Gespannen atmosfeer om de Eltenberg Matthias Plumakers liever Nederlander dan burgemeester Nieuw Walcheren was actief in 1948 Industrie-arbeiders en rentetrekkers tegen, boeren vóór de grenscorrecties In Venray ging men spitten Exclusief interview mei de Amisbürgemeisier Elten van Zeeuwse Almanak TWEEDE BLAD PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT ZATERDAG 23 APRIL 1949 (Van onze reizende redacteur) Theodor baron von Lochner, Amtsbürgemeister over de ge meenten Eltcn, Hüthum en Borgjees waarvan de eerste Ne derlands wordt voelde zich niet helemaalop zijn gemak, toen ik hem dezer dagen een bezoek bracht. „Men moet", zeide hU, „>n deze tijd voorzichtig zyn roet hfct ontvangen van Nederlanders. Dat wordt zo gauw verkeerd uit gelegd en dan krijgt men last met de anti-grenscorrectiebc- weging". Aldus luidde de op verontschuldigende fluistertoon uitgesproken toelichting bij dc schielijke begroeting aan de deur, die mü defed denken aaneen samenzwering uit de bezet tingsjaren, tegelijk gevaarlijk en romantisch, zich afspelend in een gespannen atmosfeer. De atmosfeer was gespannen te Elten en dat is zij nu wel licht in nog hogere mate. Men weet. dat „het" gaat gebeuren, maar over de consequenties en dc gevolgen er van tast men nog volkomen in het duister. Mijn bezoek viel op de dag, dat de Eerste Kamer het grenscor rectie-ontwerp in openbare be handeling nam. Terstond aan de slagboom bleek al met welk een grote aandacht de zitting gevolgd werd. Wat ïriïj betreft, zei een Nederlandse douanier, komt er niets van die grenscorrecties. Moet ik nu straks kilometers ver naar het Oosten verhuizen en met mijn gezin temidden van die Duitsers gaan wonen? Want of ze de slagboom en die palen nu verplaatsen, het blij ven dezelfde soort mensen en veel animo om te verneder landsen hebben ze nog niet ge toond. WE GAAN VERHUIZEN... En wat gaan jüllie doen als de zaak doorgaat? vroeg ik bij de Duitse grenspost. Het lakonieke antwoord op mijn vraag, die in de landstaal was gesteld, kwam in het Ne derlands en. nog wel neuriënd op een bekende wijs: We gaan verhuizen, wie gaat er mee Buiten waren geüniformeerde beambten bezig de weegbrug af te breken. Dat was wel wat voorbarig, want er was op dat ogenblik nog niets beslist, maar men twijfelde al niet meer, on danks België (uitstel) en Lu xemburg (afstel). Reeds waren tientallen ambtenaren en ook burgers met have en goed naar „veiliger" oorden vertrokken. Bij elk groepje mensen kwam steeds weer hetzelfde onder werp van gesprek naar voren: Gebietsübertragung. Dr. Arnold is terug, hoor de ik iemand zeggen, en vol gens de radio moet hij ver klaard hebben, dat de Eerste Kamer er toch niets meer aan veranderen kan DE VROUW VAN DE BURGEMEESTER. Mevrouw de barones, echtge note van de burgemeester, kon dc gang van zaken ook niet goed volgen. Zij was slecht ter been, doch wélbespraakt, licha melijk gebonden aan haar sta tige woning, maar in de geest meelevend met wat er ver rondom gebeurde. Hoe ziet dat nu, wilde zij weten, Washington, Londen, Pa- rijs en Den Haag zijn het eens geworden over de grenscorrec ties, het kabinet en de Konin gin zijn er voor, de Tweede Ka mer heeft met een grote meer derheid ja gezegd, wat moet die Eerste Kamer dan nu nog? Ik legde het haar uit. Het Ne derlandse stelsel der parlemen taire democratie bleek haar vreemd te zijn, maar zij stelde er yeel belang in. Freule von Lochner, de doch ter de huizes, serveerde koffie in sierlijk Saksisch porcelein en droeg de suikerklontjes aan op een zilveren schaaltje: een eenvoudig modern meisje (dat bovendien vlekkeloos Neder lands bleek te spreken)scherp contrast met