Jane Grey? Zo n eerste treinreis valt niet mee Hoe kwam Kommissar Schmidt om het leven? Vlissingse woningbouw ondervindt vertraging Gebrek aan schilders en siucadoors Materialen komen slecht binnen Dr. Cohen vond een streng vertrouwelijk telegram met merk waardige details Waar is TWEEDE BLAD PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT MAANDAG 4 OCTOBER 1948 Ik was geheim ageni in oorlogstijd (VI) Duitsers, schoolmeisjes en vreemde uniformen - van schrik naar schrik En dan de gewone truc van het uitstappen Ik heb niet veel haast oni Jn te stappen als de trein na een paar minuten, binnenloopt. De enige zorg:, die ik heb, is een coupé te vinden, zo ver mogelijk verwijderd van het nieuwsgierige schoolmeisje. Ik ben al naar het eind van het perron gelopen, maar ontdek, dat dit een strategische fout is. Het meisje, vergezeld van haar twee trouwe adjudanten, houdt me in de gatenIk stap een lege coupé binnen, de bakvissen komen me achterna en nemen naast elkaar te genover mij positie in. Net vóór de trein vertrekt stapt nog een jonge vrouw met een baby in, maar gelukkig is zij zo druk bezig met haar kind, dat zij het vreemde gedrag van haar medepassagiers niet opmerkt. Wel, daar zit ik dan in een Belgische trein. Op weg naar mijn contact-adres. Geen flauw vermoeden heb met een schok, dat lk hier wer- ïk er van hoever het is naar Herstal, het station waar ik moet overstappen. Ik vraag aan de vrouw in de hoek: „Weet U of ik voor Leuven in Herstal moet overstappen?" Vóór zij antwoord kan geven, valt mijn kleine achtervolg ster nogal scherp uit: „Ja dat moet. En ook in Aerdenhout!" Ze kgkt me even aan en vraagt, dan plotseling: „Bent U een vreemdeling hier?" „Vertel me eens," zeg lk op mijn vriendelijkste toon, „hoe oud U bent." v „Vijftien," antwoordt zij, 'n beetje verontwaardigd. „U wilt heel graag alles we ten, maaren ik aarzel even om de dubbelzinnigheid van de opmerking te onderstre pen, „maar wilt U even graag mensen helpen?". Een ogenblik ligt die ern stige, onvriendelijke trek nog op haar gezicht, dan beginnen haar ogen te stralen en vol verwachting glimlachend zegt zij: „Natuurlijk. Reken maar!" „De krachtigste hulp is vaak zuiver negatief!" leer ik haar. „Horen, zien en zwijgen. Be grijp je wel?" Na. een poosje zijn we in Herstal en zij treuzelt opval lend om de laatste te zyn, die uitstapt. „Veel geluk," fluis tert zij plotseling. „Wees voor zichtig in Aerdenhout. Het wemelt ér van de Duitsers". Het meisje heeft gelijk. Als ik na. een lange boemelreis in Aerdenhout aankom weet ik niet hoe ik het portier moet openen. Ik kijk naar buiten en zie vier SS-mannen op het per ron. staan, die blijkbaar niets te doen hebben. Het zyn grote zware kerels, arrogant en on beschrijfelijk zeker van zich zelf. Ik gluur uit het raampje, één. van hen kijkt me aan en mijn hart staat een ogenblik stil: de kerel komt op me af! Hij steekt een grote, behaarde klauw uit en opent het portier. Dan. glimlacht hij, zoals een paard zou glimlachen en zegt: muss doch Immer den Kindern helfen!" ZE ZOEKEN NAAR U. „Danke," zeg ik en loop haastig het perron af, in de hoop, dat er geen patrouille naar mij uitkijkt. Ik Krijg nei ging zo snel mogelijk weg te rennen, als er een man op me af komt, die me aanhoudt, over mijn schouder wijst en zegt: „Ze zoeken naar U!" lk weet niet hoe ik er in slaag te blijven staan en met een verbaasde blik om te kij ken. Een priester komt op me at en. zegt: „Ik geloof, dat U uw gazet vergeten hebt!" „O," zeg ik, „die is niet van mij, die moet van iemand an ders