaft zich echter uitstekend. En dat de ringrijderijen niet dood zijn, maar springlevend., het blijkt ieder jaar weer opnieuw. Het is zelfs zo, dat de belangstelling toeneemt en dat het aantal deelnemers aan dc wedstrijden stijgt inplaats van daalt. Een verheugend verschijnsel, dagen aangevoerd, dat Van Lichten veel belangrijker werk had dan dat van een eenvoudig V-Mann. Dat is slechts gedeeltelijk juist! Dat is juist, voor wat betreft zijri werk na Maart 1941, toen hij op internationaal ni veau'ging arbeiden voor Knolle en dat geldt nog meer voor het jaar 1944, toen hij door Berlijn van Knol le werd losgemaakt om rechtstreeks te gaan werken onder afdeling VI f van het Reichs Sicherheits Haupt Amt. Maar die internationale belang rijkheid had h ij nog niet in de eerste tien maanden van zijn werk voor Knolle, d.w.z. van Juni 194G tot Maart 1941. In die maanden dat wil zeggen in de maanden waarin zich het drama van de Stijkel-groep vol trok werkte Van Lighten uitslui tend in Nederland en moest hij nog tonen wat hij als spion in oorlogstijd waard was. Hij was speciaal belast met het binnendringen in groepen, die zich bezig hielden met het orga niseren van politieke weerstand. En hij deed dat werk zo goed, dat hij niet alleen door Knolle maar ook door Abwehr-chef Hermann.' Giskes als een eerste klas kracht werd be schouwd. Het staat onomstotelijk vast, dat Van Lighten in het najaar van 1940 en in- het voorjaar van 1941 een paar zeer belangrijke zaken bij de Duit sers heeft aangebracht, die uitslui- tijd op de activiteit van bepaalde Ne derlandse kringen betrekking hadden. In al die gevallen bleken zijn infor maties volkomen juist te zijn geweest. Hoewel wij bij al onze nasporingen geen enkele keer het bewijs geleverd vonden, dat Van Lighten zich met dc Stijkel-affaire heeft bemoeid, durven wij toch stellig niet beweren, dat een zodanig verband tot de onwaarschijn lijkheden moet worden gerekend. Hij heeft in de eerste tien maanden van zijn werk voor Knolle zulke belang rijke prestaties geleverd in Neder land, dat men hem reeds in het voor jaar van 1941 naar Lissabon stuurde, waar hij een ontmoeting h?d met een der leidende Amerikaanse politici, die hij nog van.zijn vroegere reizen door de Verenigde Staten kénde. De Ame rikaan vertrouwde hem volkomen, dacht dat hij aan geallieerde zijde werkte en gaf hem belangrijke in lichtingen. Waarmee hij natuurlijk Knolle en Giskes op de hoogte bracht, die de geheimen doorzonden naar Berlijn! DR. COLIJN BEDROGEN. En na deze eerste buitenlandse reis volgden er vele! Steeds opnieuw had Van Lighten succes en dat bereikte hij onder andere, doordat hij dr. H. Colijn. die er zich natuurlijk niet van bewust was met een doortrapte schurk te maken te hebben, op han dige wijze voor zijn karretje wist te spannen. Het gelukte hem in contact tc komen met de Nederlandse diplo matieke vertegenwoordigers in Span je en Portugal en vandaar kwam hij terug met buitengewoon belangrijke militaire plannen van de geallieerden. Het contact met dr. Colijn is ook tijdens het proces inzake het verraad van Stijkel c.s. ter sprake gekomen. Ten onrechte! Want de relatie tussen Van Lighten en dr. Colijn kwam eerst tot stand, toen hij reeds met zijn buitenlandse werk begonnen was, dus minstens een half jaar na het oprol len van de Stijkelgroep. De bij het proces betrokkenen hebben wellicht van zijn contact met dr. Colijn ken nis gekregen, maar niet op de da tums gelet! Per paardentram door Zuid-Limburg. De heer Dibbets uit Breda heeft, zoals hij reeds eerder in zijn woonplaats heeft gedaan, in Valkenburg een paardetram- dienst geopend. Voortaan zal in het toeristenseizoen een uur- dienst worden onderhouden rriet een tocht door de onmid dellijke