de achterwand van de grote salon, waar de geschil derde portretten pronkten van indrukwekkende en ouderwet se voorvaderen. De Von Loch- ners behoren tot de kleine landadel; de laatste telg ('s bur gemeesters zoon is gesneuveld) had zich z'n hele leven bezig gehouden met werkzaamheden op zijn boerenhoeve en de ver zorging van een bos op dc hel ling van de Eltenberg, totdat op 1 April 1945 na een hevig trommelvuur de Canadezen kwamen en hem verantwoorde lijk stelden voor een goede gang van zaken in de drie ge meenten, die daar zo bekneld lagen tussen Nederlandse ge bieden. Later waren er plaatse lijke verkiezingen gehouden en de bevolking had hem toen gaarne op het zadel "laten zitten. Er was echter, gelijk dat overal in de Britse zóne het geval is, een Amtsdirektor naast hom gekomen met administratieve verantwoordelijkheid. IIET GAAT OM 3600 MENSEN. Hoeveel mensen wonen er in het gebied, dat Nederlands wordt, vroeg ik. In de gemeente Elten. al Toen op 1 April J945 de Eltenberg in Canadese banden viel was In de voorafgaande dagen een helse regen van 13,000 projectielen op deze 77 m. hoge heuvel neergedaald, tengevolge waarvan zowel het Kurhotel (van waaruit deze foto genomen is) als de Stiftskerk zwaar geleden hebben. De toren van dit eens bijzonder fraaie ge bouw reikte tot 83 m. boven de top van dc heuvel en is nog steeds tot ver in dc omtrek te zien. Het was de kerk van het souvereine Keizerlijke rijksstift Hóch Elten voor Adellijke dames, dat als zo danig bestaan heeft van 963 tot 1803. De Eltenberg zou een interes sant toeristenoord kunnen zijn, ware het niet, dat de bebouwing voor een groot deel tot puin en de bebossing ook al ten gevolge na-oorlogse Nederlandse houtvorderingen voor een nog gro ter deel tol wildernis zijn vervallen. dus baron von Lochner. 3600; de maatregelen hebben echter ook betrekking op een stukje van Hüthum, maar dat is bijna onbewoond. En hoe zijn hier dc politie ke verhoudingen? In de gemeenteraad zitten zes Christen-Democraten (Ka tholieken) en vijf Sociaal-De mocraten. Er wonen echter in deze streek ook nog zoveel pro testanten. dat zij een eigen kerk en school hebben. De bevolking is verdeeld over het stadje El tcn, de nederzetting Hoch—El ten op de berg en de buurt schappen Grondstein. Stein- ward. Leege Heide en Hohc Heide. En waarvan leven hier de .mensen? Dat is nu juist het moei lijke punt! In deze gomeente is geen industrie, maar wel oen talrijke industriebevolking. Vóór de oorlog gingen zowat 800 arbeiders dagelijks van hier naar Emmerik om er iri dc fa brieken te werken. Nu is dat aantal bijna wéér bereikt. Bo vendien werken daar bij de wederopbouw metselaas en "tim merlieden uit deze streek. Kunt u begrijpen, dat zij zich de laat ste tijd ongerust hebben ge maakt over hun bestaanszeker heid? Niemand wist en weet tot nu toe wat de plannen zijn. Dan wonen hier zeker een 400 gezinnen of personen, die moeten leven van een Duits pensioen of van de rente van een Duits kapitaal. Kunt u be grijpen, dat die mensen zich ook niet al te lekker voelen? De herwaardering van de mark is toch al zo'n klap geweest. En voorts zijn er vele kleine boeren met een akker voor rogge en aardappelen en meest al één koe. Nu hadden de ge meente Elten en de R.K. kerk hier ter plaatse beide een grote marsweide op Nederlands ge bied, tezamen (met nog wat particuliere weiden tevens) 200 hectares. Die grond is, als zyn- de vyandig kapitaal, nu in han den van het Nederlands Be heersinstituut en onze boeren, die het vee niet over de grens mogen laten grazen, weten met hun koeien geen raad. U be grijpt, dat bij deze mensen de hoop leeft, dat zij met het Ne