JULIANA: KONINGIN DER NEDERLANDEN
Een krachtige persoonlijkheid
Bij de inhuldiging
DE NIEUWE VORSTIN:
Scherpzinnig verstand, dat de toets
der studiejaren glansrijk doorstond
Woord van de
Ned. Herv. Kerk.
Nederland heefi een
jong wapenschild
Visnetten als versiering.
TWEEDE BLAD
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1948
De laatste regeringsweek van Koningin
Wilhelmina heeft de gehele wereld met
ingehouden adem doen opzien naar de
Nederlanden. Met weergaloze toegenegen
heid heeft hier een volk, in al zijn gele
dingen, nog eenmaal getuigd van zijn
innigste gevoelens jegens de jubilerende,
maar tevens scheidende Vorstin. Wat be
doeld was als een eenvoudige hulde,
groeide, zonder dat iemand daartoe aan
gedreven heeft, tot een zo aangrijpende
demonstratie van verknochtheid aan het
Huis van Oranje en van diepe dankbaar
heid jegens de Moeder des Vaderlands,
dat er tot in de verste uithoeken der aar
de met diepe eerbied van is gewaagd.
Nu zijn Wilhelmina hermelijn en pur
per van de schouders gegleden. Zij heeft
kroon en scepter terzijde gelegd. Zij is
eenvoudig Prinses der Nederlanden ge
worden. Een nieuwe bladzijde is opgesla
gen in het geschiedboek der Nederlanden,
Nog slechts enkele uren, dan zal Konin
gin Juliana de troon bestijgen en gehul
digd wordenEn veel is er dnders, als
bij de inhuldiging van Koningin Wilhel
mina.
Toen een meisje van achttien jaren, on
ervaren, dat in haar jeugd, als gevolg der
zware voorbereiding tot het Koningschap,
veel had moeten missen van wat de jeugd
van anderen tot een onvergetelijke tijd
kan maken. Thans bestijgt een vrouw de
troon, die een onbezorgde jeugd heeft
genoten, wier leven zich normaal heeft
kunnen ontwikkelen, die gehuwd is en
moeder werd en op veel latere leeftijd
tot het koningschap geroepen wordt.
Eensdeels moet dit het haar gemakkelij
ker maken de zware last, die haar wordt
opgelegd, te aanvaarden. Anderdeels doet
dit het moeilijker zijn.
Vrijwel uitsluitend heeft Juliana zich
tot nu toe kunnen wijden aan haar gezins
leven. Het Nederlandse volk, waarover
zij voortaan regeren zal, verheugde zich
daarover en leefde mede met zijn Kroon
prinses in blijde en in droeve dagen.
Voortaan zal dit onmogelijk zijn. De
plichten van het koningschap zullen een
prinses, die opging in haar huisgezin,
wegrukken daaruit en haar nopen veel van
wat tot nu toe eigen privilege was, over
te laten aan anderen. Naast de opvoeding
van haar kinderen, zullen het staatszaken
zijn en representatieve plichten, die haar
volle persoonlijkheid opeisen en er zal
wel geen Nederlandse vrouw te vinden
zijn, die niet beseft, hoe zwaar dit offer
vallen moet.
Toch juicht het Nederlandse volk in
deze uren en het begroet zijn nieuwe Ko
ningin met een warmte en een vreugde
met een aanhankelijkheid, die ontroerend
zijn. Omdat het van Koningin Juliana ho
ge verwachtingen koestert.
Die verwachtingen vinden hun oor
sprong en rechtvaardiging in de vriende
lijke eenvoud, in de goede gezindheid,
welke de Kroonprinses steeds omstraalde
wanneer zij zich. te midden van ons volk
begaf, in de levensernst, welke, zij ten
toon spreidde en in de wil, die vele malen
reeds tot uitdrukking kwam, om het ver
heven voorbeeld van haar koninklijke
moeder waar mogelijk te volgen.
Het Nederlandse volk draagt om dit al
les Juliana een warm hart toe, een grote
genegenheid. Geen koningin kan wat dit
aangaat onder gunstiger omstandigheden
de troon bestijgen. Maar omgekeerd kan
geen Nederlander zich een waardiger op
volgster van Wilhelmina voorstellen dan
Juliana, omdat deze laatste immers voor
bestemd schijnt om de hoge traditie, door
haar moeder geschapen, te bestendigen.
