Het zeer avontuurlijke leven van
Obersturmfuhrer" Pierre Sweerts
De Duitsers maakten hem leider
van de spionnage in Perzië en
Afghanistan
Zeeuwse Afmanak
SVENHEDIN B ZICH
WEER OP HET POLITIEKE PAD
HET DORP HOEK 350 JAAR
Discipline hersteld
VRIJDAG 20 MEI 1949
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Geheimen rond het England-Spiel (13)\
Van illegaal werker tot S.S.-man.
Dc internationale spionnage is een een vreemde wereld, waarin men de
zonderlingste figuren, dc meest wonderlijke idioten en de brillantste kop
pen kan ontmoeten. Het wil wat zeggen, als wü dc Belgische gewezen
onderofficier Pierre Sweerts van al dc vreemde kerels, die in de jongste
oorlog in Europa hebben geopereerd, dc meest avontuurlijke, meest suc
cesvolle en meest onbegrijpelijke figuur noemen. Het leven, dat Sweerts
in dc jaren 1040—1948 heeft geleid, is zó avontuurlijk, dat het stof genoeg
oplevert voor een boeiende roman.
Sommigen hebben de opeenstapeling van avonturen, die deze Belg be
leefde, nog niet mooi genoeg geacht en ze hebben er uit eigen fantasie
nog het een en ander bijgemaakt. Mr. Van der Starp beweert in zijn ver
warde brochure over het England-Spiel onder meer dat Sweerts (die
volgens hem misschien de dubbelganger van Anton van der Waals, de
befaamde „Emicl Verhagen" is) korte tijd geleden met Britse papieren op
een Griekse boot van Nederland uit naar Argentinië is vertrokken. En
het weekblad „Wereldkroniek" praat dit na: Sweerts is onder de veilige
vleugels van de Secret Service en geholpen door onze Nederlandse
autoriteiten naar elders verdwenen.
Het spijt ons. dat we deze geheim
zinnige verhalen alwéér naar het rijk
der fabelen moeten verwijzen. Want
de na de oorlog in Nederland ver
blijvende, in België terdoodveroor-
deelde, niet-uitgeleverde S.S.-Obcr-
sturmführcr Pierre Sweerts, is na
een verblijf aan de boorden van dc
Middellandse Zee en na een korte
carrière als kotterkapitein in Enge
land. enige tijd geleden, als gevolg
van een schipbreuk op onze kust, in
Nederland teruggekeerd. Hij woont
thans in het Westen des lands. En
om maar meteen een einde aan de
onzin te maken hij is niet in Ar
gentinië geweest, hij reisde niet onder
de schutse van de Secret Service, hij
stapte niet op een Griekse, maar op
een panamese schuit en hij is niet
dc Emiel Verhagen, waar Van dei-
Waals over leutert. Dc man heeft
Van der Waals nooit in zijn leven
ontmoet.
Maar als men dit alles schrapt,
blijft cr nog genoeg over
Om bij het begin te beginnen:
Pierre Sweerts, die nu omstreeks 34
jaar oud zal zijn, woonde.in Lank-
laar, een klein plaatsje in de Belgi
sche Kempen, toen Hitiers legers in
Mei 1940 dc lage landen binnendron
gen. Sweerts, die overtuigd katholiek
is cu daar-met-bijna- propagandisti
sche felheid dc nadruk op legt, streed
als onderluitenant in het Belgische
leger en hij onderscheidde zich door
zijn bijna roekeloze dapperheid. Die
strijd tegen het Duitse nazidom zette
hij ook na de capitulatie voort. Hij
werd een zeer actief illegaal werker
en hij kreeg al vrij spoedig nauw
contact met de bekende dr. Goffard
uit Brussel, die een spionnage-orga-
nisatic contra de Duitsers opbouwde.
En het staat onomstotelijk vast, dat
Pierre Sweerts met ware hartstocht
hielp bij 1iet verzamelen van gege
vens over het Duitse leger gege
vens, die bestemd waren voor de ge
allieerde legerleiding.
