Dr. A. F. Philips werd 75 jaar
Wat is bezitspreiding?
Hoe de Philipsfabrieken
fof bloei kwamen
Zeeuwse Almanak
Zuid-Afrika onder
nationalistische dictatuur
Hongarije eert De Ruyter
TWEEDE BLAD
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 24 MAART 1949
OOK ZEEUWEN HIELPEN MEE!
door Mr. P. C. de Jonge.
Vorige week vierde Dr. A. F. Philips zijn 75e verjaardag. Dat werd
een feestdag voor de stad Eindhoven, en de gemeente toonde haar
waardering voor de jarige door een standbeeld van Dr. Philips, als
feestgeschenk aan te bieden. Wij Nederlanders richten niet veel
standbeelden op, en dat iemand bij zijn leven een standbeeld krijgt
Is wel iets zeer bijzonders. Dr. Philips moet dan wel een buitenge
woon man zijn.
Ik kwam eind 1909 bij de Phi
lipsfabrieken in dienst. Als ik me
goed herinner werkten er toen
ongeveer 1500 mensen op de fa
briek. De stad telde 5000 zielen, en
met de randgemeenten, die in
middels bij Eindhoven zijn
voegd, vormde 't een conglomeraat
van ongeveer 25000 inwoners. Nu
lieeft Eindhoven 125.000 zielen; op
de Philipsfabrieken daar werken
25.000 mensen, en naast de bedrij
ven in Eindhoven staan zeer vele
fabrieken in alle delen der wereld,
die tot het Philips-concern beho
ren. Deze voor ons land wel on
gekende ontwikkeling kwam to:
stand onder de eminente leiding
en door de buitengewone onderne
mersgaven van de nu 75 jarige.
Als ik dit zo zeg dan doe ik mets
tekort aan de verdiensten van de
ontelbaar velen die door hun ijver
en toewijding, door hun grote ga-
Ven van wetenschappelijke en
organisatirische aard. aan de
ontwikkeling van bedrijf en on
derneming hebben medegewerkt.
Juist dezen zullen de eerste zijn
om te erkennen dat de onderne
mersgaven van Dr. A. F. Philips
dit alles hebben mogelijk gemaakt.
Men zal moeilijk een voorbeeld
vinden dat duidelijker spreekt van
de grote betekenis van de per
soon van de ondernemer op de
ontwikkeling der onderneming.
De hulde die in deze dagen aan
Dr. A. F. Philips is gebracht, is
dan ook meer dan verdiend.
DE STICHTER.
Misschien komt het door mijn
persoonlijke ervaringen, maar ik
heb wel eens het gevoel dat men
de grote verdiensten van de stich
ter van het bedrijf, Dr. Ir. G. L. F.
Philips, in deze tijd te veel op de
achtergrond plaatst. Want de on
derneming kon pas tot bloei ko
men omdat er een perfect bedrijf
aan ten grondslag lag. En dat
technisch bedrijf is uitgegroeid
onder de grootste moeilijkheden,
dank zij de grote gaven als mens
cn als ingenieur van „meneer Ge
rard", zoals we hem met eerbie
dige gemeenzaamheid mochten
noemen.
Eind 1909 bestond de hogere
technische staf die Ir. G. Phi
lips ter zijde stond uit de oud-
Middelburger, de heer De Broe-
kert, en de oud-Zierlkzeenaar
Ir. J. C. Lokker, Toen ik solli
citeerde als adsistent aan het
scheikundig laboratorium, waren
er reeds twee adsistenten. wa
van één, de heer Bongaerts
Kerkwerve, ook een Zeeuw.
Mijn cijferlijstje van het eind
examen H.B.S. zag er niet zo bij
zonder fraai uit, en met een ang
stig hart zat ik tegenover mer
Philips, toen hij dat cijferlijstje
bekeek. Hij vroeg me na
poosje over allerlei dingen, en zei
eindelijk tot mijn grote vreugde:
„Je cijfers zijn niet schitterend,
maar je bent een Zeeuw, en daar
om neem ik je aan; met Zeeuwen
kan ik wat beginnen."
DE PROBLEMEN.