derlandse staatsburgerschan ook hun weidegrond terugkrijgen, zodat hun stemming anders ge aard is dan die der arbeiders en rentetrekkers. De 80 douane-beambten, die reeds gedwongen zijn uit dit gebied te verhuizen, daarente genEn wat moet er worden van al onze scholieren, die in Emmerik op het gymnasium gaan? Wisten wij maar meer.' GEPRIKKELDE STEMMING. De stemming onder de bevol king was ten gevolge van de grote onzekerheid zo geprik keld geworden, dat elkeen, die bijvoorbeld Nederlands spreekt, die met Nederlanders omgaat, die vroeger wel eens in Neder land kwam of die daar nog fa milie heeft wonen, zowat als een landverrader werd be schouwd. Veel van die onze kerheid kan in de komende da gen weggenomen worden als de Landrost, die Zaterdagmiddag verwacht wordt, kan medede len hoe dc zaken er voor staan. (Nadruk verboden) Amtsbürgemeister Theodnr baron von I.oclmer van Eltcn. over de kaart van zijn bestuursgebied, in gesprek met onze dc redacteur. Gemeente-ontvanger keek op zijn neus De burgers van Venray hebben hun gemeente-ontvanger oen poets gebakken. Zij hebben op gemoede lijke wijze protest aangetekend te gen de gemeentebelasting, die in vele Noord-Limburgse en Oost- Brabantse dorpen nog wordt ge heven in dc vorm van -zogenaam de hand- en spandiensten. Sinds eeuwen krijgt in Venray étui lid van ieder gezin van dc gemeente ontvanger een oproep voor liet verrichten var. hand- cn span diensten gedurende één of meer dagen. Tot nu toe werden alleen de boeren opgeroepen, die hierin een gelegenheid zien om gezamen lijk de binnenwegen in de gemeen te eens op te knappen. Dat is hun eigen boerenbelang. Aldus „De Volkskrant". De burgers, die alleen voor ..lianddiensten" fmet de schop) in aanmerking komen, kunnen deze feodale gemeentebelasting inet vier Hollandse guldens per dag af kopen. De practijk was echter, dat de burgers in de laatste jaren geen oproep meer ontvingen. Zo- lig jaar is deze gemeentelijke ver ordening enigszins gewijzigd en door een Koninklijk Besluit be krachtigd. De gemeente-ontvanger van Venray had dus een stok ach ter dc deur. En de hoeren zeiden terecht: .Als de burgers geen op roep krijgen, vertikken wij het om met paard en kar te komen. Ook de burgers gebruiken de weg". Daar had de gemeente, die met een slechte gemeentekas en slech te binnenwegen zat le kijken, oren naar. Daarom hebben dit jaar alle boeren en burgers van Ven ray een oproep voor hand- en Deviezen voor België. Tot cn met 29 April a.s. kunnen Hl dc deviezenbanken cn reisbu- x-aux aanvragen worden ingediend /oor toeristische <lcvie/,en voor cn Luxemburg voor dc .mand Juni a.s.. aldus meldt dc t.N.W.B. De toewijzing bedraagt .800 fres per persoon, per dag mag 3ver niet meer dan 4no fres be schikt worden. Wie in 1948 toens- tischc deviezen voor Eelgic gehad heeft of in 1949 toeristische devie zen voor enig ander lar.d toegewe zen gekregen heeft, komt ditmaal niet in aanmerking. Maatregelen tegen niEssa-werkloosheid. De secretaris-gene raai van het ministerie van Sociale Zaken. mr. dr. A. A. van Rhijn. hield Donder dagavond een radiotoespraak over het onderwerp „Wal kunnen wij doen legen economische crisis cn massawerkloosheid?" llij herinner de eraan, dat in de periode 1930- 1940 alle jaren het aantal werklo zen schommelde om dc 3 a 400.000: in Januari 1936 werden cr zelfs 476.000 geteld. Rekening houdend met de gezinnen werden dus l'i a 2 millioen Nederlanders door de werkloosheidsramp getroffen. Ook thans neemt de werkloosheid weer toe. doch dit duidt cr niet op, dat wij voor een economische crir.ij staan, want de vraag naar goede ren neemt nog niet af. Zodra dit. het geval