Politiek testament van
Jan Masaryk
Warschau wordt weer luxestad
Medisch leven in Zeeland
„Rusland heelt eerbied voor
kracht van reuzen"
Amerika komt tot inzicht
Zondagsschoolwerk
in nieuwe banen?
omstreeks 1850
TWEEDL DL
PROVINCIALE ZEEUWSE CO'JHANT
zxti::z:.z maart 1948
De Amerikaanse oor
logscorrespondent Hal
Lenrman had op 20
Juni 1946 een vertrou
welijk gesprek met Jan
Masaryk, ten aanzien
waarvan tevoren over
eengekomen was, dat
het pas na de dood van
deze Tsjechische minis
ter zou worden gepubli
ceerd. Daardoor kreeg
het het karakter van
een politiek testament.
Daar de vrijwillige dood
van deze staatsman 'n
heldere verklaring vindt
in dit testament, heeft
het een bijzonder actu
ele waarde. Deze waar
de* wordt nog verhoogd,
doordat west-Europa
juist nu, naar aanlei
ding van hetgeen te
Praag is voorgevallen,
de gedragslijn gaat vol-
•gen, die hg anderhalf
jaar geleden al als de
enig* noodzakelijke aan-
§af. Wij prijzen ons
an ook gelukkig, dat
wij erin geslaagd zgn
Lenrmans artikel voor
ons blad te verwerven.
gevoelens jegens Amerika
niet verkeerd. Schenk geen
aandacht aan het geschreeuw
van de communistische bla
den. Hecht geen waarde aan
myn woorden als ik op inter
nationale bijeenkomsten de
zijde van de Sovjets kies en
stem als zij. Wat kan ik an
ders doen?"
Een ogenblik pauseerde hij.
Toen ging hij verder:-„Maar
diep, heel diep, in ons hart
houden -wij van Amerika.
Vraag generaal Eisenhower.
Toen hg onlangs hier was,
werd hij overweldigd door de
toejuichingen. Hier in deze
kamer zei hij tegen my met
tranen in zgn ogen: „Ik ben
nog nergens zó ontvangen. Ik
wou, dat mijn moeder dat
had kunnen meemaken."
WIJ HOUDEN VAN
RUSLAND.
„Ondertussen moet je goed
begrijpen", ging Jan Masaryk
NIEUWE BOEKEN
„Beter Voetbal" door lr.
A. van Emmenes. Uitge
verij „Nieuwe Wieken"
Amsterdam.
Ir. van Emmenes schreef dit
boek in opdracht van de K.N.
V.B. Ongetwijfeld heeft hij aan
de verwachtingen van dit or
gaan voldaan, want het is een
werk geworden, dat met hoofd
en schouders uitsteekt boven
hetgeen er de laatste jaren
over dit onderwerp gepubli
ceerd.
Het is 'n vaststaand feit, dat
't na-oorlogse voetbalpeil in
Nederl. lager staat dan het
vooroorlogse. Wanneer „Beter
Voetbal", dat een .verzameling
is van enthousiast en volkomen
ter zake kundig geschreven
adviezen en Instructies, zijn
weg naar de boekenkast van
voetbalminnend Nederland zal
vinden, zal het er zeer zekei
toe bijdragen, dat het Neder
landse voetbal op een hoger
plan gébracht wordt. De tal
rijke instructie-foto's maken
„Beter Voetbal", vooral voor
de verenigingen, die hun spe
lers theoretisch willen onder
richten, tot een waardevol
werk. Enkele speciale hoofd
stukken, zoals „jeugdleiding"
en „sporthygiëne", die de
schrijver met medewerking
van deskundigen samenstelde,
maken het boek volmaakt.
De uitgeverij „Nieuwe Wie-
t v Amsterdam voorzag
het boek van een keurig ver
zorgde band.
door Hal Lehrman.