Tot aan het uitbreken van
eerste wereldoorlog mocht ik van
zeer nabij de intelligente arbeid
van Ir. Philips, bij het ovenvinnen
van verbijsterend vele en grote
moeilijkheden gadeslaan, en hem
GEVOEL VOOR HUMOR.
Wat vi een krant te lezen
staat, lokt soms de merkwaar
digste reacties uit van sommige
lezers. Maar wat in een Zeeuw
se Almanak staat en dus han
delt over Zeeuwse mensen en
Zeeuwse dingen en dan boven
dien nog zacht-spottend, ironi
serend of kwasi-wijsgerig is,
ach, dat lokt reacties uit, die
ons wel eens doen vragen, waar
bij sommigen het gevoel voor
humor eigenlijk zit.
Een week of zes geleden. Een
dame droeg een nieuwe bontjas.
Een kindermond beschreef dit
als een bontjas „inrijden". Vier
nijdige brieven. Van dames, die
dachten, dat juist zij bedoeld
werden. Geen publiek bij een
anti-communistische lezing in
Kortgene en een ironisch Alma
nakje daarover. Drie anti-com-
munistische epistels van lezers
als resultaat. Een boutade over
de aardappelmoeheid en een le
zer verontwaardigd omdat de
redactie niet weet, dat „aard
appelmoeheid een ziekte is"...
En nu in de krant van Zater
dag jl. het Almanakje over het
strandtentje in Zoutelande. Al
weer een lange, boze brief. Met
als inhoud, dat de Zoutelanders
liet ook niet kunnen helpen.
6es a zevenduizend aanvragen
yoor een tentje en maar 200
tentjes beschikbaar... Hetis in
derdaad geen gemakkelijk pro
bleem om by zo'n situatie ieder
een tevreden te stellen. Alle
maal de schuld van de zomer
stormen van verleden jaar!
maar daar ging het natuurlijk
niet om. Niemand zal de Zou
telanders kwalijk nemen, dat
ook zij geen ijzer met handen
kunnen breken. Het Almanakje
gaf alleen maar uiting aan men
selijke onthutstheid, dat er in
de prille Maartmaand bij storm-
weer al geen tentje meer te
krijgen ts.
Er kwamen ook andere reac-
ties gelukkig. En het strand
tentjezal er wel komen. Geluk-
kig. Want meer dan één lezer
ook m Zoutelande had er
bezwaar tegen, dat vrouw en
dochters m het zand in hun
badpak zouden moeten kruipen!
daarbij op hoogst bescheiden wij
ze behulpzaam zijn. Toen be
stond de productie nog voor een
belangrijk deel uit kooldraad
gloeilampen: wel werden ook
reeds de zoveel minder stroomver-
bruikende metaaldraadlampen
vervaardigd, maar daaraan kleef
den nog zovele gebreken, dat
een algemener gebruik pas kon
worden verwacht nadat ingrijpen
de verbeteringen in het product
waren aangebracht. In Duitsland,
Engeland en Amerika werkten de
concurrenten met koortsachtige
haast om de metaaldraadlamp te
perfectionneren. Philips mocht niet
achterblijven, want dan was de
onderneming ten ondergang ge
doemd. En we bleven niet achter;
nog denk ik met grote voldoening
terug aan die tijd vol spanning,
die tijd van strijd en overwinning.
En „meneer Gerard" stond steeds
in de voorste gelederen.
Nederland was altijd beschouwd
als een land van landbouw,
scheepvaart en handel; voor in
dustrie deugden we maar in zeer
geringe mate. Die mening is o.a.
door de ontwikkeling van het Phi
lips bedrijf wel duidelijk gelogen
straft.
Welke oorzaken hebben tot die
onverwachte bloei geleid?
OPRECHTE MENSELIJKHEID.
Ik zie als één der grote oorza
ken van de bloei van het Philips-
bedrijf de oprechte menselijkheid
in de verhouding tussen Ir. Phi
lips en al zijn ondergeschikten.
Dat het werken onder een zó ener
gieke leiding niet altijd gemakke
lijk was, spreekt haast vanzelf. De
zenuwspanning waaronder ge
werkt moest worden, maakte ook
een man als Philips wel eens on
redelijk in zijn eisen. Hy kon soms
zeer boos worden, maar als hij
na enig nadenken de onredelijk
heid van zijn boosheid had inge
zien dan kon hij ook op zo sym
pathieke manier zijn spijt tonen.
