Clay, de man van Berlijn
Veel belangstelling voor
beeldende kunst
Onze industrie maakt een
winst van 5.7 pCt.
Het vroegere Nieuwlande
De Duitsers moeten hun zaken
zeif opknappen
TWEEDE BLAD
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
MAANDAG 13 DECEMBER 1948
antwoord: „We hebben het le
ger in China geravitailleerd
over de Stille Oceaan. Deze
afstand is korter en er zijn
geen hoge bergen. Zend meer
vliegtuigen."
Er kwamen meer vliegtui
gen dan het vliegveld Tempel
hof kon verwerken.
„We zullen een nieuw vlieg-
Amerikaanse gouverneur is
kort van stof
In een klein bureau in Berlijn resideert een slanke, grij
zende man met een scherpe neus en een spitse wilskrach
tige kin- Dat bureau is het hoofdkwartier van de zo be
langrijke Westelijke enclave in de Russische linies. De
man in uniform heeft -ver van Washington een zeor ver
antwoordelijke positie.
"Hij is niet minder dan Stalin een man van staal. Zijn
naam is Lucius Clay. Op zijn schouders prijken de vier
sterren van een Ameriaans generaal.
Clay werd in 1897 geboren
als de jongste van vier zonen.
Hü verliet zijn geboortestaat
Georgia om in West Point, de
militaire academie, te studeren.
Na afloop van zijn studie be
gon een carrière in 't leger,
die als hoogtepunt had zijn
benoeming tot commandant
van de Amerikaanse troepen
In Europa, lid van de gealli
eerde controle commissie en
militaire gouverneur in Duits
land.
Clay is .sterk van wil en
scherp van tong. Hij heeft 'n
fabelachtig geheugen voor
feiten en cijfers en is er trou
wens van overtuigd, dat alleen
kennis van exacte gegevens
een beslissing mogelijk maakt.
Over zaken van ondergeschikt
belang maakt hij zich zelden
druk, maar in essentiële kwes
ties vecht hij voor z\jn mening
JAWOHL,
HERR GENERAI.
Toen Clay zijn taak in
Duitsland begon stond hij
sceptisch tegenover de Duit
sers. Het stopzetten van de
gevechten, meende hij., doet
op zich zelf vijanden niet
plotseling in vrienden verande
ren. „Maar wij geloven in dr
democratie", zei hij tot zijr
staf. Laten wij daarom zovee
mogelijk 't burgerlijk bestuiu
in handen van de Duitsers
zelf leggen. Niet binnen een
paar jaar maar direct. We
moeten een kleine, maar doel
treffende organisatie opbou
wen om toezicht te houden.
Als dat gedaan is kunnen we
weer vertrekken."
Clay verzekerde zich de me
dewerking van professoren, die
gespecialiseerd waren in Duit
se problemen, van ervaren be
stuurders uit de Ver. Staten,
van economische deskundigen
en statistici.
Op hun advies verdeelde hij
de Amerikaanse zane in drie
staten, benoemde voor elk een
tijdelijke gouverneur en liet
verkiezingen uitschrijven.
Na deze verkiezing ontbood
Clay de drie Duitse gouver
neurs, „Uw eerstvolgend werk
is het huisvesten en voeden
van 2.250.000 Sudeten Duit
sers. Begin er direct mee."
De gouverneurs bogen en
stemden toe; „Jawohl, Her-r
General!" ..Uitstekend", zei
Clay, en verliet de kamer.
Een der gouverneurs merkte
op: Deze man is geen Ame
rikaan. Hij is een Romeinse
generaal". Dat was voor hen
de hoogste lof.
KOGELS EN LIPPENSTIFT
Clay was tijdens de oorlog
de vertegenwoordiger van het
leger in het departement voor
ocirlogsproductie. In deze func
tie had hij veel te maken met
industriëlen, die er weinig zin
in hadden de winstgevende
vervaardiging van goederen
voor civiel gebruik te staken
en wapens te gaan fabriceren.