omgeving van Valken burg, waarbij o.a. langs de kas telen Oost en Chaloen zal worden gereden. Woensdag middag is het vehikel in het valkenstadje gearriveerd en het heeft toen onder veel en harte lijke belangstelling zijn eerste rit gemaakt. Er bestaan plannen om nog een tweede paardetram te la ten komen en die in te scha kelen voor het maken van grotere tochten, waarbij men een deel van Zuid-Limburg zal doortrekken in de matige vaart van twee paardekrachten. jT IN HET ENGLAND.SPIEL. In hoeverre Van Lighten medege werkt heeft bij het England-Spiel is moeilijk vast te stellen. Vermoedelijk is zijn bijdrage slechts gering geweest en heeft zij uitsluitend bestaan in het verzamelen van berichten over pas- seurslijnen, in het verkrijgen van po litieke informaties, die Giskes van pas konden komen en in het gerust stellen van de Nederlanders in Span je en Portugal over de ontwikkeling van het verzet in het vaderland met de hulp van de geparachuteerde agen ten. Wel staat positief vast. dat hij in liet begin van 1943 door Knolle werd belast met het opbouwen van het z.g. Invasie-net, waartoe Berlijn het bevel had gegeven. Hij stichtte daartoe in Amsterdam de ..Reparatie zaak voor Dameskousen Van Laar en Co.", in wezen was dat natuurlijk niets anders dan de centrale van het apparaat, waarin met name vrouwe lijke spionnen zouden arbeiden. Toen hfj hieraan enige tijd had gewerkt riep Himmler hem naar Berlijn, met de bedoeling hem als leider van een spionnagecentrum in Zwitserland of Zweden uit te zenden. Zover is het echter niet meer gekomen, omdat Eisenhower en Montgomery enigszins andere plannen bleken te hebben. Van Lighten, die reeds op Dolle Dinsdag zijn gezin naar Duitsland had gebracht, is na de capitulatie van de Duitsers nog in Den Haag gezien. Daarna is hij spoorloos verdwenen Handel met Finland. Op 1 Juni hebben de Finse en Neder landse delegaties een protocol getekend, inhoudende een nieuwe regeling van het goederenverkeer tussen beide landen on der 't bestaande handelsverdrag voor de duur van het tijdvak tussen einde Juni 1949 cn ?1 Mei 1950. Finland zal Neder land o.a. gezaagd hout. papierhout en mijnhout. papier, karton en gelegeerd staal leveren. Nederland zal o.a. aan Finland leve ren technische en eetbare vetten, cacao- producten, kunstmeststoffen, zout. diver se chemicaliën, aniline kleurstoffen, ver ven en lakken, pharmaceutische produc ten, rubber, c^kes, textielproducten, vlas. diverse producten van ijzer en staal, tin, machines en producten van de electro- tochnische industrie. De handel is geraamd op een bedrag van 90 millioen gulden aan beide kan ten. FRIESE KINDERBIJBEL. Nadat in de herfst van 1943 de Bijbel in de Friese taai verscheen als uitgave van het Nederl. Bijbelgenootschap ie Amsterdam, ter gelegenheid waarvan Ie Leeuwarden een Fryske Bibeldei werd gehouden, zal binnenkort te Francker een Friese kinderbijbel het licht zien. In zes deeltjes zal eerst het Oude Testament verschijnen. Deze kinderbijbel is geschre ven door de Friese schrijver Ulbe van Houten, van wiens hand o.a. de roman ,,De sunde fan Haitze Holwerda" ver scheen. De grote Pinkstervliegfeesten op het vliegveld Eelde zijn ook dit, jaar weer door duizenden bijgewoond. Enkele hon derden maakten gebruik van de K.L.M.