zou worden, zou de over heid moeten optreden. Dit zou kunnen geschieden dooi1 economi sche maatregelen (overheidsop drachten in tijden van laagcon junctuur). monetaire maatregelen (vermeerdering van de hoeveel heid in omloop zijnd geld) of fis cale maatregelen. Aan de werk loze zal als regel geen uitkering, maar "werk moeten worden ver schaft. Daarvoor zal een grote openbare werken-politiek moeten worden begonnen. spandiensten gekregen. Dc ge meente-ontvanger had natuurlijk de heilige overtuiging dat de bur gers hun handdiensten weer met vier .gulden per dag zouden af kopen. Maar het liep anders. De burgers weigelden te betalen. On derwijzers. kantoorklerken, fiet senmakers. bakkers cn kleerma kers zijn gewapend met een schop of spade en gekleed in hun col- hertje. louter uit protest. gaan spitten Van werken is natuurlijk niets gekomen. Zij hebben er een leuke dag van gemaakt. In de „Zak van Siitard" geen anii-Nederlandse stemming Vrijwel niemand is weggetrokken (Van onze reizende redacteur) Prinsesjes bezochten poppententoonstelling. Onopgemerkt hebben de Prin sesjes Beatrix en Irene, verge zeld van een hofdame, een uur lang rondgekeken op de inter nationale poppententoonstelling, welke ten bate van de Stichting 1940—1945 te Amsterdam wordt gehouden. VAN ZEVEN NAAR ZES Met ingang van Maandag zal de Provinciale Zeeuwse Cou rant een ander aanzien hebben gekregen. Verscheen ons blad sedert de bevrijding met pa gina's, waarop het zetsel ver deeld teas in zeven kolommen, voortaan zullen het er zes zijn. De kolom zal breder wor den liet lijkt onbelangrijk, maar voor krantenmakers, onver schillig of ze tot de redactio nele, of tot de technische staf van het blad behoren, is zo'n overgang van zeven naar zes iets, waar over maanden lang zwaar gepiekerd is. Een krant met zes kolommen ziet er nu eenmaal heel anders uit, dan 'n krant met zeven. En de kunst is nu maar om de pagina-inde ling en de „koppen" aantrek kelijk te houden. Waarom we dan niet bij de oude vertrouwde indeling blij ven? Omdat journalistiek een wed loop is met de tijd en omdat men sneller kan zetten in bre de kolommen, dan in smalle. Actualiteit, het is een devies, dat iedere journalist onophou delijk voor ogen heeft en actu aliteit in berichtgeving bete kent snelheid. Vandaar, dat de sprong van zeven naar zes kolommen ge waagd ivordt. In de overtuiging dat door de verhoogde actuali teit dc aantrekkelijkheid niet verminderd zal worden. Goede resultaten bereikt De jaarvergadering Donderdagavond werd in ho tel- „De Nieuwe Doelen" tc Middelburg de jaarvergadering gehouden van de Stichting Nieuw Walcheren. In zijn openingswoord be treurde de voorzitter, de heer J. L. Verhagen, de geringe op komst van de leden. Het be stuur zou het op prijs gesteld hebben als het op deze jaar vergadering tot een discussie was gekomen. Spr. wees ver volgens op de thans overal zichtbare resultaten van de plantactie. waarvoor op 4 No vember 1947 door Nieuw Wal cheren het officiële startsein werd gegeven en constateerde dat er ook in 1948 met de her beplanting, voor zover die door Nieuw Walcheren wordt ver zorgd en ook voor zover Staatsbosbeheer dit doet, uitstekende voortgang is ge maakt. De heer Verhagen merkte op, dat de Stichting geen eeuwig durend levend zal hebben, «maar dat zij nog steeds een dankbaar arbeids veld vindt. Hij herinnerde aan de vorming' van de Stichting Jeugdcentrum Nieuw Walche ren, welke de stichting van het jeugdcentrum te Domburg voor haar rekening neemt. Spoedig, zo hoopt men, zal met de inrichting worden begonnen Tenslotte bracht spreker dank aan zijn medebestuursleden en aan het bureau-personeel, dat