Wolven in Nederland?
De
uitbeelding
Christus'
van
lijden
Stormloop op de badplaatsen
De Mattheus-Passion
vertaald -
ad frgv;;xciall 2ceuv. ::ur.a;«t "v zatz:.: naaat i948
Neen! Verwilderde
herdershonden!
Voorstelling van
varieert met» de
kruisdood en opstanding
eeuwen
Evers en vossen waren er wel
Gisteren sprak ik twee van onze jachtschuts en ze deden
mij een wat opgewonden, kleurig relaas van hun recente be
levenissen in het veld, die culmineerden in 't ontmoeten van
vier half-verwilderde honden op de hei. Jan-Willlem en Mei
ondervinden daarvan veel last, méér nog dan van de vossen,
want die invasie hebben ze gelukkig vrijwel onder de knie,
mïar de stroperij en het vervolgen van ten dode opgejaagd
wild door herders- en andere honden van soms beangstigend
formaat, neemt geen einde!
Toch spannen de opzichters zich terdege in en menige ge
vaarlijke vierbenige bezoeker van hun revier moet zijn ver
metelheid met de dood bekopen, maar het aantal heemloze
honden is sinds de oorlogstijd ontstellend groot en dreigt
zich in sommige gebieden tot een plaag te ontwikkelen. Al
les wat zulke honden kunnen overmeesteren, pakken ze aan:
kongn en haas, maar ook een hulpeloos reekalf, een lam of
zelfs een volwassen ree, wanneer zij dat de vlakte kunnen
ópdrijven, zodat het dë beschutting biedende dekking met
bereiken kan.
Door;
A. B. Wigman
BLOEDDORST.
Dergelijke bloeddorstige ro
vers in het veld kunnen inder
daad zeer veel ombrengen en
zjj vragen doorlopend de uiter
ste zorg en oplettendheid van
het jachtpersoneel, dat soms
door al hun listen en lagen tot
vertwijfeling wordt gebracht.
Het valt haast zeker te zeg
gen, dat de z.g. wolven, waar
van de kranten dezer dagen
melding maken, vooral door
het sensationele optreden on
der de schapen, niet anders
zijn dan half-verwilderde her
dershonden, die door hun eige
naars in de steek gelaten, hun
eigen kost moeten zien op te
scharrelen.
Geleidelijk ontwikkelt zich
dan hun roofdiernatuur weer
en zij voeren - hun strooptoch
ten niet zelden op uiterst ge
raffineerde wijze uit het. meest
vooral in dichtbewoonde
oorden des nachts, hetgeeni
de identificatie bemoeilykt.
Wanneer hun honger gestild
Is, drijft bloeddorst hen tot het
aangrijpen van meer schapen
en deze moordlust mac!kt hen
tot zeer te duchten gedierte,
waarmeo in de veeweide,
evenals in het jachtveld, korte
metten dient té worden ge
maakt. Doch het is heel moei
lijk de sluwe marodeurs te be
machtigen.
GééN WOLVEN.
Dat het wolven zouden zrjn,
kan met vrij grote zekerheid
naar het rijk der fabels wor
den verwezen, want deze die
ren zijn al sinds meer dan een
eeuw niet meer in Nederland
gesignaleerd, evenmin als in
de meeste beschaafde landen.
Misschien worden ze alleen
nog vrij geregeld aangetrof
fen in Rusland, Polen, de Kar-
pathen, op de Balkan, Spanje,
Zuid-Frankrijk en Scandinavië,
dus ver genoeg van'onze deur!
Vroeger was dit anders;
Scheijgrond en'IJsseling noe
men de wolf in hun „Zoogdie
ren in Nederland" in vroeger
eeuw€n in de meeste streken
van ons vaderland zeer ge
woon en in dé 16e eeuw wer
den o.a. op de Veluwe en in
het Sticht honderden stuks op
grote drijfjachten gedood, ten
einde „het land promptelyck
te suyveren van de wolven, die
zich dagelijks vermeerderen".
Er werden door de overheid
premies op de vangst gesteld.
NOG IN DE 19e EEUW.