„Kgk, jullie beginnen nu pas enig besef te krggen
van je eigen kracht. Amerikals een reus en Rusland heeft
eerbied voor de macht van reuzen. Als ik een Amerikaan
was, zou ik alles zeiten op een krachtige houding tegen
over Rusland. Dat is voor juUIe de enige manier om dat
land op zjjn plaats te houdden; een krachtige houding".
Zo sprak Jan Garrigue Masaryk, de Tsjechische minister
van bui.enlandse zaken, zoon van de stichter der Tsjecho-
Slowaakse Republiek Thomas G. Masaryk en van Charlot
te Garrigue, een Amerikaanse uit Brooklyn.
Wij zaten in zijn kamer in
het Czerninpaleis te Praag
voor het venster, van waar
uit hg kort geleden op straat
stortte. Hij sprak vry-uit, want
wij waren overeengekomen,
dat ik dit gesprek met zou
publiceren, zolang hij leefde.
Het was dus mm of meer
zijn politiek testament, dat
hn mij dicteerde. Zgn gedach
ten kenden Amerika een be
langrijke rol toe in interna-
tiónaje zaken. Het gesprek
vond plaats op 20 Juni 1945,
lang voordat de Amerikanen
begonnen te denken aan een
krachtige houding' tegenover
Rusland.
ZWAKTE.
Wij Tsjecho-Slowaken",
zeide hij, „maken geen deel
uit van een indrukwekkend
verbond. Wij kunnen geen
krachtige houding aannemen.
Het enige wat wij kunnen
doen is nopen, dat de Russen
zullen begrijpen, dat wij meer
voor hen kunnen doen als
hun vrienden dan als
hun marionetten. Benesj en
ik zullen onze handen vol
hebben met de kameraden
hier. Het zal toch nog een
stevig gevecht worden. Maar
misschien hebben wij een
kans; het staat 50 tegen 50
In de vroege morgen van
de tiende Maart jJ„ een
Woensdag, verloor Masaryk
het leven. Zijn tragisch ver
scheiden maakt een einde aan
de geheimhouding waartoe ik
mij had verplicht, zodat dit
gesprek thans openbaar kan
worden gemaakt.
Ik was juist in Praag aan
gekomen nadat ik anderhalf
jaar door Oost-Europa was
gereisd als oorlogsvers
ver. Al die tgd had ik
communisten en hun rode le
ger van dichtbij kunnen ga
deslaan, terwijl zij opereerden
in een totalitaire stijl over
een „bevrijd" gebied, dat een
half werelddeel besloeg.
Zodra hg er kans toe zag
ontving de minister van bui
tenlandse zaken mij. Ik had
hem goed gekend m de oor
logsjaren. De meeste dagblad
correspondenten hadden hem
fewoon-weg Jan genoemd; wij
onden dat rustig doen. -Zo
was hij. Zijn Tsjechische bij-
naam was Honza, d.w.z. Jant
je. Hg was groot van gestal
te en stoer van uiterlijk,
maar voor de Tsjechen was
hij hun jongèn; zij hielden
van hem. Ik vertelde de mi
nister het een en ander van
wat ik had meegemaakt. Hij
luisterde scherp enbegon
toen te praten.
DE LAATSTE REM.
„Amerika ls het enig over
gebleven land ter wereld, dat
ae Russen remmen kan. De
oorlog, die nu net achter de
rug is, was de eerste, waarin
jullie je werkelijk ingespan
nen hebben. Die kerels van
j'ulüe hebben dingen gedaan,
waarvan wil verstomd ston
den. En jullie zgn eindelgk
gaan begrijpen, dat de V. S.
een gro'te mogendheid vor
men. Dat besef komt juist op
tjjd. Begrijp de Tsjechische
verder, „dat wy ook van
Rusland houden. Niet van de
Sovjet Unie zozeer, maar van
Rusland in het algemeen. Het
zit in ons bloed. Wij voelen
instinctief Russisch aan. Ik
heb Toerjenev gelezen voor
ik ooit van Shakespeare had
gehoord. Mgn eerste gouver
nante was een Russin. Van
de wieg af is het mij voorge
houden, dat ik van Slavische
stam ben. En datzelfde geldt
voor heel dit volk. Wg zullen
nooit iets ondernemen. dat
tegen Rusland gericht is. Ik
geloof, dat de Russen dat
weten. Daarom leeft er nog
hoop in mijn hart."