- rondvluchten. Het hoogtepunt was de de monstratie met de Gloster Meteors. Naturalisatie. Bij een naturalisatie-ontwerp ino. y25> geeft de minister van Justitie 't volgende staatje van genaturaliseerden. sedert, de be vrijding: Staatlozen 718; Duit sers 361; Belgen 130; Oosten rijkers 101: Polen 84; Hongaren- 67; Tsjechen 22; Italianen 22; Roemenen 18; Britten 14; Fran sen 14; Noord-Amerikanen 8; Zwitsers 7; Finnen 5; Zuid-Sla ven 4; Denen 3; Grieken 3; No ren 2; Spanjaarden 2; Zuid- Afrikaners 2; Brazilianen 1; Luxemburgers 1: Marokkanen 1; Portugezen 1; Russen 1; Va- ticaan-stcdelingen 1. Het totaal aantal bedraagt 1606. Hel jaar 1949 gunstig voor Kon. Rolt. Lloyd. De exploitatierekening over 1948 van de Kon. Rotterdamsche Lloyd laat een voordelig saldo zien van f 20.056.898, warabij komt saldo winst- en verliesre kening 1947 f 1636 en interest en divi denden f 1.069,104, tezamen f 21.J27.639. Na afschrijvingen e.d. blijft f 2.800.000 over voor een uitdeling van 8 pet. over het kapitaal, waarvan 3 pet. in contan ten en 5 pet. in aandelen. In het verslag over 1948 wordt onder meer opgemerkt, dat het aantal reizen belangrijk toegenomen is. De vracht- dienst tussen Nederland cn Indonesië werd uitgebreid; het la -dingsaanbod in beide richtingen was bevredigend, doch thans valt een sterke vermindering op te merken van de in Indonesië beschikbare lading voor Europese bestemmingen. Di verse exploitatiekosten bleven stijgen; 'n belangrijke verhoging van de brandstof prijzen deed haar invloed gelden. De fi nanciële resultaten over 1948 zijn bevre digend. maar de vooruitzichten zijn nog onzeker. Dit jaar 3800 H.A. minder consumptieaardappelen. In de jongste bestuursvergadering van de Z.L.M. heeft ir, M. A. Geuze enkele mededelingen gedaan over de jongste inventarisatie van de land bouwgewassen in Nederland en in Zeeland. Deze inventarisatie heeft steekproefgewijze plaats gehad voor 37van het bouwland in Nederland. Afwijkingen zijn nog mogelijk maar zij ziillen niet meer dan enkele pro centen kunnen bedragen. De niet granen beteelde oppervlakte is on geveer gelijk gebleven aan dc opper vlakte. die in' 1948 met graan was bebouwd. Wel is het aveaal tarwe en rogge vergroot, doch (laartegen over staat een verminderde haver- cn gerstuitzaai. Ook dit jaar liep de oppervlakte erwten niet ongeveer 2000 ha terug, hoewel men ae in druk heeft, dat in dr provincie Zee land eerder een kleine vermeerde- ing plaats vond. Uit de aangifte van de schokkers voor de keuring zou men kunnen afleiden, dat alleen goedgekeurde schokkers een gemakkelijk afzetge bied zullen vinden. Een 1000 ha stambonen meer staat tegenover een vermindering van dc oppervlakte land bon wzaden. KOOLZAAD De prgs voor het koolzaad heeft de oppervlakte, beteeld met dit voor de vrtposit.je van ons land zo be langrijke gewas, van 11.000 ha 1ot ongeveer 26.000 ha doen toenemen. In de vergadering kwam tevens de afnamerégeling ter sprake. De prijs zal 60,40 per .100 Kg. met een vochtgehalte van 13% met 3% bij- Nederlandse Rijnvaart is bezig zich te herstellen, alhoewel cllt. proces zich slechts langzaam voltrekt doordat er nog steeds te wei nig lading is. Verscheidene Nederlandse Itynschepen zijn dan ook op non-actief. Alleen het volledig economisch herstel der bij de. Rijn vaart betrokken landen zal een intensieve opleving van deze. tak van binnen-scheepvaart ten gevolge hebben. Nederlandse Rijnschepen voor anker in Mannheim. Op de achtergrond de I.G. Farbenfabrieken In Ludwigshafen. Prinselijk gezin op stro in pantserauto Koningin wilde eerst naar Viissingen reizen. (Van onze parlementaire redacteur). Zeer verschillend waren de reacties van het Nederlandse volk, toen het op de 12e Mei 1940 hoorde, dat het Prinselijk gezin naar En geland was vertrokken en vooral toen men de daarop volgende dag vernam, d.al H.M. de Koningin ditvoorbeeld had gevolgd. Er maakte zich een gevoel van angst van zeer velen meester, omdat men begreep, dat het. gevaar tastbaar dichtbij was gekomen. Ande ren konden hun teleurstelling niet onderdrukken en niet weinigen toonden zich verontwaardigd, omdat de Koningin in de ure des gevaars, toen allen standvastig verenigd dienden te zijn, haar