HISTORISCHE REIZEN
Moderne denkbeelden
over slaap
Betere salariëring
voor wijkverpleegsters
Waarom willen jullie
oorlog?"
De sport en jongens
over-zee
STEMMEN UIT DE KERKEN.
TWEEDE BLAD
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 9 OCTOBER 1947
Experimenten van Amerikaans professor.
25 jaar slaap-onderzoek.
Professor Nathaniel Kleit
man weet zeer waarschijn
lijk meer van slaap af dan
iemand anders, waar ter we
reld ook. 25 jaar lang be
studeerde hij in het „slaajj-
laboratorium" van de Chi-
cagose universiteit de my
steries der slaap. Hij nam de
verandering in hartslag en
ademhaling op, mat de elec-
trische impulsen der herse
nen en telde de bewegingen
van de lichamen van dui
zenden studenten die in de
loop der jaren als zijn „sla
pende marmotjes" fungeer
den. En hij is er heilig van
overtuigd dat al wat men
omtrent slaap beweert,
sprookjes zijn.
SPROOKJES.
Acht uur slaap per nacht?
Professor Kleitman glimlacht
er om. Experimenten bewezen,
dat geen twee personen de
zelfde hoeveelheid slaap nodig
hebben. De één moet negen
uur slapen, terwijl de ander
aan vijf genoeg heeft. Gelooft
U soms ook, dat het omgooi
en 's nachts U in Uw slaap
stoort? Wees gerust, ook dat
is een fabeltje. Als U 's nachts
niet zou bewegen, zegt de
slaapexpert, was U 's morgens
zo stijf als een plank, en dat
is helemaal niet prettig. Ook
de mensen studenten doen
vaak zo die van 10 tot 2
slapen en dan tot 5 werken, ofn
daarna weer tot 8 uur in bed
te duiken, geloven in sprook
jes. Net als de kippen (de na
tuur is niet dwaas) vroeg naar
bed en vroeg op, is je ware.
Onder de nuchterë en zake
lijke beweringen van de pro
fessor sneuvelt helaas ook een
feliefd stokpaardje van velen,
'erloren slaap is niet in te
halen! Mensen die experi
menten wezen het uit 30
of 40 uur slaap te kort kwa
men, sliepen er nooit meer dan
11. Jammer, maar waar.
De prof. heeft verder goed
nieuws voor alle moeders die
nog mochten menen, dat het
inslapen op de linkerzijde (Doe
het niet Pietje!) het hart aan
tast. Het hindert immers niet
op welke wijze we Morpheus
armen kiezen, want in onze
slaap gooien we ons minstens
'n dozijn keren om. Het diepst
ingeworteld van al deze slaap-
leren is echter wel het niet
eten of drinken voor het naar
bed gaan. Maar de tests in de
laboratoria bewezen, dat ook
al te vaak dit geen invloed
heeft. Wat koffie betreft zijn
er inderdaad mensen die hier
door niet kunnen slapen. Er
is echter een andere groep bij
wie het juist de slaap stimu
leert. Bij de meesten berust
de hele „koffie-helderheid"
slechts op suggestie, daar zij
dit sprookje zo vaak hoorden
en er onvoorwaardelijk in ge
loven. Het is maar een weet.
De meeste mensen zijn ge
traind op een gewone dosis
slaap. Het etmaal is een cir-
celgang geworden waarvoor de
lichaamstemperatuur een goe
de graadmeter is. Als we 's
morgens opstaan is de
lichaamstemperatuur laag. Hij
stijgt, zodra we gaan denken
en werken, 's Avonds zijn we
moe, de lichaamstemperatuur
neemt af en als we naar bed
gaan is hij weer even laag als
toen we opstonden. Deze cir
kelgang is zeer belangrijk. In
de vacantie als ieder zich voor.
neemt zo rond 10 uur uit te
slapen, zijn we wakker en op
dezelfde tijd als anders op. Ge
woonte is een tweede natuur.
Wat zegt U? U gelooft niet
dat de temperatuur daar iets
mee te maken heeft. Luister
naar wat de professor zegt.