EEN RUSTELOZE.
Maar hoe gevaarlijk en hoe span
nend dit spionnagewerk ook was, het
was niet spannend en niet gevaarlijk
genoeg voor de avontuurlijke geest
van Sweerts. Hij had een vrouw en
hij had een kind en hij hing aan hen
met al de toegewijdheid van zijn
warme hart maar het grote avon
tuur trok hem sterker dan alles wat
hem dierbaar was. Want deze man
heeft dc geaardheid van het thans
vrijwel uitgestorven ras der grote
rustebzen, der over-acticvcn, waaruit
in dc vijftiende en zestiende eeuw
de zwervers over onbekende zeeën
zijn gesproten.
Sweerts wilde het spionnagespel
spelen in de grootst denkbare stijl!
BIJ DE DUITSERS.
Hij sprak er met dr. Goffard over.
ZEEUWS BLOED
In Bruinisse logeert op het ogenblik
dc lieer J. Bal, die op Long Island in
Ainenkd woont. Acht en dertig jaar
£Ül? il 07710 '"J vaar het land der on-
SeKende mogelijkheden met nog twee
anaere Zeeuwen. Nu werd het ver-
"ï°en 07,1 -y» geboortegrond te aan
schouwen zo groot, dat het, zoals wij
m inladen, onweerstaanbaar was.
tJti'L %me,n er meer Zeeuwen, die
oiiiten Zeeland, in letterlijk alle oor-
wereld> carrière hebben ge-
maaKl, hun geboortegrond opzoeken.
~lchzclf is dus eigenlijk hel be-
77071(le heer Bal alleen maar
Sering "ls Voor Bruinisse en om-
,,.E' «en <11 no. dat treft. De
ril„ n 1 ?9n als tuinder in Ame-
ie> eriJP schi]nt echter geen succes
~a<in, hrWfeSu Daarna WQs hij werk-
1pii houw van radiozendmas-
we'er Werd hischilder en n°Q
nnn hat u i}Tn™eJ"man. Maar het eind
ifS? kr"am in de oester-
toen ha j Zeeuws beroep! En
werd «L Ji dez.er d<>gen geintervieivd
Zsterbeihi»'1 dat in het
en um„rtHaaaar '"J "erlactatn is
tal Zl ,Z, 11 "ia" personeel uierkt,
dragen! ach*en Zeeuwse namen
-iift'lW wti'p"'®' bet<<Wlk. Oesters
Ti™. "dst Euroga een Zeeuu-se de
licatesse. En blijkbaar hebben In
Amerika, waar
oesters natuurlijk qok
in tie oesters de hand.'
Hij wilde toetreden tot het In Bel
gië gevormde SS.-bataljon en hij wil
de, terwijl hij in schijn geheel met de
Duitsers medewerkte, als penetratie
agent hun geheimen te weten komen.
Dr. Goffard ontried het hem. Maar
Sweerts zette zijn zin door, hij werd
SS-man, trok het gehate uniform aan
en kletste de Duitsers zoveel brallen
de onzin in dc oren, dat hij snel op
klom tot Obersturmführer. Waarmee
hij zich de vurige haat op de hals
haalde van alle Belgen, die wel Pierre
Sweerts, maar niet zijn overwegingen
kenden. En waarmee hij zich na de
oorlog een bij verstek uitgesproken
doodvonnis op de hals zou halen....
Bü
gauw
kreeg een positie in het Rcicbs Si-
cherheits Haupt Amt en zat daardoor
midden in de Duitse spionnage. Daar
toe hielp vooral mee, dat hy kon
schermen met relaties in Spanje,
waar hij vrienden had onder de lei
ders van Franco's Falange en voorts
steunde by in niet geringe mate op
het feit, dat hij bekenden bad in de
kringen rond koning Leopold. In een
grote auto reed hy kris-kras door
Europa; alle deuren van alle bureaux
gingen voor bem open. Er waren
maar weinig geheimen waar Pierre
Sweerts geen kennis van droeg. Ver
richtte hij niet persoonlijk koeriers
diensten tussen Bcrlyn en Madrid?
