viering van het Kerstfeest
Met Kerst en N ieuwj aar
eet men
goed
Plattelandsorganisaties zijn actief
NIEUWE BOEKEN
Van rijke en arme dis
in vroeqer daqen
De mens zoekt gezelligheid
en intimiteit
Merkwaardige gerechten
L. W. DE BREE.
Dat eten en drinken tot de primaire prestaties van de mens
heid behoren zal niet licht iemand ontkennen. Er zou een ge
schiedenis van spijs en drank geschreven kunnen worden, die
by wijze van spreken aanving in de Hof van Eden en eindigde
by het voedselpakket van heden. Dan zou blijken, dat het me
nu In de loop der eeuwen merkwaardige veranderingen heeft
ondergaan. Zélfs wanneer we ons beperken tot ons eigen land
en tot de laatste vijfhonderd jaar, blUkt, dat de spysiyst op
vallend gewijzigd ls. Voelt mijn lezer iets voor een ottcrscho-
teltje? Ambieert hij misschien een zeehondenbout of een leeu
werik? Voelt hy iets voor gehakt met krenten en kool? Al
deze gerechten vielen in de smaak by onze voorouders van de
15e en 16e eeuw. Zy waren ook dol op pauwenvlees, om van
gebraden relfcer maar te zwijgen.
NAAK ANTWERPEN!
In 1528 reisden de baljuw en
een van dc burgemeesters van
Middelburg naar Antwerpen.
De magistraten gingen de
Portugese kooplieden verzoe
ken om in het vervolg de Ame
binnen te lopen, zoals zij vroe
ger ook altijd gedaan hadden.
Óm de Zuiderlingen gunstig te
stemmen boden de Middelbur
gers een maaltijd aan, die er
wezen mocht. Een speciale bo
de ging naar Brugge om voor
het banket in te slaan: „pas-
teyen van venizoen (wild
braad), fesanen (fazanten),
pauwen, capoenen, geyte. qua-
ckelen (kwartels), jonge haze,
gansen en reygers". Deze
grootscheepse voorraad werd
aangevuld met brood en bo
ter, kuikens, konijnen, scha
pen- en ossenvlees, ham, eie
ren, appels, radijs en room.
Daarbij leverde de apotheker
nog nagelen, peper, gember,
amandelen, kaneel, „tregie"
(dragées), anys, diverse gecon-
fijte vruchten en sucade. Een
bizar gerecht, waar oa. C.
Huygens van spreekt in 't
Kostelick Mal, is saus met
drek van de snip er in. Het
gold als ietg fyns.
OVERDAAD.
Het is alom bekend, dat dc
rijken in vroeger dagen soms
maaltijden aanrichtten, waar
elk banket in de tegenwoordi
ge tijd bij in het niet valt. De
feesten van de Bourgondische
hertogen vielen op door hun
fantastische overdaad: pyra-
miden van wildbraad, fontei
nen van bier en wijn. een regen
van suikerwerk uit de zolde
ring. In 1585, midden in een
periode van verarming en te
genslag, bood de stad Middel
burg de graaf van Leicester
een diner aan, waarop behalve
al de reeds eerder genoemde
vlezen ook zwanenbout gecon
sumeerd werd. Dat maal kost
te niet minder dan 440, dat
was een slordige 2600.
Vroedschappen, gildebestuur-
ders, bewindhebbers van com-
pagniën en schuttervendels
zetten in de volgende eeuwen
de traditie van het „kostelicK
bancket" met veel animo
voort. In 1747 hadden b.v. 22
personen op een feestmaal te
Delft samen tweehonderd fles
sen wyn nodig om hun dorst
te lessen.
EEN DEGELIJK MAAL
In het leven van alle dag at
de burger een degeiyk maal.
Nog in de 18e eeuw was het
in het burgergezin gewoonte
in November een varken te
slachten, of anders een halve
koe te kopen. Tegenover het
veel groter vleesgebruik stond
een veel beperkter groente-
consumptie. Bloemkool werd
vóór 1600 in de lage landen
heel zelden geserveerd en ook
savoyekool was een luxe. To
maten waren hier onbekend.
Het meest kwamen sla, bieten,
peen, rapen en andyvie op ta
fel. Erwten en bonen vormden
een telkens terugkerend be
standdeel van het menu; van
de middeleeuwen tot ver in de
18e eeuw, toen de aardappel
voor de peulvruchten in de
plaats kwam. Tegen sommige
groenten hadden de geneeshe
ren ernstige bedenkingen: „pa-
reije (prei) suyvert de maegh,
maar is schadelijck voor de
ooghen". Dit laatste geldt even
eens voor rode en witte kool.
