1948: in de schaduw van de
tegenstelling Oost-West
Het nieuwe Indonesië
Communistische stormloop
voorlopig gestuit
Kans op zakelijk
compromis vergroot
De basis wérd in 1948 gelegd
Slachtoffers van
onverdraagzaamheid
Wanneer we de plaat van 1948 nog eens afdraaien dan heeft
het geheel veel weg van een Intemationaal-polltleke „hit-pa
rade", maar toch zal by de meesten van ons niet veel anders
zjjn blijven hangen dan de eentonige begeleiding met de don
kere grondtoon der Oost-West-controverse. Dat maakte In
het afgelopen jaar de dingen op do duur zo vermoeiend. On
ze belangstelling werd voortdurend geprikkeld, meer dan eens
byna tot het uiterste gespannen, maar op slechts enkele uit
zonderingen na stonden de opeenvolgende gebeurtenissen te
gen één en dezelfde achtergrond. Over letterlijk alles, over
't internationale, 't nationale en ons persoonlijke leven, ligt
de schaduw van dat latente conflict, van het wantrouwen,
de na-ijver, de steeds dieper invretende rivaliteit tussen de
Russische en de Westelijke wereld.
Staan we er aan het eind van
het jaar beter voor dan aan
het begin?
Zelfs de bést-geïnformeerde,
de van hele xyappen „inside -
information" voorziene autori
teit zal het moeilijk vinden
hierop een meer dan aarzelend
antwoord te geven.
Ongetwijfeld: de vaart, waar
mede we op een acuut conflict
schenen af te gaan, is geremd.
In het Westen is. naar het voor
komt, het Berlijnse geschil
al deed de jongste „coup" in
de Oostelijke sector weer twij
felen meer statisch dan
dynamisch geworden.
We weten, dat de communis
tische stormloop tegen de zwak
ste verdedigingslinies van het
Westen (Italië. Frankrijk) voor- j
lopig is gestuit, dat de Russi
sche positie in Oost-Europa
enerzijds is versterkt en ge
consolideerd (Tsjechoslowakije,
v Hongarije, Roemenië), ander
zijds door nationalistische ten-
denzen wordt ondermijnd (Joe
goslavië, Polen, Oost-Duits-
land), zodat de „veiligheidsgor
del" nog aijn onzekere plekken
heeft. We menen ook, dat het
zwaartepunt der communisti
sche activiteit is verlegd naar
de wijde cn veelbelovende ge
bieden van het in heftige be
roering verkerende Azië. maar
we weten niet, welke geheime
gedachten er leven .of groeien
binnen het Politbureau te Mos
kou. welks overwegingen en
strevingen nu eenmaal niet ge
vangen worden binnen het ka
der van orthodoxe inter-natio-
nale betrekkingen.
OPPORTUNISME
OVERHEERST.
Dat is ook de grote moeilijk
heid bij het bepalen van een
politiek-op-lange-termijn, waar
mede de deskundigen van het
Amerikaanse departement van
Buitenlandse Zaken zich verle
den jaar nog zo ijverig bezig
hielden, maar waarvan we in
1948 weinig meer hebben ge
hoord. Men is tot het besef van
de betrekkelijke nutteloosheid
gekomen van het meer dan in
cidenteel manoeuvreren. In de
plaats van de geleidelijke op
bouw van een op afspraken
gegrondveste samenleving is
steeds duidelijker getreden de
conceptie (ieder voor zich) van
een gesloten machtspositie met
daarachter een zo effectief
mogelijk machtsapparaat. Dat is
uitermate teleurstellend, maar
bij die teleurstelling heeft men
zich neergelegd en er zich bij
aangepast, en misschien is dat
wel een van de meest kenmer
kende verschijnselen van het
afgelopen jaar. Evenals de hoop
- bü sommigen de verwach
ting dat juist langs de weg
van de nuchtere aanvaarding
en de instelling daarop mis
schien die weinig verheffende,
maar dan toch boven daadwer
kelijke strijd ver te verkiezen
toestand zal intreden, dat men
elkaar overigens zonder res
pect respecteert en dat men
„erin overeenstemt niet met
elkaar overeen te stemmen".