Was hij niet dc vertrouwde van
Himmler en Franco tegelijkertijd?
de Duitsers werd Sweerts al
een gewaardeerd man. Hy
Er ligt een dikke sluier over dat
andere grote geheim: hoe in die
koortsachtig-spannende dagen zijn
verhouding tot Londen was. Want de
geheimen van de Engelse Intelligence
zijn een met zeven zegelen gesloten
boek en de journalist, die daarin
doordringt, moet nog geboren wor
den.
Dat die verhouding goed is ge
weest valt echter positief af te leiden
uit het feit. dat Sweerts, die als ter-
doodveroordeelde Belg in Nederland
vertoefde, na de bevrijding niet is
uitgeleverd. De Nederlandse justitie
heeft Sweerts aan de Belgische auto
riteiten aangeboden. Maar Bx-ussel
stelde op zijn uitlevering geen prijs.
Men wilde hem niet hebben! En wie
nu weet, dat het een internationale
regel is, dat geheime agenten weder
zijds niet worden uitgeleverd, kan
zelf zijn conclusie trekken. De Engel
sen hebben hun hand beschermend
opgeheven over. het veroordeelde
hoofd van Pierre Sweerts. En zij
hebben dat stellig niet gedaan om de
aardige kleur van zijn ogen.
BIJNA ONGELOOFELIJK.
Wat wij nu gaan zeggen klinkt zo
volkomen ongelofelijk, dat wij het
zelf aanvankelijk ook niet hebben
geaccepteerd. Maar een diepgaand
onderzoek heeft ons de volstrekte
zekerheid gegeven van de juistheid
der verhalen, die hierover in interna
tionale spionnagkringen lopen: Pierre
Sweerts is in de Oorlogsjaren de lei
der geweest van de Duitse spionnage
in Perzië en Afghanistan een ge
bied, dat voor de Engelsen van de
allergrootste betekenis was. Hoe dc
Duitsers zo ongelofelijk dom zijn ge
weest om aan een Belg de leiding toe
te vertrouwen van het Referaat Per-
zië/Afghanistan van het Reichs Si-
cherheits Haupt Amt zal wel voor al
toos een open vraag blijven. Er heeft
maar één man geleefd, die het raad
sel had kunnen oplossen: admiraal
Canaris. do Duitse opperspion. die
verdacht van verraad werd terecht
gesteld
Pierre Sweerts, die nooit in Perzië
of Afghanistan was geweest, die geen
van de daar gesproken talen kende,
die nooit spionnagevakman was ge
weest een Belg. die in een zeer
subalterne rang als beroepssoldaat
trouw en dapper zijn land had ge
diend kreeg zeggenschap over de
Duitse geheime agenten, die werkten
in een landstreek, die voor de Engel
sen en voor de gehele geallieerde
oorlogvoering van vitaal belang was
Een film. die een zodanig gegeven
zou behandelen, ware onaanvaardbaar
voor iedere criticus. Men zou het een
onwaarschijnlijk leugenverhaal noe
men. Maar in de wereld van de in-
tcrnationple spionnage is alles moge
lijk. Dat zal in ons volgend artikel
over de avonturen van Pierre Sweerts
nog duidelijker worden.
F.r zullen niet veel jongens in Nederland zijn, die er een kat uiltje
als huisdier op na houden. Een jongen in Friesland vond onderlo/.e
kat uiltjes. Toen hy de. weesjes mee naar huis wilde, nemen om zc
daar groot te brengen, pikten zij hem met hun scherpe snavels ge
voelig in de handen. Hy liet zich daardoor echter niet afschrikken,
en nu is het drietal dikke vrienden.