Zij maakten het Clay zeer las
tig, maar deze gaf geen
krimp. Een fabrikant van
lippenstift, wiens fabriek op
korte termijn machine geweer
kogels moest gaan maken,
voerde aan, dat het moreel van
de Amerikaanse vrouwen op
peil gehouden moest worden.
,,U heb gelijk", stemde Cla.y
koel toe, „gisteren sneuvelden
de zonen van verscheidene
honderden Amerikaanse vrou
wen. Wellicht zouden een aan
tal soldaten in leven zijn ge
bleven indien de voorraad ko
gels voldoende was geweest.
Ik stel zeer veel belang in 't
moreel van verscheidene mil-
lioenen andere Amerikaanse
moeders. Daarom eis ik dat
Uw fabriek onmiddellijk inge
schakeld wordt in de produc
tie van oorlogsmateriaal".
Daarmee kon de fabrikant het
doen.
Toen de Russen de blokkade
van Berlijn begonnen, telegra
feerde Clay Washington om
bevelen. Deze bleven uit. Op
eigen initiatief organiseerde
Cla.y daarop de luchtbrug.
Toen Washington vroeg of hij
kans van slagen had, was het
Sabotage-processen In
de Sowjet-zöne.
De Sovjet-autoriteiten in
Oost-Duitsland ensceneren 'n
reeks processen tegen zwart
handelaars, die tot doel heb
ben de bevolking ervan te
overtuigen dat de schuld van
de slechte economische toe
stand op saboteurs rust.
Deze week zyn reeds vier
Duitse fabrikanten ter dood
veroordeeld onder beschuldi
ging van economische sabota
ge. Dit werd op een perscon
ferentie te Frankfort meege
deeld door een naar het Wes
ten gevluchte voormalige
openbare aanklager te Glau-
chau.
veld bouwen" besloot Clay.
„Morgen beginnen we." De vol
gende dag reeds waren de
bulldozers aan het werk. Bin
nen 'n maandbeloofde
Clay, „zal het nieuwe vlieg
veld klaar zijn voor ontvangst
van de eerste aanvoeren van
voedsel". De Berlijners juich
ten.
BROOD EN SPELEN
Clay is zeer ad rem en weet
zich vaak in aforistische stijl
uit te drukken. Eens stelde
een journalist hem voor een
Amerikaans toneelgezelschap
naar Duitsland te zenden om
iets te doen tegen de Russische
culturele concerten en toneel
uitvoeringen.
De generaal antwoordde on
geduldig: „Laat de Russen
spelen geven, wij geven brood".
Toen Clay nog cadet was in
West Point kwam op een
goede dag een knap meisje.
Marjorie McKeown genaamd,
een van zjjn vrienden bezoe
ken. Clay stond toevallig bjj
de bushalte. Het meisje stap
te verkeerd uit de bus en
viel pardoes in de armen van
Clay, Hij bracht haar weer op
de been, stelde zich voor, be
gon haar het hof te maken
en was spoedig met haar ge
trouwd.
De familie Clay woont nu
in een eenvoudig huis in een
van de Berlijnse voorsteden.
Dit in tegenstelling met de
Britse en Franse gouverneurs,
die grote kastelen bewonen.
GEEN OVERBODIGE
BAANTJES
De Britten hebben 15000
man troepen in Berlijn, de
Fransen 8000 man. De Ameri
kanen kunnen blijkbaar met
iets meer dan 3000 man toeko
men. Dat is nog veel te veel
beweert Clay. Er is geen reden
waarom een Amerikaan een
baantje zou vervullen, dat
best een Duitser op zich kan
nemen. Zodra de Duitsers
nieuwe verantwoordelijkheden
op zich kunnen nemen, sluit
Clay het Amerikaanse bureau,
dat desbetreffende zaken be
hartigde, en stuurt de be-
stuursfunctionarissen terug
naar de Ver. Staten. Dat heeft
onder hen, die goed betaalde
functies in Duitsland hadden,
zijn populariteit niet verhoogd.