zijn!" Dan kan ik er eindelijk van door gaan. Als er een afstand van een paar honderd meter tussen mij en de SS-mannen ligt aanvaard ik dankbaar de uitnodiging van een bordje Abort", ik blijf daar zo lang mogelijk, maar ééns moet lk er toch weer uit, want ik weet niet waar en wanneer ik een aansluiting naar Leuven kan vinden. „U heeft nog vijf en twintig minuten," licht een kruier me in. „Het is een sneltrein." Ik kijk op de klok en zie, dat het tien over acht is. Aan vankelijk zegt me dit niets, maar wanneer ik uitgerekend heb, dat ik dan om 8.35 uur vertrekken kar., realiseer ik me UIT DE MIDDELBIIRGSCHE COURANT VAN JjQ JAAR Get e0W 2 OCTOBER. „In het afgelopen seizoen zijn aan het strand te Vlissin gen genomen 5514 baden en wel 3907 door mannen en 1607 door vrouwen". 4 OCTOBER. „Een landbouwer té Kruinin- gen heeft onderzocht en bere kend, dat bij deze droogte zijn suikerbieten omtrent 200 minder zullen opbrengen dan anders het geval kon zijn". kelijk. sta te wachten op de trein, die Pluto en ik volgens ons in Londen uitgewerkte schema moeten nemen. „Werken volgens de plannen," denk. ik bij mezelf en ondanks alles, heb ik een voldaan ge voel. PATROUILLE. Doelbewust probeer ik myn zenuwachtig ongeduld in be dwang te houden. Ik kijk on verschillig voor me uit. Want van. de andere zijde van het station komen vier mannen in blauwe uiformen met een stortvloed van gouden tressen en versierselen. Ze komen in mijn richting en ik voel een vreemd gekriebel langs mijn rug omhoog kruipen. Patrouil le! Als een bliksemschicht gaat het door mijn hoofd wat een vriend, een man met erva ring in dit vreemde beroep, me kort vóór mijn vertrek uit Londen gezegd heeft: „Je moet nooit naar mensen kijken, dan kijken ze ook niet naar jou." Ik hoor hem die woorden nog zeggen, maar ik ben machte loos. Ik ben als gehypnoti seerd door de lange man. die uiterst rechts loopt. De drie anderen zwenken linksom, Ik sta als verstijfd. Op twee meter afstand heft hij zijn hand op en ik heb het gevoel alsof mijn bloed door mijn voe ten wegstroomt: lk doe een laatste wanhopige poging om mezelf in bedwang te krijgen. Ik moet niets weten! Ik ben een gewone arbeider! Dan staat hij naast me: „Papieren, alsjeblieft!" Hij spreekt Vlaams. Ik voel me duizelig. De man loopt 'langs me heen en bekijkt me van top tot teen met een vreemde blik. Maar het kan me niet schelen. Ik voel zo'n opluchting, dat ik kolossaal veel zin heb om iets geks te doen en dan voel ik mijn zelfvertrouwen weer terugkeren. „Idioot!" zeg ik tegen me zelf, je gedraagt je als een kind. Die man is een Belgische spoorbeambte." Maar waarom heeft de En gelse instructeur me niets over verteld over de uniformen der Belgische spoorwegbeamb ten? En wat hebben ze by myn opleiding tot geheim agent nog méér vergaten? Ik. koop een krant om iets te doen te hebben. De kiosk juffrouw stopt het wisselgeld, een paar centimes, in een bus en glimlacht vriendelyk. „Winterhilfe" staat er op de bus. De trein loopt binnen en met een bittere smaak in myn mond zoek ik een plaatsje uit. Precies op tijd loopt de trein het station van Leuven binnen. Ik bereik de uitgang, loop snel om het gebouw heen en ga, een grote hall binnen om een kaartje naar Brussel te nemen. Het Leuvense dialect hebben ze schandelijk vergeten bij myn Franse schoolonder richt: het enige, dat ik van de man aan de controle be grijp, is, dat de trein, die daar juist vertrekt, de mijne is. Ik neem een sprint langs liet perron, kom met 'n sprong op de treeplank en wordt door vijf of zes mensen naar binnen