De tragedie der verdrevenen...
tweede blad
provinciale zeeuwse courant
vrijdag 7 november 1947,
Millioenen koesteren
Emigratie-illusie
Maginot-linie toch onneembaar?
Nederlanders moeten uit
Engeland vertrekken
Souburg bouwt woningen
Laatste kans voor Vlissingen
Oosterstein op Duiveland
Maar wie wil verjaagden
herbergen
Displaced persons.
Twee woorden, die een zee van ellende bevatten.
Onlangs stelde een dagblad voor deze woorden te vertalen
met „ontheemden". Zo'n gekke oplossing was dit nog niet.
Ontheemden: van huis verdrevenen. Mensen, voor wie de laat
ste jaren een aaneenschakeling zijn geweest van honger,
koude, ondervoeding, slechte kleding en ziekte. Millioenen,
die in de wrede oorlogsjaren verloren, wat van zo'n grote
waarde Is: de eigen haard. Millioenen, die door Hitier wer
den gedwongen te werken in het grote oorlogsapparaat van
het Derde Kijk en die thans zfln samengeperst in toch al over
bevolkte gebieden.
Ruim een millioen gedepor
teerden uit Polen, Joego-Sla-
vië en de Baltische Staten
weigeren terug te gaan naar
hun vaderland. En het blijft
niet bij dit millioen.
Ongeveer 11 millioen Duit
sers uit Oost-Europa wonen
thans in het sterk verkleinde
Duitse Rijk: 2% millioen uit
Oost-Pruisen, 5 millioen, uit Si-
lezië, ruim 3 millioen uit
Tsjecho-Slowakge, Hongarije
en Oostenrijk.
Heel Europa vertoont trou
wens het beeld van een volks
verhuizing. Bijna 4 millioen
Polen, die ten Oosten van de
nieuwe RussischPoolse
frens leefden, zijn door de
ovjets naar het Westen ge
bracht; 70.000 Hongaren uit
Slowakije werden „geruild"
tegen 100.000 Slowaken in
Hongarije; 350.000 „rode"
Spanjaarden zitten in Zuid-
Afrika te wachten op de val
van Franco; 40.000 Polen zijn
in Engeland vastgelopen.
Tallozen zijn van huis en
haard verdreven en allen moe
ten zij in hun nieuwe woon
plaats worden ingeschakeld in
het arbeidsproces. Het gevolg
van deze massale verschuivin
gen is een slechte en onge
lijke verdeling van de bevol
king over Europa. Gebieden
met een geringe bevolkings
dichtheid liggen naast gebie
den, die volkomen overbevolkt
Zljn' EUROPA KRAAKT
Geen wonder, dat het vaste
land van Europa in zijn voe
gen kraakt. Er worden wei
nig levensmiddelen geprodu
ceerd, bloeiende industrieën
raken in verval, omdat ge
schoold personeel ontbreekt.
Geen wonder dus, dat er bij
deze samengedrukte mensen
massa's een sterke drang tot
emigratie naar een betere we
reld bestaat.
Doch niet alleen bij de „dis-
placed-persons" bestaat er deze
neiging tot emigratie, vrijwel
in alle landen van Europa wil
len velen elders een nieuw le
ven beginnen. Zo zijn er bjjv.
in Groot-Brittannië niet min
der dan één millioen mensen,
die met emigratie-plannen
rondlopen. Meer dan de helft
is al ingeschreven op de
wachtlijsten van de scheep
vaartmaatschappijen. Austra
lië is het meest „gevraagde"
land. Theoretisch bezien zal
Het vluchtelingenvraag
stuk, en het daarmede
samenhangende emigra
tieprobleem vormen een
van de meest urgente
vraagstukken van deze
tijd.
„Die Weltwoche" pu
bliceerde dezer dagen
een artikel, waarin een
en ander nader wordt
bezien.
Wij geven hier een
resumé van dit artikel,
dat ook voor Nederland
van groot belang is.
het nog wel 5 6 jaar duren,
voordat de laatsten aan de
beurt zijn. TheoretischIn
de practijk zullen er nog wel
een paar jaartjes bijkomen.
Toch is in Engeland het
aantal adspirant-emigranten
nog klein, vergeleken bij an
dere Europese landen. In Ne
derland bedraagt het aantal
ongeveer 22 van de bevol
king, emigratie naar de over
zeese gebiedsdelen inbegrepen.