Hij leefde mede met zijn arbei
ders, en vooral de ouderen die met
meneer Gerard hadden gezwoegd
in de moeilijke begin-jaren, kon
den zich verheugen in de voort
durende oprechte belangstelling
van hun directeur voor hen per
soonlijk en hun gezin.
SOCIAAL GEVOEL.
Ir. Philips had een groot sociaal
gevoel. Het is reeds opmerkelijk
dat rond 1910 de behartiging der
sociale belangen van het perso
neel was toevertrouwd aan een
strijdvaardig socialist.. De arbeids
voorwaarden by Philips staken
"Zeer gunstig af bij die van
meeste overige fabrieken In
rond Eindhoven. Philips was dan
ook bij zijn collega-fa brikanten al
lerminst populair.
Ir. Philips had kijk op mensen,
en hij wist ieder er toe te bren
gen zich voortdurend bezig te
houden met de mogelijkheden lot
het aanbrengen van verbeterin
gen in het bedrijf. Ieder kon zich
rechtstreeks tot hem richten met
ideeën; hij nam van elk denkbeeld
met belangstelling kennis en als
er maar enige mogelijkheid van
practische, bruikbaarheid in stak,
werd het beproefd, ongeacht de
kosten die met zo'n proefneming
gepaard gingen, Zo kwamen uit
de kringen der arbeiders mannen
naar voren die tot de hoogste ran
gen in het bedrijf zijn opgeklom
men, en die voor de ontwikkeling
van de productie-organisatie van
de grootste betekenis zijn geweest.
GLASBLAZERS.
Enkele jaren geleden mocht ik
tegenwoordig zijn bij het 40-jarig
fabrieksjubileum van een van
mijn beste Philips-vrlenden. De
jubilaris ontving niet alleen een
ridderorde van H. M. de Konin
gin. maar uit alle delen der we
reld waren huldigingstelegram
men van de grootste geleerden op
natuurkundig en scheikundig ge
bied binnengekomen. En die ge
huldigde deed precies veertig jaar
tevoren zijn intrede in de fabriek
als glasblazersjongetje van 12 jaar,
Al spoedig was het oog van Ir.
Philips op dat pientere kereltje
gevallen. Hij gaf hem bijzondere
opdrachten, en bemerkte hoe snel
het ventje het wezenlijke van de
gegeven opdracht begreep, en met
hoeveel nauwkeurigheid dié op
dracht werd uitgevoerd. Philips
betaalde het lesgeld, en de kleine
glasblazer ging al spoedig des
avonds bij een onderwijzer zijn
kennis van het Nederlands en het
rekenen nog wat aanvullen. En
bij die theoretische vorming bleef
het. Maar de jongen groeide op
tot een zeer bekwaam man; hij
verkreeg één der allerhoogste
posten in de fabricageleiding en
werd een specialist van wereld
naam op het gebied van de pro
blemen die met glas en glasver
werking samenhangen.
Het zou niet moeilijk zijn dit
voorbeeld met tientallen andere,
zij het wat minder Illustere, aan
te vullen,
Maar aan de andere kant: wie
ondanks de prachtigste diploma's,
niet deugde voor het bedrijf, of
zich niet met al zijn kracht wilde
geven aan de taak die hem was
opgedragen, werd onherroepelijk
verwijderd.
COMMERCIËLE UITBOUW.
En Ir. Philips ging ons bij alles
voor. Van vroeg tot laat werkte
hij, zich verliepend in de proble
men die de fabriek in een be
nauwende hoeveelheid dagelijks
opnieuw stelde. En daarnaast
bouwde Dr. A. F. Philips aan de
commerciële uitbouw der onderne
ming. Wjj in de fabriek zagen zo
duidelijk de verschillende instel
ling der beide broeders. Dagelijks
kwam Ir. Philips in alle afdelin
gen der fabriek en besprak met de
chef de technische moeilijkheden
die zich voordeden of de verbete
ringen die werden overwogen.
Maar gedurende 14 dagen in het
jaar moest onze Directeur van
zijn vrouw mede op reis. om wat
op zijn verhaal te komen. En ge
durende die twee weken kwam
Dr. A. F. Philips dat dagelijks be
zoek In de afdelingen brengen.