DE MARSHALL-HULP.
Beide kampen zijn dit jaar in
toenemende mate doende ge
weest aldus hun stellingen op
te bouwen en deels te betrek
ken. Wat het Westen betreft
zullen de Amerikanen zich ach
teraf zelf nog wel enigszins
verwonderen over de humeu
rige tegenstand van een krach
tige groep tegen de hulpverle
ning aan Europa. We leven
snel, maar de spanning om het
lot van het Marshall-plan, door
president Truman op 7 Januari
met een waarlijk hartstochtelijk
beroep op het gezonde inzicht
van het Congres ingediend, ligt
toch nog scherp in het geheu
gen. Die spanning was niet van
korte duur, want nog in Juni
trachtte de Commissie voor de
Toewijzingen die in zulke
zaken het laatste woord heeft
het toch al sterk beknibbel
de bedrag (op 2 April goed
gekeurd) nog verder te be
snoeien, welkvoornemen ge
lukkig ongedaan werd gemaakt.
Het befaamde Herstelplan
zonder hetwelk het leven in
Europa er nu al heel anders
zou hebben uitgezien was al
op 5 April in werking getre
den onder leiding van Hoff
man, president van de Stude-'
baker, en sindsdien zijn belang
rijke toewijzingen gedaan op
rekening van het eerste jaar,
terwijl men te Parijs nog in
deze laatste maand doende was
te trachten de (door Amerika
geëiste) plannen op lange ter
mijn der Marshall-landen met
elkaar in overeenstemming te
brengen, hetgeen veel hoofd
brekens kostte.
VERDWENEN
ISOLATIONISME.
groepen van de nieuwe domi
nions.
Overigens maakt het interna
tionale communisme dankbaar
gebruik enerzijds van de natio
nalistische tendenzen in de nog
afhankelijke Aziatische gebie
den, anderzijds van de inwen
dige beroeringen ,die natuurlij
kerwijze gepaard gaan met het
zoeken naar een nieuwe, eigen
vorm door zelfstandig gewor
den volken, terwijl in China
een door oorlog en corruptie
verzwakt regime zichzelf ten
prooi wierp aan de in de rug
gesteunde Noordelijken.
HET BERLIJNSE CONFLICT.
Dichter bij huis bleef Pales
tina de (slinkende) aandacht
trekken, Palestina, waar Joden
en Arabieren zelfs door het of
fer van een voortreffelijk man
als Bernadotte de vrede niet
vinden konden, die ook nauwe
lijks door een aarzelende, door
tegengestelde belangen beheers
te U.N.O. kon worden afge
dwongen.
Het gevaarlijke Berlijn-con-
flict overigens geen conflict-
op-zichzelf, maar symptoom van
de slechte verslandhouding tus
sen het Sovjet-blok en het Wes
ten kwam, na al op 20
Maart te zijn ingeleid door So-
kolofsky's vermaarde, enigszins
theater-achtige, desertie uit de
geallieerde bestuursraad, en na
te Moskou in Juli en Augustus
moeizaam, langdurig en vruch
teloos te zijn bekeken, tenslot
te bij de Veiligheidsraad te
recht, om daar in het veto-
zand vast te lopen.
Ook in de commissies, waar
deze „bescherming van de min
derheid tegen de meerderheid"
zoals Wysjinsky het recht
van veto noemt niet geldt,
bleven de meningen over de
talloze door de ÜJM.O. behan
delde onderwerpen gelijk tevo
ren uiteen lopen (atoom-ener-
gie-contróle, ontwapening, Grie
kenland, etc.).
MIDDEN EUROPA.
