Wolven in Nederland? De uitbeelding Christus' van lijden Stormloop op de badplaatsen De Mattheus-Passion vertaald - ad frgv;;xciall 2ceuv. ::ur.a;«t "v zatz:.: naaat i948 Neen! Verwilderde herdershonden! Voorstelling van varieert met» de kruisdood en opstanding eeuwen Evers en vossen waren er wel Gisteren sprak ik twee van onze jachtschuts en ze deden mij een wat opgewonden, kleurig relaas van hun recente be levenissen in het veld, die culmineerden in 't ontmoeten van vier half-verwilderde honden op de hei. Jan-Willlem en Mei ondervinden daarvan veel last, méér nog dan van de vossen, want die invasie hebben ze gelukkig vrijwel onder de knie, mïar de stroperij en het vervolgen van ten dode opgejaagd wild door herders- en andere honden van soms beangstigend formaat, neemt geen einde! Toch spannen de opzichters zich terdege in en menige ge vaarlijke vierbenige bezoeker van hun revier moet zijn ver metelheid met de dood bekopen, maar het aantal heemloze honden is sinds de oorlogstijd ontstellend groot en dreigt zich in sommige gebieden tot een plaag te ontwikkelen. Al les wat zulke honden kunnen overmeesteren, pakken ze aan: kongn en haas, maar ook een hulpeloos reekalf, een lam of zelfs een volwassen ree, wanneer zij dat de vlakte kunnen ópdrijven, zodat het dë beschutting biedende dekking met bereiken kan. Door; A. B. Wigman BLOEDDORST. Dergelijke bloeddorstige ro vers in het veld kunnen inder daad zeer veel ombrengen en zjj vragen doorlopend de uiter ste zorg en oplettendheid van het jachtpersoneel, dat soms door al hun listen en lagen tot vertwijfeling wordt gebracht. Het valt haast zeker te zeg gen, dat de z.g. wolven, waar van de kranten dezer dagen melding maken, vooral door het sensationele optreden on der de schapen, niet anders zijn dan half-verwilderde her dershonden, die door hun eige naars in de steek gelaten, hun eigen kost moeten zien op te scharrelen. Geleidelijk ontwikkelt zich dan hun roofdiernatuur weer en zij voeren - hun strooptoch ten niet zelden op uiterst ge raffineerde wijze uit het. meest vooral in dichtbewoonde oorden des nachts, hetgeeni de identificatie bemoeilykt. Wanneer hun honger gestild Is, drijft bloeddorst hen tot het aangrijpen van meer schapen en deze moordlust mac!kt hen tot zeer te duchten gedierte, waarmeo in de veeweide, evenals in het jachtveld, korte metten dient té worden ge maakt. Doch het is heel moei lijk de sluwe marodeurs te be machtigen. GééN WOLVEN. Dat het wolven zouden zrjn, kan met vrij grote zekerheid naar het rijk der fabels wor den verwezen, want deze die ren zijn al sinds meer dan een eeuw niet meer in Nederland gesignaleerd, evenmin als in de meeste beschaafde landen. Misschien worden ze alleen nog vrij geregeld aangetrof fen in Rusland, Polen, de Kar- pathen, op de Balkan, Spanje, Zuid-Frankrijk en Scandinavië, dus ver genoeg van'onze deur! Vroeger was dit anders; Scheijgrond en'IJsseling noe men de wolf in hun „Zoogdie ren in Nederland" in vroeger eeuw€n in de meeste streken van ons vaderland zeer ge woon en in dé 16e eeuw wer den o.a. op de Veluwe en in het Sticht honderden stuks op grote drijfjachten gedood, ten einde „het land promptelyck te suyveren van de wolven, die zich dagelijks vermeerderen". Er werden door de overheid premies op de vangst gesteld. NOG IN DE 19e EEUW. Nog in het laatst der 18<e eeuw hielden ze zich in de schaars bewoonde, bosrijke streken van- Brabant, Utrecht en de Veluwe op en vooral 's winters dwaalden er exem plaren uit de Dyitse