land verliet. Gcljjk hadden zjj, die deze stap toejuichten op grond van de over weging, dat een vrye Vorstin elders meer voor het vaderland kan doen, dan een gevangen genomen Koningin hier of in Duitsland. De Kynolocenclub 's Hertogenbosch en omstreken heeft ter gelegenheid van haar 25-jarig bestaan op Tweede Pink sterdag een internationale hondenten- loonstelltng gehouden ln de Bossche vee- markthallen. waar meer dsn 500 'inzen dingen waren. Omtrent het feitelijk verloop van de tocht van het Prinselijk gezin heeft de heer De Vos van Steen- wijk, die als enig adjudant mee vertrokken is, de commissie het volgende verteld: Op de avond van de 10e" Mei omstreeks 11 uur is reeds een po ging gedaan om weg te komen, doen daar er toen geruchten bin nen kwamen, dat de reis in ver band met parachutisten te gevaar lijk zou zijn, is deze niet doorge gaan. De volgende dagen heeft hii toen niets meer gehoord, daar hij buiten alle besprekingen werd gehouden. Op Zondag 12 Mei te 19 uur ver trok men op klaarlichte dag van de Hoge Wal. Een onaangenaam ogen blik voor de prinselijke familie was de overtocht met de pont, toen er Duitse vliegtuigen boven hen kwa men. Wat precies op de tocht ge beurd is, kon de heer De Vos van Steenwylc niet zeggen. Telkens moest worden gestopt.: men heeft vier uur voor deze autoreis nodig gehad. Het gézelschap, bestaande uit: het Prinselijk gezin, freule Feith, de gouvernante, mevrouw Roëll en kind, de heer en mevrouw de Vos v,an Steemvjjk en de heer Van Holthe, zat op stro in een pant serwagen van de Nederlandse Bank. In de auto was het pikdonker. Voor en achter werd deze geëscorteerd door een wagen met. mariniers en matrozen. Wie door dit escorte gezorgd heeft, weet de heer de Vos ran Steemvyk niet. Van een directe aanval op de stoet, is hem niets bekend. Omtrent 11 uur kwamen zjj aan in ÏJmuiden, waar een Engelse tor pedojager lag, welke onmiddellijk vertrok. KONINGIN VOER HOOR MIJNENVELD De heren De Jonge van Ellemeet, indertijd adjudant van H-M. de Ko ningin, generaal-majoor Pha.ff en dr. Beelaerts van Blokland, vice-preci- dent van de Raad van State, heb ben de Commissie het uitvoerigst ingelicht over het verloop van net vertrek van de Koningin. De Commissie schryft hierover: Op 13 Mei te ongeveer 10 uur ver trok een stoet van enige auto's van het Paleis Noordeinde. In de eerste auto bevond zich de Koningin, naast haar jhr. De Jonge van Ellemeet en op de tweede strapontins de heer Pnaff en de ordonnance-officier jhr. Van Lawick van Pa.bst. Verder maakten deel uit van het gezelschap jhr. Beelaerts van Blokland, jhr. Van Tets van Goudriaan, mejuffrouw Van Rhijn van Alkemade en de heer Van 't Sant, die plaats hadden ge nomen in de tweede auto. Dc heren De Jonge van Ellemeet, Phaff en V.an Lawick Aan Pabst hadden alle drie een geladen pistool in de hand, om, wanneer er iet» zou gebeuren, de Koningin t» bescher. men. Daar men geen ogenblik zeker was, dat er geen parachutisten zou. den zjht onder en tussen dc men- sen, die waren samengestroomd en merkten, wat er gebeurde, ivas er opdracht gegeven, dat iedereen met de handen in de hoogte moest staan. Er was een escorte vooruit en or volgde een vrachtauto met een mi trailleur. Dit militair escorte was door generaal Van Andel, comman dant van de vesting Holland, gere geld. Tijdens de tocht naar Hoek van Holland hebben zich geen inci denten voorgedaan. Slechts ls een paar keer dè oorspronkelijke route gewijzigd en moest men een omweg maken. Te Hoek van Holland aangekomen bleek er een torpedojager te liggen. Allen stonden op de kade tegen een loods te wachten, daar er nog aller lei maatregelen genomen moesten worden. Terwijl zij daar stonden, kwamen Duitse vliegtuigen over, waaruit een bom