Zweedse ontdekkingsreiziger publiceert gesprekken
met Nazi-leiders.
(Van onze correspondent).
STOCKHOLM. Mei. Hitler
heeft met opzet en tegen de wil
van de generaals de terugetocht der
Engelsen uit Duinkerken naar hun
eiland niet belemmerd, om op deze
wyze tot een overeenkomst met de
Britten te geraken. Deze verbluf
fende bewering kan men lezen in
het boek „Uturn uppdrag in Berlin"
(Zonder opdracht in Berlijn), dat
in 1945 door de bekende Zweedse
ontdekkingsreiziger Sven Hedin
werd geschreven en eerst thans
zal worden uitgegeven, omdat de
fiubllcatte destjjds dc gemoederen
eveel in beweging zou hebben ge
bracht.
Sven Hedin. die in zijn boel: ge
sprekken met Hitler. Goring. Goeb-
bels, Van Ribbentróp. Keitel.
VV'eizsacker en andere nazi-leiders
aanhaalt, schrijft namelyk niet al
leen, dat hij grote sympathie voor
Boesmans ballonvaart op
laatste moment afgelast.
Zondag zou de ballonvaarder Boes
man opstijgen voor een vaart boven
Duitsland. De geallieerden hebben op
het laatste ogenblik de vergunning
geweigerd. z.odat de heer Boesman
niet heeft kunnen starten.
Feestelijke viering in het jaar 1950
By veel inwoners yan Hoek leeft de laatste tyd een zekere spanning,
een spanning namelfjk om te weten, hoe oud hun dorp nu eigenlijk wel
Is. Lang deed het gerucht de ronde, dat Hoek dit jaar 350 jaar zou
bestaan en velen vernachtten natuurlijk in de zomer van 1949 'n groot
feest.
Zoals uit onderstaande zal blyken, zyn deze ménsen er niet zo erg ver
naast geweest, want Hoek is ongeyeer 350 jaar oud. We zeggen: on
geveer, omdat precies de tyd van de stichting niet na te gaan Is en
er vooral door brand in de Middelburgse Abdy tijdens de oorlogshan
delingen in Mei 1940 veel waardevol onderzoekingsmateriaal is verloren
gegaan.
De Oranjevereniging te Hoek heeft
gemeend, het 350-jarig bestaan van
ac gemeente in 1950 te moeten vie
ren, zodat wat het feest betreft,
aan alle onzekerheid een einde is
gemaakt. We zullen zien, of hier
voor ook redenen bestaan en daarom
om de bewoners van Hoek eens 'n
stukje historie uit eigen omgeving te
geven de geschiedenis van net
aorp in grote lijnen schetsen.
Al vele eeuwen vecht ons volk
en vooral de Zeeuwen tegen
het water. Steeds weer werden
vruchtbare landstreken overstroomd,
maar steeds weer verrezen nieuwe
dijken om het water tegen te hou
den.
22 Januari 1440 was voor vele
parochiën in deze streek een zwar
te dag. Op die dateum werd de in
de buurt gelegen inham van de
Schelde een uitgestrekte zeeboe
zem. Vele dorpen gingen ten on
der bij deze overstroming, maar de
bewoners lieten zich niet afschrilT-
ken. Het was niet de eerste keer
dat zoiets gebeurde en het zou
ook wel "iet de laatste zyn.
Maar de Braakman was ont
staan.
TWEE DORPEN.
Hoek is ontstaan uit twee door
de zee verzwolgen dorpen, nl. Wil-
lemskerke en Vroondyk.
Willemskerke, waaraan de herin
nering voortleeft in de naam van
de in 1629 bedijkte Willemskerke
polder, lag in de Noordwesthoek
van de tegenwoordige Goessepolder,
terwijl Vroondyk of Vreemdijk in
de Noordoosthoek van de Lovenpol-
der lag, welke in 1542 werd her-
dijkt.