Het medisch oordeel over spi
nazie is bepaald vernietigend:
..men eet splnagie als sy ge
soden is; maar sy brengt heel
luttel, ja bykans gheen voedt-
sel by. Ende dat is noch kout,
waterachtig ende windachtigh;
doet daarom de maegh haest
omkeeren ende walghen, tenzy
datse met gember, peper, zout
ofte yet dierghelijke bestroeyt
ende verbetert werdt". (Joh.
van Beverwijck in „Schat der
ghesontheyt", Amsterdam
1649).
VISGERECHTEN
Onze voorouders aten dik
wijls vis; verse zee. of zout-
watervis, maar ook labberdaan
(zoutevis), stokvis, zoute ha
ring. bokking. De welgestelde
kocht kabeljauw of zalm, kar-
Eer, snoek of brasem; schol
et hij graag voor de armen
over, want schol verwekte naar
veler mening koorts. Ook
schelvis was armenkost: in de
18e eeuw gingen 20 snees
schelvis 4 20 vissen per
snees meer dan eens weg
voor twee stuivers totaal en
vaak werd ze eenvoudig weg
gegeven.
De boeren, vooral die aan de
veenplassen woonden, zetten
dikwijls een fris waterzootje
van snoek, baars of voorn op
tafel. Laten we de paling niet
vergeten, die nooit smakelij
ker was dan wanneer ze aan
een boerenspit gebraden werd.
Schar werd (en wordt?) ner
gens zoveel gegeten als in Zee
land; in grote partyen werd ze
gedroogd uit Holland aange
voerd. Evenals schar kwam
de bokking meer op tafel bij
de ambachtsman dan by de rij
ke burger. Bokking werd dik-
wyls gebruikt voor een ons
thans onbekend gerecht, n.l. in
combinatie met appelmoes of
kool.
BROOD
Een groot deel van Neder
land heeft honderden jaren
bij het ontbyt brood ge
bruikt. De plattelandsbevol
king bakte het zelf, van on-
gebuild tarwe- of roggemeel;
dat was het zogenaamde huis
bak. In de stad leverde de
bakker de tarwe- of roggebol
van gebuild meel. Het gewicht
van deze bollen varieerde van
twee tot zes pond.
Het armste deel van de be
volking at lang niet alle dag
brood, tenminste geen tarwe-
of roggebrood. In de tyd van
de opstand tegen Spanje was
het proletariaat al gelukkig
met een baksel van twee delen
gerst en een deel haver, of met
bonenbrood of met koeken van
raapzaad. Toen twee eeuwen
later de aardappel zijn verove
ringstocht door Europa begon,
bevrijdde hij duizenden armen
van de steeds terugkerende
zorg om het dagelyks eteu.
Vóór het Napoleontisch tijdvak
waren er al heel wat gezinnen,
die, b(j gebrek aan beter, drie
keer daags aardappelen aten.
En waar in diezelfde tyd het
bier, omdat het te duur was,
als volksdrank verdrongen
werd door de jenever, is het
licht te begrijpen, dat dc
gezondheidstoestand van het
lager^ volk zienderoog slechter
werd. Alle schryvers, die zich
voor de sociale ellende in de
eerste helft van de 19e eeuw
hebben geïnteresseerd, kwa
men tot de conclusie, dat tussen
1800 en 1850 nergens in Euro
pa zo'n uitgeteerd geslacht
woonde als in de eeng zo wel
varende Nederlanden. Voor
zware lichamelyke firbeid moes
ten heel wat bedryven buiten
landers in dienst nemen. De
Middelburgse stadsgeneesheer
dr. Coronel heeft in 1859 in zyn
boek „Middelburg voorheen en
thans" de omstandigheden ge
schetst van een aantal pau
persgezinnen. Er waren fami
lies, die 15 kop aardappelen per
keer consumeerden. Soms was
er een portie soep uit de soep-
kokerij en wie daaraan niet ge
noeg had, probeerde daarna
zyn maag te bevredigen met
wat koffiebry.