Het heeft geen zin in dit blijde uur der
troonsbestijging niet te erkenen, dat de
tijden benard zijn. Slechts in langzaam
tempo voltrekt in het binnenland zich het
herstel van de wonden die de oorlog
sloeg. Internationaal heerst tussen de
mogendheden een spanning, die velen met
benauwenis vervult en inderdaad: de de
mocratische staten slaagden erin de oor
log te winnen, de vrede wonnen zij nog
niet. En wat ons koninrijk aangaat, ge
noegzaam is ons volk doordrongen van de
wetenschap, dat het wankelt en uiteen
dreigt te vallen en dat met het handhaven
der eenheid of het afscheiden van een der
samenstellende delen de welvaart en de
toekomst van de Nederlanden ten nauw
ste verband houden.
Begroeten wij daarom Koningin Juliana
bij het aanvaarden der regering met
vreugde en aanhankelijkheid, maar bui
gen wij ons terzelfdertijd voor den Ko
ning der Koningen, om Hem te bidden,
dat Hij Juliana kracht en wijsheid schen-
ke, leiding en steun, zonder welke nu een
maal ieder menselijk pogeiito#mislukking'
gedoemd is.
Vol vertrouwen gaat het Nederlandse
volk met Kóningin Juliana de toekomst
tegemoet. Als op dit samengaan Gods ze
gen rust, zal het vertrouwen niet be-
schaaamd worden.
Een nieuwe bladzijde wordt opgeslagen
in het geschiedboek der vaderen. Een
nieuwe Koningin bestijgt de troon. Een
nieuw tijdperk vangt aan.
Moge het zo zijn, dat de ilhisies, die wij
heden koesteren, in stralende vervulling
gaan. G. B.
Niet alleen de zoon van een beroemde vader, ook de doch
ter van een hoogvereerde moeder moet de last torsen, welke
het noblesse oblige dezulken vaak oplegt. De moeder van
onze Koningin Juliana is niet in gebreke gebleven, haar
kind te voorzien van alle middelen, waarover zijzelf kon
beschikken als dochter Aan Koningin Emma, om die last
te helpen dragen.
Nadat de jubel rond de wieg
van 30 April 1909 verklonken
was, en de Hofprediker dr.
J. H. Gerretsen op 5 Juni in
de Willemskerk de Prinses
doopte met de namen van de
stammoeder van het Oranje
huis, van de dochter van ad
miraal de Coligny en van haar
grootmoeder, gaf de naam
Ligthart aan Juliana's op
voeding een bepaalde kleur.
Toen de leerplichtige leeftijd
was voltooid, trad weer een
paedagoog van naam op: Prof.
Gunning, en met hem enige
leraren van hoge vakkundige
bekwaamheid. Zodra Prinses
Juliana de leeftijd der meer
derjarigen had bereikt (te
vens het zilveren huwelijks
jaar van de Koningin en Prins
Hendrik), kreeg zij van rechts
wege zitting in de Raad van
State en werd zij daartoe door
de Koningin zelf geïnstalleerd
op 2 Mei 1927. Enige weken
later legde de Prinses haar
openbare belijdenis af onder
de Hofprediker ds. Welter, die
haar Godsdienstonderricht had
gegeven, waarmee de -Konin
gin zelf begonnen was. Van
1927-1930 liep Prinses Juliana
college aan de Leidse Acade
mie, in verband waarmee zij
een villa te Katwijk aan Zee
betrok. De promotie tot ere
doctor in de letteren en wijs
begeerte sloot dit tijdperk af.
ZELFSTANDIGHEID
Het is hier de plaats om de
aandacht te richten op per
soonlijke qualiteiten van Ko
ningin Juliana. Dat zij haar
redevoeringen zelf wenst sa
men te stellen, typeert dezelf
de hang naar zelfstandigheid,
welke men terug vindt m de
woorden op een Kerstfeest
tijdens het verblijf in Canada
gesproken tot ons volk:
„Houdt hoog uw hart en
sterkt uw gedachten. Alleen
wie strijdt, verwerft de over
winning". Blijkbaar is zij met
een helder verstand begaafd;
na de promotie te Leiden zei
niemand minder dan Prof.