Masaryk weidde toen uit
over zijn omgang met de Rus
sen. HU voelde, zei hg. dat
zij begrepen alles te verliezen
en niets te winnen bij de
vernietiging van de Tsjechi
sche democratie. „Als de com
munisten hier ooit aan de
macht komen", vervolgde hy,
„ontstaat er de grootste cha
os. En er is geen land ter
wereld, ook niet de Sovjet-
Unie, dat baa* heeft bü moei
lijkheden in dit land. De Rus
sen begrijpen dat. Met onze
technische uitrusting en vak
kennis kunnen wij een hele
boel doen voor hun econo
mie. Maar om onze industrie
weer op peil te brengen heb
ben wjj vrede en rust nodig.
Dat is nog een reden, waar
om ik hoopvol gestemd ben."
Jan Masaryk heeft de
eeuwige vrede gevonden
(Copyright NEA Service-
R.D.P.)
LEZERS SCHRIJVEN
DE „OOSTERSCHELDE"
VAST.
Met verwondering las ik
Vrijdag, dat „De Oosterschel-
de" is vastgevaren. Niet dat
dit niet geschreven mag wor
den, neen. doch gaarne had
ik de reden hiervan er bii
willen lezen. U zult zeggen:
mist. Ja, het is niet de mist
alléén. Men had daar volgens
mii bii moeten berichten het
reeds 10 weken ontbreken
van een misthoorn aan de
Vlissingse ziide. Als de
misthoorn kanot is. duurt dat
dan 10 weken of langer, voor
dat hij gerepareerd is??? Laat
het 10 weken of langer du
ren, doch dan kan er toch
wel een oude luchtalarmsiré-
ne worden geplaatst??? Er
zijn er misschien nog wel
tienduizend in Nederland. Als
men dit tijdig had gedaan,
was volgens mij zeer zeker
„de Oosterschelde" niet vast
gevaren, en was het zeer
kundige personeel, van alle
critiek verschoond gebleven.
Naar ik verneem is het ook
zo aan de VeerhavenKrui-
ning'en, daar heeft men ai
ongeveer twee jaar een mist
hoorn beloofd, die er thans
nog niet is. Af en toe draait
men eens met een soort mist
hoorn. ook hier dient verbe
tering te komen.
T. F. F. HOOGENBOOM,
Middelburg.
Wijlen Jan Masaryk.
STEMMEN UIT DE KERKEN
Even peultjes
leppen
Een lid
parlement:
Sint Marshall.
van het Engelse
„De heer Mars
hall is de prachtigste Sint
Nicolaas, die de wereld ooit
heeft gekend."
PhilipjjnLyk.
Het eerste experiment op
de Ph^ippijnen met kunstma
tige opwekking van regen
door middel van droog ijs
werd afgelast. Het regende
namelijk.
Ruzie op het Canal
Grande.
Venetiaarise gondeliers heb
ben verzocht het varen met
motorboten in de kanalen
van hun woonplaats te ver
bieden.
'n Dagje zonnebaden
Een New Yorkse zaak éta-
leert momenteel een herme
lijnen strandpakje. De prijs?
Slechts 5100.—
Films in dienst van het
Evangelie.
Vandaag is er in een van
de grote bioscoop-theaters
van Amsterdam een voorstel
ling. die waard is er enige
aandacht in deze rubriek aan
te besteden. Ze gaat uit van
een groep mensen die direct
betrokken is bij de leiding
van het Zondagsschoolwerk
in ons land. De films zullen
worden afgewisseld door ge
meenschappelijke zang. waar
bij Piet v. Egmond de leiding
heeft. De bedoeling is te ko
men tot z.g.n. „Kinderfilm-
clubs", die men in Engeland
reeds lang kent.