De wijze, waarop Clay het
militaire bestuur in Duitsland
leidt vaJt niet bij ieder even
zeer in de smaak. Ambtenaren
van het departement van Bui
tenlandse Zaken ergeren zich
vaak aan zijn eigenmachtig
optreden, anderen menen, dat
hij militair de zaken te veel
op de spits drijft en eLk di
plomatiek talent mist, colle
ga's zijn weinig gesteld op zijn
voorliefde voor publiciteit. De
mening van Clay in dat op
zicht is: „Praat vrij uit tegen
over verslaggevers. Als zij me
wensen te spreken sta ik ter
hunner beschikking. Het volk
van de Ver. Staten betaalt
onze salarissen. Het heeft er
dus recht op te weten of wij
onze taak goed of slecht ver
vullen."
Exposities te kust en te ikeur.
Schilderijen en
beeldhouwwerken.
(Van onze kunstmedewerker)
Enigszins aarzelend is het Ne
derlandse kunstleven, dat zich
tijdens de bezettingstijd heime
lijk wist te handhaven, na de
bevrijding weer gaan opbloeien.
Speciaal op het terrein van de
beeldende kunst bracht men na
de bevrijding niet veel meer
dan een paar tentoonstellingen
van „zwarte" kunst, die tijdens
de bezetting was gewrocht; men
toonde ons wat schilderijen uit
de verschillende musea, die
door tactische opberging aan de
hand van de bezetter waren
ontsnapt en „zonder kleerscheu
ren" door de moeilijke tijd wa
ren hecngcroid en tenslotte
werden we vergast op een aan
tal uitstekende exposities van
kunstwerken uit Wenen en
Miinclxen.
Welhaast vanzelfsprekend was
er ook weer een Van Gogh-
tentoonstclling en enkele indi
viduele exposities kwamen hier
vrij willekeurig tussen door.
Reden voor dit weifelmoedige
begin (dat toch zeer fraaie
hoogtepunten bracht) was. dat
de mogelijkheid voor expositie
door slecht vervoer en gebrek
aan tentoonstellingsruimten
zeer beperkt was. Thans blijkt
daarin een keer ten goede te
zijn gekomen, want in het begin
van dit winterseizoen heeft men
vrijwel gelijktijdig een over- I
stelpend aantal uitstekende ten
toonstellingen ingericht, die het
publiek een fraaie kijk geven
op wat er op dit ogenblik in de
Nederlandse en buitenlandse
beeldende kunst gaande is.
Zoals men weet zijn de Am
sterdamse kunstenaars, voor
zover zij willen exposeren in
een museum als groep, voor
het feit gesteld, dat niet lan
ger de grote museumzalen voor
hen openstaan, omdat deze voor
andere doeleinden worden ge
bruikt van meer dan Amster
dams belang. Zij hebben de
wijk moeten nemen naar andere
oorden en hebben een gastvrij
dak gevonden bij Hamdorf in
Laren, die naar men weet, zoal
geen kunstbeschermer, dan toch
wel een groot kunstvriend is.
Hier is ditmaal het interessante
werk van de leden van St. Lucas
tc zien.
RIJKSMUSEUM.
In het Rijksmuseum in Am
sterdam heeft men zorgvuldig
de oude meesterwerken uit de
Pinakotheek van de muur ge
haald en die wanden gestof
feerd met een keuze uit het
„Eigen Bezit", dat ongeveer
400 werken omvat. De collectie
die dus het tiende deel van het
totale bezit van 4000 werken
uitmaakt, geeft een goed beeld
van de hoogte die ons land op
cultuurgebied heeft bereikt.