Huizinga: „Uw promotor weet
bij ondervinding, hoe goed
nien tegenover U moet toe
zien, om zelfs niet in schijn
met zich zelf in tegenspraak
te komen". Terwijl Prof. van
Gemeente van Jezus Christus
Vijftig jaren heeft God de Ne
derlanden geregeerd door de
hand van onze Koningin Wil
helmina. Het is welhaast het
uur, dat Zij Haar Koningchap
overdraagt aan Haar dochter,
Juliana.
Met grote erkentelijkheid ge
denkt de Nederlandse Hervorm
de Kerk wat de Koningin in de
afgelopen halve eeuw voor Haar
volk heeft gedaan. Zij heeft de
staat bestuurd, onafgebroken,
zonder Zich rust te geven. Zij
betoonde Zich een moeder van
Haar volk, Haar gezondheid niet
achtende; temidden van geva
ren kende Zij geen vrees, Zich
wetende in Gods hand.
Aan het einde van Haar rege
ring danken wij Haar en bid
den wij, dat Zij zich ook in de
avond van Haar leven moge we
ten in de hoede van Hem, Die
is de Koning der Koningen.
En nu Juliana Haar regering
aanvangt, verheugt zich de
Kerk. Zij kent Haar, zoals Zij
Zich voor Haar taak voorbe
reidde en Zij weet, dat Zij de
belangen van het volk in het
harte draagt
Het volk staat rond Haar
troon, die het teken is van de
gemeenschap, die wij tezamen
vormen, levende voor elkaar en
strijdende tegen de machten, die
onze samenleving verstoren.
Dit alles geschiedt geleid door
de Koningin, Die Haar gezag
ontvangt van de Heer der He
ren, Jezus Christus, Die, ten
oordeel en behoud, temidden
van ons is als Eén, die dient.
Aan Haar, Die ons zal rege
ren, is een zeer grote verant
woordelijkheid opgedragen. On
ze bede zij, dat God, de Vader
van onze Here Jezus Christus,
Zijn zegen aan Koningin Julia
na bovenmate zal schenken.
Het Moderamen van de
Generale Synode:
H. J. F. Wesseldijk, Praeses.
E. Emmen, Scriba.
Spiegelbeeld van land
en vorstenhuis.
Het Nederlandse wapen, dat
tevens het Koninklijke is, is in
zijn huidige samenstelling jong;
het dateert van het begin van
het koningschap en is door Wil
lem I in 1815 vastgesteld. Ko
ningin Wilhelmina bracht er
enige kleine verbeteringen in
aan.
De beschrijving, ontleend aan
het Koninklijk Besluit van 13
Juli 1909, houdende wijziging
van het K.B. van 10 Juli 1907,
luidt:
„Op een azuur (blauw) veld.
bezaaid met staande blokjes
van goud, 'n klimmende rechts-
gewende leeuw van goud, ge
kroond met een kroon van drie
bladen en twee parelpunten van
hetzelfde, getongd en genageld
van keel (rood). In de rechter-
voorklauw opgeheven houden
de in schuinlinkse stand een
ontbloot Romeins zwaard van
zilver met gouden gevest; in de
linker een bundel van zeven
pijlen van zilver, met punten
van goud, de punten omhoog en
de pijlen te zamen gebonden
met een lint van goud".
HET WAPENSCHILD.
Het wapenschild wordt ge
dekt door de Koninklijke
Kroon; als schildhouders funge
ren twee heradische leeuwen
en profil van goud, ongekroond,
met rode tong en nagels. Als
devies. „Je Maintiendrai" in La
tijnse letters van goud op een
lint van azuur.
Dit wapen wordt geplaatst op
een purperen, met goud geboor
de en hermelijn gevoerde man
tel, opgebonden met gouden
koorden, die in gouden kwasten
eindigen, en wordt gedekt door
een baldakijn van purper en
goud, dragende de Koninklijke
Kroon.