zich uitstekend van zijn taak kweet. DE JAARVERSLAGEN. De secretaris, de heer G. Ballintijn, bracht hierna het jaarverslag uit. Wij ontlenen hieraan, dat de Stichting Nieuw Walcheren op menig gebied in 1948 activiteit aan den dag legde welke haar bekroning vond in de plantdagen te Westkapelle, waar H. K. H. Prinses Juliana, de Britse am bassadeur en de zaakgelastigde van Zuid-Afrika de eerste bo men van de kreekbeplanting aan Walcheren's bodem toe vertrouwden, le Vlisingen waar onder meer de Marine, alsmede Schotse gasten plant ten en te Koudekerke. waar dc eerste bomen van het door de V.B.N.A. geschonken bos de grond in gingen. Met dankbaarheid vermeldt het jaarverslag voorts een aan tal belangrijke schenkingen, die in 1948 de Stichting be reikten, onder meer van de fa. Stokvis, de burgerij van Rid derkerk, het Ierse Fonds, Ne derlands Volksherstel en de H.A.R.K. en dc burgerij van Glasgow. 1 Hulde brengt het jaarverslag aan de leider van het Laiïd- schaps-archileclonisch Bureau der Stichting, de heer C. P groot aantal plantplannen voor Walcheren verzorgde. Tenslot te vermeldt het jaarverslag, dat tussen Nieuw Walcheren en Staatsbosbeheer een regeling tot stand komt, waarbij aan Nieuw Walcheren de beplan ting van de stads- en dorps kernen wordt overgelaten, als mede van enkele nauwkeurig omschreven daarbuiten vallen de projecten, terwijl Staatsbos beheer het overige voor zijn re kening neemt. Het jaarverslag werd onge wijzigd goedgekeurd. Bij monde van de heer D. F. P. Hoegen werd hierna het jaarverslag van de penning meester uitgebracht. terwij] door hem tevens de begroting 1949. welke sluit met een ver wacht batig saldo van 900. Op grond van het rapport der kascommissie werd hetbeleid van de penningmeester goed gekeurd. De heer P. Blaauw bracht hierna verslag uit omtrent de Bomen-actie en het Land- schapsarchitectonisch Bureau. Wij komen hierop in een af zonderlijk artikel nader terug. De aftredende bestuursleden, de heren C. van Everdingen, J. L. van Leeuwen, beiden Vlissingen en W. Vermaas, Middelburg, werden bij accla matie herkozen. Hierna sloot de voorzitter de vergadering. Kartini-dag op Java. A1le Indonesische vrouwenver enigingen hebben Donderdag een „Kartini-dag" gehouden ter gele genheid van het feit, dat 70 jaar geleden Raden Kartini, een doch ter van een der regenten van Ja para. werd geboren. Zij wordt be schouwd als dc pioniersier van de man-ipatic der Tndor.-sische vrou- c;iidir -(/aire uïi >":'>i»-5iscne Broerse uit Amstelveen, die 'n l wen cn stichtte o.a. scholen. „Opschüve? Dett neet!" Daarover waren <le klanten van Heinrich Ncissens „Wald- schenkc", gelegen ergens in de bossen aan de weg van Süslersehl naar Tüddern, 't roerend eens. Het gesprek ging, zoals dat nu sedert weken al het geval is niet bijna alle gesprekken, over de grenswijziging tussen Nederland en Noord-Riin-Westfialen. I)at is 't vraagstuk, dat elkeen be- .zig houdt. Alles wacht op de uitvoering ervan. De zaken staan stil; niemand durft er nog een bedrag in marken aan te pakken, dat iets hoger is dan een eenvoudig man op zak pleegt te hebben. Daarom wil men snel weten waar aan men toe is. Het bericht, dat de behande ling In de Eerste Kamer Woensdag verdaagd werd elkeen luistert er in de Zak wel kunt feleiden. Misschien hebben dat „Ostflüchtinge" ge daan, die denken, dat annexa tie door Nederland net zoiets van Sittard naar Radio Hil- j is als door Polen; wij weten versum en het zou u verba zen er zoveel lieden aan te treffen, die uitstekend de laai kennen van hun nieuwe va derland was een teleurstel ling cn het feit, dat er ge vraagd was om uitstel nog sterker. Desnoods, zeiden