geberg ten en de Ardennen naar de Nederlanden. Ook in de loop der negentiende eeuw werden nu en dan nog wolven waarge nomen binnen onze grenzen (1845 Schinveld L.). Dat men zich toen in de identiteit evenzeer als thans kon vergissen blijkt uit de op gave van een wolf, die 27 Jan. 1891 in de omgeving van Hel- voirt zou zijn geschoten, dqch die een verwilderde herders hond bleek. Wie zich voor deze zaken interesseert, moet er het tijdschrift „De Navorscher" van 1860 eens op naslaan, waarijl verscheidene interes sante mededelingen over wol ven in «Nederland te vinden zijn. NA-OORLOGS VERSCHIJNSEL. Het verschijnen van gedier te na de oorlog, dat door aan tal en wijze van optreden méér dan de gewone aandacht trok, heeft veel pennen in beweging gebracht, v.n.l.-waar het vos sen en everzwijnen betrof. Bij beide diersoorten kon zonder al te veel overdrijving inder daad van een soort invasie ge sproken worden, doch momen teel is daarvan niet veel meer over. De vossenstand bereikt ge leidelijk weer het normale peil en de wilde varkens minderen evenzeer. Ze zijn dan ook als „schadelijk gedierte" bij tien tallen gesneuveld onder kruit en lood, zelfs in verraderlijke strikken, en het zal niet lang duren of de oude toestand zal hersteld blijken en dan dienen we deze ridderlijke, weerbare en romantische dieren weer een beetje de hand boven het hoofd te houden, want ze zijn en blijven toch de glorie van het Veluwse bos. EVENWICHT HERSTELT ZICIfe Ongetwijfeld kunnen we voor beide genoemde soorten rede nen aanwijzen, die hun ver- Wordt Nederland thans, na de vossen- en wilde zwijnen-invasies, ook nog door wolven onvei lig gemaakt? Sensatio nele berichten uit de laatste dagen schijnen erop te vijzen. De oplos sing van dit dreigende mysterie wordt hier ge geven door de bekende velcjbioloog van het Na tionale Park „De Hooge Velu\ye", de heer A. B. Wigman deskundig als weinigen op dit ter- rein. sterkt optreden verklaren. Ge durende de gehele oorlog kon den ze zich in Duitse grens- bossen schier onbelemmerd voortplanten, de jagers en jachtbeambten dienden in het leger en afschot van betekenis vond niet plaats. Zo vond de overbevqjking expansie over de grenzen. Ook in onze eigen wildbanen (Het Loo) werd lang niet zo intensief gejaag.d als in normale tijden, de ras ters der jachtvelden vertoon den veel gaten en langzaam aan verdween het zwarte wild naar de buren. Op andere plaatsen (Hooge Veluwe) zet ten de Duitsers varkens uit, die zich behoorlijk vermeerder den. vossen werden bijkans niet vervolgd, men schoot lie ver herten en ander grofwild voor de pot! Voorts werd veel wild door omvangrijke bos branden (Reichewald) naar elders verdreven. Alles met alles herstelt zich echter, het verstoorde even wicht in de nabuur weer en dat gaat gauwer dan men denkt. Doch die vermeende wolven hebben er weinig of niets mee te makenOm van beren maar niet te spre ken! (Nadruk verboden) DOODGEDRUKT. De 25-jarige Amsterdamse magazijnbediende-expediteur, P. van der W.. geraakte Woensdag tussen het dekzeil, waarop zinkbladen lagen, en de muur van de brug over de Singel bij het Konigsplein bekneld toen een dekschuit tegen de brugmuur stootte. Het slachtoffer overleed ter plaatse. Op het stoepje van het chalet, waar zij tijdens haar vacantie in Zwitserland Jogeert, poseert de Prinselijke familie even voor de fotograaf. Waarheen in de Vacaniie De logieskansen buiten Zeeland Ruimte en rust op de Waddeneiloneen (Slot) Scheveningen, danig getei sterd, herstelt zich