Voor de fijnproevers biedt het
Stedelijk Museum een groep
werken van beeldhouwers van
de Ecole de Paris, waarvan we
noemen o.a. Brancusi, de Fran
se Roemeen. Gargallot, de
vriend en medewerker van Pi
casso.
Verder is er de tentoonstelling
„Het Museum Thuis", die be
staat uit een collectie van hon
derden repi-oducties van moder
ne schilderijen.
In Den Haag heeft men de
zeer knappe, maar hier nog wei
nig bekende Hongaar Anton
Prinner, in „Amicitia" in de ge
legenheid gesteld een collectie
van 66 etsen, die hij vervaardig
de voor het „Egyptische Doden
boek" te exposeren tot 1 Janu
ari. Deze Hongaar wist door een
tentoonstelling in Parijs van
zijn beeldhouwwerken onlangs
zoveel sensatie te verwekken,
dat zijn naam en zijn werk tot
de Nederlandse pers doordrong.
Uit al deze uitingen blijkt,
hoezeer er leven is op kunstge
bied. leven dat steeds nieuwe
voedingssappen zal moeten ont
lenen aan de wetenschap, dat
het publiek met de cultuur van
ons volk meeleeft en meegroeit.
(Nadruk verboden).
De chef van de Italiaanse generale staf, Marras vertoeft In
Amerika om over militaire zaken te onderhandelen.
Generaal Marras (rechts) werd in Washington door generaal
Bradley ontvangen. In het midden de Italiaanse gezant,
Tarchiani.
Europees betalings
verkeer wordt
vergemakkelijkt.
ONZE HANDEL MET BELGItt
HEEFT PROFIJT.
Binnenkort zal aan het Neder
landse parlement de in October te
Parijs ondertekende Europese be-
talings- en compensatieoveréen-
komst worden voorgelegd.
Deze overeenkomst is het eerste
belangrijke practische resultaat
van de samenwerking tussen .de
Marshall-landen.
Een gedetailleerd technisch sy
steem. waarin de Bank voor inter
nationale betalingen te Bazel als
centrale instantie fungeert, verge
makkelijkt het onderlinge beta
lingsverkeer en maakt leveranties
mogelijk tussen landen, die ten op
zichte van elkaar een ongunstige
handelsbalans hebben.
Een goed voorbeeld is het han
delsverkeer tussen ons land en
België.
De handelsbalans van ons land
met België is n.l. al maanden lang
zeer ten ongunste van ons land.
waardoor reeds ter dekking van
het tekort tot verzending van goud
naar België moest worden overge
gaan. In het kader van de over
eenkomst kan ons land tegenover
België echter voor de periode van
het eerste jaar van het plan-Mar
shall beschikken over de tegen
waarde in R. frs van een bedrag
van 72','a millioen dollar. Hierdoor
is een dreigende beperking van on
ze invoer uit België voorlopig
voorkomen.
Men mag echter geen te grote
verwachtingen koesteren, omdat
door de overeenkomst nog slechts
een klein gedeelte van de Europese
betalingsmoeilijkheden wordt op
gelost.
Nederland en de Ecafe.
Het lid van de Tweede Ka
mer, mr. Burger (P. v. d. A.)
heeft aan de minister van
buitenlandse zaken gevraagd
of het zich terugtrekken van
de Nederlandse delegatie van
de conferentie der EJcafe te
Lapstone in verband met de
toelating van Indonesia is ge
schied op instructie der rege
ring. Was de instructie in
derdaad ook zodanig Impera
tief, dat een dergelijke stap
moest worden gedaan onge
acht de andere ter con
ferentie aanwezige delegaties
van landen van het Brussel
se Pact?
Ten slotte vroeg de heer
Burger of reeds overwogen is
hoe de Nederlandse delegatie
te enigertijd weer aan de
conferentie zal kunnen gaan
deelnemen.
BELASTINGHEFFING OVER DE
KINDERBIJSLAG.