SOEPKOKERIJ
Zo pas noemde ik de soeft-
kokerij. een instelling die door
philantropie der welgestelden
in staat was de allerarmsten
enigermate te spyzigen. Een
dergelyke instelling bestond in
Middelburg al in 1519. In de
stadsrekeningen van Middel
burg 'bewerkt door H. M. Kes_
teloo en uitgegeven door het
Zeeuwsch Genootschap) is n.l.
in dat jaar al sprake van een
toren in de Geere achter de
„Scep-op".
Het zou niet verantwoord
zyn om boudweg te zeggen dat
de bevolking van de lage lan
den in het geheel genomen te
genwoordig belangryk beter
eet dan ooit tevoren. Er zyn
perloden geweest en daar
onder in de eerste plaats de
vorige eeuw waarin een
groot percentage het beslist
slechter had dan in deze eeuw,
wanneer wy' de hongerwinter
tenminste buiten beschouwing
laten. In andere perioden was
de voedselpositie voor de ge
wone man misschien even dra-
gelyk alg zy nu is. Zeker is de
tegenwoordige maaltijd veel
sterker gevarieerd en'ook ls de
hygiëne, by de bereiding toege_
past, groter. Of de winst aan
hygiëne altyd gepaard is ge
gaan met behoud van dezelfde
smakelykheid, is een andere
kwestie. Er zijn mensen, die
staande houden, dat het bak
kersproduct uit een electrische
oven het niet halen kan by de
boerenmik, die boven eiken
hout gebakken werd.
(Nadruk verboden)
Zij verrichten veel en goed werk
„Ieder meisje een huishoudelijke opleiding'
Men klaagt er wel eens over, dat in Zeeland het verenigings
leven slechts moeizaam kan worden opgebouwd, maar dat ge
beurt niet omdat cfk Zeeuwen over het algemeen geen actieve
verenigingsmensen zouden zijn. De klacht vloeit voort uit de
wens, om nog sneller vooruit te gaan! Wie nagaat, wat er in onze
provincie op 't gebied van plattelandsverenigingsleven zoal ge
schiedt, komt tot de ontdekking, dat er ondanks de beweerde
passiviteit heel wat werk wordt verzet Men weet op het plat
teland van aanpakken, en de arbeid wordt niet alleen verricht
door enkele figuren uit de top, maar ook door vele gewone
leden, aoor hondenden Z.L.M.-mensen, door de leden van de
C.B.TB., van de L.J.G.-ers, de Zeeuwse Plattelandsmeisjes en
de leden van de Plattelandsvroudenorganisaties.
Er is gedurende de laatste vijf
tien jaren dank zij deze instel
lingen veel tot stand gekomen.
Talloze plattelandsmeisjes heb
ben b.v. geprofiteerd van de
landbouwhuishoudscholen en
van de landbouwhuishoud- en
naaicursussen, die door de Z.L.
De kunstenaars van alle eeuw en hebben de Kerstgebeurtenis
uitgebeeld. Hierbij reproduceren wy een doek uit de 17de eeuw.
M. worden gegeven. Hoeveel
meisjes zijn er niet, die direct
van de school op een kantoor of
in een winkel terecht komen en
die van de huishouding maar
weinig af weten. De Zeeuwse
Landbouwmaatschappij stelt
zich echter als ideaal: „Ieder
plattelandsmeisje een huishou
delijke opleiding" en daarom
zet zy haar werk op dit terrein
met kracht voort. Men wil
trachten de landbouwhuishoud-
cursussen in Westkapelle, Axel
en Oudelande een permanent
karakter te geven. In September
van het volgend jaar zal ver
moedelijk in Kruiningen een
nieuwe landbouwhuishoud-
school worden geopend. Er is
evenwel een groot gebrek aan
bevoegde leerkrachten, speciaal
voor naaionderwijs Met mede
werking van de vakschool te
Goes zal daarom voor onbe
voegde leerkrachten, d.w.z. le
raressen, niet in het bezit van
de vereiste akte, een cursus
worden gegeven voor de oplei
ding voor de akte handwer
ken.
Aan de landbouwhuishoud
scholen te Schoond.ijke, Ter-
neuzen en Zierikzee komen
volgend jaar z.g vormings
klassen. Meisjes met Mulo-A
of 3-j. H.B.S. kunnen in deze
klassen een éénjarige huis
houdelijke opleiding krijgen,
waarna zij verder kunnen
studeren voor nijverheids
lerares, maatschappelijk
werkster, lerares kinderver
zorging, enz.
De C.B.T.B. ontplooit even
eens een grote activiteit op het
gebied van het huishoudonder-
wijs. Vermoedelijk zal in Sep
tember 1949 een landbouwhuis-
houdschool te Middelburg wor
den geopenda In Axel, 's-Heer
Arendskerke en Oostburg ko
men kook- en naaicursussen.