langza merhand, maar kan in zjjn hotels en pensions toch maar hoogstens 1000 k 1200 gasten herbergen. Tal van pensions, die verleden jaar nog be schikbaar waren, zjjn nu uit gevallen dofcr inwoning of ge zinsuitbreiding. De hotels (on- de beeldende kunstenaar Stijl en interpretatie van (Van onze kunstmedewerker). Het is een bekend feit. dat verschillende personen, als zij een verslag moeten uit brengen van eenzellde ge beurtenis. dikwijls zeer uit eenlopende beschrijvingen geven, die getint zijn door eigen emoties. Reeds in de bron die ons het lijden en sterven van Christus mededeelt de Evangeliën is te bespeuren, dat de evangelisten, ieder op eigen wijze, getroffen zijn door hetgeen zij meemaakten en beleefden en daarvan op voor hen specifieke wijze kond doen. Op precies de zelfde wijzegaat het ook in de kunst: de uitbeelding van het leven van Jezus varieert met de persoon van de kunstenaar in het raam van diens tijd. DE EERSTE EEUWEN. In de eerste eeuwen na Christus' dood leefde men te zeer in de verwachting van de jongste dag en men was te zeer vervuld van het wezen lijke element van het Chris tendom. de opstanding en de wederkomst, dan dat men zich veel verdiepte in het lijden, dat aan de opstanding vooraf ging. Men had geen behoefte aan het afbeelden van tafe relen uit het leven van Jezus en daarbij kwam, dat men in die onzekere tijden zich veili ger kon bepalen tot symbolen (vis, palmtak, wijnrank e.d.). Eerst op de z.g. dyptichons, fraai bewerkte tweedelige snijwerkjes van been, ver schijnen figuren, die marte laren voorstellen of figuren van de heilige familie. Over het gelaat van Christus is men het in die tijd nog niet eens. Veelal wordt hij afge beeld als een jonge Bacchus- figuur zonder baard. Via de oud-Christelijke kunstperiode, waarin vooral de keizersfigu- ren een plaats vonden in de kerken on de wandmozaïken, komt men pas in de Ro maanse stijlperiode een groter aantal afbeeldingen van bij belse taferelen tegen, waarbij zij opgemerkt, dat de wereldse heersers hun tol vorderen voor de inrichting van de godshuizen, dpor hun conter- •feitsels te doen aanbrengen. GOTHIEK. Eerst in de tijd van de go- thiek met zijn grote religieuze opleving verschijnt een ware golf van afbeeldingen in allerhande materialen die geïnspireerd zijn op het léven van Jezus. Aangezien het lezen nog een kunst was, waarvan slechts de geestelijk heid de geheimen kende, ont staan in die tijd hele reeksen tafereeltjes uit het leveir van Christus, de z.g. bijbel van het volk, en uit de aard van de tijd volgt, dat vooral de lij denstij d een bron van inspi ratie vormt. En uit die lij dens tij d zelve is het vooral de kruisigingsscène, die 't' meest wordt afgebeeld. Dit is in zo verre merkwaardig, daar toch het zwaartepunt in het Chris telijk geloof uiteindelijk ligt bii het Paasgebeu- ren: de opstanding. Maar aangezien de opstanding een gebeuren van hogere orde is cn meer voorstellingsver mogen eist dan het dramati scher offer aan het kruis, waarbij men de volgorde van de fejten aan de hand van het evangelie op de voet kan volgen, heeft het laatste door de eeuwen heen meer indruk gemaakt en zo zien we naast slechts enkele opstandings taferelen talrijke afbeeldingen van de ..kruisweg", de dood aan het kruis en de zorgvolle en eerbiedige afname van het stoffelijk overschot van het vloekhout. Bij dit laatste zullen wij ons thaps bepalen. ROGIER VAN DER WEYDEN. Onze afbeelding geeft een altaarstuk van Rogier van der Weyden. een piëta, een treuren