Dat deze dorpjes al heel oud
waren, blijkt wel uit het feit, dat
bijvoorbeeld in 1190 reeds Sigerus.
kastelein van Gent. aan de priorij
van Forest 22 geniet land te Wil
lemskerke heeft gegeven, ..want",
zo zei hij. ,,ik voel mij gehouden
voor het heil van myn ziel nuttig
te zorgen, opdat niet. terwijl de
tijden naar de wyze van het vloei
ende water voorbijgaan, mijn leven
met de tyd vruchteloos verga en
mij nieta overblijve."
VREEMDIJK.
Het dorp Vreemdijk was een
welvarend dorp. Dit bly'kt wel uit
het feit. dat er een hervormde ge
meente gesticht werd en een domi
nee beroepen. Op 25 November 1600
kwam aan deze welvaart een wreed
einde, want op die datum werd
Vreemdijk door de. zee verzwolgen.
De predikant vestigde zich ln het
Mauritsfort bij de Koudenpolder.
daar gesticht door Prins Maurits
om de Spanjaarden te Philippine
in bedwang te houden.
Inmiddels vonden andere bedij
kingen plaats. Bij octrooi van 7 Ja
nuari 1542 stond Keizer Karei V
aan Jan van de Walle toe om „te
syncn pericule of fortune" 2500
gemeten in het Asseneder-ambacht
te bedijken en zo ontstond o.a. de
Koudenpolder, welke in 1808 weer
onder liep, doch spoedig daarna
weer wera herdükt.
ABEELE.
Aan het einde van de Noorddyk
lag het gehucht Abeele, op de
plaats, die nu nog in de volksmond
„den Abcele" wordt genoemd.
Hoek ontstond op het punt. waar
de Kouden-, Loven- en Oud-Wes-
tenrykpolder bij elkaar komen: de
Noorddyk. Het dorp heeft zijn ont
staan te danken aan de verhuizing
der bewoners van de door de zee
overstroomde polders. Ondertussen
werden steeds weer nieuwe polders
bygewonnen, zoals bijv. de tegen
over de Koudenpolder gelegen Loo-
zenpolder.
HET JAARTAL
Nog steeds echter is het jaartal
1600. het stichtingsjaar van Hoek. niet
genoemd. Om dit jaartal te vinden
moeten we ons begeven op kerkelijk
terrein. De hervormde gemeente van
Hoek is ontstaan uit die van Vreem-
dijke. Reeds ongeveer 1594 was hier
predikant Johannes Bollius. Eerst van
Vreemdijk en Biervliet samen, later
alleen van Vreemdijk. Toen dit dorp
ten onder ging, vestigde Bollius zich
binnen het Mauritsfort. waar hij voor
dc bezetting diensten leidde.
Maar ook te Hoek ging deze predi
kant voor. Van 1600 tot 1608 werd in
een schuur gepreekt. Dit jaartal 1600,
het begin van het kerkelijk leven,
kunnen we dus het beste als het -ge
boortejaar van Hoek aannemen. In
1608 kreeg de gemeente een kerk.
De ir. het torentje opgehangen klok
was oorspronkelijk afkomstig uit
Vreemdijk en droeg als opschrift:
..Maria heet ick en sal bcvriën
Den armen sondaeren 't allen tiën".
Ghegoten in 't jaar O. H. 1503.
DF. KLOK
In 1798 ontstond het spottende ge>
zegde: „Den 'Oek is van dc karre ge
vallen", daar, toen een troepje on
lustige Vlamingen de klok luidde, de
Fransen naar Hoek kwamen en haar
meenamen naar Axel. Onderweg
schijnt de klok van de wagen geval
len te zijn.