Met een geweldige vaart holde hjj
door de fabriek en als hij de afde
lingschef ontmoette was het zijn
dagelijks terugkerende vraag:
„Hoeveel duizend leveren jullie
vandaag af?" Hij bleef ook in de
fabriek de commeriële leider.
Beide mannen waren groot,
ieder op zyn gebied. Aan hun sa
menwerking dankt Nederland een
onderneming die wereldnaam be
zit. En de vruchten van de arbeid
dezer groten onder ons, plukken
we in deze deviezen-arme tijd met
meer dan gewone dankbaarheid!
De
.Willem Barendsz" had
een slechte week.
Tot en met 12 Maart had de
„Willem Barendsz" geprodu
ceerd 99.466 vaten (16.577 ton)
traan cn 4168 vaten (695 ton)
spermolie, tegen 62.310 vaten
(10.385 ton) traan en 6809 vaten
(1135 ton) spermolie in de over
eenkomstige periode van het
vorige vangseizoen. Tengevolge
van de minder gunstige weers
omstandigheden is de weekpro-
ductie iets teruggelopen.
Overdracht van herbouw-
plicht boerderijen.
Betreffende de overdracht resp.
het overnemen van de zgn. her-
bouwplicht voor een boerdery,
deelt men ons van bevoegde zijde
het volgende mede:
De financieringsregeling voor de
herbouw van verwoeste boerderijen
kan slechts toepassing vinden, in
dien de herbouw van de boerderij
voor de uitoefening van het bedrijf
noodzakelijk wordt geacht.
Wanneer de gronden, behorende
bij de verwoeste boerderij, zijn ver
vreemd, zodat niet meer van een
landbouwbedrijf kan worden ge
sproken dan wordt de herbouw van
de boerdery niet meer als nood
zakelijk beschouwd. Overdracht
van de zgn. herbouwplicht heeft
dan uiteraard geen zin.
Ook wanneer de eigenaar on
danks de verwoesting nog voldoen
de ruimte heeft overgehouden om
zijn bedrijf uit te oefenen, wordt
herbouw niet nodig geacht. In der
gelijke gevallen kan het doel van
het overdragen van een zgn. her
bouwplicht, nJ. het bouwen van
een nieuwe boerderij volgens de
geldende financieringsregeling, niet
worden bereikt.
Dit impliceert, dat- practisch al
leen overdracht van herbouwplicht
mogelijk is, wanneer met de ver
woeste boerderij tevens de daarbij
behorende gronden worden over
gedragen.
Geen hulp van Amerika te verwachten.
(Van onze correspondent).
KAAPSTAD, Maart -- De uitslag van de provinciale verkiezingen in
Zuid-Afrika kan van zeer beslissende betekenis zijn op de verdere
toekomstige ontwikkeling van Zuid Afrika. De Afrikaner Partij,
die met de Nationalisten de coalitie-regering vormt, nam namelijk
aan de verkiezingen niet deel. Nu de nationalisten zonder hun re
geringsbondgenoten de meerderh eid hebben weten te behalen,
wordt algemeen verwacht, dat de gematigde leider van de Afrikaner
Partij, de heer Havenga, uit de regering zal treden, en dan zou
het pad open zijn voor een absolute dictatuur van de nationalisten.
Dit zou. volgens verantwoorde
lijke economische en financiële
deskundigen het bankroet van Z.-
Afrika betekenen. Want het land
kan niet bestaan (afgezien -nog
van zijn ontwikkeling! zonder de
economische en financiële hulp
van Amerika en Engeland. En met
een nationalistische regering heeft
het, volgens deze deskundigen,
niet op een derglijke hulp in wel
ke vorm ook te rekenen.
In dit verband mag er ook wel
even op gewezen worden, dat pre
sident Truman's inaugurale pro
gramma voor Vrede en Vrijheid,
waarin hij heeft aangeboden om
de Amerikaanse technologische
kennis c-n ervaring in samenwer
king met andere landen, ter be
schikking te stellen van de on
derontwikkelde gebieden der aarde
hier met meer dan gewone be
langstelling is ontvangen. Want
ofschoon Zuid Afrika ongetwij
feld het meest ontwikkelde ge
biedsdeel is van het onmetelijk
rijke Afrikaanse continent, be
hoort het toch nog tot de groten
deels onontwikkelde gebieden,
Brandt, schrijft er van, dat
ze op de schepen aankwamen
in een jammerlijke gestalte,
met uitgemergelde lichamen,
zodat men ze niet zonder
mededogen kon aanschouwen."