U gaat naar de bioscoop, waar
een opwindende griezelfilm
draait. Opgewonden komt U
thuis. Uw temperatuur (expe
rimenteel onderzocht) is hoger
dan normaal en zie, het kost
TJ uren om in te slapen.
SLAAPREGELS.
De cirkelgang van de dag kan
aldus ae professor in This
Week Magazine zelfs uw
huwelijksgeluk aantasten. Stel
U voor dat de cirkel van uw
vrouw en U niet gelqk z|jn.
U moet 's morgens vroeg op
en uw vrouw blijft nog liggen,
's Avonds is u bijgevolg vroeg
moe en u vrouw wil nog uit.
Als u beiden in zo'n geval een
opvliegend karakter hebt,
bergt u dan maar. Er zijn wel
mensen om gekker dingen ge
scheiden. Een van de mysteri
euze uitlatingen op het slaap-
laboratorium is dan ook, dat
scheiding vaak niet een kwes
tie van temperament, maar
van temperatuur is.
Natuurlijk heeft Kleitman
„slaapregels" opgesteld. Hij
begint met te zeggen, dat ieder
mens iets anders nodig heeft
om in te slapen. De een doet
vrije oefeningen, de ander ge
bruikt gramofoonplaten, een
derde neemt een douche, er
zijn mensen die een afzakkertje
nodig hebben, maar ieder heeft
een zeker ritueel nodig om in
te slapen. Houdt U aan dat
ritueel is de eerste raad van de
slaapexpert. Gebruikt verder
nooit slaappoeders tenzij de
dokter dat voorschrijft. Ver
breek uw cirkelgang niet Ga
steeds op normale tijd naar
bed. Slaap alleen en schaf als
u getrouwd is een lits-jumeaux
aan. Twee persoons bedden
mogen dan zinnebeeld zijn van
een gelukkig huwelijk, voor
een gezonde slaap deugen ze
volgens de professor niet. Een
zeer merkwaardig resultaat
van de onderzoekingen van de
prof is wel de regel, dat als
men niet goed slaapt men een
uur vroeger naar bed moet
gaan.
En tenslotte nog een zeer be
grijpelijke raad. Als u moe
bent als de wekker afloopt ga
dan vroeger naar bed en blijf
dat doen, want het bewijst dat
u meer slaap nodig hebt.
Welterusten en pit ze!
Steeds opnieuw trachten Joden in Palestina aan land te komen. Ze hebben zelfs de hand
weten te leggen op een oud-landingsvaartuig, waarmee ze getracht hebben een illegale
landing te doen. Engelsen hebben het schip echter aangehouden en de vluchtelingen moe
ten In de haven van Haïfa aan land gaan vanwaar ze naar Cyprus zullen worden ge
transporteerd.
Dringend noodzakelijk.
Al enige malen is de jaarlijk
se algemene vergadering van
het Friese Groene Kruis bezig
geweest met de salariëring en
penislonnering van de wijkver
pleegsters, waarbij de wense
lijkheid naar voren werd ge
bracht meer uniformiteit te
brengen in de salarissen, wel
ke de verschillende afdelingen
betalen.
In verband hiermede had een
A.N.P. redacteur een onder
houd met de voorzitter dezer
vereniging, dokter Kruisinga
te Mars sum, aan wie allereerst
de vraag werd voorgelegd: wat
doen de wijkverpleegsters voor
de patiënten
De wijkverpleegster, zo luid
de het antwoord, moet haar
zieken aan huis helpen. Z|j
werkt mede aan het aankwe
ken en opleiden van goede
kraamhulp in arbeidersgezin
nen, ze houdt zitting in het
zuigelingenbureau en houdt
contróle over de zuigelingen, ze
helpt t.b.c.-patiënten, brengt
bezoeken bij voor- en nazorg
patiënten, ze bezoekt de licha
melijk gebrekkigen, ze geeft
hoogtezon en diathermiebehan-
deling, ze helpt bij het zieken
transport en ig bemiddelings
bureau bij gezinsverzorging en
kraamhulp.