Nog in het laatst der 18<e
eeuw hielden ze zich in de
schaars bewoonde, bosrijke
streken van- Brabant, Utrecht
en de Veluwe op en vooral
's winters dwaalden er exem
plaren uit de Dyitse geberg
ten en de Ardennen naar de
Nederlanden. Ook in de loop
der negentiende eeuw werden
nu en dan nog wolven waarge
nomen binnen onze grenzen
(1845 Schinveld L.).
Dat men zich toen in de
identiteit evenzeer als thans
kon vergissen blijkt uit de op
gave van een wolf, die 27 Jan.
1891 in de omgeving van Hel-
voirt zou zijn geschoten, dqch
die een verwilderde herders
hond bleek. Wie zich voor deze
zaken interesseert, moet er het
tijdschrift „De Navorscher"
van 1860 eens op naslaan,
waarijl verscheidene interes
sante mededelingen over wol
ven in «Nederland te vinden
zijn.
NA-OORLOGS
VERSCHIJNSEL.
Het verschijnen van gedier
te na de oorlog, dat door aan
tal en wijze van optreden méér
dan de gewone aandacht trok,
heeft veel pennen in beweging
gebracht, v.n.l.-waar het vos
sen en everzwijnen betrof. Bij
beide diersoorten kon zonder
al te veel overdrijving inder
daad van een soort invasie ge
sproken worden, doch momen
teel is daarvan niet veel meer
over.
De vossenstand bereikt ge
leidelijk weer het normale peil
en de wilde varkens minderen
evenzeer. Ze zijn dan ook als
„schadelijk gedierte" bij tien
tallen gesneuveld onder kruit
en lood, zelfs in verraderlijke
strikken, en het zal niet lang
duren of de oude toestand zal
hersteld blijken en dan dienen
we deze ridderlijke, weerbare
en romantische dieren weer
een beetje de hand boven het
hoofd te houden, want ze zijn
en blijven toch de glorie van
het Veluwse bos.
EVENWICHT
HERSTELT ZICIfe
Ongetwijfeld kunnen we voor
beide genoemde soorten rede
nen aanwijzen, die hun ver-
Wordt Nederland thans,
na de vossen- en wilde
zwijnen-invasies, ook
nog door wolven onvei
lig gemaakt? Sensatio
nele berichten uit de
laatste dagen schijnen
erop te vijzen. De oplos
sing van dit dreigende
mysterie wordt hier ge
geven door de bekende
velcjbioloog van het Na
tionale Park „De Hooge
Velu\ye", de heer A. B.
Wigman deskundig
als weinigen op dit ter-
rein.
sterkt optreden verklaren. Ge
durende de gehele oorlog kon
den ze zich in Duitse grens-
bossen schier onbelemmerd
voortplanten, de jagers en
jachtbeambten dienden in het
leger en afschot van betekenis
vond niet plaats. Zo vond de
overbevqjking expansie over
de grenzen. Ook in onze eigen
wildbanen (Het Loo) werd
lang niet zo intensief gejaag.d
als in normale tijden, de ras
ters der jachtvelden vertoon
den veel gaten en langzaam
aan verdween het zwarte wild
naar de buren. Op andere
plaatsen (Hooge Veluwe) zet
ten de Duitsers varkens uit,
die zich behoorlijk vermeerder
den. vossen werden bijkans
niet vervolgd, men schoot lie
ver herten en ander grofwild
voor de pot! Voorts werd veel
wild door omvangrijke bos
branden (Reichewald) naar
elders verdreven.
Alles met alles herstelt zich
echter, het verstoorde even
wicht in de nabuur weer en
dat gaat gauwer dan men
denkt. Doch die vermeende
wolven hebben er weinig of
niets mee te makenOm
van beren maar niet te spre
ken!
(Nadruk verboden)
DOODGEDRUKT.
De 25-jarige Amsterdamse
magazijnbediende-expediteur,
P. van der W.. geraakte
Woensdag tussen het dekzeil,
waarop zinkbladen lagen, en
de muur van de brug over de
Singel bij het Konigsplein
bekneld toen een dekschuit
tegen de brugmuur stootte.
Het slachtoffer overleed ter
plaatse.
Op het stoepje van het chalet, waar zij tijdens haar vacantie in Zwitserland Jogeert,
poseert de Prinselijke familie even voor de fotograaf.