bij het zojuist afge nomen lijk. Veel later zal Maria en degenen die haar in de droeve ure bijstonden, be grijpen, wat Jezus bedoelde met zijn woord, dat hij de af gebroken tempel in drie dagen weer zal opbouwen. Thans hebben zij slechts zijn laatste woord ..Het is volbracht", dat voor hen nog betekent: .Alles is nu afgelopen, en er is geen hoop meer", omdat ze de heer lijkheid van de oostandines boodschap nog niet hebben ervaren. Er is slechts rouw en droefheid. Maria is in on macht gevallen en wordt door de zorgzame Johannes onder steund. Ernst en droefheid soreken uit de gezichten van de ..donorfiguren", die Jezus vast houden. Wenende vrou wen sluiten de zijkanten af. Het lugubere aspect wordt veraroot door de attributen geveer 600 bedden) zjjn al volgeboekt voor de maanden Juli en Augustus, ook al om dat Scheveningen tegenwoor dig 't oord is van internatio nale Congressen, terwijl van de kamers „het neusje van de zalm" al gereserveerd is voor de rest van het seizoen. Het Kurzaal-prqgramma biedt weer veel aantrekkelijks -en Scheveningen zal dit jaar nog meer in het middelpunt van de belangstelling staan door de viering van het Regerings jubileum van H.M. de Konin- Ïin en de herdenking van het 00-jarige Haagse stadsbe staan. Katwijk is er als badplaats wel heel slecht aan tóe. Van de 4500 huizen in Katwijk aan Zee en Katwijk aan de Rijn zijn er duizend gesloopt; de beide hotels werden afgebro ken en dë pensions alle op één na. Hotels en burgers hebben provisorische voorziening troffen, zodat men er toch van de zee en de geheel herstel de strandoutillage kan genie ten. DE BLOEMENBAD- PLAATS Noordwijk aan zee is mo menteel de best geoutilleerde badplaats van onze kust. Om de een of andere onnaspeur lijke reden zijn alle hotels en pensions op zes-zeven na ge spaard gebleven, de boulevard is na de verwijdering van de tankmuur aanmerkelijk verbe terd, de terrassen zijn ver groot, kortom Noordwijk is 'n case in het puin van de Bad plaatsen. De „capaciteit" van hotels en pensions doet voor de grote steden niet onder er zijn 5000 bedden, maar die zijn voor de periode half Juli half Augustus al reeds be- sprdken. Hier en daar zal men in de pensions misschien nog een plaatsje, open vinden. Noordwijk zal zich met in gang van dit jaar wèer „de bloemenbadplaats" noemen; in de bollentijd (waarschijn lijk eind April) zal de bad plaats één en al bloem zijn, er wordt een bloemencorso fehouden, de huizen worden ehangen met een vracht van bloemen en van het afval worden kleurige mozaïeken gelegd. IN NOORDHOLLAND NOG PLAATS* In Zandvoort zijn de Boule vards anstwekkend kaal: van de veertig hotels bleven er maar vier of vijf over, die in totaal 750 bedden heb ben. Merkwaardigerwijs zijn van de „Hoofdschedelplaats". Golgotha: een doodskop en een stuk been. Ook Rogier van dor Wey den is een kind van zijn tijd en hij geeft een vertolking van het kruisigingsdramh. dat sterk bewogen is, rijk van kleur en verantwoord van anatomie. Hij is een kind van zijn tijd. want juist in de periode waarin het paneel ontstond, ging men zich lang zaam losmaken van de min of meer verstarde opvattingen van de gnthiek. terwijl men het stijlvolle van deze periode handhaafde. De schilder is een man. die zich losmaakt van de toen geldende conventies en een eigen interpretatie geeft en riiet in een bepaalde trant schildert „omdat het, zo hoort." Het individualisme.