Frankrijk, dat nog minstens
3 millioen mensen kan gebrui
ken, wil 20 emigreren, in
Italië zouden ongeveer 15
millioen mensen moeten ver
trekken om de toestand in het
land weer enigszins op peil te
brengen. Het aantal Duitsers,
dat bereid is de ruïnes van het
Hitlerdom te verlaten, is zelfs
niet met benadering aan te
geven.
Alles bij elkaar genomen,
zouden ongeveer 100 millioen
mensen ruim 25 van de
gehele bevolking Europa de
rug willen toekeren.
QUO VADIS?
Waarheen?
Nergens ter wereld is men
bereid om het overschot van
Europa gastvrij te ontvangen.
Er zijn genoeg gebieden, die
slechts dun bevolkt zijn: Ca
nada, Australië, Argentinië,
Brazilië' en andere Zuid-Ame
rikaanse landen, Madagaskar,
uitgestrekte gebieden in Afri
ka, Nieuw-Guinea, Alaska en
Sovjet-Azlë.
Ook de Ver. Staten, waar
niettegenstaande alle industri
alisatie, slechts 43 mensen per
vierkante mijl wonen, zouden
in staat zijn, millioenen een
nieuw vaderland te geven.
Maar overal hetzelfde liedje:
ZIJ BLIJFT FRANKRIJK'S DEFENSIEMUJJR.
(Van een U.P.-correspondent).
De vermaarde Maginot-linie
wordt op het ogenblik weer
door het Franse leger hersteld
om haar eventueel weer in te
schakelen in 's lands toekom
stig defensiesysteem. Want de
Franse militaire deskundigen
zijn van mening dat de waarde
van de Maginotlinie niét door
de gebeurtenissen in de tweede
wereldoorlog tot nul werden
gereduceerd. Integendeel.,
zwaar versterkte ondergrondse
installaties, ingericht op grote
schaal, zouden wel eens het
enige antwoord op de atoom
bom kunnen zijn, aldus divisie-
generaal Pierre Schwartz.
„Met het oog op het lucht-
wapen en op de motorisering
van de landstrijdkrachten zul
len landen, die geen grote land
en zeegebieden hebben waarin
zjj tegen een aanvaller kunnen
manoeuvreren, er wel toe moe
ten overgaan hun gehele
grondgebied te fortificeren",
aldus de generaal.
Sinds het einde van de oor
log zjjn maatregelen gaande
om de Maginotlinie op te knap
pen en het onderhoud van de
voornaamste verdedigingswer
ken te verzekeren. Tot nu toe
Is daar slechts een gering
geldbedrag voor uitgetrokken.
Maar zodra geld beschikbaar
zal komen om de bewapening
te vernieuwen en het optische
en communicatie-materiaal te
verbeteren (het meeste daar
van werd trouwens door de
Duitsers weggehaald) zal de
Maginotlinie weer snel in een
staat gebracht kunnen wonden,
die vergeleken kan worden met
nie van voor de oorlog. Dan
zullen bepaalde fortificaties
gebruikt kunnen worden in een
toekomstige nationale verdedi
ging. of voor het beveiligen
van nationale kostbaarheden.
NOODWONINGEN
Op het ogenblik worden ge
deelten van de uitgebreide on-
uergrondse forten gebruikt als
""hingen voor door de oorlog
dakloos geworden mensen en
voor mijnwerkers uit Oost-
Europa. Andere versterkingen
zijn in dienst als kazernes voor
miliciens en sommige zijn ver
anderd in munitiedepots.
De Maginotlinie is genoemd
naar de ex-minister van oorlog,
André Maginot. In 1928 werd
met de aanleg begonnen, die in
totaal 10 milliard vooroorlogse
francs kostte. De linie strekt
zich over een afstand van meer
dan 320 km uit langs de Frans-
Duitse grens, 12 millioen ku
bieke meter aarde werden uit
gegraven en anderhalf millioen
kubieke meter beton werd ge
stort. Er werkten destijds
15.000 arbeiders aan de ver
sterkingen. Er zijn 300 grote
ondergrondse forten, meer dan
1000 mijl loopgraven en 160
mijl antitank versperringen.
STERKE FORTEN.