getrokken. In hetzelfde Leu vense Frans vertellen zij mij, dat ik gek ben om op een rij dende trein te springen, of dat het een mooi staaltje was. Ik begrijp het niet allemaal. Maar ik weet, dat ik de enige geweest ben, die voor deze trein hard gelopen heeft en beslist de laatste, die er in sprong. Als iemand me heeft willen schaduwen, staat hij nu nog op het perron. Vrijdagmorgen nam aan boord van Hr. Ms. Luchtverde digingskruiser „Jiacog van Heemskerck" luitenant-admiraal C. E. L. Helfricb1 afscheid van de Marine. De scheidende bevelhebber der Zeestrydkrachten, lt. admiraal C. E. L. Helfrich (links) ontvangt van de nieuwe bevelhebber der maar hfl komt recht op my af ^gt^dkrachtcn, vice-admiraal jhr. E. J. van Holthe de en ik voel zyn stekende blik. y gestreken admiraalsvlag meen speciaal bewerkt kistje. Wie door de nieuwe Vlissingse woonwijken wandelt, komt in een vrolyke en optimistische stemming, hoe kan het anders. Men ziet niets anders dan woningen en nog eens woningen. Vele ervan hebben al glas in de ramen, een groot aantal is onder de kap, zelfs zijn. er verschei dene, die van pannen zijn voorzien. Een fleurig en op gewekt beeld. Op het eerste gezicht lykt het, alsof binnen, kort een groot aantal gezinnen een nieuw huis kan be trekken. In werkelijkheid is het he- beginnen en om de huizen laas niet zo fleurig. Sommige woningen verkeren al weken in hetzelfde stadium, zonder dat er verder aan wordt ge werkt, terwijl zij volgens de oorspronkelijke plannen al lang klaar hadden moeten zyn. Dat is niet prettig en vooral niet voor de Vlissingers die op een woning wachten. Elke dag trekken er mensen met een teleurgesteld gezicht de deur van het Woningbureau achter zich dicht: maanden geleden kregen zy de toezeg ging, dat in Augustus een nieuwe woning kon worden betrokken. Nu ls het October en nog steeds is het huls niet klaar. Het zag er. eerst zo veelbe lovend uit. De huizen schoten als paddestoelen uit de grond, aan de rand van de stad ver rees het ene woningblok na het andere. De materiaalvoor ziening en' de arbeidersmarkt staken echter een spaak in het wiel. Er kwam vertraging in de aflevering en het werk schema klopte niet meer. Er was gebrek aan dakpan nen. De huizen, die zover ge reed waren, kregen als nood- dak een zwarte asphaltbedek- king, waardoor weer tijd verloren ging. Inmiddels is het pannenvraagstuk opgelost, want binnen niet al te lange tijd zullen er pannen worden geleverd, tenminste... als er niets tussen komt. GAS EN WATER Het zit overigens niet alleen In de dakpannen. Zonder en water kun je ook wel ga* reiiuE hiervan te voorzien zijn er bulzen en loodgieters nodig en die zijn er niet genoeg. Dat is echter nog niet alles. Al waren er genoeg dakpan nen en buizen èn loodgieters, dan is er nog gebrek aan stucadoors en schilders, om nog maar niet te spreken van het sanitair. Bovendien ont breken straatstenen... en wat is een huis zonder straat? Vijfhonderdduizend straatste nen zijn nodig om de wegen in en naar de bouwplannen van een behoorlijk plaveisel te voorzien en voorlopig krijgt Vlissingen er maar 180.000. De baksteen-industrie heeft 's zomers een groot gebrek aan arbeidskrachten en de ge volgen blijven niet uit. Als het een beetje regent is het vrij modderig bij de nieuw bouw. Met de riolering gaat het ook niet helemaal naar wens. Begin 1947 bestelde Gemeente werken straatkolken... ze zijn nog steeds niet geleverd, zo dat een noodvoorziening moest worden getroffen. TOCH WEL VOORTGANG Dit zijn niet. al te optimis tische geluiden. Toch zit er wel