Ter herinnering, aan deze
bevrijding werd in 1895 het
monument te Debreczen op
gericht. Het bestaat uit een
wit stenen zuil. Op de West
zijde is een natuurgetrouw re-
lief van een galeischip aan
gebracht, gesmeed van zwart
ijzer, waaronder in het Hon
gaars staat geschreven: Mi-
chiel de Ruyter, Hollands ad
miraal, de Bevrijder 11 Fe
bruari 1676. Op de Noordzijde
staat; Herinneringszuil voor
de Hongaarse Protestantse
geestelijken, om hun geloof
naar Napels gedeporteerd als
galeislaven. Aan de Zuidzijde
is dit opschrift in het Latyn
aangebracht, tenslotte is op
de Oostzijde een geopende Bij
bel te zien.
In Debreczen staat een de Ruyter-monument
Nog steeds belangstelling
voor Nederland.
Niet alleen langs de storm
achtige Noordzeekust, op de
Vllssingse boulevard staat 'n
gedenkteken opgericht ter her
innering aan Nederlands
grootste zee-officier Michiel
Adrlaanszoon de Ruyter, maar
ook diep in het Europese
vaste Land, ver venvyderd van
het geruis der branding, is
een monument te zijner ere
opgericht. IA het plantsoen
van het Gereformeerd College
te Debreczen in Hongarije
staat nl. een monument ter
nagedachtenis aan dc Neder
landse Admiraal.
Er is evenwel een verschil
tussen beide gedenktekens. In
Debreczen wordt een andere
de Ruyter geëerd dan in
Vlissingen: het grote bronzen
standbeeld op de boulevard is
opgericht ter ere van de Lui
tenant-Admiraal-Generaal van
Holland en West-Friesland, de
overwinnaar van tal van zeesla
gen en 't grote maritieme ge
nie van zijn dagen. Met de
herinneringszuil in Debreczen
eren de Hongaren in de aller
eerste plaats de Christen, de
man, die 23 Hongaarse predi
kanten van de Napelse galeien
verloste.
GESCHIEDENIS
De geschiedenis van deze
predikanten is bekend. Tijdens
de regering van Leopold van
Habsburg (1656-1705) werd
een aantal Protestantse gees
telijken in Hongarije gevan
gen genomen en als galeisla
ven verkocht. De Ruyter was
door de Staten met een vloot
uitgezonden naar de Middel
landse Zee om daar de Span
jaarden te helpen tegen de
Fransen en tegen de oproer
lingen van Messina op Sicilië.
In Napels werd de Admiraal
met veel pracht en praal door
de Onderkoning ontvangen.
Reeds spoedig verzocht de
Ruyter aan de Onderkoning
om vrijlating van een aantal
Hongaarse „religieuzen". Hij
moest het verzoek enkele ma
len herhalen en eerst nadat
de Admiraal persoonlijk en
met grote klem de onderko
ning er om had verzocht,
werden de predikanten vrijge
laten onder voorwaarde, dat
ze op de vloot zouden blijven.
Na negen maanden galei-
dienst herkregen de e-pestelij-
ken toen hun vrijheid. De
Ruyters biograaf, Gerard
In Debreczen wonen nog
steeds nakomelingen van de
galeislaven. Eén van de pre
dikanten was professor Tho
mas Steller, die aan de Uni
versiteit van Wittenberg stu.
deerde. Diens nakomeling in
rechte lijn was Alexander
Steller, architect bij het Hon
gaarse Ministerie van Han
del. Deze is in 1945 in Boe
dapest gevallen. Hij liet twee
zonen na: Anton Steller en
Alexander Steller. De moeder
van de architect bezocht als
hoofdzuster bij de Hongaarse
kindertransporten van 1921
1928 verscheidene malen ons
land en in 1922 samen met
haar man Vlissingen. Zij heb
ben destijds bloemen gelegd
bij het standbéeld van de Ruy
ter. Deze mevrouw Steller is
nog steeds in leven en heeft
grote belangstelling voor Ne
derland en voor Vlissingen.