Het Is opvallend, dat dit wa
pen, In zjjn samenstelling een
historisch spiegelbeeld vertoont,
zowel van de geschiedenis van
ons land sis van het regerend
vorstenhuis. De Nassause leeuw
draagt de aan de leeuw van het
generaliteitswapen ontleende
zwaard en pijlenbundel, terwijl
het devies „Je Maintiendrai" de
wapenkreet van de Oranjeprin
sen was. Tenslotte symboliseert
de koninklijke kroon de waar
digheid, die het Nederlandse ge
menebest sedert 1815 draagt.
Elk dezer kentekenen heeft
bovendien zijn bijzondere bete
kenis of is aan een bepaalde ge
beurtenis uit onze geschiedenis
ontleend.
Daar is eerst de leeuw. Be
denkt men in welke tijd dit wa
pensymbool ontstaan is, dan zal
men licht geneigd zijn zich te
verwonderen over de keuze van
een leeuw in deze noordelijke
streken. De verklaring ervoor
is te vinden in de Kruistochten
en het verhaal gaat, dat vele
vorsten en heren uit de Lage
Landen bij de Zee of de weste
lijke Duitse streken ter onder
scheiding van andere kruisvaar
ders, die oorspronkelijk allen
kruisen in verschillende, kleu
ren droegen, zich als embleem
de „overwinnende leeuw van
Juda" kozen.
De Hollandse graven namen
een rode leeuw op een gouden
veld, die van Vlaanderen b.v.
een zwarte op gouden grond. In
het Nassause wapen vinden wij
een gouden leeuw op een blauw
veld en dat werd onze Neder
landse leeuw, die volgens deze
verklaring dus een oud-testa-
mentisch symbool zou zijn.
DE PIJLEN.
De pijlen in het Rijkswapen
zijn er pas in de 16e eeuw bijge
voegd; in het wapen, dat de ge
zamenlijke opstandige provin
cies als generaliteitswapen aan
namen. De betekenis van de pij
len is de uitdrukking van de
„eendracht" die deze gewesten
zo bitter nodig hadden. Het ver
haal van het ontstaan van het
symbool gaat terug op de oud
heid, toen een zekere Scilurius,
koning der Scythen, op zijn
sterfbed zijn 80 (sic) zonen een
bundel pijlen gaf met het ver
zoek deze te breken. Geen der
zonen was hiertoe in staat.
Toen maakte de koning de bun
del los en brak de pijlen één
voor één, hiermede tot uitdruk
king brengend, dat „eendracht
macht maakt". En dat was ook
het devies, dat, met de pijlen in
het wapen, door de Staten-Ge-
neraal werd aangenomen. Het
was van de federalistische re
gering der 7 souvereine provin
cies een teken van wijs beleid
de nadruk te leggen op dit een
heids-symbool.
Zij hielden er zich niet altijd
aan. Ook de spreuk „Eendragt
maeckt magt" verdween uit het
wapen en werd door een Latijns
aequivalent „Concordia res par-
vae crescunt" vervangen. Klaar
blijkelijk werden de kibbelende
provincies liever niet in al te
duidelijk Nederlands aan dit
symbool herinnerd. Bij de in
stelling van het wapen van het
Koninkrijk der Nederlanden
kreeg de Nassause leeuw dit
generaliteitssymbool te dragen,
het devies werd echter de Oran
je-wapnespreuk „Je Maintien
drai". Curieus is, dat het Trans
vaalse wapen als herinnering
aan de band met het vroegere
moederland nog steeds het de
vies „Eendracht maakt macht"
voert.
DE KROON.
De Koninklijke Kroon is ont
staan in 1815. Deze werd niet
alleen op de kop van de Nas
sause leeuw en op het wapen
schild geplaatst, maar boven
dien op de koppen der schild
houders, hetgeen heraldisch niet
geheel verantwoord is. Doch
men week, zo kort na de Fran
se revolutie, toen alles wat met
de wetenschap der heraldiek in
verband stond, in discrediet was
geraakt, wel meer van de wet
ten der wapenkunde af. H. M.
de Koningin heeft het raadzaam
geoordeeld door Haar wijzigin
gen van 1907 en 1909 ons wapen
een heraldisch beter verant
woord aanzien te geven. De
Kronen verdwenen van de kop
pen der schildhouders, terwijl
ook enkele andere foutjes ver
beterd werden.