enige voortgang in de bouw en er bestaat hoop, dat binnen niet al te lange tijd weer woningen afgeleverd zul len worden. Van de 261 montagehui zen, die door Mu^s en de Winter achter Tuindorp worden gebouwd, komt binnenkort een aantal ge- bjj de voormalige Mare chaussee-kazerne." De woningen van .de Vere niging tot Verbetering van de Volkhuisvesting schieten ook goed op. Van de eerste 24 zijn er thans 8 gereed. Men is echter nog bezig aan een tweede complex van 42 en deze zullen wel enige tijd op zich laten wachten. Tien van de dertig Oostenrijkse wo ningen zijn reeds bewoond, de overige komen dit jaar nog klaar. Langzaam begint het dus te dagen. BALANS Tot nu toe werd ln 1948 reeds vrij veel afgeleverd: 50 Macretwoningen, 27 huizen werden in Tuinstad hersteld, evenals 16 van de Vereniging tot verbetering van de Volks huisvesting; van de 66 ka potte en verwoeste huizen in Tuindorp kwamen er 60 ge reed. Twee doden op één reis Ruim een etmaal vóór het raadselachtige verongeluk ken van General-Kommissar F. Schmidt, die gekleed ln een pyama in de nacht van 25 op 26 Juni 1943 in Frankryk door een val uit een rijdende trein het leven verloor, verongelukte op soortgelijke wyze uit dezelfde trein een ander Duits politiek leider: Kreisleider Petrak uit Wenen. Dit is een ontdekking van dr. A. E. Cohen van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie te Amsterdam, die kort geleden in Berlyn het officiële, streng vertrou welijke, telex-telegram aantrof, dat Oberbefehlslelter Frie- drichs, hoofd van de politieke afdeling van de Partijkan selarij, daags na het ongeval van Schmidt uit Parijs naar Reichsleiter Bormann in het hoofdkwartier van de Fueh rer zond. Om de dood dezer beide gezaghebbende Nazi's hangt het waas der mysterie. Zij maakten beiden deel uit van een gezelschap hoge Duitse officieren, dat per trein een oriëntatiereis van enige da gen maakte langs de Atlan. tikwall aan de Franse kust. De leider van dit reisgezel schap was de schrijver van het telegram, Friedrichs. In hetzelfde telegram schreef deze Friedrichs bijzonderhe den over de dood van Schmidt, die tot dusverre nog onbekend waren. „Op het eerste gezicht", aldus luidt de mening van dr. Cohen, „versterkt 't feit, dat op diezelfde reis nog een andere Duitser om het le ven kwam, de moord-hypo- these, zoals die onmiddellijk opdook, nadat de officieie Duitse verklaring over Schmidt's maagkrampen, die hem er toe zouden hebben gedwongen uit het raam van de rijdende trein te hangen, in de bladen was gepubli ceerd. Twee ongevallen op één reis, dat ziet er ver dacht uit. Anderzijds lijkt 't uit het telegram van Frie drichs inderdaad aannemelijk, dat Petrak in de donkere trein per ongeluk een ver- Ikeerde deur heeft geopend en dus niet is vermoord. Veronderstellingen waren er. naar men zich zal herin neren, legio. Mussert meen de. dat Schmidt door de S.S. Vermoord was, Himmler deel de daarentegen Mussert me de, dat Schmidt zich voor 't. hoofd had geschoten met zijn eigen pistool, terwijl hij uit het raam hing. Niettemin komen er meer aanvragen bij de woningdienst binnen, dan er nieuwe huizen worden afgeleverd. Wekelijks boekt het Woningbureau 30 a 35 nieuwe serieuze gegadig den bij de lange wachtlijst, die nu reeds meer dan duizend namen bevat. Daarbij moeten nog worden geteld de bewo ners van de eigenlijk voor afbraak bestemde panden en de vele evacué's, die overal in Nederland wonen en wat graag naar Vlissingen zouden terugkeren. De woningdienst rubriceert de aanvragers in diverse klassen. Zeer urgente gevallen