Dezer dagen kwam zij schrif
telijk in contact met een Es
perantist, de heer D: van
Dqk uit Amsterdam, aan wien
zij om inlichtingen vroeg over
het standbeeld van de Ruyter
in Vlissingen. Dank zij de
medewerking van de v.V.V.
te Vlissingen kon de heer van
Dijk haar uitvoerige inlichtin
gen verstrekken.
Het de Ruyter-monumeint te Debreczen.
waarop het programma van toe
passing zou kunnen worden ge
bracht. En het zou hier zelfs di
recte resultaten kunnen opleveren
want grote natuurlijke hulpbron
nen liggen voor het ontsluiting
slechts te wachten op de beschik
baar stelling van noodzakelijke
machinerieën, kapitaal en techni
sche kennis.
AMERIKAANSE DRUK
VERWACHT.
Het nationalistische partyblad
„Die Burger" vreest echter, dat
de ontwikkeling van Afrikaanse
inboorlingenstaten onder Ame
rikaanse regiem een gevaar voor
de blanke beschaving inhoudt. In
een hoofdartikel, getiteld: .Ame
rikanen gaan zich in Afrika laten
gelden" besluit het met de op
merkingen: „Zoals alle volken
hebben de Amerikanen zeer tere
gevoelens voor zover het het op
treden van andere volken raakt.
Zij vinden het moeilijk om koloni
ale uitbuiting van landen zoals
Engeland en Nederland te recht
vaardigen en er zijn vele Ameri
kanen die zich er tegen zouden
verzetten, wanneer de Ameri
kaanse regering zich met de tra
ditionele koloniale opvattingen
van bijvoorbeeld Engeland in Af
rika zou vereenzelvigen. Het is
dus zeer goed mogelijk, dat de
Amerikanen in de toekomst in Af
rika druk op de koloniale mo
gendheden gaan uitoefenen. om
hun zaken in hun kolonies vol
gens de Amerikaanse opvattingen
van democratie te regelen. Dit kan
dan een verdere beperking van de
blanke zeggenschap, zoals deze
reeds in de Britse koloniën in
Midden-Afrika aan de gang is,
met zich brengen. De huidige Brit
se regering zal in elk geval waar
schijnlijk wel niet tegenstribbelen.
De ontwikkeling van Afrika onder
Amerikaanse bescherming kan
dus leiden tot stevige vestiging
van inboorlingenstaten. waarin
voor blanken geen plaats meer is,
tenzij Amerikaanse handelsbelan
gen intussen een wijziging ln het
beleid voorschrijven".
Trouwring na 40 jaar^"
teruggevonden.
Veertig jaar geleden
kwam een jonge vrouw
bijna ontroostbaar thuis.
Zij had op de Schaykse
heide haar trouwring
verloren. Lang heeft de
vrouw gezocht, maar het
was vergeefs. De trouw
ring was weg en bleef
weg.
Enige dagen geleden
passeerde een meisje, op
weg naar school, een
binnenpad op de heide.
Zij zag een blinkend
voorwerp liggen, gaf het
aan een vriendinnetje,
die het later thuis toon
de. Daar zagen de ouders,
dat het een trouwring
was en door de inscrip
ties kon nagegaan wor
den wie de eigenares was.
De vrouw die de trouw
ring verloren had, was
echter reeds overleden.
Een dochter van de over
ledene heeft nu de ring
gekregen.
Geen omzetbelasting meer
op braille-drukwerken.
Op verzoek van het acade
misch genootschap Petronella
Moens, de landelijke kring van
slechtziende en blinde intellec
tuelen en kunstenaars, heeft de
Minister van Financiën beslo
ten brailledrukwerken vrij te
stellen van omzetbelasting.
Deze maatregel is in het bij
zonder van belang voor de zeer
kostbare edities die thans ter
perse zijn, nl. de door het Ne-
derlandsch Bijbelgenootschap
uit te geven Bijbel in het Toba-
Bataksch en het door het aca
demisch genootschap Petronella
Moens uit te geven Engels
woordenboek van Bruggencate-
Broers. Ook voor de vijf in ons
land verschonende brallle-tijd-
schriften, die allen door de
blinden zelf worden geredi
geerd, betekent het besluit van
de minister een verlichting.