- dat in de Renaissance zijn bloei zal beleven, kondigt zich hier reeds aan. (Nadruk verboden). die voor 't hoogseizoen nog niet alle besproken. Op de weer bruikbare boulevards zijn nu énkele noodrestau- rants ingericht, zodat Zand voort althans weer een be hoorlijk dagbezoek kan ver werken. IJmuiden heeft als badplaats voorlopig afgdaan. Wijk aan Zee, dat zijn belangrijkste ho tels zag geofferd aan de Duitse vernielzucht, kan in de hotels ongeveer 475 gasten herbergen en in de gemeubi leerde woningen om de bij 800. 'n Groot aantal kamers en woningen is al besproken. Egmond aan Zee, dat 5 k 6000 gasten plaats kon bieden, heeft na de afbraak' van 100 van de 800 gebouwen, waar onder drie van de ,vier hotels en het grootste pension, nog ruimte voor 3 it 4000 perso nen, die zich voornamelijk men pensions en gemeubileer de kamers tevreden moeten stellen. Voor Juli—Augustus is 90 ty, voor Juni 70 verhuurd. Men hoopt 't Troel stra-oord dit jaar weer in gebruik te kunnen nemen. Bergen aan Zee verloor zes van de veertien hotels en pen sions en beschikt nu nog slechts over 250 bedden. Er is nog ^tige plaats, maar in geval van nooa kan men zich (z\j het niet lang meer) te rugtrekken op Bergen-Binnen. Groet, Kamperduin, Schoorl, Catrijp' beschikken tezamen over een 300 bedden in hotels en pensions, terwjjl het aan tal gemeubileerde kamers er, evenals in Bergen, legio is. Huisduinen, de eens zo lief lijke badplaats van Den Hel der, is nog niet „in bedrijf". DE WADDENEILANDEN Een schrille tegenstelling tot de geteisterde en deels nog door bunkers ontsierde stranden van het „vasteland" vormen de vier Waddeneilan den, waar men zelfs bij 'n zo druk bezoek als verleden jaar Texel 75 000 Terschelling 60.000, Vlieland en Ameland 40.000 en Schiermonnikoog 30.000) ruimte en rust vindt. Texel heeft zich in de laatste jaren voornamelijk toegelegd op de outillage voor kam peerders, voor wie deze zomer uitgebreide maatregelen zjjn getroffen. Men vindt er 60 pensions en kleine hotels, waarvan sommige deze zomer nog {>laats kunnen bieden. Vlie- and, dat wij persoonlijk bo ven alles verkiezen, is voor 't hoogseizoen „vol". Er is één hotel, een aantal pensions en verder kan mgn hier en daar nog terecht. Terschelling met zijn levendige haven op West kan nog een aantal ge gadigden plaats bieden, even als Ameland en Schiermon nikoog, die beide goede hotel ruimte hebben. De hoop, dat het departement van Oorlog het laatste eiland (dat in de toekomst het Nederlandse Oe fenterrein voor anti-pantser- geschut dreigt te worden) met rust laat tot na het bad seizoen, schijnt niet ongegrond te zijn. Men profitere aus nog van deze gelegenheid! Dat, lezer, waren de vooruit zichten van het badseizoen, wil men er meer van weten, dan zullen de plaatselijke V.V.V.'s te allen üjde klaar staan. Wil men zekerheid, dan geve men gehoor aan de even attente als originele uitnodi ging van een van de grote bad hotels: „Tik uw paasei op 'n •golfbreker" geniet van de zee, bos en duin tijdens het Paas- rèces en make een afspraak voor de zomermaanden. (Nadruk verboden) Is een Nederlandse tekst gewenst? Het werk van Jan Engelpian Toen bijna twee jaar gele den de dichter Jan Engelman van de minister van onder wijs, kunsten en ^vetenschan- pen de opdracht kreeg de tekst van Bach's Mattheus Passion in het Nederlands te vertalen, veroorzaakte dit grote beroering in de Neder landse muziekwereld. De pennen der critici begonnen al rijkelijk te vloeien, het pro en contra hield de Bachkrin- gen in den lande reeds bezig vóórdat het resultaat van En- gelman's werk bekend was. HET PRINCIPE. Nu