komen in Klasse I. de urgente in klasse II, de trouwlustigen (er zijn er niet ^minder dan 150 a 200) in klas se III, dan de overigen. De huisvestingsproblemen zijn dus nog lang niet opge lost. Slechts langzaam gaat het iets beter met de woning nood. Do samenwoning b.v. wordt tot het alleruiterste bepei'kt en de huisvesting is iets ruimer geworden. Over het algemeen echter is de toestand nog lang niet roos kleurig. Waar blijven schilders, stucadoors en loodgieters? C Feuilleton Romaniisch verhaal van H. Morgan 48 Niets ontging hem van hetgeen zich daar afspeelde. Jane* Grey scheen er aller minst van te schrikken, dat zij Brown, van wien zy toch wist, dat hij haar achter volgde, zo plotseling ln leven de lijve voor zich zag Brown deed, alsof hij het vanzelfsprekend achtte, dat hij hier de lang gezochte ont moette. Zij traden op elkaar toe. gaven elkaar een hand, lachtenja, werkelijk, Brown lachte! Een echt har telijk en niet zyn gebruikelijk spottend lachje! Daarna keer de hy om on ging, rustig naast haar voortwandelend, met Jane Grey verder! Mechanisch zette ook Rob- by zich weer in beweging, terwijl hij zich het hoofd brak over de vraag, wat dat in 's hemelsnaam te beteke nen had. Al Brown, de beroemde, ge vreesde detective, aartsvijand van allen, die op enigerlei wijze met de wet in conflict j schijn "gekomen! waren gekomen, trof hier nüdden op straat Jane Grey, (Wordt vervolgd) 'gehele land gezochte bedrieg ster en oplichtster en sloot zich b\j haar aan, alsof het een van zijn beste ken nissen was, die hij hier ont moette! En ongelooflijk zo hartelijk als zij zich met elk aar onderhielden! Speelde Brown misschien 'n dubbele rol? Had hy er op de een of andere manier be lang bij hem, de journalist, tegen te werken, zijn pogin gen om Jane Grey naar Hol lywood over te brengen, te doen mislukken Of Bliksemsnel flitste hem eensklaps een gedachte door het hoofd, die alle andere vermoedens op de achtergrond drong: In het telegram, dat Suckett hem had laten zien, was sprake geweest van twee mannen, die zich in Jane Grey's gezelschap bevonden De tweede bleek, toen hy in Denver aankwam, spoorloos verdwenen te zijn en was sindsdien niet meer te voor- FRIEDRICHS TELEGRAM. In zijn telegram aan Bor mann schreef Friedrichs daags na de dood van Schmidt, dat Gauleiter Peter Stangler uit Munster op 26 Juni des mor gens kort na 8 uur, juist voor de trein Parijs bereik te, bij hem in de restaura.- tiewagen verscheen met de mededeling, dat de slaapcou- pé van Schmidt .leeg was. Stangler had een steward de deur laten openen, nadat hij op herhaald kloppen geen antwoord had gekregen De kleding van Schmidt b'evond zich in de coupé, de deur was dicht, het raam half ge opend. Aan de buitenkant vertoonde de wagen bloed sporen.. Friedrichs sloeg al arm en kort daarop deelden Duitse station-beambten hem mede, dat bij Courvilles in de buurt van Chartres, on geveer 100 km. ten Zuid- Westen van Parijs, het lijk van Schmidt, slechts gekleed in een pyama, op de spoor baan was gevonden. Ik zelf kan over de zaak nog zeggen, zo vervolgt Frie drichs in zijn telegram, „dat pg. Schmidt sedert enige da gen geprikkeld was en op grond van zakelijke menings verschillen met andere bu reaux in Nederland van me ning was, dat hij geschaduwd werd en dat hij een proces tegen zich moest verwachten. Ik heb pg. Schmidt, toen hij van deze zorgen tegenover mij gewag maakte, uitge lachen en hem gezegd dat hy na de reis met verlof moest gaan, om eerst eens goed op te knappen. Pg. Schmidt zei my dan ook op de 25ste Juni dat