Vele predikanten dienderv ln de
loop van de tijd de Hervormde ge
meente van Hoek. Een lijst van hen
vindt men in de Nederlands Hervorm
de Kerk op de muur geschilderd. On
der deze predikanten viel vooral op
Ghr. Meeuse, die tot zijn 37e jaar zee
man' was maar zich toen geroepen
voelde theologie te gaan studeren. Hij
was van 18031838 voorganger van
deze gemeente. Zijn „Lijkgesteente"
kan men nog zien voor de ingang van
de kerk, met het opschrift groten
deels uitgesleten „Hij leefde niet
voor zichzelven. Maar trouw aan Je
zus tot den dood".
HET MAURITSFORT
Het hierboven meermalen genoemde
Mauritsfort werd omstreeks het einde
van^dc 16e eeuw door Prins Maurits
gebouwd. Na 1645 is het fort geheel
vervallen en eindelijk geheel geslecht.
De naam leeft nog voort in het ge
hucht Mauritsfort. een lange reeks
huizen, die ongemerkt op Hoek zelv:
aansluit. De aarden wallen van tu; 1
voormalige fort zijn nog te zien en
daaruit Ran men duidelijk de fort-
constructie afeliden, maar ondanks t
vele nasporingen, ook nog gedüren-
de de laatste jaren, is met veel
meer gevonden van de vcrdecii
gingswerken.
De prijs yan jonge kaas-
Kr blijkt jonge kaas. waarvoor zoals
men weet maximumverkoopprijzen ge
handhaafd zijn. tegen verhoogde prij
zen verkocht te worden, zo deelt het.
ministerie van landbouw, visserij en
voedselvoorziening mee. Gevallen, waar
in het publiek 4 tot 6 cent per 100 gram
te veel werd berekend, behoorden niet
tot de uitzonderingen. Dc C.C.D. heeft
dan ook ingegrepen en zal nauwlettend
blijven toe.zien op dc handhaving van
de maximumverkoopprijzen voor jonge
kaas, die sedert 1 Mei 1949 10 cent per
kg lager zijn dan de voor deze datum
voor allo kaassoorten geldende maxi
mumverkoopprijzen.
Het publiek lette op dc Juiste prijzen
die thans ten hoogste voor jonge kaas
(d.w.z. kaas niet ouder dan 3 maanden)
mogen worden berekend: volvette kaas-:
22 cent: 40 plus fabrieks Leidse kaas.
40 plus Friese nagelkaas, 40 plus kantei -
kaas: 22 cent. overige soorten 40 plus
kaas al of niet voorzien van kruidnagels
en/of komijn: 20 cent. 20 plus fabrieks
Leidse kaas. 20 plus Friese nagelkaas.
20 plus kanterkaas: 19 cent, boeren Leid
se- en Delftse kaas 21 cent per 100 gram.
I de Duitsers gevoelt. maar ook,
dat hij Hitler als een genie be-
j schouwt. Von Weizsacker noemt hn
één van de nobelste mensen, die hij
I ontmoet heeft. In een persgesprek
deelde hij reeds mede, dat ook de
j Amerikanen hebben ingezien, dat
de tegen deze nazi-man uitgespro-
I ken straf herzien moet worden...
Aanleiding voor zijn bezoek aan
I Berlijn zou zijn geweest, de nazi's
de vraag voor te leggen, of zij ten
opzichte van Zweden neutraal zou
den blijven, indien dc Zweden dc
Finnen in hun strijd tegen Rusland
zouden steunen. Op deze vraag
kreeg hij het was kort na ae
ondertekening van het Duits-Rus
sisch verdrag van vriendschap
steeds een bevestigend antwoord.
Voorlopig, zo vertelde ons de
heer Hedin. hebben nog geen bui-
1 tenlandse uitgevers om de publi
catie-rechten van zijn boek ver
zocht.
Deze Zweed, die al de derde we
reldoorlog ziet ontbranden, zal wel
weldra een ander politiek boek
afleveren, waarin dc gesprekken,
die hy met vooraanstaande per
soonlijkheden heeft gehad, zijn neer
gelegd. De Tsaar, de Keizer, ae
Mikado, Poincaré. lord Curzon, lord
Kitchener en nog vele anderen laat
hij daarin dc révue passeren.