Japanse admiraal
ter dood veroordeeld.
De temporaire krijgsraad te
Pontianak heeft de Japanse
vice-admiraal Tasashlge ter
doöd veroordeeld.
Tasashige liet in de eerste
helft van 1944 meer dan an_
derhalfduizend ingezetenen van
West-Borneo w.o. vrouwen en
kinderen, zonder vorm van
proces onthoofden.
Deze beruchte executies wa
ren een der ernstigste oorlogs
misdrijven tijden9 de Japanse
bezetting.
De stereotiepe vraag der Russen aan Amerikanen.
(Van een U.P.-correspondent.)
De Russische kranten
vertellen htm lezers voort
durend dat de Ver. Staten
handelen als destijds de na-
zis van Hitler-Duitsland. 't
Gevolg is dat de Russen
beginnen te spreken over
de mogelijkheid van een
Amerikaanse aanval op de
Sovjet-Unie. Er wordt op
het ogenblik meer over een
mogelijke oorlog gesproken
dan ooit sinds Augustus
1939, in Rusland.
Maar er is geen Rus, die
spreekt over een Russische
oorlog tegen de Ver. Staten.
Zij geloven allen in het tegen
deel. En waar een Rus een
Amerikaan ontmoet, heeft hij
zijn vraag steeds klaar:
„Waarom willen de Ver. Sta
ten oorlog met ons?"
Deze stemming is klaarblij
kelijk een duidelijk gevolg van
wat in de Russische bladen
verschijnt, van de Pravda af
tot litteraire of wetenschappe
lijke tijdschriften toe. De plan
nen van de Amerikaanse .lei
ders verschillen in het geheel
niet van die, welke Hitier
destijds had, zo suggereren de
kranten en magazines. Zelfs
op sportgebied ziet men derge
lijke uitspraken. Toen het be
richt gepubliceerd werd dat 'n
Amerikaanse voetballer in de
bekende militaire academie
van West Point een prijs had
Prachtig resultaat.
Uit het korte jaarverslag,
dat de landelijke sportcommis-
sie van de nationale inspanning
welzijnsverzorging Indië (Ni-
win) ter gelegenheid van het
1-jarig bestaan dezer instel
ling in het licht heeft gegeven,
blijkt dat alle Nederlandse
3)ortbonden, 56 in totaal, ac-
ef deelnemen aan het Niwin-
werk door het organiseren van
wedstrijden en demonstraties.
Gedurende de periode van 14
Sept. 1946—14 Sept. 1947 wer
den niet minder dan 199 wed
strijden georganiseerd in 137
femeenten, waaraan werd
eelgenomen door 34 takken
van sport. Een bedrag van
60.907.14% was het resul
taat van 111 dezer wedstrij
den. De opbrengst van de
overige 88 wedstrijden is nog
niet bekend. Aan het orgaan,
flat in Indië alle welfare-zen
dingen uit Nederland opvangt
en distribueert, zond de lande
lijke sportcommissie van de
Niwin namens de Nederlandse
sportwereld 87 kisten met
sportartikelen, gezelschapsspe
len, huisvlijtartikelen, model
bouw en denksport Schepen
werden voorzien va» dek- en
Mgjl "1
dat
alle op Indië varende boten 'n
vaste sportuitrusting kregen,
bestemd voor militairen en
burgers. Ook uit het buiten
land komen geregeld bijdragen
op sportgebied binnen, wij noe
men hier Zweden, waar de Ne
derlandse kolonie 100 kisten
huisvlijtartikelen aankocht, en
Zuid-Afrika, dat eveneens
sportmateriaal en -kleding
bijeen bracht. Intussen vinden
de aankopen door de sport
commissie regelmatig voort
gang. Het programma ver
meldt o.m. 1000 kastieslag-
houten met 1000 ballen, 1000
voetballen met 2000 binnenbal-
len, 100 tafeltennistafels. 350
korfballen met binnenballen,
350 badmintonspelen. Van be
lang is hierbij, dat alleen die
artikelen uit de binnenlandse
productie worden aangeschaft,
die in voldoende mate worden
gefabriceerd, terwijl er voor
schaarse materialen deviezen
beschikbaar worden gesteld.