LANDBOUWONDERWIJS
Het huishoudonderwijs is
vanzelfsprekend alleen voor
meisjes, maar dat wil niet zeg
gen, dat de jongens daardoor in
het vergeetboek raken. Voor
hen zijn er immers de land
bouwscholen. Deze hebben een
goede naam en nog steeds tracht
men dit onderwijs te perfection-
neren. Zoals bekend gaat de C.
B.T.B. een Rijkslandbouwwin-
terschool te Middelburg openen.
Blijkens de resultaten van een
enquête, bestaat hiervoor grote
belangstelling.
Nu we toch bezig zijn met de
jongere generatie, willen we
wijzen op het werk van de
Landbouw jongeren Gemeen
schap, de Zeeuwse Plattelands
meisjes en de jeugdorganisaties
van de C.B.TJ3. De ontwikke-
lingsdagen van de L.J.G. zijn
bekend. Men laat zich voorlich
ten door deskundigen op veler
lei gebied, men bespreekt er de
agrarische problemen en men
beoefent er spel en muziek. In
de afdelingen gebeurt dit in ei
gen kring. Bij- de jongeren van
de C.B.T.B. staat de principiële
vorming op de voorgrond. Bo
vendien bezitten zij een lande
lijk conferentieoord in Amers
foort, waar men geregeld sa
menkomt en waar ook de
Zeeuwse jeugd dikwijls goed is
vertegenwoordigd. Steeds meer
blijkt dus, dat de plattelands-
jeugd zich bewust wordt van
haar eigen karakter.
Dan zijn er de plattelands
vrouwen. Zij zijn verenigd in
twee organisaties, n.l. de Bond
van Plattelandsvrouwen en de
Bond van Chr. Plattelandsvrou
wen, die beiden afdelingen in
Zeeland hebben. De Zeeuwse
plattelandsvrouwen presteren
veel. Beide bonden tonen een
grote activiteit. In deze dagen
worden er in vrijwel alle afde
lingen kerstbijeenkomsten ge
houden en deze samenkomsten
komen grotendeels tot stand op
eigen initiatief en met eigen
krachten.
De Bond van Plattelandsvrou
wen heeft voor het volgende
jaar grote plannen. Er komt b.v,
een z.g. „internationale dag". Op
deze dag zal Australië behan
deld worden. Het aardige van
het geval is, dat in Australië de
plattelandsvrouwen ons land
zullen bespreken. Verder komt
spreken mevr. v. Putland, de
Nederlandse vertegenwoordig
ster bij de internationale orga
nisatie in Engeland. Ook is dr.
S. Heijster uitgenodigd.
De Chr. Bond is eveneens een
gezonde organisatie Hier wordt,
evenals bij de C.B.T.B., nadruk
gelegd op de principiële vor
ming der leden.
Zo is er in Zeeland allerwege
activiteit. De resultaten blijven
op de duur niet uit: het saam
horigheidsgevoel wordt hierdoor
ongetwijfeld versterkt. Hoewel
een twintig jaar geleden enkele
organisaties reeds in deze pro
vincie werkten, was er toen toch
nog geen sprake van een vereni
gingsleven zoals thans. Het gaat
dus de goede kant op.'
Bij de Uitgeverij Contact te Am
sterdam verscheen een nieuwe ver
taling in twee delen van de be
roemde, voor het eerst in 1867 ge
publiceerde roman van Dostojew-
ski „Misdaad en straf". Dit mees
terwerk der wereldliteratuur be
hoeft weinig aanbeveling. De mee
slepende vertelkunst van de grote
Russische romancier, de meesterlij
ke schildering van de kwelliqgen
en onpeilbare diepten der mense
lijke ziel hebben de roman van de
Peterburgse student Raskolnikov.
de schuldbewuste moordenaar van
een oude woekeraarster, nog niets
aan kracht doen inboeten. De ver
taling van Else Bukowska is goed,
hoewel hier en daar niet vlekke
loos.