Waarheen in de Vacaniie
De logieskansen buiten Zeeland
Ruimte en rust op de Waddeneiloneen
(Slot)
Scheveningen, danig getei
sterd, herstelt zich langza
merhand, maar kan in zjjn
hotels en pensions toch maar
hoogstens 1000 k 1200 gasten
herbergen. Tal van pensions,
die verleden jaar nog be
schikbaar waren, zjjn nu uit
gevallen dofcr inwoning of ge
zinsuitbreiding. De hotels (on-
de beeldende kunstenaar
Stijl en interpretatie van
(Van onze kunstmedewerker).
Het is een bekend feit. dat
verschillende personen, als zij
een verslag moeten uit
brengen van eenzellde ge
beurtenis. dikwijls zeer uit
eenlopende beschrijvingen
geven, die getint zijn door
eigen emoties. Reeds in de bron
die ons het lijden en sterven
van Christus mededeelt de
Evangeliën is te bespeuren,
dat de evangelisten, ieder op
eigen wijze, getroffen zijn
door hetgeen zij meemaakten
en beleefden en daarvan op
voor hen specifieke wijze
kond doen. Op precies de
zelfde wijzegaat het ook in
de kunst: de uitbeelding van
het leven van Jezus varieert
met de persoon van de
kunstenaar in het raam van
diens tijd.
DE EERSTE EEUWEN.
In de eerste eeuwen na
Christus' dood leefde men te
zeer in de verwachting van de
jongste dag en men was te
zeer vervuld van het wezen
lijke element van het Chris
tendom. de opstanding en de
wederkomst, dan dat men zich
veel verdiepte in het lijden,
dat aan de opstanding vooraf
ging. Men had geen behoefte
aan het afbeelden van tafe
relen uit het leven van Jezus
en daarbij kwam, dat men in
die onzekere tijden zich veili
ger kon bepalen tot symbolen
(vis, palmtak, wijnrank e.d.).
Eerst op de z.g. dyptichons,
fraai bewerkte tweedelige
snijwerkjes van been, ver
schijnen figuren, die marte
laren voorstellen of figuren
van de heilige familie. Over
het gelaat van Christus is
men het in die tijd nog niet
eens. Veelal wordt hij afge
beeld als een jonge Bacchus-
figuur zonder baard. Via de
oud-Christelijke kunstperiode,
waarin vooral de keizersfigu-
ren een plaats vonden in de
kerken on de wandmozaïken,
komt men pas in de Ro
maanse stijlperiode een groter
aantal afbeeldingen van bij
belse taferelen tegen, waarbij
zij opgemerkt, dat de wereldse
heersers hun tol vorderen
voor de inrichting van de
godshuizen, dpor hun conter-
•feitsels te doen aanbrengen.
GOTHIEK.
Eerst in de tijd van de go-
thiek met zijn grote religieuze
opleving verschijnt een ware
golf van afbeeldingen in
allerhande materialen die
geïnspireerd zijn op het léven
van Jezus. Aangezien het
lezen nog een kunst was,
waarvan slechts de geestelijk
heid de geheimen kende, ont
staan in die tijd hele reeksen
tafereeltjes uit het leveir van
Christus, de z.g. bijbel van
het volk, en uit de aard van
de tijd volgt, dat vooral de
lij denstij d een bron van inspi
ratie vormt. En uit die lij dens
tij d zelve is het vooral de
kruisigingsscène, die 't' meest
wordt afgebeeld. Dit is in zo
verre merkwaardig, daar toch
het zwaartepunt in het Chris
telijk geloof uiteindelijk
ligt bii het Paasgebeu-
ren: de opstanding. Maar
aangezien de opstanding
een gebeuren van hogere orde
is cn meer voorstellingsver
mogen eist dan het dramati
scher offer aan het kruis,
waarbij men de volgorde van
de fejten aan de hand van het
evangelie op de voet kan
volgen, heeft het laatste door
de eeuwen heen meer indruk
gemaakt en zo zien we naast
slechts enkele opstandings
taferelen talrijke afbeeldingen
van de ..kruisweg", de dood
aan het kruis en de zorgvolle
en eerbiedige afname van het
stoffelijk overschot van het
vloekhout. Bij dit laatste
zullen wij ons thaps bepalen.
ROGIER VAN DER
WEYDEN.