Ofschoon de linie In 1940
nutteloos werd door de Duitse
aanval via België, is geen van
de forten ooit in' een frontaan-
val genomen. Een geconcen
treerde Duitse aanval tegen
het fort Schoenenberg b(j
Montmedy duurde van 16 Junx
tot 1 Juli 1940. Toen gaven de
verdedigers zich over op last
van de Wapenstilstands Com
missie. Het fort had een onge
kend zwaar bombardement
zonder noemenswaardige scha
de doorstaan en alle kanonnen
waren volkomen intact.
Tijdens de bezetting ontwa
penden de Duitsers- systema
tisch sommige delen van de
Maginotlinie. Zij namen alles
weg wat maar enigszins voor
hun eigen oorlogvoering kon
dienst doen. Voor het grootste
deel echter bleven de verster
kingen in goede staat. Daar de
forten alleen gebouwd waren
voor verdediging tegen een
aanval uit het Oosten maak
ten de Duitsers er slechts heel
weinig gebruik van in de zo
mer van 1944. toen de geal
lieerde aanval immers uit het
Westen kwam.
immigratie wordt zoveel mo
gelijk tegengehouden. Er wor
den voorwaarden gesteld,
waaraan dikwijls niet kè.n
worlen voldaan. In Engeland
klagen de vele adspirant-emi
granten over de eindeloze
moeilijkheden en bureaucrati
sche hindernissen, die hun in
de weg worden gelegd, zelfs
wanneer zij naar landen van
het Britse gemenebest willen
emigreren.
Het is vanzelfsprekend, dat
elke staat bepaalde voorwaar
den stelt bjj zjjn immigratie
politiek, teneinde de ethnolo-
gische, sociale en economische
structuur van het land niet in
gevaar te brengen. Doch tus
sen deze noodzakelijke voor
waarden en de hedendaagse
practjjk liggen nog vele moge
lijkheden.
DADEN GEVRAAGD.
Gebrek aan kapitaal, vrees
voor concurrentie, vrees voor
het binnenhalen van een „vijf
de kolonne", zijn factoren, die
momenteel de immigratiepoli
tiek van vele landen beïnvloe
den. Zo werden bijv. lange dis
cussies gevoerd tussen Italië
en Argentinië, met een zeer
mager resultaat. Vele andere
voorbeelden zijn te noemen,
doch zij zouden slechts de in
druk versterken, die de Ge-
neefse plenaire zitting van de
nog steeds niet definitieve „In
ternationale Vluchtelingen Or
ganisatie" heeft gevestigd.
Hier was sprake van een ern
stige, ja zelfs tragische toe
stand. Slechts „een koene
daad" zou een oplossing van
dit grote vraagstuk kunnen
brengen. Slechts de bereidwil
ligheid van UNO-leden om
vluchtelingen op grote schaal
op te nemen, zou uitkomst be
tekenen.
Wat in dit opzicht de Ver
enigde Staten hebben gedaan
is niet zeer hoopgevend. Hopen-
lijk zal men zich aan de over
zijde van de Atlantische Oce
aan toch weten te herinneren
de woorden, welke Lincoln
eens sprak: „Immigratie van
vreemden, die in het verleden
zoveel tot de rijkdom, tot de
machtsontplooiing van onze
natie heeft bijgedragen, moet
door een rechtvaardige poli
tiek aangemoedigd en bevor
derd worden."
De 74-jarige Italiaanse minister van buitenlandse
Sjorza, is door Be vin in Londen ontvangen.
WORDEN ER BLOEMBOLLEN EN
ZADEN GESMOKKELD?
Boer in moeilijkheden.
Een Nederlandse onderdaan,
die gedurende twintig jaar in
Engeland Ixeeft gewoond, keer
de Maandag van een korte va
cantia in Nederland, in Enge
land terug, waar men hem
vertelde dat hij onmiddellijk
weer naar zjjn geboorteland
moest vertrekken.
De 38-jarige Simon Witte-
man, een boer, die zich te Wes
ton nabij Spalding gevestigd
had, had reeds enige tijd gele
den het bevel gekregen naar
Nederland terug te keren in
verband met een tegen hem
ingebrachte beschuldiging, vol
gens welke hij in het bezit zou
zijn van bloembollen en zaden,
die in Engeland binnengesmok
keld zouden zijn. Witteman,
die met een Engelse gehuwd
is, hield vol dat zijn papieren
in orde waren, maar op bevel
van het ministerie van binnen
landse zaken werd hij per
vliegtuig naar Amsterdam te
ruggezonden. Hij zeide, dat hij
"niet wist, of hij nog ooit zou
Eerste steen-legging In het plan-Middenhof.