zij. blijven wij dan maar Duits, maar 't liefst zijn wij volgen de week Nederlanders. Desnoods? En al die beto gingen dan? En die wanhopi ge pogingen van minister-pre sident dr. Karl Arnold? Na tuurlijk stelde ik die vragen. Bij ontstentenis van Amtsdi rektor Reiner Görtz, die ik' bovenop de Hlldesberg niet thuis trof, wendde ik mij tot Amtsbürgemeister Mathlas Plümakers. Aanvankelijk was ook hij niet aanwezig op familiebezoek te Sustcrèn- Nieuwstadt in Limburg, maar naderhand kon ik dan toch een gesprek met hem voeren op de binnenhof van zyn boerenhoeve te Tüddern. Hij is cr nl. boer bij cn verze keringsagent bovendien. „GEORGANISEERD" Die betogingen, zei hy, heb ben wij niet op touw gezet, maar zijn door de regering ge- organiseerd. En wat dr. Ar-1 nold in Gangselt heeft staan j vertellen mag misschien weer- i geven de stemming der bc- j volking verderop, maar niet die van de mensen hier. Dit gebied is sterk verwaarloosd door de regering te Düssel- dorf; wij zijn maar boeren en hebben geen industrie Ik kan u verzekeren, dat er j uit dc dorpen, die nu Neder- lands zullen worden niemand naar dc betogingen is geweest- De .bevolking is hier volkomen rustig en heeft er zich allang by neergelegd en velen heeft dat weinig moeite gekost. Maar die anti-grcnscorrcc- tie-opschriften dan? Die zijn aangebracht „in Nacht und Nebel". De daders hebben het niet bij daglicht durven do°n, waaruit u de stemming van de bevolking-' wel beter. Misschien hebben het dc douanebeambten wel gedaan, die hier weg moeten. Ik weet het niet, maar onze mensenNee, vast niet. VLUCHTELINGEN - PROBLEEM Dan zullen die „Ostflücht- linge" wel weggetrokken zijn, zeker? Er zijn er hier veel meer naartoe dan uit getrokken! En hebt u die toegelaten? Ik wel. Als Nederland ze niet hebben wij zal de Land drost hun dat wel vertellen. Moet ik mij nu nog druk ma ken? Over een paar dagen zal ik toch wel geen burgemeester meer zyn, maar dat is niet erg. Misschien wórdt u het op nieuw; maar over de Land drost gesproken, hebt u hem al ontmoet? Ik niet. maar hij ls bij dc Amtsdirektor op bezoek ge weest om de ovprdraging van het gezag te regelen. Toen was de Amtsbürge meister uitgesproken. Binnen wachtte moeder de vrouw met haar beide dochters by de zuurkool met spek en boer Plümakers had honger. NERGENS BEZWAREN Zoals het te Tüddern was, was het te Süstersehi en te Wehr, te Hildesberg, tc Millu. te Isenbruck, te Schalbrük, te Havert, te Stein, tc Höhngen, te Gross Wehrhagen, te Klein Welfhagen en te Heidcl. Nergens een opstandige geest. Integendeel: „De P,nis sen hebt ons bedonderd", zei ergens iemand; misschien ver staat u dit kernachtige Rijn lands... Wel was cr hier en daar angst voor wraakoefeningen van Nederlandse zijde. Be paald geestdriftig was de gro te groep van Nederlandse ne ringdoenden en mei Duitse arbeiders getrouwde Neder- landse vrouwen. Anderen za gen verlangend uit naar toeristen- en handelsverkeer langs de ontworpen weg van Roermond naar Heerlen, naar uitbreiding van de mijnindu strie naar dit gebied cie Hlldesberg zit vol steenkool! wist men mij tc vertellen naar een betere voedselvoor ziening. kortom naar een in tensievere exploitatie van de bodem. Of het nu toeval is of niet. ik heb in de Zak van Sittard niemand gevonden, die overwegende bezwaren hacl tegen het Nederlanderschap. (Nadruk verboden) ü.v.c opschriften men vindt er ettelijke iii de Zak van Sittard zijn bij nacht en ontij aangebracht en beslist niet door de bevolking van de streek ze'lf, aldus een officiële verklaring van dc plaatselijke Duitse overheid.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1949 | | pagina 3