Alleen in Londen zijn daar
bij 400.000 kinderen aange
sloten. Elke Zaterdagmorgen
komen ze bijeen om de speci
aal voor hen uitgezochte en
gemaakte films te zien. Een
belangrijk gedeelte van het
programma wordt op een an
dere wijze gevuld, waaraan
de kinderen zelf soms mee
werken. In de grote steden
van Engeland hebben deze
kinderfilmclubs het Zondags
schoolwerk ver overvleugeld.
Ik zie nu in gedachten al
menigeen, die het Zondags
school werk een warm hart
toedraagt, het hoofd schud
den en zich ongerust afvra
gen: gaat men daarmee nu
ook in ons land beginnen en
werken mensen van de Zon
dagsschool daaraan mee?
Het is met het Zondags
schoolwerk eigenaardig ge
gaan. Toen de uitgever van
een Engels dagblad er nu
ruim \\<i eeuw geleden
mee begon, was het zijn be
doeling de jeugdmisdaad. die
door de slechte sociale toe
standen steeds grotere afme
tingen aannam, te bestrijden
Hij leerde de jongens waar
mee hij begon, lezen en
schrijven, opdat zij later zelf
de Bijbei ter hand zouden
kunnen nemen. Hij vertelde
hen ook nog iets van de Hei
land. De jongens die na
enkele Zondagsschoollessen
goede antwoorden konden ge
ven, kregen een stuiver tot
beloning.
Door verbetering in de
maatschappelijke „toestanden
en de leerplicht voor kinde
ren, kreeg het Zondagsschool
werk een heel andere karak
ter. Wat eerst bijzaak was.
de Bijbelvertelling en het
lied. werd toen hoofdzaak.
Dit Zondagsschoolwerk
heeft een bloeitijd gekend zó,
dat practisch iedereen er mee
in aanraking kwam*
AFBROKKELING.
Vooral na de vorige we
reldoorlog is dit werk afge
brokkeld. In de steden is het
zelfs heel snel gegaan. Na
zorgvuldige berekeningen is
men tot de slotsom gekomen
dat er op het ogenblik in Am
sterdam een 60.000 kinderen
zijn van 514 jaar, die op
geen enkele wijze met het
Evangelie meer in aanraking
komen.
Wel gaan deze kinderen in
massa naar de bioscoop. De
namen van de grote Bijbelse
figuren zijn hun volkomen
onbekend, terwijl het door
snee kind in de steden, naar
het onderzoek uitwijst, wel
op de hoogte is met de film
sterren.
Het is wederom een En
gelsman geweest die. nu 25
jaar geleden, deze gang van
zaken opmerkte. Welke moei
te hij zich ook gaf meerdere
kinderen naar zijn Zondags
school te trekken, het gelukte
hem niet. Wel gingen steeds
Maar bedelaars zitten midden op straat
Lekkernijen voor £e
vreemdeling.
door
BOB SCHRIJVERS.
Wij, mijn collega en ik,
zouden elkaar treffen in 'n
oathufeje ergens in War
schau. Het was niet gemak
kelijk te vinden: naast Po-
Ion ia dat met Bristol de he
le hotelaccommodatie v. de
stad vormt, moest ik door
een poortje, waarna ik op
een binnenplaatsje kwam.
Daar vandaan zou een trap
omhoog gaan naar de keu
ken, want eigenlijk was 't
geen eethuisje maar een
keuken, waar vier man te
gelijk kunnen eten. Enfin,
ik heb het gevonden en ik
heb er prima gegeten, wer
kelijk het was een maaltijd,
die zelfs «een vooroorlogse
herinneringen opriep.
LUILEKKERLAND.