Een metselaarstroffel in de
onervaren handen van een
meisje, is een even ongewoon
schouwspel als een man haak
pennen te zien hanteren ter
vervaardiging van een frivoli-
téwerkje. De dochter van. de
burgemeester van Souburg,
Rebecca Stemerding, heeft zich
hiervan echter Woensdagmid
dag niets aangetrokken en
vastberaden de eerste steen
voor een blok van 60 wonin
gen, dat als onderdeel van het
plan-Middenhof, dicht bij het
raadhuis gebouwd wordt, ge
metseld.
Strikt genomen was dit ook
niet de eerste steen, want er
zijn er bij dit blok reeds 600.000
gebruikt, zodat iedere wdning
voor één derde gedeelte gereed
is. Men moet deze handeling
dan ook voornamelijk zien als
een symbool van het begin d,er
woningbouw in Souburg en te
vens als een uiting van vreug
de van gemeentebestuur en
burgerij over de zo noodzake
lijke uitbreiding van de wo
ningvoorraad.
REDE VAN DE
BURGEMEESTER.
Een klein aantal, door de
aannemers van het werk, de
heren W. Hoogstraten en A.
Voordouw, genodigden, onder
wie het gemeentebestuur van
Oost en West Souburg, woon
de de eenvoudige plechtigheid
op het bouwterrein bij. Voor
dat Rebecca de steen op de
gewenste plaats metselde, hield
haar vader, burgemeester A.
H. S. Stemerding, een korte
rede.
„Wij hopen", aldus deze
spreker, „dat Souburg spoedig
in de oude luister wordt her
steld en dat het dorp een nog
prettiger woonoord zal worden
dan voorheen".
TOEKOMSTPLANNEN
Voor de naaste toekomst be
staan verheugende plannen.
Zeer binnenkort zal de bouw
van 80 woningen bij de Ver
lengde de Deckerestraat wor
den gegund, terwijl de plannen
voor 150 huizen in de nabij
heid van de Vlisslngse grens
in kannen en kruiken zijn. Van
hetgeen er voorts reeds is of
zal gebeurep, noemde spr. de
verbetering van de scholen, de
restauratie van de kerktoren,
waarmede spoedig zal worden
begonnen (de ministeriele
goedkeuring is reeds ontvan
gen), de verbetering van stra
ten en pleinen, waarvoor even
eens reeds goedkeuring werd
verkregen en de bouw van een
ruim verenigingsgebouw.
De burgemeester besloot met
de wens dat de bouw van het
complex voorspoedig zal ge
schieden en dat de toekom
stige bewoners er veel genoe
gen van zullen hebben.
De architect van deze wo
ningen. ir. F. H. Klokke en de
heer H. G. de Langen namens
het Hoofd van et Streekbu-
reau Walcheren, spraken ver
volgens nog enige toepasselijke
woorden.
Ontstemming over een
luisterspel.
In de K.R.O.-studio werd 31
October door de N.C.R.V. een
luisterspel „de Wartburg", ge
wijd aan het leven van Maar
ten Luther, uitgezonden. Het
katholieke personeel van de
studio achtte zich door deze
uitzending gekwetst.
De herhaling van Woensdag
morgen, die weer van de K.R
O.-studio uit zou geschieden, is
uit de A.V.R.O.-studio ver
zorgd.
kunnen terugkeren naar «ajn
Engelse woning, waar hij met
zjjn vrouw en twee dochter
tjes woonde.
Captain J. E. Wallace, agra
risch „executive officer", zei-
de: „Er bevindt zich een aan
tal Nederlanders in het dis
trict Spalding. De meeste hun
ner zijn genaturaliseerd en
hebben vergunning om. hier
handel te drijven. Andere heb
ben de mededeling gekregen
dat zij naar Nederland moeten
terugkeren. Enkele doen dit,
blijven gedurende een maand
ir Nederland en komen dan
met een visa voor drie maan
den terug. Deze procedure
blijven, zij herhalen."
(Un. Press.)
«schier III
HI pool
VROUWEN TER
STEMBUS.