De kloof tussen Oost en West
was trouwens in de loop van
dit jaar nog aanzienlijk ver
diept door de Februari-gebeur-
tenissen in Tsjecho-Slowakije,
die in de Verenigde Staten zo
wel als in West-Europa een on
uitwisbare indruk hebben ge
maakt, nog verscherpt door de
dood van Masaryk en- het ver
scheiden van Benesj. Het ver
loop van de Donau-conferentie,
misschien nog meer de sfeer
ervan, was al evenmin geschikt
om het vertrouwen te sterken
in het nuttig effect van een,
vorig jaar nog veel bepleite,
soepele houding.
Aan het eind van het jaar is
de tendenz er dan ook een van
toenemende verstarring, zij het
met een blijvende bereidheid
aan Westelijke zijde om op re
delijke condities tot een vreed
zame regeling te geraken.
Maar aan de politiek van
wachten en aanzien is een ein
de gekomen. West-Duitsland
wordt door de Amerikanen, bij
gestaan door de Engelsen (tot
ongerustheid der Fransen)
weer stevig op de been ge
bracht, zwakke plekken in Eu
ropa worden versterkt, de eco
nomie en de defensie worden
gesteund, terwijl de Verenigde
Staten zelf zich snel en stelsel
matig bewapenen en met name
een formidabele luchtmacht van
zeventig gevechtsgroepen op
bouwen. Voor mannen van 18
Een aantal joodse luygsgevaugeuen, gewonde soldaten en oude mannen uit de
Oude Stad van Jeruzalem zyn na onderhandelingen tussen de joodse autoriteiten
en het Arabisch Legioen uit Amman naar Israël te.ruggekeerd. Een bejaarde in
woner van Jeruzalem keert terug.
tot 25 jaar werd de tweejarig^
dienstplicht ingesteld. Enge"
land volgt naar vermogen dit
voorbeeld.
Het oude „Zo ge de vrede
wilt, bereidt u ten oorlog" doet
helaas weer opgeld. Nooit in
het verleden ^is de vrede er
mee gered. Maar er is veel ver
anderd in de wereld. De rade
ren grijpen meer dan ooit in
elkaar. De techniek maakt een
voor allen even beangstigende
evolutie door. Hierop is de aar
zelende verwachting gegrond,
dat de mensheid nu misschien
toch
Het is weliswaar geen zede
lijke grondslag, waarop de
zwake illusie is gebouwd. Maar
zelfs een zakelijk compromis,
waarbij de harten koud en de
ogen koel blijven, zou de gewo
ne man van 1949 al gelukkig
maken.
(Nadruk verboden)
EEN MOEILIJK JAAR WACHT NOG
De kloof, die in Indonesië de nationalisten verdeelt, is
in het jaar 1948 niet overbrugd. Aan de ene zijde stonden
zij, die bereid waren de onafhankelijkheid te aanvaarden
in samenwerking met Nederland en in zekere zin uit de
handen van onze regerende Vorstin. Aan de andere zijde
stonden zy, die tot zichzelf en anderen zeiden, dat ze lie
ver de grootste ellende zouden lijden dan de onafhanke
lijkheid, die zij meenden reeds genomen te hebben, te aan
vaarden uit de handen van de Nederlanders.