Wijk getuigde: Voortreffelijk
waren de uitslagen van haar
examens. Bekend is de voor
liefde der prinses voor litera
tuur en vooral dichtkunst.
Toen op een besloten soiree
in het Paleis Noordeinde plot
seling Willem Royaards door
ongesteldheid moest afzeggen,
was het de Prinses, die op
keurige wijze enige verzen
voordroeg.
Een duidelijke karaktertrek
wellicht een erfenis van de
om haar philantropie zozeer
geëerde Koningin Emma is
die van het begaan zijn met
en het actief optreden tegen
de gevolgen van menselijk
leed; we behoeven slechts het
Roode Kruis te noemen, ook
het Nationaal Crisis Comité
waarin zij in woord en daad
maatschappelijke noden hielp
lenigen.
GEZINSLEVEN
Even plotseling als spon
taan zette in September 1936
de tweede phase van het le
ven der Prinses in: op 27-ja-
rige leeftijd verloofde zij zich
met de toen 25-jarige Prins
Bemhard van Lippe-Biester-
feld. Hoe snel won hg d© sym
pathie door zijn persoonlijk
optreden, hoe vlot doorbrak hij
de strenge Hofétiquette door
zijn joyeuse entree in de da
gen, dat hij zijn tweede va
derland betrad. Op 7 Februa-
rie volgde het huwelijk; het
was ook de datum, waarop
58 jaren geleden Koningin
Emma in Arolsen huwde met
Willem III, en 36 jaren gele
den Koningin Wilhelmina met
Prins Hendrik.
Het Koninklijk gezin, thans
vier dochters tellend, woont
op het paleis Soestdijk en wie
telt het aantal hoge gasten,
die daar genoten hebben van
het blijde gezinsleven, dat op
zijn beurt weer het middel
punt was van velerlei volks
vreugde bij geboorte- en ver
jaardagen.
NAAR CANADA
De leeftijd, waarop Prinses
Juliana de eerste wereldoor
log meemaakte, heeft haar be
hoed voor de donker© schadu
wen, die toen over ons land
vielen. Maar hoeveel dieper
heeft de ploeg van het leed
voren in haar leven getrokken,
toen op 12 Mei 1940 de va
derlandse bodem moest wor
den verlaten. Op de laatste
H. M de Koningin tydens Haar verblgf in Canada in Juni
1942, voor het huls van H.K.H. Prinses Juliana te Rockcliffe,
Ontario, te zamen met Prinses Beatrix (Unies) en Prinses
Irene.
Een dapper woord.
Prinses Juliana sprak
In Canada een gedenk
waardig woord:
„Geef mg niet uw me
delijden, maar geef ons,
wat wij meer dan iets
anders behoeven, volk
van Canada en van de
Verenigde Staten van
Amerika: geef ons uw
sterkende liefde".
S.
dag van die maand werd Prin
ses Irene te Londen gedoopt
door ds. J. van Dorp, predi
kant der Nederlandse ge
meente. Irene, „vrede". In Ju
in Juni had het vertrek naar
Canada plaats; welk een
smartelgk afscheid voor de
Koningin. Maar hier moeten
we ons ook de haar zo type
rende houding der Prinses
herinneren: „Spreek nooit te-
fen mü over medelgden. Me
elijden is voor de zwakken
en ons verschrikkelijk ongeluk
heeft ons sterker gemaakt".
Prins Bernhard, die de zij
nen naar Canada had ge
bracht, keerde aldra naar
Londen terug om daar de taak
voort te zetten en te voltooien,
die hem bij ons volk een on
vervreemdbaar recht op hoog
achting heeft verschaft. Nau
welijks een maand in Canada,
was Prinses Juliana al temid
den van een 150-tal Neder
landse vrouwen, die voor het
Roode Kruis werkten. Zijzelf
was al bezig geweest aan het
breien van een trui
Op 19 Januari 1943 werd 't
Prinselijk paar verblijd met de
geboorte van een derde doch
ter, Prinses Margriet, in het
ziekenhuis te Ottawa. (De
Prins had zijn vliegtuig met
dezelfd© naam gedoopt)In
Mei is de Koningin naar Cana
da gevlogen om zich te over
tuigen van de nieuwe weelde
in het gezin harer kinderen
een lichtstraal over haar in
Londen zo vereenzaamde leven
Merkwaotdige historische her
haling: op 18 Januari 1795
moest het Prinselijke gezin
zich inschepen naar Engeland
om te ontkomen aan de Fran-
tyrannie; aan boord was
een prinsje van twee jaar, de
latere Koning Willem n, die
bg Quatre-Bras en Waterloo'
zijn Vaderland zou helpen ver
lossen van den onderdrukker...