STEMMEN UIT DE KERKEN
Maar met de Evangelie-boodschap
hee t dit weinig te maken
Kerstnacht bij het begin van
onze jaartelling, maar veel
meer dan ®en vage herinnering
is het gewoonlijk niet. Men
zoekt in deze rusteloos-voortja
gende wereld wat stemming,
gezelligheid, huiselijkheid en
intimiteit. Hoe dan ook, even
moet er iets anders zijn dan op
de gewone dagen, doch met het
Evangelie heeft dit alles wei
nig of niets meer te maken, al
komt er misschien de herinne
ring boven aan de geboorte in
de stal en aan de engelen op de
velden van Bethlehem. De wij
ze waarop tegenwoordig het
Kerstfeest wordt doorgebracht
is een van de tekenen dat wij
leven in een ontkersende we
reld.
Wanneer wij in de geschiede
nis terug gaan, zijn er altijd by-
komstigheden geweest bij de
viering van het Kerstfeest.
Vooral in Lutherse landen heb
ben deze een belangrijke plaats
ingenomen. Deze bykomstighe-
den vinden we in vroegere
eeuwen echter veel meer op het
Drie-Koningenfeest Dan her
dacht men niet alleen de komst
van de wijzen uit het Oosten,
maar ook de doop van Jezus in
de Jordaan en het wonde r>p
de bruiloft in Kana. Oors i-
kelyk is óp deze dag oo'-
vierd de geboorte van Jez te
Bethlehem. Vandaar nog n jd
de naam: Epiphaniënfeest; het
feest van de verschijning des
er nog aan het gebeuren'In deHeren. Reeds in de 5e eeuw is
Het Kerstfeest is een erkend
Christelijke feestdag. Daaraan
mag tegenwoordig wel eens
herinnerd worden. Er is zoveel
drukte van allerlei soort rond
om dit feest dat we zouden
vergeten waarom het eigenlijk
gaat, zoals aan een Kerstboom
zoveel papier, ballen, slingers
en weet ik wat meer gehangen
wordt dat van het groen niets
meer te zien is.
Wanneer ge de advertentie
pagina's van de dagbladen na
gaat, worden er een heleboel
dingen als geschenk aangepre
zen, van nagellak tot auto's,
waardoor het Kerstfeest een
echt feest wordt. Bijna elke ver
eniging, hoe neutraal zy overi
gens ook is, zorgt er voor op, of
in de buurt van het Kerstfeest
iets bijzonders te hebben. Er
zijn Kerstdiners en Kerstbals.
Dag- en weekbladen zorgen
voor Kerstnummers. Het Kerst
feest wordt op velerlei wyze
getrokken in de gewone con-
currentie-stryd. De begeerte om
te kopen en te genieten moet
worden opgewekt en zo wordt
ook het Kerstfeest tot een stuk
reclame gemaakt. En bovendien,
de vrije dagen worden gevuld.
ONTKERSTENDE WERELD
Wat heeft dit alles nog te
maken met de eigenlyke reden
waarom deze dagen zijn inge
steld als een Christelijke feest
dag. Een vage herinneriOjg is
25 December algemeen als feest
dag voor Jezus' geboorte aan
vaard. Het Kerstfeest werd, in
tegenstelling met 6 Januari, so
ber gevierd.
RADICAAL STANDPUNT
NA DE HERVORMING.
Bij de Kerkhervorming heeft
men in Geneève, zeer radicaal,
alle door-de-weekse-feestdagen
opgeruimd en dus ook het
Kerstfeest. De Kerstpredikatie
werd gehouden op de Zondag,
die het dichtst bij 25 December
lag. Men deed dit, omdat alleen
de wekelykse rustdag een in
zetting des Heren is en geen
mens, geen burgerlijke of ker
kelijke overheid het recht heeft
het werken te verbieden op da
gen, waarop God het veroor
loofd heeft. Later is men van
dit radicale standpunt terug ge>
komen.
AVONDMAAL OP
KERSTMIS.
In ons land is men nooit zo
ver gegaan en zijn de byzonde-
re feestdagen steeds gevierd.
De provinciale synode van Mid
delburg in 1591 bepaalde dat 't
stichtelijk geacht moest worden,
wanneer met Pasen. Pinksteren
en Kerstdag het H. Avondmaal
werd gevierd.
Wanneer we dit nu vergelij
ken met de drukte die er op en
rondom het Kerstfeest wordt
gemaakt, dan is er toch iets
verschoven en de vraag rijst of
dit ten gunste, dan wel ten on
gunste is. Nu denken we niet
aan allerlei bijkomstigheden,
die met het Kerstfeest niets te
maken hebben, maar aan de wij
ze waarop het Kerstfeest wordt
gevierd om te gedenken de ge
boorte van Jezus. Men zou in
onze tijd heel vreemd opzien,
wanneer op dit feest het H.