Inmiddels zijn de laatste res
ten van het isolationisme in
Amerika vrijwel weggevaagd,
waartoe de verrassonde herver
kiezing van president Truman
de Republikeinen zijn er nog
nauwelijks van bekomen nog
bijdroeg. Maar bovendien won
de overtuiging in snel tempo
veld, dat de grenzen van Ame
rika over de zeeën liggen. Van
daar niet alleen de stijgende
belangstelling voor de verdere
mogelijkheden van de op 17
Maart bij het pact van Brussel
tot stand gekomen West-Euro-
pese Unie en het, vooral ook
door Canada gepasseerde, even
tuele Atlantische pact, dat er
militair-strategische zin een
uitbreiding van is, maar ook
de groeiende bezorgdheid over
de door Moskou geleide com
munistische activiteit in dat
andere j.overzeese gebied": Chi
na cn Zuid-Oost-Azië. waar
zich ingrijpende veranderingen
voordeden en nog steeds voor
doen. Dit jaar verlieten (het
was in Februari) de laatste
Britse troepen Voor-Indisch
gebied na een bezetting van
twee eeuwen, terwijl in Juni
de eerste Indische g.g. van In
dia werd beëdigd. Het was een
sprekend symbool van de wij
zigingen, die zich onafwendbaar
in de Oost-West-verhouding
voltrekken. De moord op Ghan-
di. 30 Januari te New-Delhi
door een extremistisch Brah
maan gepleegd een der sen
sationeelste gebeurtenissen van
het jaar buiten de sfeer der in
ternationale politiek. stond
hier geheel buiten. Het was een
inwendige aangelegenheid, die
ons de vreselijke communale
botsingen in herinnering brengt
tussen de twee grote religieuze
Dit is de kern van het con
flict in Indonesië. Het gaat
om een prestige-kwestie en
prestige weegt in de Oosterse
wereld ongelofelijk zwaar.
Dat hebben de leiders van
de deelstaten begrepen,
toen ze reeds op 5 Januari
1948 met klem aandrongen
o_p de instelling van inte
rimregering, opdat ze aan
hun onderdanen konden to
nen hoezeer ook zy de on
afhankelijkheid van Indone
sië naslreefden.
Op Zaterdag 18 December
heeft eindelijk de Nederlandse
regering het besluit voor het
bewind in overgangstijd afge
kondigd, nadat zo ongeveer
een jaar verloren was gegaan
met onderhandelingen, waarbij
Djocja zich onwillig toonde,
omdat onafhankelijkheid naar
de mening van de Djocja-re-
geerders nu eenmaal niet uit
vreemde hand aanvaard kan
worden, maar genomen moet
worden met eigen hand.
En Intussen vloeiden In In
donesië stromen bloed, was er
verhoogde sterfte door stoffe
lijke ellende, was er corrup
tie ln allerlei vorm, grepen
in de Djocja-republiek com
munistische benden naar de
wapenen en viel door innerlij
ke zwakte het gezag van
Djocja over de eigen mensen
uiteen als een kruimelend
brood gewreven tussen de
handen van de Tijd.
DROEVIG JAAR
Het jaar 1948 Is voor In
donesië een droevig en onge
lukkig jaar geweest, maar
straks zal blijken, dat dit
jaar in zijn geschiedenis van
31 Aug. werd de wereld verast door het bericht van
de dood van Zhdanov, een der vooraanstaande Sowjet-
leiders, de hoofdfiguur in de Kominform.
11 Sept. stierf Mohammed Ali Djinnah, de schepper
van de onafhankelijke moslemstaat Pakistan. Hij deed
voor Pakistan wat Gandhi deed voor India.
Zes dagen later, 17 Sept., volgde weer een zinloze
poiltieke moord, die een golf van verontwaardiging ver
oorzaakte. Een verdwaasde Joodse extremisten-groep
schoot graaf Bernadotte neer, de bemiddelaar in Pa
lestina. De gehele wereld treurde om het droeve einde
van een nobele figuur, die viel in belangeloze dienst
aan de vrede.
Vlak voor het einde van het jaar, 28 Dec., de derde
politieke moord- Nokrasje Pasja, de Egyptische mi
nister-president werd in zijn departement op laaghartige
wijze neergeschoten.
In 1948 viel de dood van verschillende figuren van
wereldformaat te betreuren, van wie de meesten helaa3
slachtoffers waren van politieke of religieuze onver
draagzaamheid.
30 Jan. werd in New Delhi de grote Indische leider
Gandhi vermoord door een overspannen fanaticus. Drie
kogels in de borst maakten een gind aan het leven
van een welhaast profetische figuur. De moord bracht
in geheel de wereld beroering en ontsteltenis teweeg.