geworpen werd, welke neerkwam aan de achterkant van de loods, waartegen zij beschut ting hadden gezocht- Er gebeurde gelukkig verder niets. De tocht, zelf was zeer gevaarlijk, aangezien de reis door een mijnen veld ging, waarvan de positie, in Hoek van Holland toen nog niet he kend was. Een officier van de mari. ne-re»erve heeft toen het commando gekregen van de Engelse jager. In. tussen had men telefonisch van de ntarinestad de, ligging Aan het mij. nenveld opgekregen, waarna, men „full speed" door het mijnenveld ge, gaan is. Er is Aerder niet gebombar deerd en men heeft geen vlicgtui. gen meer gezien. OP WEG NAAR VLISSINGEV De heer Beelaerts van Blokland verhaalt, dat lvet schip op weg was naar Viissingen met uitein delijk bestemming Breskens, toen er een radio-bericht kwam, dat Breskens blijkbaar al door de Duitsers AA-as uitgekozen om er bommen op neer te gooien. Er heeft toen een bespreking met Hare Majesteit plaats gehad als gevolg waarvan het dwaasheid werd gevonden eerst naar Viis singen te gaan. Het besluit werd nu genomen zich onmiddellijk naar Engeland te begeven. Dit was hei eerste moment dat het Avoord Engeland als doel van dc tocht werd uitgesproken. De heer Beelaerts van Blokland herinnert zich dit nauwkeurig, omdat de bp- manning van de Engelse jager, die juist uit Noorwegen gekomen was, naar grote blijdschap tc kennen gaf, eindelijk naar Engeland te kunnen terugkeren. In de late namiddag is het "schip aangekomen in Harwich. Daar stond een extra-trein ldaar, waarheen het hoge gezelschap zich begaf, nadat het was ontvangen door een Engelse admiraal, die daar het commando had. Te ongeveer acht uur arriveerden zij ip Londen, waar de Engelse Koning en Koningin, Prinses Juliana en Prins Bernhard met een of twee kinderen alsmede de Nederlandse ministers Van Klef- fens en Weiter hen op het station opwachtten. De Koningin heeft toen gelogeerd In Buckingham Palace mét mejuf frouw va.n Rhyn van Alkemade en de lieer De Jonge van Ellemeet. On geveer drie we.ken heeft Hare Maje steit daar gastvrijheid genoten, waarna zjj een eigen hui* betrok in Eaton Square. menging bedragen. Het A.V.A. zal in dé markt komen, zodra de handel niet meer kan afnemen togen de volle prijs, gezien de opslag-capaci teit. De genoemde prijs is dus voor de afname van deze oogst practisc-h ge garandeerd. Over de prijs van het koolzaad van oogst 1950 bestaat nog geen zekerheid. Door do Stichting brj dc minister aangedrongen op oen spoedige bekondmalfing. Het. zal hierbij zeer de vraag zijn of de hui dige "prijs gehandhaafd zal worden, daar er nogal wat subsidie gegeven wordt op de Jj|* tot vetten. industriële \-erwerklng AARDAPPELEN Het aardappcldraana heeft een grote invloed gehad op de met dit gewas beteelcie oppervlakte. Hét areaal is met ongeveer J8'.; inge krompen. te Aveton - 28.000 ha. De teelt van consumptieaardappelen op de klei is overal flink teruggelopen. In Zeeland met 3800 ha! Doch ook in de zandgebieden is de vermindering algemeen, zodat ho- nenlijk de aardappelmarkt voor het komende jaar een minder zorgelijk karakter draagt. SUIKERBIETEN Tegenover deze teruggang van het aardappelareaal staat oen grote uit breiding van het suikerbietenareaal. Van 47.000 ha kwam dit. op onge veer 67.000 ha. Hierbij valt op, dat men de grootste uitbreiding veelal niet moet zoeken in de Zuid-West hoek van ons land, hoewel ook daar een groter 'aantal ha. met suikerbie ten beteelt is. In de andere delen des lands is de uitzaai echter sterk toegenomen, VLAS De oppervlakte met vlas beteeit, is prartiscll gelijk gebleven, namelijk 19.000 ha. Medegedeeld werd, dat de export-mogelijkheden iets gunsti ger lykcn dan enkele maanden ge leden. De bevoegde instanties doen al het mogelijke de export tc be vorderen. Opheffing mariniersbrigade. Op 7 Juni z.il dc Mariniersbrigade als zodanig worden Opgeheven, waarna dr tak van dit korps gedeeltelijk zal worden overgenomen door liet „amptübische bataljon" van het korps mariners. In verband hiermede heelt vlce-ndmlraal Pink© Zaterdag een dagorder uitgegeven waarin de prestaties van de mnriniorsbri- gade worden geroemd, de doden worden herdacht en de brigade wordt bedankt voor hetgeen door haar is verricht. Het Wereldgebeuren. Mgr. Beran De R.K.