Avondmaal werd gevierd. Men
is op zoek naar allerlei byzon-
dere dingen om de kerkdienst
„op te fleuren". De Kerstboom
heeft zijn intree gedaan. Zang
koren en bazuinblazers worden
er bij gehaald. Kerstlithurgieën
worden opgesteld. Zang van
mannen en vrouwen wordt af
gewisseld, enz. Voor dat de
Kerstdag aanbreekt zijn er al
een heleboel „Kerstwij dingen"
geweest. Iedere vereniging
meent zijn eigen „wijding" te
moeten hebben, met of zonder
Kerstboom. Tegenwoordig ko
men Kerstnacht-diensten in
zwang. Deze zijn ook zo vol
stemming, vooral wanneer de
kaarsen op de oude luchters en
kronen branden. En na die
stemmingsvolle Kerstnacht-sa
menkomst, zijn de volgende
morgen de kerken maar matig
bezet. Een mens heeft immers
zijn slaap nodig.
NIET OP DE GOEDE WEG
Ik vraag mij af, of wij met
onze Kerstfeest-vieringen op
de goede weg zijn en of wij met
de tekenen van het gebroken
-brood en de vergoten wijn, niet
heel wat dichter staan bij dat
gene, wat God ons wil verkon
digen door deze geboorte in de
stal. Dat was geen romantische
omgeving!
Dorothy Sayers, de befaamde
schrijfster van spannende de-
tective-verhaleft, heeft ook over
godsdienstige onderwerpen ge
schreven. Enkele stukken zijn,
vertaald, verzameld in het bun
deltje: „Het grootste drama"
Zij schrijft daarin over Christus
geboorte, dat God zelf hier „de
onderliggende party" heeft wil
len zijn. „En de mens, die Hij
geschapen had, schond Hem. en
bracht Hem ter dood. Dit is
het dogma, dat wij zo vervelend
vinden dit is het schrikaan
jagende drama, waarvan God
het slachtoffer en de held is".
Dit is voor haar de zin der
Kerstfeest-viering. Zij wil
Christus Jezus niet „in de wat
ten pakken", maar in de harde
kribbe laten liggen, waar God
gewild heeft dat Hij zou liggen.
H.
De bekende auteur en radio-re
porter Gerard H. Hoek, bereisde
Zuid-Afrika. En hy vertelt koste
lijk over dit land van schoonheid,
met zijn grote mogelijkheden en
scherpe contrasten. Het boek is
rijk geïllustreerd met foto's, die
met zorg werden gekozen.
(Uitgave: N.V. Gebr. Zomer en
Keuinngs, Uitg.-Mlj. Wageningen).
Zuinig koken is niet slechts een
kunst, het is ook een kwestie van
kennis. Die kennis kunt U opdoen
in het Standaard Kookboek, dat
mevr. C. J. Ooms-Vinckers samen
stelde en dat verscheen by La RI-
vière en Voorhoeve te Zwolle. Een
uitermate practisch boek. dat in
feite voor de zelfkokende huis
vrouw onmisbaar is.
Vc meisjes van o -.streeks 16
jaar is ..Mickey" van de Engelse
schryfster Perry Goodin een uit
stekend geschreven boek, dat we
warm kunner aanbevelen. De uit
gave is van Bigot en v. Rossum
N.V. te Amsterdam.
Bij de Uitgeverij Kluitman te
Alkmaar verschen de fraai ver
zorgde meisjesroman „wy en de
Hoef" door L. Huisinga-Scaf. In
dit levenslustige boek worden de
personeii dikwijls op geestige wy-
Globi, de Kindervriend" en
„Met Globi en kapitein Pum de
wereld rond" zyn twee alleraardig
ste kleuterboekjes, door Clinge
Doorenbos bewerkt naar de origi
nele Zwitserse uitgave van J. K.
Schiele.. Robert Lips zorgde voor
leuke plaatjes cn een fids, kleurig
bandje, terwyl de uitgeefster, de
firma Scheltens en Giltay te Am
sterdam de boekjes wel verzorgd
uitgaf.
Ais een trieste herinnering
aan de oorlog ziet men in vele
Duitse steden nog half ver
brande houten kruizen te mid
den der puinhopen staan. Daar
onder liggen de slachtoffers
van de „tota1e oorlog", die de
Nazi-leiders over liun land en
de wereld gebracht hebben.
Het kruis in Münster (West-
falen).