Onze afbeelding geeft een
altaarstuk van Rogier van
der Weyden. een piëta, een
treuren bij het zojuist afge
nomen lijk. Veel later zal
Maria en degenen die haar in
de droeve ure bijstonden, be
grijpen, wat Jezus bedoelde
met zijn woord, dat hij de af
gebroken tempel in drie dagen
weer zal opbouwen. Thans
hebben zij slechts zijn laatste
woord ..Het is volbracht", dat
voor hen nog betekent: .Alles
is nu afgelopen, en er is geen
hoop meer", omdat ze de heer
lijkheid van de oostandines
boodschap nog niet hebben
ervaren. Er is slechts rouw en
droefheid. Maria is in on
macht gevallen en wordt door
de zorgzame Johannes onder
steund. Ernst en droefheid
soreken uit de gezichten van
de ..donorfiguren", die Jezus
vast houden. Wenende vrou
wen sluiten de zijkanten af.
Het lugubere aspect wordt
veraroot door de attributen
geveer 600 bedden) zjjn al
volgeboekt voor de maanden
Juli en Augustus, ook al om
dat Scheveningen tegenwoor
dig 't oord is van internatio
nale Congressen, terwijl van de
kamers „het neusje van de
zalm" al gereserveerd is voor
de rest van het seizoen. Het
Kurzaal-prqgramma biedt
weer veel aantrekkelijks -en
Scheveningen zal dit jaar nog
meer in het middelpunt van
de belangstelling staan door
de viering van het Regerings
jubileum van H.M. de Konin-
Ïin en de herdenking van het
00-jarige Haagse stadsbe
staan.
Katwijk is er als badplaats
wel heel slecht aan tóe. Van
de 4500 huizen in Katwijk aan
Zee en Katwijk aan de Rijn
zijn er duizend gesloopt; de
beide hotels werden afgebro
ken en dë pensions alle op één
na. Hotels en burgers hebben
provisorische voorziening
troffen, zodat men er toch van
de zee en de geheel herstel
de strandoutillage kan genie
ten.
DE BLOEMENBAD-
PLAATS
Noordwijk aan zee is mo
menteel de best geoutilleerde
badplaats van onze kust. Om
de een of andere onnaspeur
lijke reden zijn alle hotels en
pensions op zes-zeven na ge
spaard gebleven, de boulevard
is na de verwijdering van de
tankmuur aanmerkelijk verbe
terd, de terrassen zijn ver
groot, kortom Noordwijk is 'n
case in het puin van de Bad
plaatsen. De „capaciteit" van
hotels en pensions doet voor
de grote steden niet onder
er zijn 5000 bedden, maar die
zijn voor de periode half Juli
half Augustus al reeds be-
sprdken. Hier en daar zal men
in de pensions misschien nog
een plaatsje, open vinden.
Noordwijk zal zich met in
gang van dit jaar wèer „de
bloemenbadplaats" noemen;
in de bollentijd (waarschijn
lijk eind April) zal de bad
plaats één en al bloem zijn,
er wordt een bloemencorso
fehouden, de huizen worden
ehangen met een vracht van
bloemen en van het afval
worden kleurige mozaïeken
gelegd.
IN NOORDHOLLAND
NOG PLAATS*
In Zandvoort zijn de Boule
vards anstwekkend kaal:
van de veertig hotels bleven
er maar vier of vijf over,
die in totaal 750 bedden heb
ben. Merkwaardigerwijs zijn
van de „Hoofdschedelplaats".
Golgotha: een doodskop en
een stuk been.
Ook Rogier van dor Wey
den is een kind van zijn tijd
en hij geeft een vertolking
van het kruisigingsdramh. dat
sterk bewogen is, rijk van
kleur en verantwoord van
anatomie. Hij is een kind van
zijn tijd. want juist in de
periode waarin het paneel
ontstond, ging men zich lang
zaam losmaken van de min
of meer verstarde opvattingen
van de gnthiek. terwijl men
het stijlvolle van deze periode
handhaafde. De schilder is een
man. die zich losmaakt van de
toen geldende conventies en
een eigen interpretatie geeft
en riiet in een bepaalde trant
schildert „omdat het, zo
hoort."
Het individualisme.- dat in
de Renaissance zijn bloei zal
beleven, kondigt zich hier
reeds aan.