Maar deze politieke gesprekken
blijven voor dc thans 84-jarige ge
leerde (gelukkig) bijzaak. Op aard
rijkskundig gebied ontwikkelt hij
nog steeds grote activiteit. En wie
na middernacht langs zijn prachtig
gelegen woning aan Norr Malar-
strand in Stockholm loopt, zal er
j steeds licht zien branden. want
Sven Hedin werkt steeds tot vier
uur 's nachts, zoals hij ons ver
zekerde. Hij staat dan tegen een
uur of 1 's middags op en begint
met zijn dagelijkse wandeling
op zijn 50 meter lange balcon.
Nadruk verboden
Chr. Handels- en Kantoor
bedienden in congres bijeen.
Op het kasteel Hoekelum tussen Ben-
nckoin en Ede begon Dinsdagmiddag hel
tweedaags congres van de Ned. Vereni
ging van Christelijke Handels- cn Kan-
'oorbedienden. In feite was dit tevens de
30ste jaarvergadering en dit was de heer
II. .T. Vermeulen uit Amsterdam, die in
v.ijn kwaliteit van voorzitter het congres
opende, gerede aanleiding enkele punten
aan te stiDpen uit de organisatorische ac-
tiviteit. Als zodanig werden o.a. genoemd
dc nota van salariëring van administra-
j lief personeel, liet rapport ter bescher-
i 'iiing van het beroep van handelsreiziger.
de wettelijke regeling van de winkelslui
ting. Het aantal leden was op Mei j.l. ge
stegen tot 9035. Een krachtig pleidooi
voerde spreker voor inniger samenwer
king tussen beambten en arbeiders, voor
al de leidinggevende, hogere beambten
dienen geen aparte kaste te worden, daar
zulks funeste gevolgen zou kunnen heb
ben voor een goede gang van zaken in de
ondernemingsraden.
De verschillende jaarverslagen werden
uitvoerig besproken, waarna aan het ein
de van dc middagzitting hel. op 18 De
cember 1948 overleden hoofdbestuurslid,
de heer H. J. Zier werd herdacht.
In de avondbijeenkomst hield de heer
H. J. Vermeulen een referaat over „Be-
di iifstakseewijze vakorganisatie en de
bcr.mbten".
Het Wereldgebeuren.
Tot verrassing van velen zijn de
leiders der Britse Labourpartij onder
aapvoering van premier Attlee Woens-
I dag verder gegaan dan de gebruike-
j lijkc halve maatregelen tegen de
weerspanningen in eigen gelederen.
Twee Lagerhuis-leden zijn op
i staande voet uit de partij geroyeerd,
j 63 andere leden leden krijgen een be
risping cn vijf assistenten van de mi
nister zijn zonder pardon uit hun
functie ontheven.
Tot deze maatregelen besloot de uit
voerende commissie van de partij
waarin Morisson en Whiteley de eerste
viool spelen om de discipline te
versterken met het oog op de komen
de verkiezingen. Het was nodig, al
thans van eng. partij-standpunt gere
deneerd.
Dc discipline had namelijk een dag
tevoren een geduchte knauw gekre
gen bij de behandeling in het Lager
huis van de wet ter regeling van de
Ierse kwestie. Over deze wet heerste
in de Labour-banken. nogal wat ont
stemming. Vooral ook in die. waarop
afgevaardigden van Ierse afkomst za
ten. Het ging hoofdzakelijk om één
paragraaf in de wet. en wel de para
graaf. die bepaalt, dat Ulster onder
geen voorwaarde een deel van de Ier
se Republiek kan worden als het par-
lenment van Ulster dit niet goedkeurt.