Dezer dagen is een wetsontwerp
ingediend tot verhoging van de
kinderbijslag, te rekenen van het
tweede kind, met terugwerkende
kracht tot 1 October j.l. Het mi
nisterie van financien vestigt er de
aandacht op, dat de werkgevers
voor de heffing van de loonbelas
ting tot nader order de kinderbij
slag kunben blijven berekenen als
tot dusver. Met de voorgenomen
verhoging behoeft derhalve voor
de berekening van de loonbelas
ting vooralsnog geen rekening te
worden gehouden.
Over de loonbijslag van f 1 per
weck moet. zoals reeds eerder te
kennen werd gegeven, van de aan
vang af loonbelasting en ver
eveningsheffing worden voldaan.
Theodora Versteegh neemt
afscheid.
Maandag 13 December hoopt de
altzangeres Theodora Versteegh
haar fiO-ste verjaardag te vieren.
Dit. feit is voor haar aanleiding af
scheid te nemen van het concert
podium.
Behalve als vertolkster van de
klassieke altpartijen, was zij in
Bachs' Passions-muziek tclkenjare
een bijzonder gewaardeerde soliste.
Ook als liederzangeres en als lid
van het Jo Vincent-kwartet kreeg
zij veel bekendheid. In het buiten
land trad zij vele malen met suc
ces op.
Zelf oorlogsslachtoffer, bij 't
bombardement van het Bezuiden-
houtkwartier gingen al haar be
zittingen verloren heeft zij een
werkzaam aandeel gehad in de il
legale strijd, o.a. door de verzor
ging van een vijftal Joodse kinde
ren.
Op 27 December zal Theodora
Versteegh in „Diligentia" in Den
Haag een laatste liederenavond
geven.
Tot dusver geen g rote moeilijkheden.
Maar normalere toestanden
keren terug!
In het begin van dit Jaar heeft
Prof. Brouwers, directeur-generaal
van dc prijzen, een onderzoek doen
instellen naar dc rendements-in-
komsten van dc Nederlandse in
dustrie over het jaar 1947. Het re
sultaat van dit onderzoek was de
conclusie, dat de industrie gedu
rende dit jaar gemiddeld een winst
had geboekt van 5.7 To van dc
omzet. Prof. Brouwers gaf als zijn
mening te kennen, dat een nieuwe
prijsverlagingsactie, vooral met 't
oog op de kapitaalseisen. die in de
toekomst aan de industrie moeten
worden gesteld, ondoelmatig moet
worden geacht.
Het weekblad ..De Industrie"
wijst met betrekking tot dit on
derzoek op het feit. dat vrijwel
alle industriële ondernemingen in
ons land ondergekapitaliscerd zijn.
Vermogensaanwas kwam, zoals uit
een door de Hoofdgroep Industrie
ingestelde enquête is komen vast
te staan, practisch niet voor. Vrij
wel alle industriële ondernemin
gen werken nog met het bedrijfs
kapitaal. waarover zij in 1939 be
schikten.
Het blad merkt o.a, het volgen
de op.
Tot nog toe heeft dit In de prac-
tijk nog geen al te grote moeilijk
heden opgeleverd.
WEER CONCURRENTIE.
Langzamerhand komt er echter
aan deze abnormale omstandighe
den een einde: de concurrentie be
gint weer het hoofd op te steken;
er moeten dus weer verkoopkosten
worden gemaakt om de afzet te
pousseren. De prijzen dalen (reeds
zeer duidelijk te bemerken op de
buitenlandse markt), ten gevolge
waarvan eerst de exportwinsten
en straks ook de thans in vele ge
vallen reeds geringe winsten op de
binnenlandse verkoop nog verder
zullen dalen. De grondstoffeitvoor-
zicning wordt beter, men moet
weer grotere voorraden aanleggen
en ook wat de eindproducten be
treft een groter assortiment gaan
voeren: het debiteurcocijfer stijgt!