(Nadruk verboden).
die voor 't hoogseizoen nog
niet alle besproken. Op de
weer bruikbare boulevards
zijn nu énkele noodrestau-
rants ingericht, zodat Zand
voort althans weer een be
hoorlijk dagbezoek kan ver
werken.
IJmuiden heeft als badplaats
voorlopig afgdaan. Wijk aan
Zee, dat zijn belangrijkste ho
tels zag geofferd aan de
Duitse vernielzucht, kan in de
hotels ongeveer 475 gasten
herbergen en in de gemeubi
leerde woningen om de bij
800. 'n Groot aantal kamers
en woningen is al besproken.
Egmond aan Zee, dat 5 k 6000
gasten plaats kon bieden,
heeft na de afbraak' van 100
van de 800 gebouwen, waar
onder drie van de ,vier hotels
en het grootste pension, nog
ruimte voor 3 it 4000 perso
nen, die zich voornamelijk
men pensions en gemeubileer
de kamers tevreden moeten
stellen. Voor Juli—Augustus
is 90 ty, voor Juni 70
verhuurd. Men hoopt 't Troel
stra-oord dit jaar weer in
gebruik te kunnen nemen.
Bergen aan Zee verloor zes
van de veertien hotels en pen
sions en beschikt nu nog
slechts over 250 bedden. Er
is nog ^tige plaats, maar in
geval van nooa kan men zich
(z\j het niet lang meer) te
rugtrekken op Bergen-Binnen.
Groet, Kamperduin, Schoorl,
Catrijp' beschikken tezamen
over een 300 bedden in hotels
en pensions, terwjjl het aan
tal gemeubileerde kamers er,
evenals in Bergen, legio is.
Huisduinen, de eens zo lief
lijke badplaats van Den Hel
der, is nog niet „in bedrijf".
DE WADDENEILANDEN
Een schrille tegenstelling
tot de geteisterde en deels
nog door bunkers ontsierde
stranden van het „vasteland"
vormen de vier Waddeneilan
den, waar men zelfs bij 'n zo
druk bezoek als verleden jaar
Texel 75 000 Terschelling
60.000, Vlieland en Ameland
40.000 en Schiermonnikoog
30.000) ruimte en rust vindt.
Texel heeft zich in de laatste
jaren voornamelijk toegelegd
op de outillage voor kam
peerders, voor wie deze zomer
uitgebreide maatregelen zjjn
getroffen.
Men vindt er 60 pensions
en kleine hotels, waarvan
sommige deze zomer nog
{>laats kunnen bieden. Vlie-
and, dat wij persoonlijk bo
ven alles verkiezen, is voor 't
hoogseizoen „vol". Er is één
hotel, een aantal pensions en
verder kan mgn hier en daar
nog terecht. Terschelling
met zijn levendige haven op
West kan nog een aantal ge
gadigden plaats bieden, even
als Ameland en Schiermon
nikoog, die beide goede hotel
ruimte hebben. De hoop, dat
het departement van Oorlog
het laatste eiland (dat in de
toekomst het Nederlandse Oe
fenterrein voor anti-pantser-
geschut dreigt te worden)
met rust laat tot na het bad
seizoen, schijnt niet ongegrond
te zijn. Men profitere aus nog
van deze gelegenheid!
Dat, lezer, waren de vooruit
zichten van het badseizoen,
wil men er meer van weten,
dan zullen de plaatselijke
V.V.V.'s te allen üjde klaar
staan. Wil men zekerheid, dan
geve men gehoor aan de even
attente als originele uitnodi
ging van een van de grote bad
hotels: „Tik uw paasei op 'n
•golfbreker" geniet van de zee,
bos en duin tijdens het Paas-
rèces en make een afspraak
voor de zomermaanden.
(Nadruk verboden)
Is een Nederlandse tekst gewenst?
Het werk
van Jan Engelpian
Toen bijna twee jaar gele
den de dichter Jan Engelman
van de minister van onder
wijs, kunsten en ^vetenschan-
pen de opdracht kreeg de
tekst van Bach's Mattheus
Passion in het Nederlands te
vertalen, veroorzaakte dit
grote beroering in de Neder
landse muziekwereld. De
pennen der critici begonnen
al rijkelijk te vloeien, het pro
en contra hield de Bachkrin-
gen in den lande reeds bezig
vóórdat het resultaat van En-
gelman's werk bekend was.
HET PRINCIPE.