Begin Febr. begon de laatste acte in de politieke tra
gedie, die de totalitaire macht over Tsjecho-Slowakije
deed neerdalen. Het levenswerk van Masaryk en Be
nesj ging teniet.
Jan Masaryk, zoon van de eerste president pleegde
10 Maart zelfmoord door uit het raam te springen.
3 Sept. stierf op zijn landgoed de geestelijk vol
komen gebroken dr. Benesj, kort na zijn aftreden als
president.
Dr. van Mook
de allergrootste betekenis is
geweest. Gaan wy even in
het kort de voornaamste ge
beurtenissen na.
In Januari 1948 verklaarde
de regering van de Republiek,
dat zij wilde medewerken aan
de vorming van de Verenigde
Staten van Indonesië. Zij zei
echter nadrukkelijk, dat zij
die medewerking slechts wil
de verlenen onder toezicht van
de Commissie van Goede
Diensten, om daardoor tegen
over haar Nederland-vijandige
aanhangers duidelijk te doen
uitkomen, dat zij zich slechts
onderwierp aan internationaal
toezicht en niet aan het Ne
derlandse gezag.
Een ministriële delegatie
uit Nederland keerde op 7
Januari terug van Batavia
naar Den Haag met hoopvolle
verwachtingen.
Op 13 Januari kondigde
de mintster-president d""_jr
Beel de vorming aan van de
voorlopige federale regering
van Indonesië, waarbij voor
de nieuwe besprekingen met
Djocja slechts de voorwaarde
werd gesteld, dat de bestands
schendingen zouden eindigen.
De Commissie 'voor Goede
Diensten slaagde er in de Re
publiek te bewegen op 17
Januari 'de Renville-overeen-
komst te tekenen, die vorm
gaf aan de wapenstilstand.
DE MACHT IN DJOCJA
Intussen speelde zich ln dc
Republiek een strijd om de
macht af, waaraan het kabi
net Sjarifoeddin op 23 Janu
ari ten offer viel.
Moh. Hatta de vice-presi
dent van de Republiek vormde
een nieuwe regering en de
politieke activiteit van de Re-
Cubliek begon zich in nieuwe
anen te bewegen. Men er
kende de staat Oost-In-
donesië terwijl opnieuw verzet
werd aangetekend tegen de
inhoud van de Renville-over-
eenkomst, welk verzet uitein
delijk wegzakte toen eind
Januari ook de zogenaamde
additionele artikelen by deze
overeenkomst werden aan
vaard.
De maand Februari werd te
Batavia en Bandoeng besteed
aan de opbouw ❖an de staat
West-Java, aan het observe
ren van de wijze, waarop
Djocja de wapenst lstand na
leefde en aan de vorming van
een vodrlopige federale rege
ring, die op 9 Maart werd ge
ïnstalleerd te Batavia.
Het was overigens toen al
duidelijk, dat het misging
met de Renville-overeen-
oversenkomst. 'Wel was Hat
ta bereid tot besprekingen
met de luitenant-gouverneur-
generaal Van Mook, maar
die besprekingen verliepen te-
leurstellend. Toch ging op
nieuw een Nederlandse dele
gatie naar Djocja, waar zy
op het station door Republi
keinse elementen werd mis.
handeld met vuil geworpen er
gedeeltelyk beroofd.
In Nederland draaide toen
de parlementaire molen met
vrij grote snelheid om de
Grondwetswijziging voor de
instelling van de Unie met
Indonesië en West-Indië, tijdig
aanvaard te krijgen.
Dat gelukte, maar de on
derhandelingen met Djocja
slaagden niet. Er ontstond n
geprikkelde stemming met 'n
toenemend aantal bestands-
schendingen en met een ver
zekering van Hatta, dat men
jarenlang wilde vechten, wan
neer de onderhandelingen niet
zodanig verliepen als Djocja
zich had voorgesteld.
De onderhandelingen sleep
ten zich voort totdat eind
Juli de Republiek geen heil
meer zag in verdere politieke
besprekingen.