de fiscus presenteert zijn rekening
Noodzakelijke vernieuwingen kun
nen thans niet langer meer wor
den uitgesteld cn dan zal blijken,
dat vele bedrijven voor een aan
zienlijk gebrek aan vlottende mid
delen komen te staan. Dan wordt
het grote gat. dat er ten gevolge
van de algemene prijsstijging ln
het vermogen is geslagen, pas goed
zichtbaar, en dit gat zal niet kun
nen worden gestopt met credfetcn
van de Herstelbank of een obliga
tielening, doch het dient, waar het
hier risico-dragend kapitaal be
treft, door eigen middelen tc woe
den gefinancierd.
Het door de oorlog zwaar geteisterde stadje Tiel is druk be
zig met de wederopbouw. In de Hoogeindsche straat staat
nog steeds het bord, dat de verwoeste panden vermeldt met
de adressen, waar hun bewoners thans verblijf houden. De in
aanbouw zijnde percelen op de achtergrond vormen een aan
wijzing, dat binnen niet te lan ge tijd de winkeliers hun za
ken op de oude plaats kunnen heropenen.
Thans alle parlementaire
waarnemers terug.
Vrijdagmiddag zijn de frac
tievoorzitters der AR. en P.v.
d.A. in de Tweede Katner, de
heren Meijerink en Van der
Goes van Naters. die als waar
nemers een oriënterende reis
naar Indonesië hebben gemaakt,
in ons land teruggekeerd,
Laatstgenoemde verklaarde,
dat de vijf parlementaire waar
nemers de mening delen, dat
de federale constructie de juis
te is voor land en volk van In
donesië. „Na mijn gesprekken
met Republikeinse intellectu
elen geloof ik zeer positief niet,
dat de zaak mis zal lopen", zo
zei hij.
De algemene kiesregeling
voor Suriname.
De Gouverneur van Suriname
heeft de Staten medegedeeld, dat
hij de tegenvoorstellen van de
Staten betreffende het algemeen
kiesrecht aanvaardt.
De gouverneur stelde voor het
door de Staten reeds eerder ge
wijzigde ontwerp met de volgen
de amendementen te aanvaarden:
verplichte registratie komt te ver
vallen. het kleyren van een blokje
behoeft niet te geschieden, wan
neer bewezen wordt, dat de Mos
lims daartegen bezwaren van gods
dienstige aard hebben. De wet zal
over vier jaar worden herzien,
De Gouverneur zeide, dat hij er
van overtuigd was. dat voor de
plaatselijke autoriteiten dc tijd
gekomen is zelf de interne aange
legenheden te regelen. In verband
hiermede wil hij een koninklijk
besluit vermijden.
Belgische grens- 1
arbeiders hebben
stakingsplannen.
Volgens het Belgische soci
alistische blad ,,Le Peuple"
zijn de meer dan 60.000 in
Frankrijk werkende Belgische
grensarbeiders voornemens
aanstaande Mdnaaag emfw b
aanstaande Maandag 't werk
neer te leggen.
De onderhandelingen, over
een aanpassing van de lonen
der grensarbeiders aan de
laatste devaluatie van de-
Franse franc zijn volgens het
blad mislukt. De Franse mi
nister van financiën heeft ge
weigerd de nodige deviezen,
beschikbaar te stellen voor
het overmaken naar België
van het volle loon, zoals dc
Belgische regering eist.
De Franse onderhandelaars
verklaarden. dat Frankrijk
niet over de nodige deviezen
beschikt en slechts bereid is
50 der lonen in Belgische
francs uit te keren en het
restant in Franse francs.
Aan de besprekingen heb
ben behalve de minister van
buitenlandse handel, Mocns
de Femig, tevens Spaak en
i Schuman deelgenomen.