België behoort tot de weini
ge landen in Europa, waar de
vrouwèn nog slechts voor de
gemeenteraadsverkiezingen en
niet voor de verkiezingen voor
de Prov. Staten en voor de al
gemene verkiezingen hun stem
mochten uitbrengen.
Hieraan zal evenwel spoedig
een einde komen. Een wetsont
werp, volgen<? hetwelk vrou
wen in de toekomst ook aan de
verkiezingen voor de wetge
vende Kamers en de Prov. Sta.
ten mogen deelnemen, zal de
zer dagen aan de Regent ter
tekening worden voorgelegd
en op 15 November In de Ka
mer wórden behandeld.
DE BEVOLKING VAN
BELGIË.
In de eerste zes maanden
van dit iaar bedroeg het cijfer
van het geboorte-overschot in
het Vlaamse gedeelte van Bel
gië 14.667, terwijl dit in Brus
sel 8000 was. ïn Het Waalse
<redeelte van België stelde men
een sterfteoverschot vast van
135.
Het aantal huwelijken be
droeg in 1946; 90.909 of 10.85
oer duizend inwoners. In 1945
bedroeg het 89.077 of 9.96 per
duizend.
Het aantal huwelijken, waar
bij de vrouw minder dan 25
iaar is, stijgt en bedroeg in
1946 op een totaal van duizend
594 (1945: 588).
Het aantaj echtscheidingen
steeg In 1946 ten oDzichte van
het vorig jaar met biina 78
procent en bedroeg 5.653. Dit
is het grootste aantal echt
scheidingen sedert 1830.
GOES MOET OPPASSEN IN ETTEN.
Belangrijke wedstrijden
In Bergen.
Hel voelbaloverzichl
le klasse.
M.V.V.Bleyerheide; Hel-
mondlaVllsslngen; Sportcl.
Emma—N.O.A.D.; P.S.V.—
Llmburgia; V.V.V.Brabantia.
Voor Blejjerheide is M.V.V.
geen te zware tegenstander,
maar in Maastricht is het toch
altgd uitkijken. De laatste kans
voor Vlissingen om tenminste
voorlopig weer even uit het
moeras te komen ligt in een
overwinning op Helmondia.
Dat deze opgave zwaar zal
wegen en dat er maar een
klein kansje bestaat om het
zover te brengen, hebben bei
de ploegen j.L Zondag duidelijk
bewezen. Voor N.O.A.D. is het
Zondag weer geen onbelangrijk
karwextje tegen de Sportclub
Emma en of de punten wel
meegaan naar Tilburg, ls nog
de vraag. P.S.V. krijgt een
Limburgia tegenover zich, dat
er zich van bewust is geen mis
stappen meer te mogen doen
en daarom alleen al is het voor
de Eindhovenaren zaak het
hoofd er bij te houden. V.V.V.
kan zich Brabantia wel van
het lijf houden.
2e klasse A.
De ZeeuwenBreskens; Ter-
neuzenAlliance; Internos
Goes; R.B.C.Hero; Middel
burg—D.O.S.K.O.
Zowel de Zeeuwen als Bres
kens zijn bezig zich uit de buurt
van de rode lantaarn te wer
ken. De Zeeuwen doen dat met
Iets meer zekerheid en vast
houdendheid en daarom zou
men geneigd zjjn de Vlissingers
Zondag een betere kans te ge
ven. Zelfs op een droge weg
is wel eens een kampioen uit
gegleden en zo is er de kans
altijd nog, dat Terneuzen Goes
in de kaart zou kunnen spelen
door Alliance zo een slippertje
te laten maken. Dat kansje is
echter maar klein. Voor Goes
ligt in Etten een addertje In
het gras. Het valt niet mee
om daar te winnen en de Goes-
senaren zullen dan ook geducht
moeten oppassen en vastbera
den van wal moeten steken.
R.B.C. heeft een niet al te
slecht spelende ploeg en ook
Hero is een elftal, waarmede
rekening gehouden moet wor
den. Een gelijk spel is altijd
een gewaagde voorspelling,
maar dat dit in deze wedstrijd
het resultaat werd, zou niet
mogen verwonderen. Tenslotte
is voor Middelburg de volgen
de nederlaag in het vooruit
zicht, maar het zal toch wel
geen dubbel cijfer worden. Re
vanche nemen voor de smade
lijke nederlaag in Bergen op
Zoom en de wetenschap, dat al
meer hekkesluiters roet in het
kampioenseten gegooid hebben,
mag voor het groen-witte elf
tal de aansporing zijn, om on
danks alles, vastberaden aan
te pakken.