Oud en nieuw type boerderij op Walcheren. De nieuwe hof
stede is gebouwd in opdracht van het Bureau Wederopbouw
Boerderijen door de architecten Steen Tuinhof te Vlissin
gen. De gespreide ligging van he geheel in de vorm van een
rechthoek kwam het beste overeen met de situatie, de ge
bruiksmogelijkheid en de aesthetische eisen. Het type wijkt
gedeeltelijk af van het Zeeuwse wat betreft de gevels en dc
traditionele hoofdvorm. De verbinding tussen woning en
schuur is gemaakt door middel van een tussengedeelte, het
geen grote voordelen biedt. Hierin zijn de keuken, de melkhal
en een overdekte open spoelplaats ondergebracht. De bouw
van deze boerderij is op 1 September 1948 begonnen.
Rijst voor Indonesië.
De Economie Cooperation
Administration heeft ten be
hoeve van Indonesië een mach
tiging verstrekt voor de aan
koop van rijst in de V.S. tot
een bedrag van 1.733.000 dollar
en tegelijkertijd een reeds voor
Indonesië verstrekte machti
ging voor de aankoop van
tarwebloem verlaagd met
2.218.000 dollar.
De wijziging was reeds door
het Amerikaanse departement
van landbouw goedgekeurd
vóór 22 December 1948, op
welke datum de hulpverlening
aan Indonesië werd stopgezet
wegens de hervatting van de
vijandelijkheden in dat land.
De wereld-scheepsruimte.
Blijkens de door Lloyd's register
of Shipping gepubliceerde sta
tistieken bezat Amerika in 1948 de
grootste vloot van motor- en
stoomschepen. Deze vloot, die 33.5
pet. vormde van de wereld-koop
vaardijvloot, Ss sedert 1939 met
202 pet. gegroeid van 8.909.892 ton
tot 26.900.739 ton.
De Europese landen, wier koop
vaardijvloten het vorige jaar gro
ter waren dan voor de oorlog, wa
ven Spanje (27 pet.) en Zweden
(25 pet.). De scheepsruimte van de
Duitse koopvaardijvloot was het
vorige jaar in vergelijking met
voor de oorlog 90 pet. kleiner, die
van de Japanse 82 pet., die van
de Italiaanse 39 pet., die van de
Deense, de Franse en de Griekse
elk 28 pet. en die van de Neder
landse en de Noorse elk 12 pet.
Minister Mansholt over
aardappelmoeheid.
Er zijn in ons land streken,
waar zich de aardappelmoe
heid duidelijk manifesteert, al
dus de minister van landbouw
in de memorie van antwoord
aan de Tweede Kamer over
het wetsontwerp bestrijding
aardappelmoeheid. Onmiddel
lijk ingrijpen is dus geboden. 'N
schadevergoeding wegens het
invoeren van de wisselbouw
of het verbieden van aardap
pelcultuur voor langere tijd op
besmette terreinen komt de
minister niet gemotiveerd
voor. Nagegaan wordt in hoe
verre voor bedrijven, die door
het verbod van aardappelbouw
in moeilijkheden komen, vrij
heid bestaat tot uitbreiding
van de teelt van tuinbouwge-
wassen,
LANDELIJK CONGRES
OORLOGSGETROFFENEN.
Zoals bekend zal op Zater
dag 2 April a.s. een groot
landelijk congres worden ge
houden te 's-Hertogenbosch,
georganiseerd door de lande
lijke federatie van stichtingen
voor oorlogsgetroffenen. Ook
velen uit West Zeeuwsch-
Vlaanderen zullen ongetwijfeld
naar Den Bosch gaan, temeer
daar de vereniging „West
Zeeuwsch Vlaanderen" aan de
leden harer vereniging gratis
vervoer heeft aangeboden.
Van proletariër tot mede-eigenaar
„Profit-sharing" en
co-partnership".
Het proletariaat was in het
Rome van 2000 jaar geleden de
grote massa van bezitlozen, die
de staat niet met hun geld doch
alleen maar met hun „proles",
hun nakomelingen, konden die
nen. In de 19e eeuw zien wij in
de industriële centra van Euro
pa de arbeiders met hun gezin
nen opnieuw in zulke treurige
cn mensonterende omstandighe
den leven, dat een vergelijking
met het proletariaat uit het Ro
meinse Keizerrijk zich opdrong.