Dit lijkt 'n schappelijke en aanvaard
bare bepaling. Het wordt echter an
ders indien men weet. dat hel par
lement van Ulster op weinig demo
cratische wijze gekozen wordt en de
verhoudingen onder de bevolking
verwrongen weerspiegelt. Vele La-
bour-leden wisten dit. En daarom wei
gerden zij voor het regeringsvoorstel
te stemmen louter en alleen omdat de
ze regering uit partijgenoten bestaat.
Toen het op stemmen aankwam ver
klaarden zich 45 Labour-afgevaardig-
den tegen en liefst 131 socialisten ont
hielden zich van stemming.
Dat was openlijke rebellie. De 45
tegenstemmers plus 18 van dc onthou
ders. die al te duidelijk hun ontstem
ming deden blijken, zijn dan ook na
de Lagershuiszitting op de hierboven
vermelde wijze tot de orde geroepen.
Dat de vijf parlementaire privé-se-
cretarissen, die weigerden voor te
stemmen, er als regeringsfunctiona
rissen niet met een berisping afkwa
men is begrijpelijk.
In een persoonlijke brief aan hen
schreef Attlee niet te kunnen begrij
pen waarom zij op hun post bleven,
indien zij het niet met de regering
eens waren. Men zou slechts kunnen
aanvoeren, dat het toch mogelijk is op
een ondergeschikt punt af te wijken,
zonder daarmee de regcringspolitiek
in grote lijnen te veroordelen.
Ten opzichte van de Lagerhui.-.Ieden
Zilliacus en Sollcy is do rebellie te
gen de ..Ireland Bill" de druppel ge
weest. die de emmer deed óvcrlopen.
Reeds lang werden maatregelen be
raamd tegen deze beide opposanten,
die gemeenlijk met de naam „crypto-
communisten" betiteld worden. Voor
al Zilliacus. overigens een briljant en
scherpzinnig man, gedroeg zich als een
Britse Henry Wallace, steeds in de
weer om het buitenlands beleid van
minister Bevin scherp aan t*> vallen.
Hij was het enige Labour-lid. dat vo
rige maand aan het onder commu
nistische leiding staand vredescongres
te Parijs deelnam en daar de gevaren
van het Attlantisch Pact schetste.
De geroyeerde leden zijn niet ge-
heal zonder middelen van verweer.
Zij mogen nog deelnemen aan het ko
mende Pinkster-congres van de partij
en daar desgewenst over de leiding
heen een rechtstreeks beroep doen op
de leden.
Het krachtig herstel der discipline,
waartoe de Labour leiding haar toe
vlucht heeft genomen, heeft intussen
een lastig probleem in de [Westerse
partij-democratie weer even actueel
gemaakt. In hoeverre zijn de ledenen
vertegenwoordigers ener partij gebon
den aan de parolen der leiding en in
hoeverre kunnen zij naar eigen inzicht
of overtuiging schrijven, spreken en
stemmen!
Een beroep op de discipline en de
trouw kan soms ccn middel zijn om de
oppositie aan banden te leggen ten
gunste van een partij-oligarchie. Op
dc gevaren daarvan heeft reeds jaren
geleden Robert Michels gewezen in
zijn bekende boek over de sociologie
van het partijwezen.
Landdag U V.V. ie Hilversum.
De Unie van Vrouwelijke Vrij
willigers hield Donderdag een land
dag in hotel Gooiland te Hilver
sum. De presidente der U.V.V.,
mevrouw J. B. Ch. Sjollcma s'Ja-
cob hield een openingsrede waarin
zy herinnerde aan de nationale ge
beurtenissen van het afgelopen
jaar.
In het jaar 1948 voltrok zich de
grote overgang in het U.V.V.-werk
van een tydclyke na-oorlogse naar
een bliivenae vredestaak. Deze over
schakeling was echter lang niet
gemakkelijk voor veel afdelingen.
Tydens het bezoek van H.M. de Koningin aan Rotterdam
voor liet stadhuis een zanghulde ge bracht. H. M. en Prins
luisterden op het balkon van het Bt adhuis naar d® zanghulde.
werd Haar
Bomhard