-kerk maakt in Oosteuropa een wel zeer moeilijke tijd door. Of het nu Hongarije of Tsjecho-Slowa- kije betreft, zodra dc communistische machthebbers in de volksdemocra tieën zich stevig genoeg gezndekl achtten begint de strijd tégen de in vloed van de Kerk op het maatschap pelijke en politieke leven. Het com munistische bewind is totalitairen verdraagt geen andere macht naast zich. ook geen geestelijke macht. De strijd tegen de Kerk Jmvl eerst in dien haar hoogwaardigheidsbclde- ders zich onderwerpen aan de al macht van de staat, zoals dat- met de Grieks-Orthodoxe Kerk in de Sowet-Unie is gebeurd. Als hoogte- punt in de strijd tegen de R.K.-kerk m Hogarije iheeft de wereld enkele maanden geleden het geruchtmaken de proces Mindszenty beleefd. Als de voortekenen niet bedriegen staat binnen afzienbare tijd een proces mgr. Beran voor de deur. Mgr. Beran bekleedt als primaat van do R.K.-Keik in Tsjecho-Slowa» kije een .soortgelijke positie als In dertijd kardinaal Mindszenty in Hon garije en mgr. Setepinac m Joego slavië. Vorige week werd een brief van hem gepubliceerd, gericht aan degeestelijkheid, waarin op r.ict mis te verstane wijze het stormsein werd gegeven. De onderhandelingen met de re gering hebben niets opgeleverd, al dus de aartsbisschop van Praag en zullen ook in de toekomst niet tot een accoord leiden. De bewijzen zijn voorhanden, dat de Staat een aan slag op de Kerk beraamd. De brief was derhalve een duidelijke waar schuwing aan de lagere geestelijk heid en dc gelovigen dal een scher pe botsing te wachten is, waarbij het gaat om het zijn of niet zijn van de Kerk.als zelfstandige macht. Inderdaad kan een openlijk pon- flict niet uitblijven. Steeds verder wordt dc werkingsfeer van dc Kerk ingeperkt ten profijte van do. Staat met zijn marxistisch-lenistische pro paganda. Maatregelen als het verbieden van kerkelijke publicaties cn theologische geschriften en het nationaliseren van het bijzonder onderwijs en de .kloos terbibliotheken zijn reeds genomen. Nieuwe maatregelen staan op de lijst. Het. zal weinig verwondering kun nen baren indien eerstdaags mgr. Beran. dc ziel van bot openlijk ver zet. op beschuldiging Aran hoogA'er- raad wordt gearresteerd. De. metho den waarmee, het verzet gebroken wordt, zijn aan weinig variatie on derhevig. Voor de Rooms-Katholieken lu Tsjecho-Slowakijc zullen dan stellig moeilijke dagen te \A*achten staan, voor zover zij althans niet het klei ne deel van de geestelijkheid willen volgen. <lat het communisme als maatschappelijke leer schoorvoetend aanvaardt. Inteiventie van buiten af zal wei nig baten. Engeland en Amerika hebben dezer dagen aangekondigd, dat zij in Oosteuropa m Honga rije, Roemenië en Bulgarije na leving van de vredesverdragen wil len afdwingen. Dit slaat dan op de bepalingen in die verdragen inzake de. rechten van de mens en de vrijheid va.n gods dienst. De bedoeling moge lofwaar dig zijn, de uitvoering van deze be dreiging ls vrijwel onmogelijk. Papieren protesten hebben geen uitwerking en over andere pressie middelen behalve dan het weinig aanbevelenswaardig ondergronds aanmoedigen van het verzet, be. schikt het Westen niet.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1949 | | pagina 3