Ook deze arbeiders bezaten niet
veel meer dan hun kinderen.
Eerst aan het einde van de 19e
eeuw blijkt de tijd rijp te zijn voor
verbetering: de staat gaat zich het
lot van die bezitlozen aantrekken.
Tot 1940 tracht een steeds groter
aantal sociale wetten (sociale ver
zekering. arbeidswet, veiligheids
wet. huisarbeidswet, arbeidsge
schillenwei, verbindend verklaring
C.A.O., wet op arbeidscontract)
aan de funeste werking van de
ongebreidelde concurrentie op de
arbeidsmarkt enigermate paal en
perk te stellen.
Na de tweede wereldoorlog heeft
dc overheid zich met verdubbelde
Ijver op het sociale vraagstuk ge
worpen. Kindcrbijslagregeling. con-
sumentencredietouderdomsvoor
ziening. va ca mieregeling, tewerk
stelling van invaliden zijn voor
beelden van deze activiteit. Doch
vergeet evenmin de grote invloed
van de sterk progressieve belas
tingen (die het grote gezin en de
kleine inkomens begunstigen te
genover de rijkeren) en de thans
door de Tweede en Eerste Kamer
aanvaarde wet op de Bedrijfspen
sioenfondsen.
HET NATIONALE INKOMEN.
Als wij dan ook naar de ver
deling van het nationale inkomen
kijken, dan behoeven w(j ons er
niet over te verwonderen, dat een
steeds groter deel toevalt aan de
loon- en salarlstrekkenden (in
1910: 37 pet., in 1929 45 pet., in
1938 47 pet. en in 1947: 56 pet).
En ook al moge dan op het ogen
blik dc overheid zich terugtrekken
van het econ. terrein (opheffing
distributiebepalingen en prijsbe-
heersing). laten wij niet "denken,
dat zij ook het eenmaal veroverde
sociale terrein zal prijs geven. In
tegendeel
Zo bestudeert zij thans reeds een
andere weg, die leidt naar verbe
tering van de economische positie
van de bezitloze. Naast het loon
en naast de uitkering bij ziekte,
ongeval en het bereiken van de
oude dag. denkt zij aan de uitke
ring in geld voor een deel van de
winst van de onderneming (profit-
sharing) en aan het verwerven
van aandeelhoudersrechten (co-
partnership), tezamen ook wel ge
noemd het participatiestelsel.
Nu moet ge niet denken, dat we
hier met een vondst van de laat
ste tijd komen aandragen. Verre
van dien. In de vorige eeuw reeds
voerden van Marken van de Ned.
Gist- en Spiritusfabriek te Delft
en Stork te Hengelo dit stelsel in.
Heel veel navolging vonden za
echter niet, tot plotseling ln 1945
de wind gunstig werd. Het aantal
ondernemingen, dat de winstde
ling in haar statuten opneemt,
wordt steeds talrijker. Gedeelte
lijk wordt zulks zeker uit sociale
overwegingen gedaan, hoewel
daarnaast ongetwijfeld het concur-
rentiemotief een rol speelt; men
wil tegen andere bedrijven opbie
den en dusdoende de arbeiders aan
het bedrijf binden.
WINSTDELING.
De overheid wil nu deze ljjn
kennelijk doortrekken en zo ls
verleden jaar een staatscommissie
ingesteld, die het vraagstuk van
de winstdeling, of zoals dat door
de overheid wordt genoemd: de
bezitspreiding, nader moet bestu
deren en moet adviseren ln hoe
verre die profit-sharing en co
partnership wettelijk geregeld
moeten worden.
Het vraagstuk heeft vele haken
en ogen (wat tc doen bij verlies
instede van winst, de uitkering zal
in vele gevallen maar gering zijn,
critiek op de leiding over de juist
heid van de verdeling om maar
enkele haken te noemen), doch
hoe ook het oordeel van de com
missie moge uitvallen, nu dez#
koek eenmaal is aangesneden, zal
h{] alleen nog maar de eetlust kun
nen prikkelen.