3e klasse E.
Nieuw BorgvlietR.K.F.C.;
M.OC.O.D.I.O.Robur—Zie-
rikzee; YersekeZeelandla;
BurghR.C.S.
Twee wedstrijden worden in
Bergen op Zoom gespeeld,
waarbij de bovenste plaatsen
op het spel staan. Het zal er
daar warm naar toe gaan.
Voor de wedstrijd van Borg
vliet tegen R.K.F.C. kan men
de bezoekers nog de beste pa
pieren toekennen, doch voor
het duel M.O.C.—O.D.I.O. is
geen voorspelling te wagen.
Zierikzee zou in Goes moeten
winnen, doch Robur bijt dit
jaar zo verrassend fel van zich
af in sommige wedstrijden, dat
de Zierlkzeeënaars alleen maar
aangeraden kan worden zich
tot de tanden te wapenen. Zee-
landia zal geen tweede fout
willen maken en voor Yerseke
ligt dan ook nog geen licht
punt in deze wedstrijd.. Zee-
landia deed een onaangename
ervaring op in Burgh. Laat R,
C.S. uitkijken, dat zij niet de
tweede prooi van het in het
nauw gedreven Burgh wordt.
Nodig Ts het niet!
3e klasse F.
HoofdplaatOostburg; Hon-
tenisseAardenburg; Sluiskil
Cllnge; IJzendijkeHulst;
BiervlietCora Boys; Steen
Axel.
Oostburg mag geen uitkomst
verwachten a.s. Zondag. Aar
denburg heeft op de reis naar
het Oosten ook al geen best
vooruitzicht. Sluiskil schijnt
wat in herstel en er is voor
Clinge een volgende nederlaag
in het vooruitzicht. IJzendijke
handhaaft zich ongetwijfeld te
gen Hulst. Biervliet zal Com.
Boys niet kunnen verslaan,
maar wel een tegenstander zijn,
waar de Sassenaren niet zo
maar overheen lopen. In St.
Jansteen kunnen de Boys in
ieder geval in de kaart ge
speeld worden en wel het meest
als Axel er zou verliezen en
dat is niet uitgesloten.
Res. 2e klasse E.
Middelburg nDe Zeeuwen
II; Goes IIBreskens n; D.
O.S.K.O. IITerneuzen II; R.
C.S. II—Vlissingen II.
In alle wedstrijden lijken ons
de thuisclubs aan het langste
eind te zullen trekken. Mis
schien kan ten aanzien van R.
C.S. II na de débacle van j.l.
Zondag enige twijfel rijzen,
maar een gelijk spel kunnen de
jonge Souburgers er tegen
Vlissingen II altijd nog uitha
len.
4e klasse E.
E.M.M.—De Patrijzen.
In deze wedstrijd, de eerste
tussen de beide Zeeuwse vier
de klassers, krijgt E.M.M. de
handen vol. De ovei*winning
van E.M.M. tegen Hoeven en
de nederlaag van Patrijzen
kunnen andere berekeningen
steunen, maar wij zouden E.
M.M. met een gelijk spel reeds
gelukkig prijzen.
EENS EEN MACHTIGE BURCHT.
Betaling ter Steene.
Poolse mijnwerkers in
Limburg.
Dinsdag- zijn de eerste Pool
se mijnwerkers uit Duitsland,
120 man ln totaal, in Eysden
aangekomen. Deze week nog
volgen er meer. Zij zullen in
de Limburgse mijnen gaan wer.
ken.
In de Russische zóne van Berlijn is het proces tegen 16Ieiders van het kamp Sachsen
hausen begonnen. AugustRöhm, die meer dan 800 moorden op z'n geweten heeft,
wordt door de Russ ische tolk ondervraagd.
Wie langs de zeedijk van
Zijpe naar Viane wandelt,
zoekt aan Oosjesdijk vergeefs
het „Oude Slot".