In de Aug-ustusmaand heeft
het Nederlandse kabinet zich
beraden over de definitieve
stappen, die gedaan moesten
worden om de Indonesischs
kwestie tot oplossing te bren
gen.
COMMUNISME.
Intussen organiseerden de
communisten in de Republiek
■een opstand met behulp van
een deel der strijdkrachten,
die destijds premier Sjarifoed
din steunden en door zijn re
gering van wapenen waren
voorzien.
Voor de onderdrukking van
deze typisch Javaanse opstand
een Soendanese divisit
van de T.N.I. worden ge
bruikt. Vrij snel werd de
communistische opstand neer
geslagen, maar het gezag van
de Djocja-regering bleef
uiterst wankel. Begin October
nam dr. van Mook ontslag.
Hij werd in November door
dr. Beel vervangen als Hoge
Vertegenwoordiger van de
Kroon en daarmee kwam de
vorming van een interim-re
gering in een beslissend sta
dium.
De verslechtering van de
militaire toestand en de on
mogelijkheid voor de Repu
blikeinse regeerders om de In
filtraties in West- en Oost
Java te beëindigen, voerden
tot een laatste reis van een
Nederlandse delegatie onder
leiding van minister Stikker
naar Djocja.
Op 1 December kwam een
feitelijke breuk tot stand te komen.
aan de zelfstandigheid van
zijn nationale regering en van
zyn leger ook binnen het ka
der van de Verenigde Staten
van Indonesië.
DE SLOT-ACTE.
In de week eindigend op
18 December werd aan dé
Republiek een Nederlands ul
timatum gesteld, waarin aan
vaarding van een aantal pun
ten werden geëist. Toen het
antwoord op dat ultimatum
niet binnenkwam en boven
dien president Soekamo zich
gereed maakte om met zes
van zyn ministers naar India
te vertrekken, ving een mi
litaire actie tegen de Repu
bliek aan.
VEILIGHEIDSRAAD.
In de week van 20 tot 26
December hield de Veilig
heidsraad zich met het Indo
nesische probleem bezig. Het
resultaat was 'n motie» waar
bij gevraagd werd het vuren
te staken en de Republikein
se leiders in vrijheid te stel
len.
H et opmerkelijkste feit by
de aanvaarding van deze mo
tie was, de houding van Rus
land, dat. blanco stemde. Ove
rigens was men zowel in Ne
derlandse als in C.V.G.D—
kringen van mening, dat de
aangenomen motie geen werk
basis oplevert
Eind December waren de
grote steden van Java allen
bezet door de Nederlandse en
Nederlands-Indonesische troe
pen.
Ook tal van voorname pun
ten op Sumatra waren bezet.
De op 18 December afgekon
digde wet op het bewind in
Indonesië in overgangstijd
wacht nu op verwerkelijking.
DE TOEKOMST.
Rest ons nog een woord
over de deelstaten. Nadat met
deze staten begin October in
Den Haag overeenstemming
was bereikt wat betreft de
vorming van een federale in
terim-regering, was voor en
kele dezer staten de her
nieuwde actie tegen de Repu
bliek aanleiding tot een re
geringscrisis. Het kabinet van
Oostlndonesië trad af even-
het kabinet van West-
Java, terwijl de Raad van
Madoera zich tegen de actie
uitsprak.
Voor 1949 Iaat zich voor
zien, dat breedvoerige en zeer
bekwaam-gevoerde onderhan
delingen nodig zullen zyn om
met de deelstaten, waartoe
dan ook de gebieden van de
Djocja-Republiek zullen beho
ren, tot een nieuwe basis van
samenwerking en vertrouwen
Engeland werd verblijd met de geboorte van Prins Charles,
het zoontje van Prinses Elisabeth en de Graaf van Edin
burgh Deze foto, onmiddellijk na de doopplechtigheid geno
men, is tevens de eerste, welke van Koning George VI
werd gemaakt nadat hy wegens een ernstige aandoening
van de benen rust had moeten nemen.