is dat niet zo vreemd- want het gaat in de eerste plaats om het principe. Is een vertaling van de M.P. ge wenst. ja of neen? Ik geloof het niet. Er ontstaat dan immers een eigenaardige te genstrijdigheid. Musici en cri tici beijveren zich tegenwoor dig voor een verantwoorde uitvoering van de klassieke meesters, vooral wanneer het Bach betreft. Men zgu bijna kunnen spreken van een soort „Bachintellectualisme". Zorgvuldig wordt nagegaan, hoe Bach dit en hoe Bach dat heeft gedaan Het clavecym- bel bij de M.P. wordt taboe, het orgel als continuo-instru- ment komt. in zwang, dwars- fluiten kunnen er maar net mee door, blokfluiten doen het eigenlijk beter, want wordt er gezegd in Bach's tijd.... enz. Men stelt stren ge historische eisen aan een M.P. uitvoering. STRAKKE LIJNEN. Het is vanzelfsprekend, dat deze strakke lijnen ook wor den getrokken ten opzichte van de tekst. Een historisch- verantwoorde M.P. uitvoe ring eist d'e historische tekst. Een Nederlandse vertaling is hiervoor volkomen overbodig, ja zelfs ongewenst. De Neder landse koren zijn zeer, goed in staat de Duitse tekst te zingen. Het is hier anders dan in Frankrijk en Engeland, waar de talenkennis minder is dan in ons land. Bovendien is de uitspraak van vreemde talen in die talen dikwijls be droevend. Daar kan dus een vertaling redding brengen. Voor Nederland gelden de- j bezwaren niet. Wij kunnen de M.P. zo verantwoord mo gelijk brengen. Het is dan ook onbegrijpe lijk dat een van Nederlands beste Bachkenners, prof G. v. d Leeuw, destijds als minis ter van onderwijs, kunsten en wetenschappen, opdracht tot vertaling heeft verstrekt. Speelde hier soms de aversie tegen de Duitse taal, die toen vrij sterk was, een rol? Doch dit kan toch niet als doorslag gevend motief gelden. Er is toch wel een groot verschil tussen deze 17e eeu»wse tekst en het 'platvloerse Hitier- Duits. waarmede wij tijdens de bezetting hebben kennis gemaakt. Misschien zou als motief voor een vertaling kunnen dienen dat door een Neder landse tekst er meer mensen in de gelegenheid komen het werk geheel te genieten. Een zwak argument overigens, want het Ned.-Duitse tekst- 1 boekje kan in dergelijke ge vallen uitkomst brengen. DE VERTALING. Nu inmiddels het werk van Engelman is verschenen, moet worden erkend, dat dit zo op het eerste gezicht bruikbaar is. Een volledig oordeel zal evenwel opgeschort moeten worden tot na een. uitvoering met deze tekst. Toch zijn er direct voor beelden aan te wijzen van minder geslaagde vertalingen. B.v. de sopraan-aria „Blute nur". in de vertaling; „Bloe den". De volle oe-klank van de laatste lettergreep gaat verloren, in plaats daarvan komt een stomme e-klank. „Wie hem mint, draagt de tranen op de wangen" klinkt heel anders dan „Mond und Licht is vor ScHmerzen unter- gangen". „Was mein Gott will, das gscheh allzeit' spreekt sterker dan „Gods wil geschiedde voor altijd". „Ich will dir mein Herze schenken", is vrij zwak ver vangen door „Een alleen mijn hart verpanden". „Am abend, da es kühle war. ward Adams Fallen offenbar" is geworden tot „Ten avond in den koelen tiid. Bleek Adams vloek en deemsterheid". Wie weet di rect wat deemsterheid is? Zo zijn er meer voorbeelden te noemen. Men een definitief oordeel zal gewacht moeten worden, totdat men in staat is de blijkbaarheid der vertaling aan de praktijk te toetsen. Dit neemt evenwel niet weg. dat een verialng m.i in prin cipe ongewenst is. de K.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1948 | | pagina 3