Ja, dat eten in Warschau,
dat is misschien het belang
rijkste van deastad, in ieder
geval voor de vreemdelingen,
die hier niet al te veel komen.
De stad leeft haast in een
orgie van lekkernijen. Loop
bijvoorbeeld de Marszalkows-
ka, een brede boulevard van
een kilometer of vier lengte,
maar eens af en dan zult u
deze afstand gaan langs win
kels. waar heerlijkheden lig
gen uitgestald, die' alleen in
kinderdromen leken te be
staan, langs restaurants,
waaruit geuren komen, die
de speekselklieren overmatig
doen werken om het zo
maar eens te zeggen langs
lunchrooms, waar men kof
fie met room schenkt en
Neen-, honderd jaar geleden
was er malaise in de medi
sche wereld. Het diepe ver
val van het Nederlandse volk
na de Napoleontische oorlo
gen had zich ook uitgestrekt
tot de artsen.
In een van zijn studies zegt
dr. D. A. Schoute, dat ae
geneeskundigen in die jaren
niet pal hebben gestaan voor
hun zieken. Ze lieteii toe, dat
de ziekenhuizen door de re
genten verwaarloosd werden,
ze konden niet komen tot 'n
betere opleiding van de ge
neeskundigen, ze verbeuzelden
aan de universiteiten een deel
van hun tjjd.
EEN KLACHT.
Dr. J. C. de Man te Mid
delburg, een scherpzinnig
man, die van 1837 tot 1842
te Leiden studeerde, klaagt
er over als hjj schrijft, dat,
„ikzelf te Leiden in 1838 bij
Sandifort nooit een micros
coop heb gezien." Dankbaar
was hg toen in 1839 een hoog
leraar hem eindelgk het ge
noegen deed „onder het mi
croscoop de merkwaardige
bloedsomloop der kikvorsen
te laten zien."
In die jaren gingen de gro
te natuurkundige ontdekkin-
fen langs de geneeskundigen
een alsof ze niet van belang
waren en men vermeidde zich
in discussies over Homoeopa-
thie en dierlijk magnetisme.
Sedert 1823 bezat Middel
burg een school, waar jonge-
Men wilde vóór alles beroepsvrede
Honderd jaar "geleden...
de dokters zaagden nog be
nen af, nadat ze hun pa
tiënt 'n stevige borrel had
den gegeven, de chirurgen
waren niet zindelyker op
hun ontleedmessen dan 'n
slager op zjjn gereed
schap, 35 van ae pas-
feborenen stierven, en in
e sociëteit te Middelburg
werd gedebateerd over da
vraag of je een arts wel
kon toelatenhet ging
toch niet aan met je huis
dokter aan een tafel te
zitten 1
Hoe dachten, leefden
en werkten 100 jaar
feleden de medici in
eeland? Deze vraag is
actueel geworden, nu
binnenkort de Zefeuwse
artsenorganisatie 100
jaar bestaat. Willen we
de bewonderenswaardi
ge ontwikkeling van de
medische wetenschap
goed verstaan, dan moe
ten we ook haar uit
gangspunt kennen.
In ons artikel wordt
beknopt aangegeven
hoe Zeeland reageerde
toen zich omstreeks
honderd jaar geleden de
grote vernieuwing in de
medische wereld iniet-
te.
lieden opgeleid konden wor
den tot heelmeesters, vroed-
meesters enz. Jongens van 16
iaar werden op deze school
toegelaten en na een vierja
rige opleiding waren ze
na examen door de Provin
ciale commissie rijp voor
de heelmeesters- en vroed-
meesters-praktyk.
De medische zorg op het
platteland yan Zeeland werd
grotendeels aan deze „mid
delbare" geneeskundigen
overgelaten. Alleen in de
steden praktizeerden acade
misch gevormde artsen.
DE HEELMEESTERS.