Bramuglia blijft optimist
„Ik blijf optimistisch no
pens de mogelijkheid van een
oplossing van het Berlijnse
probleem en ik meen, dat
iedere oplossing moet berus-
i ten op een munthervorming
i en op de gelijktijdige ophef-
l'ing van de blokkade", zo
i verklaarde de Argentijnse mi
nister van buitenlandse za-
leen, Bramuglia. aan de pers
j na zijn onderhoud met pre-
I sident Truman,
j „De vertegenwoordigers der
neutrale landen zullen in dc
algemene vergadering der V.
N. hun pogingen voor 't vin
den van een oplossing van
het Berlijnse probleem voort
zetten en er mag verwacht
worden, dat de Vciligheids-
j raad eerlang zijn beslissingen
betreffende de werkzaamheden
van de deskundigen zal be
kend maken."
„De Veiligheidsi-aad zal in
Januari a.s. te New York
bijeenkomen om die kwestie
te onderzoeken", zo voegde
hg er aan toe.
PLEIDOOI VÖOR
GYMNASTIEKLOKALEN
Het bestuur van het Ne
derlands Olympisch Comité
heeft zich met een memoran
dum tot de ministers van
Onderwijs en Wederopbouw
gewend, waarin een beroep
wordt gedaan het besluit tot
stopzeting van de dc bouw
van gymnastieklokalen weer
in te trekken.
Een Bevelands dorp met een korte historie.
Kerst is in aantocht, ook
voor het kroonprinsje van
Zweden, de kleine Carl Gustaf.
Samen met zün zusje Christ
rolt liü het deeg voor de
Kerstkoeken, die hij zelf mag
bakken.
Tussen de fundamenten.
„Van alle deezc Plaatsen, die.
Het haaren ondergang, ook meest
alle haare geheugenis hebben ver-
'ooren, valt ons weinig met zeker
heid te berigten" zegt dc „Tegen
woordige Staaf. Dit geldt ook
voor Nieuwlande. dat in 1242 als
parochie bekend was. In 1530 ging
het weer verloren. En tussen die
twee jaartallen speelde zich de
geschiedenis van het dorp Nieuw
lande af.
Het moet een welvarend dorp
geweest zijn zegt Ermerins, In
1408 kreeg het van Willem van
Beieren het recht tot liet houden
van week- en jaarmarkten. Het
had een grote kerk, ze was 47 m.
lang, breed 18 m. terwijl de leng
te van het koor 11 m. was. Er
waren 6 altaren. En dan had de
kerk vóór 1525 al een orgel. „Item
van dat Mr. Jan. organist gheson-
den was tot Nylande in Zeelant
omme te helpen den orgel die Mr.
Jan Botselaer aldaer ghemaect had-
de, hem gheg (even) 3 Scut." staat
in een rekening van 1525.
Wat lijkt dit alles lang geleden
als men staat tussen de begroeide
resten van fondamenten van dit
vergane dorp. Hier leefden men
sen, hier hebben ze liefgehad en
gehaat. Hier is het kerkhof, ze
werden hier hegraven, doodsbeen
deren liggen overal verspreid. En
hier was de kerk waar ze God
loofden. HMier was ook het orgel
dat „Mr. Jan gemaact hadde".
DE RESTEN.
Fondamenten van kerk, toren,
kerkhofmuur en huizen zijn nog
te zien. geen muren meer! Wat
400 jaar ebbe cn vloed niet kon
den deed de mens. Bruikbare
steen werd weggehaald om huisjes
en schuren van te bouwen. Op het
naburige Oostdijk ts daar nog een
en ander van te zien. En latei-
haalde men stecnen weg om er
oesterputten mee tc bevloeren.
„Reeds jaren wordt het terrein
van Nieuwlande bezocht door per
sonen. die, belust op het vinden
van voorwerpen van oudheidkun
dige waarde, de bouwvallen door
woelen en daardoor oorzaak zijn
dat steeds meer resten en sporen
van vroegere woningen worden
vernield. (De Nooycr: Kerk cn
Toren van Nieuwlande). De met
een spade gewapende bezoeker,
die zo houdt van „ntlelc". mist
zelfs de innerlijke beschaving om
te begrijpen wat hU doet.