Nu is dat niet zo vreemd-
want het gaat in de eerste
plaats om het principe. Is een
vertaling van de M.P. ge
wenst. ja of neen? Ik geloof
het niet. Er ontstaat dan
immers een eigenaardige te
genstrijdigheid. Musici en cri
tici beijveren zich tegenwoor
dig voor een verantwoorde
uitvoering van de klassieke
meesters, vooral wanneer het
Bach betreft. Men zgu bijna
kunnen spreken van een
soort „Bachintellectualisme".
Zorgvuldig wordt nagegaan,
hoe Bach dit en hoe Bach dat
heeft gedaan Het clavecym-
bel bij de M.P. wordt taboe,
het orgel als continuo-instru-
ment komt. in zwang, dwars-
fluiten kunnen er maar net
mee door, blokfluiten doen
het eigenlijk beter, want
wordt er gezegd in Bach's
tijd.... enz. Men stelt stren
ge historische eisen aan een
M.P. uitvoering.
STRAKKE LIJNEN.
Het is vanzelfsprekend, dat
deze strakke lijnen ook wor
den getrokken ten opzichte
van de tekst. Een historisch-
verantwoorde M.P. uitvoe
ring eist d'e historische tekst.
Een Nederlandse vertaling is
hiervoor volkomen overbodig,
ja zelfs ongewenst. De Neder
landse koren zijn zeer, goed
in staat de Duitse tekst te
zingen. Het is hier anders dan
in Frankrijk en Engeland,
waar de talenkennis minder
is dan in ons land. Bovendien
is de uitspraak van vreemde
talen in die talen dikwijls be
droevend. Daar kan dus een
vertaling redding brengen.
Voor Nederland gelden de-
j bezwaren niet. Wij kunnen
de M.P. zo verantwoord mo
gelijk brengen.
Het is dan ook onbegrijpe
lijk dat een van Nederlands
beste Bachkenners, prof G. v.
d Leeuw, destijds als minis
ter van onderwijs, kunsten
en wetenschappen, opdracht
tot vertaling heeft verstrekt.
Speelde hier soms de aversie
tegen de Duitse taal, die toen
vrij sterk was, een rol? Doch
dit kan toch niet als doorslag
gevend motief gelden. Er is
toch wel een groot verschil
tussen deze 17e eeu»wse tekst
en het 'platvloerse Hitier-
Duits. waarmede wij tijdens
de bezetting hebben kennis
gemaakt.
Misschien zou als motief
voor een vertaling kunnen
dienen dat door een Neder
landse tekst er meer mensen
in de gelegenheid komen het
werk geheel te genieten. Een
zwak argument overigens,
want het Ned.-Duitse tekst- 1
boekje kan in dergelijke ge
vallen uitkomst brengen.
DE VERTALING.
Nu inmiddels het werk van
Engelman is verschenen, moet
worden erkend, dat dit zo op
het eerste gezicht bruikbaar
is. Een volledig oordeel zal
evenwel opgeschort moeten
worden tot na een. uitvoering
met deze tekst.
Toch zijn er direct voor
beelden aan te wijzen van
minder geslaagde vertalingen.
B.v. de sopraan-aria „Blute
nur". in de vertaling; „Bloe
den". De volle oe-klank van
de laatste lettergreep gaat
verloren, in plaats daarvan
komt een stomme e-klank.
„Wie hem mint, draagt de
tranen op de wangen" klinkt
heel anders dan „Mond und
Licht is vor ScHmerzen unter-
gangen". „Was mein Gott
will, das gscheh allzeit'
spreekt sterker dan „Gods
wil geschiedde voor altijd".
„Ich will dir mein Herze
schenken", is vrij zwak ver
vangen door „Een alleen mijn
hart verpanden". „Am abend,
da es kühle war. ward Adams
Fallen offenbar" is geworden
tot „Ten avond in den koelen
tiid. Bleek Adams vloek en
deemsterheid". Wie weet di
rect wat deemsterheid is? Zo
zijn er meer voorbeelden te
noemen.
Men een definitief oordeel
zal gewacht moeten worden,
totdat men in staat is de
blijkbaarheid der vertaling
aan de praktijk te toetsen.
Dit neemt evenwel niet weg.
dat een verialng m.i in prin
cipe ongewenst is.
de K.