Wel moesten deze heel
meesters voor „inwendige"
ziekten de hulp van een arts
inroepen, maar in de praktijk
kwam daarvan niet zo heel
veel terecht.
Nog lopen er smakelijke
verhalen van heelmeesters
knechtjes, die lustig genees
middelen verkochtep en zie
ken bezochten als hun mees
ter in de plaatselijke herberg
Asklepios verried voor Bac
chus.
In de veertiger iaren be
gon de grote strijd van een
deel der artsen-wereld voor
een betere geneeskundige wet
geving, verheffing van de
geneeskundige stand en een
betere ziekenverzorging.
Men was in Zeeland con
servatief en stond dus hui
verig tegenover alles wat
met de nieuwe wetgeving ver
band hield.
In de Middelburgse artsen-
vereniging „Harmonie", die
hoofdzakelijk een leesgezel
schap was, kwam men er toe
alle discussie over de nieu
we wetgeving uit te bannen,
aangezien de goede samen
werking tussen de artsen, die
zulke uiteenlopende belangen
hadden, door neftige discus
sies in gevaar gebracht kon
worden.
Dat was blijkbaar de eni
ge weg om <le beroepsvrede
te bewaren.
EEN SCHOK.
Het moet voor de leden
van dit gezelschap een schok
geweest zijn toen dr. J. C. de
Man, dr. A. A. Fokker, dr.
L. I. de Marrée en dr. M. H.
Damme op 22 April 1848 'n
geneeskundige kring te Mid
delburg oprichtten, die zich
wel met die nieuwe proble
men wilde bezig houden en
die ook wilde medewerken
aan de oprichting van een
landelijke organisatie van
medici.
Maar de heren hadden het
in eigen kring niet gemak
kelijk. Ze moesten laveren en
ze konden niet direct de in
stemming krggen van de kring
voor aansluiting bjj de lan
delijke organisatie. Eerst in
1850 werd die tegenstand
overwonnen en na samen
smelting met de artsen-orga
nisatie te Goes sloot Zeeland
zich by de Maatschappij tot
Bevordering der Geneeskunst
aan.
Gelukkig waren dertien me
dici en apothekers te Mid
delburg reeds vóór deze of
ficiële aansluiting zo actief
geweest aan het congres deel
te nemen, dat de basis voor
de landelijke organisati^ leg-
CONSERVATISME.
Zo sterk was de beducht
heid in Zeeland om te pra
ten over de - nieuwe wetge
ving en daarbij de toorn van
de plattelandsheelmeesters op
te wekken, dat in 1852, toen
toch wel duidelijk was, in
welke richting de nieuwe wet
geving zich bewoog, een al
gemene vergadering van de
Mij. tot Bev. der Geneeskunst
in Middelburg werd gehouden
(onder voorzitterschap van
dr. A. A. Fokker), waar met
geen woord gerept werd over
de niernye wetgeving.
Deze merkwaardige vast
houdendheid van dr. A. A.
Fokker ging blijkbaar over
op zijn zoon, dr. A. P. Fok
ker, die geboren te Middel
burg in 1840, zich in 1877
benoemd zag tot hoogleraar
te Groningen, waar hij werk
te als bacterioloog, bioloog
en hygiënist, en waar hij zich
onderscheidde doorzrjn
hardnekkige ontkenning van
de besmettelijkheid der tu
berculose.
Ook deze zoon is voorzit
ter geweest van de Mij. tot
Bev. der Geneeskunst en wel
in 1885maar in het ge
denkboek van de Ned. Mij.
tot Bevordering des Genees
kunst troffen wg daarover
geen bijzonderheden aan.
DE MOEIZAME WEG.
Wij memoreren dat even,
omdat het treffend aangeeft
hoe moeilik de weg is ge
weest, die de medische weten
schap in de laatste honderd
jaar heeft afgelegd.
Men moest niet alleen de
nieuwe denkbeelden over ge
neeskundige verzorging en
volksgezondheid uitdragen
onder het publiek, maar men
moest ook de tegenstand in
eigen kring breken.