HERDIJKT.
Een klein gedeelte van deze
heerlijkheid werd in 1642 her-
dijkt, het is de polder Nieuwlande.
Tol de Franse tijd had dit am
bacht behalve zijn talrijke am
bachtsheren ook zijn eigen burger
lijk bestuur. In 1789 was Willem
de Fouw hier schout en secreta
ris: hij werd bijgestaan door drie
schepenen en een bode. Bij dc
grote vloed van 1682 werd ook dit
ambacht weer eens overstroomd.
Een schrijver uit die tijd verhaalt:
„Het Nieuwlande drijft mede
noch. daar is noch een Poldertje
ingebrocken tegens den Oostdijck,
daar Boeren Huys. Schuer en al
weggespoelt is: den Huysman ver-
dronck met al zijn Vcc".
Bij de nieuwe doorbraak van
1808 verdronken de dijkbaas en
zijn vrouw en dochter. Het huis
van de dijkbaas stond bij de zee
dijk op de plaats waar dc weg
van dc spoorlijn af bij do zee
dijk komt. Op de hoeve had men
er nog licht gezien, dus ook daar
waren de mensen wakker. Maar
juist hier brak de dijlc door. Op de
boerderij vluchtte men naar de
zolder van het huis en toen ook
daar het water kwam. op dc tas
van de schuur. Om daar tc komen
maakte men met een „vlccsboom"
eerst een gat in de stenen muur,
die huis-zolder en schuur scheid
de. En nu kan men op een mooie
zomermiddag aan dc zeedijk zit
ten denken aan dat land waar al
400 jaar vloed en ebbe gingen over
de resten van een vergaan dorp.
En aan de andere kant van dc dijk
ligt een ander Nieuwlande. waar
de grond voortbrengt dertig-, zei-
tig- en honderdvoud.
Nieuws
in een Notedop
Maandag 20 DecembA a.s,
viert de oudste inwoner van Dren
te, de heer J. Reiling te Drouwo-
nermond (gem. Borger), zijn 102c
verjaardag.
In Waardenburg werd Don
derdag het kamp Neerrijnen offi
cieel overgedragen aan de militai
re school voor hygiëne en preven
tieve geneeskunde.
Woensdag arriveerde uit
Athene te "s-Gravenhage de heer
L. Norton, adviseur op het gebied
der voedselvoorziening cn land
bouw van de E. C. A. in Neder
land.
Namens de Mij. tot redding
van drenkelingen werden aan dc
Tilburger H. J. B. van Lith ccn
zilveren medaille, een oorkonde cn
een bedrag van f 75.— uitgereikt.
Op 9 Juni redde de heer van Lith
met gevaar voor eigen leven een
kind uit het Wilhelminakanaal.
Vijf fracties van de Haarlem
se gemeenteraad hebben gezamen
lijk een voorstel ingediend om een
onderzoek te doen instellen naai
de beweerde fraudes bij het. abat
toir. Alleen de communisten doen
niet mee.
Onder zeer grote belangstel
ling nam de heer Scm Dresden,
wegens het bereiken van dc pen
sioen gerechtigde leeftijd, afscheid
als directeur van het Kon. Con
servatorium voor muziek in Den
Haag.
In Indonesië sneuvelden in de
afgelopen week drie militairen
van de Kon. Landmacht.
De minister van Binnenlandse
Zaken. mr. J. H. Maarscvecn,
heeft Vrijdag een informatief be
zoek gebracht aan enige Gelderse
gemeenten.
Vrijdagavond zijn dc eerste
deelnemers aan de elfde herfstrit
van de KNAC te Ginnekcn gestart.
Dit is de eerste KNAC-betrouw-
baarheldsrlt sedert 1938.