En toch zeggen de bewoners
van Oosterland nog steeds,
als zij een of ander daar in
de buurt willen aanduiden „bie
't ouwe Slot". Voor de werke
lijke speurder is de plaats van
dit oude slot nog te vinden,
daar de plek nauwkeurig af
gepaald en met prikkeldraad
zodanig is beschermd, dat de
in de weide grazende koeien
en paarden dit niet kunnen
vertreden. Dit heerlijk huis
met voorburg, nederhof en
boomgaarden, zal waarschijn
lijk na 1370 gebouwd zijn. Het
was in genoemd jaar dat Rid
der Hendrik van den Abeele
het stuk land, waar hij na
deze zijn „Steenenhuys" op
bouwde, kocht van de Graaf,
welk gedeelte lands in de
Veldboeken is aangeduid als
„hoog Rampaerde." En wan
neer 4 Dec. 1410 Ridder Flo-
ris van den Abeele, dit goed
met zjjn gevolg opdraagt aan
Graaf Willem VI en het weder
als onversterfelijk leen ont
vangt, dan wordt dit aange
duid: „Sijn huijs dat geheten
is Oestersteijn, gelegen ende
gestaen uptie acht keten in on
sen lande van Duvelant."
HET VERVAL.
Ten tijde, dat Boxhom zijn
kroniek van Zeeland schreef,
was dit slot al vervallen.
De naam Abeele leeft nog
voort als naam. van de hofste
de, thans bewoond door de
heer K. van Langeraad, ter
wijl de naam Oosterstein in
heugenis blijft door de hofste
de bewoond door de heer K.
Hendrikse.
KLEIN AMBACHT.
Doch Oosterstein was niet
alleen het slot, maar ook een
ambachtsheerlijkheid; altijd ge
noemd „Klein Ambacht." Dit
woord klein wil niet zeggen,
dat het zo gering was, maar
dat het besloeg een kleine op
pervlakte, in tegenstelling met
net ambacht Oosterland, dat
een grote uitgebreidheid be
zat.
Het Klein Ambacht was
groot 285 gemeten 56 roeden
steenschietens en 570 gemeten
248 roeden bij de breedte. Dit
betekent, dat het ambacht zo
groot was als de laatste cij
fers aangeven (zoals de wind
er over waalt, dus de werkelij
ke grootte. En steenschietens
wil zeggen, dat van elk gemet
of onderdeel daarvan een ze
ker geschot (bedrag, belas
ting) ten Steene betaald
moest worden. Het Steen was
het gebouw, waar de Graveljj-
ke rentmeester zat om deze
penningen te ontvangen. Daar
Zeeland toen was verdeeld in
twee delen, nl. Beoosten en Be
westen Schelde (wij zouden
zeggen Benoorden en Bezui
den de Oosterschelde) was in
elk dier delen door de Graaf
een Steenenhuis gebouwd. In
het gedeelte, waarin Ooster
stein was gelegen, stond dit
huis te Zierikzee eertijds op
het „Marctveld" de tegen
woordige Balie en na 1350 aan
de Zuidzijde der Oude Haven,
in onze dagen „de Mol" gehe
ten, bij elke inwoner van Sch.
en D. bekend als „Het Steen."
DE STEENROLLE.
In dit Steen was aanwezig
de „Steenrolle", waarin ver
meld was hoeveel gemeten
steenschietens elke polder of
ambacht groot was.
Deze variatie in de grootte
vond zijn oorsprong in de ho
gere of mindere kosten, die
gemaakt waren bij het indH*
ken van een bouwrijp stuk
land, dat eerst buitendijks ge
legen had en dat dan bulten-*
dijkse aanwas werd genoemd.
Deze aanwassen werden meest
tijds uitgegeven aan de be<
zitters van de aangrenzende
polders. Later was het bezit
van deze grond één der am-
bachtsheerljjke rechten. Eén
der bedijkers van de Ooster-
landse polder, waarin Ooster
stein gelegen is, was Hendrik
de Buffel. Volgens een brief
van Graaf Willem II van 9
Januari 1249 van uit Keulen
gegeven, blijkt dat deze Hen
drik de Buffel Schakerloo
(Tholen) in onsterfelijk leen
bezat. En nu moge de land-
honger in die dagen niet zo
groot zijn geweest als in onze
dagen, toch blijkt dat hij toen
al bestond, daar de Heren
toen al probeerden zoveel
grond als mogelijk was in hun
bezit te krijgen. P. de B.