En wjj kunnen nu wel glim
lachen, wanneer we lezen
hoe in het midden van de
vorige eeuw de .medische we
reld verscheurd werd door de
stryd om de anti-septiek en
de aseptiek en dat men nog
niet eens wist hoe men een
blindedarmontstekinkje
moest cureren, dat men in
Zeeland zorgvuldig de boeren
ontzag, die niet wensten te
feloven aan het bestaan van
acciilen en bacteriën en die
over vaccinatie tegen pokken
eigen denkbeelden ontwikkel
den.
Maar dwars door die
emotionele gebeurtenissen
heen is desondanks de zorg
voor de volksgezondheid uit
gegroeid tot wat zfl nu is.
Die groei te beschrijven valt
buiten het kader van dit kor
te artikel, dat slechts be
doelde het milieu te schilde
ren, waaruit de Zeeuwse art
sen-organisatie honderd jaar
geleden ontstond.
.(Nadruk verboden).
waar men gebak, verkoopt,
waaraan vrijwel' iedere
vreemdeling zich In de eerste
dagen onpasselijk eet. Er zijn
bijna klassiek geworden ver
halen over dit onderwerp van
werkelijk zeer decente lieden
in omloop.
En dit in een stad, die na
genoeg tot een puinhoop ii
geworden. Het geeft de staa
een vreemd karakter. De
Marszalkowska is één lange
winkelstraat, maar boven de
winkels zijn verbrokkelde ge
vels zonder vensters, waar
door men de hemel ziet, en
achter de gevels is de leegte.
Overal in Warschau is 'die
leegte, die 's avonds sinister
is, vooral nu er sneeuw ligt,
waardoor de donkere gaten
temeer opvallen. Het doet
wonderlijk aan, dat daar een
zö intensief leven is. De stra
ten zijn er vol mensen en
auto's, de in lompen gehulde
bedelaars die domweg mid
den op de straat zitten, merkt
men nauwelijks op. Warschau
gaat weer de luxe-stad wor
den. die het voor de oorlog
was.
DE HERBOUW.
De herbouw van Warschau
is een apart hoofdstuk in de
wederopbouw van Polen. Wat
daar gepresteerd wordt is
enorm. Twee maal in de laat
ste wereldoorlog is de stad
het toneel geweest van een
zware strijd De eerste maal
was in 1939, toen de Duitsers
de stad 21 dagen belegerden.
De tweede maal was toen dc
stad, in wanhoop over de
Duitse terreur, in opstand
kwam. Drie-en-zestig dagen
heeft dit hopeloos maar he
roïsche verzet geduurd. Toen
was Warschau geworden tot
de puinvlakte, die het nu nog
is. Van de inwoners waren er
800.000 omgekomen, tweeder
de van de huizen was totaal
verwoest, de rest was prac
tisch onbewoonbaar. Alle
openbare nutsbëdrijven had
den opgehouden te fuction-
neren, de historische en cul
turele schatten van de stad
waren weggevaagd.
Maar reeds in 1945 werd er
weer gas, electriciteit en wa
ter geleverd. Huizen werden
meerdere kinderen naar de
bioscoop, waar ze filmen za
gen. die voor hun leeftijd nu
niet bepaald geschikt waren.
Toen is deze Zondagsschool-
onderwijzer op de gedachte
gekomen filmclubs op te rich
ten, waar voor kinderen goe
de films zouden worden ver
toond en ook zulke waarin
aan kinderen iets van het
Evangelie werd verteld. Hg
heeft naar zulke rolprenten
gezocht, maar ze niet gevon
den. Natuuropnamen kon hii
gebruiken, maar deze alleen
waren niet voldoende. Hij,
had voor de kinderen nog iets
anders nodig.
MR. J. A. RANK.