TERUG NAAK
NEDERLAND
Onder hoe gans andere om-
stanllgheden werd op vader
landse bodem de vierde doch
ter geboren; op 18 Februari
1947 verscheen Prinses Marij
ke, over wie aanvankelijk zorg
was in verband met een oog
ziekte, maar die thans weer
hersteld en de vreugde van
haar zusjes is.
Paleis Soestdijk thans de
residentie van Koningin Julia
na is destijds de woning ge
weest van Lodewijk Napo
leon, maar het is inwendig
gemoderniseerd door elec-
trisch licht, centrale verwar
ming, bibliotheek (een ge
schenk van de Nederlandse
schooljeugd) zwembassin en
tennisbanen. Het is reeds ja
ren de eigen haard van net
Prinselijk paar, dat bovendien
nog een riant drijvend ver
blijf bezit in het jacht „Piet-
Hein", geschenk van ons volk
aan het bruidspaar van Fe
bruari 1937.
Sportief als kinderen van
hun tijd, hebben Koningin
Juliana en de Prins in Zwit
serland hun ski-genoegens be
oefend; bemint Prins Bernhard
de ruitersport, bestuurt h^j
zelf zgn auto en heeft hij on
langs het vliegbrevet verwor
ven, dat hem recht geeft op
het besturen van een Dakota.
Van meer betekenis voor
ons volk is echter, dat èn
Prins èn Koningin hun gezins
leven en hun inspanning mo
gen genieten als de afwisseling
van een serieus werkleven,
waarbij ieder op zijn en haar
wijze. zich reeds een eind-
weegs hebben ingeleefd in de
taak, die komt, nu de Konin
klijke moeder de scepter uit
handen heeft gegeven. Zij, de
eerste regeringsvrouw uit de
dynastie der Oranjes, en lan
ger aan. het bewind zijnde dan
een ter tien Oranjes, die ons
land- gediend hebben, mag
thans na jaren van beperkte
gezinsvreugde, delen in de
liefde van haar kinderen en
kleinkinderen in het witte pa
leis. dat voor de toekomst van
land en volk van nog onbere-
rekenbare betekenis kan wor
den.
Bij de inhuldiging te
Amsterdam.
Als H. M. Koningin Juliana
zich op 6 September van het
Koninklijk Paleis op de Dam
naar de Nieuwe Kerk begeeft
voor de inhuldigingsplechtig
heid, zal zij onder een pergola
doorlopen, overspannen met
visnetten.
Dat is een typische versie
ring, die niet alleen een aar
dige indruk maakt, maar waar
mede een traditie wordt
voortgezt. Ook in 1898 bg de
inhuldiging van Koningin Wil
helmina is namelijk van vis
netten gebruik gemaakt. Trou
wens, ook in Den Haag op het
Voorhout zijn vroeger al eens
visnetten aangewend. Zij zrjn
het symbool van een belangrij
ke tak van Nederlandse nijver
heid, van de visvangst en van
de zee, waaraan Nederland
door de eeuwen heen in aan
zienlijke mate zijn welvaart
ten danken heeft gehad. Zij
herinneren tevens aan de lan
ding van Prins Willem van
Oranje in 1813 te Schevenin-
gen. Zijn aankomst in het va
derland luidde een tijdperk in
van vrijheid na een periode
van Franse overheersing.
De Scheveningers hebben al
tijd op hoogtijdagen van het
Vorstelijk Huis een dankbaar
gebruik gemaakt van visnet
ten en van andere attributen
van de visvangst om de
hoofdstraat van hun „dorp", de
Keizerstraat, in feesttooi te
zetten. Ook thans weer behoort
de Keizerstraat tot de origi
neelst versierde straten van
groot-Den Haag.
Beatrix... thans kroonprinses*