ik my om hem geen zor gen meer moest maken. Hij was er zelf van overtuigd, dat hij de zaak te zwart en onnodig spoken had gezien. Hy had eenvoudig door over werkt te zyn het met zyn zenuwen te kwaad gekregen." Enkele uren later, by het passeren van Courvilles, blies Schmidt de laatste adem uit. Of hy reeds dood was vóór hij uit de trein viel, zoals Himmler beweerde, is niet bekend. Evenals andere deel nemers aan de reis, droeg Schmidt een pistool by zich. Ook Friedrichs sloot de mo gelijkheid niet uit, dat Schmidt zich een kogel door het hoofd heeft gejaagd, ter- wyl hij uit de trein hing. „Er moet nog onderzocht worden of het wapen zich nog in de coupé bevindt, eventueel of pg. Schmidt vóór hij uit het raam viel •van het wapen gebruik heeft gemaakt", zo luidt een an dere passage uit zijn telegram. HOE PETRAK VERONGELUKTE. „In de nacht van 24 op 25 Juni hadden de deelnemers aan de reis zich om half één ter ruste begeven", zo staat voorts in het telegram te lezen. „Ik had, toen de laatste deelnemer, Kreisleiter Petrak uit Wenen, afscheid had genomen, nog juist met een lid van het begeleidend escorte gesproken om te vra gen of alles in orde was, toen de steward uit de res tauratiewagen in zichtbare opwinding naar de noodrem liep en er aan trok. Uit zijn woorden maakte ik op, dat er iemand uit de trein moest zijn gevallen. Ik riep daarna de man van het escorte en heb met hem en de steward samen het traject afgezocht. Wij vonden Kreisleiter Petrak naar myn schatting op onge veer 800 m. afstand achter de trein tussen de rails lig gen." 5 uur later overleed Petrak het veldhospitaal bij Le Mans. Friedrichs zegt in zijn telegram van mening te zyn, dat Petrak naar het toilet wilde gaan en daarbij de bui tendeur, die blykbaar niet voldoende was gesloten, heeft geopend. Door andere deelne mers aan de reis was erop gewezen, dat naar buiten opengaande portieren meer malen van zelf opengingen. Friedrichs legt er in zyn telegram aan Bormann ten slotte nog de nadruk op, dat er tydens de reis en ook op de bewuste avond „betrekke lijk weinig alcohol" was ge bruikt. Petrak was op de avond van zyn dood volko men nuchter. Een koninkrijk voor een huis. In de Vondelstraat in Amsterdam was gister ochtend een drukdoend gezelschap in de weer, bestaande uit Heintje Davids, Bob de Vries, Mathieu van Eysden, regisseur Jaap Spever en nog een hele staf van camera-mensen en scriptgirls. Zy werkten daar aan de eerste op namen voor de nieuwe Nederlandse film „Een koninkryk voor een huis". Heintje Davids ver vult de hoofdrol en ver der werken mee: Tilly Bouwmeester, Johan Kaart, Chris Baay en Annie van Duin. Marshall-hulp overschreed 2 milliard. De E.C.A. heeft nieuwe toe wijzingen verstrekt tot ee be drag van 133.047.954 dollar, waarmede het totaal der onder het plan-Marshall voor het her stel van Europa en het Verre Oosten verstrekte gelden de twee milliard dollar is gepas seerd. Nederland kreeg ditmaal 549.750 dollar toegewezen. reed, evenals van de 111 een door de politie in het In het gebouw van het Rode Kruis te Amsterdam had Don derdagmiddag de uitreiking plaats van onderscheidingen. Drs. G. G. A. Mas tenbroek ontving uit handen van ba ron Van Tuyll van Serooskerken het Kruis van Verdiens te als chemicus van de Bloedtransfusie dienst en Moeder- melk-centrale, voor de verrichtte red dingswerkzaamhe den bij de grote brand in het koel huis „Amerika" te Amsterdam, waar door waardevolle hoeveelheden bloed- plasma behouden bleven.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1948 | | pagina 5