Zo besloot deze Zondags-
schoolonderwijzer tenslotte
zelf films te maken en stich-
te daartoe een eigen filmon
derneming, die in de loop der
jaren is uitgegroeid tot één
van wereldformaat. De naam
van Mr. J. A. Rank is nu over
heel de aarde bekend. Toch is
deze man nog elke Zondag op
zijn Zondagsschool.
Op de wereldconferentie
van Zondagsscholen, die het
vorige jaar gehouden werd,
heèft hii gesproken over de
film als hulpmiddel bij de
Evangelieverkondiging. Als
gevolg daarvan is ingesteld
een „Commissie voor Visuele
Hulpmiddelen bij de Gods
dienstige Opvoeding". De
heer Rank heeft hiervan het
voorzitterschap aanvaard.
In Amsterdam zal dan van
daag met een Rank-kinder-
programma een proef worden
genomen. Onder leiding van
de Ned. Zondagsschool Ver
eniging is er eencommissie
uit verschillende kerken sa
mengesteld, welke het gehele
probleem van kind en Evan
gelie in de hoofdstad nader
beziet. Deze commissie zal
ook de zaak van de kinder
filmclubs in studie nemen.
Toen we tegenover een
van degenen, die de conferen
tie in Engeland hadden mee
gemaakt. verschillende be
denkingen uitten, zei hii al
leen maar: kom en zie. Wil
men in een stad als Amster
dam. met zo'n groot aantal
kinderen dat geheel van het
Evaftgelie is vervreemd, iets
doen. dan zal men onherroe
pelijk naar middelen moeten
zoeken, waarmee men bii de
kinderen wel weer aandacht
krijgt voor datgene wat de
Bijbel hen vertellen wil. Mis
schien liggen hier dan ook
voor ons land brede mogelijk
heden. H.
weer bewoonbaar gemaakt of
geheel nieuwe werden ge
bouwd; aan het einde van het
vorige jaar had men 2000 hui
zen gebouwd en er 2300 her
steld. Er rijden weer trams
en trolleybusen.
Natuurlijk, Warschau blijft
de eerste tientallen jaren een
gewonde stad en schoon is
het uiterlijk van de huizen,
dien men gedeeltelijk van oud
materiaal bouwde, niet. Alles
werkt ook nog niet zoals het
moet. Zo stroomt bijvoorbeeld
de helft Van het water uit de
leidingen weg, omdat men
niet weet waar de lekken
zitten. Maar de geest is goed
en als er geen nieuwe oorlog
komt zal Warschau er ziin
practische en fraaie plannen
ontworpen Weer Warschau
zijn. De mensen houden van
hun stad. een bijna ont
roerend blijk daarvan gaf het
echtpaar, dat op een Zondag
een taxi huurde een dure
affaire in Warschau om te
gaan kijken hoe het met het
herstel van de kerk in het
voormalige ghetto gesteld
was..
DE SFEER VAN POLEN.
Ik heb niet gewoond in een
hotel. Mijn bed van de
UNRRA stond od een kale
kamer van een onduidelijke
instelling, die het midden
hield tussen een volksloge
ment en een jeugdherberg.
Het venster van de kamer
zag uit op een binnenplaats
met besneeuwde pipnhopen.
Er speelden kinderen, het was
een beetje hiuveringwekkend
die kinderen daar te zien.
's Avonds kwam van achter
een der vensters aan de over
zijde het geluid van een gra-
mofoon. Het was de stem van
Zarah Leander, die past bii de
sfeer van Polon en die een
lied zong van de wind. De
wind kwamuit de koude
vlakte en zong zacht mee
rond de stompen muur van
een ineengestort huis.
(Nadruk verboden).
Middelburg kan de bewoners aan de overzyde van het Ka
naal door Walcheren weer volledig van gas en water voor
zien. Na langdurige voorbereidingen zijn nieuwe water- en
gasleidingen, die de door bommengeweld verwoeste bulzen
vervangen, tot zinken gebracht.