Hierdoor wordt dus vermeden,
dat met behulp van gelden, die
de sportwereld bijeen brengt,
aan de sportverenigingen ma
terialen worden onthouden, die
zij zelve dringend nodig heeft.
gekregen, schreef een Russisch
tijdschrift: „Ook dit is een
vriendelijk gebaar ten opzich
te van het militarisme."
TOERISTEN.
Het agentschap Tass is er
onlangs mee begonnen aan
dacht te schenken aan het gro
te aantal Amerikaanse „Toe
risten?" (steeds met een
vraagteken) in Europa. Het
Russische publiek ontkomt er
daardoor met aan een verge
lijking te trekken, tussen deze
Amerikanen en de Duitse „toe
risten", die voor de invasie der
verschillende Europese landen
zo actief plachten te zijn. Zo
schreef de Pravda dezer da
gen uit Praag: „Niet alleen
is de commissie van Ameri
kaanse-' Congresleden hier,
maar de stad is overstroomd
door verschillende toeristen,
met inbegrip van personen in
militaire dienst, journalisten
en anderen."
En de Litteraire Gazette
schreef over de „toeristen":
„Zij zwerven door Europa van
het ene land naar het andere,
en steken hun neus in allerlei
zaken. Op sommige plaatsen
gedragen zij zich als de Oweër
die in een warenhuis terecht
is gekomen. Zij denken, dat in
Europa alles te koop is: rege
ringen, parlementen, politieke
partijen, zakelijke ^ondernemin
genMaar het' is zelfs voor
Uncle Sam te duur om al die
zaken netjes in te pakken."
„Waarom toch willen jullie
ons een oorlog aan doen?",
vraagt weer de Rus, die der
gelijke passages geregeld on
der ogen krijgt, aan de Ame
rikaan, die hij ontmoet.
Liegen helpt niet
meer.
De wetenschap dringt
steeds verder in de ge
heimen van de natuur.
Ten bewijze daarvan
werd in Luik een demon
stratie gegeven met een
Amerikaans apparaat,
dat nauwkeurig regis
treert of en wanneer
iemand onwaarheden
verkondigt. De politie
kan de waarheidsliefde
van een gevangene na
gaan door de ring- en
wijsvinger met dit appa
raat in contact te hou
den gedurende de onder
vraging. De vingertop
schijnt zeer snel en ge
voelig te reageren, welke
reactie door het uitslaan
van een pijltje op het
vernuftige Instrument
wordt verraden.
Wellicht kan de politie
in de toekomst met deze
vinding veel resultaat
bereiken in het ontmas
keren van aartsleuge
naars.
Volgens welingelichte
fcron zal deze week een hem-
delsverdrag tussen Argentinië
en Italië worden getekend.
Minister Drees naar Brussel.
Minister Drees zal 12 Octo
ber a.s. ter gelegenheid van
de „Veertiendaagse voor vei
ligheid, hygiëne en verfraaiing
der werkplaatsen" het woord
voeren in het Paleis voor Scho
ne Kunsten te Brussel.
Mr. van Hoogstraten naar
Nederland.
Dinsdag zal de directeur
van 't departement van econo
mische zaken in Indonesië, mr.
J. E. van Hoogstraten, naar
Nederland vertrekken, tenein
de daar verschillende bespre,
kingen te voeren.
Weer ammoniumnitraat uit
de Ver. Staten.
Naar men verwacht, zal
gpoedig weer begonnen worden
met de verscheping van am
moniumnitraat van de Ver.
Staten naar Nederland en an
dere landen. De Amerikaanse
kustwacht heeft te kennen ge
geven» dat laadvergunningen
voor de havenstad Tampa
(Florida) zullen worden uitge
reikt.
Sinds de ontploffing te Texas
City is er geen ammoniumni
traat meer uitgevoerd.
Geen Amerikaanse
films in Zweden.
De Zweedsé regering heeft
de import van Amerikaanse
films verboden.
De reden hiervoor is een con
flict met de Amerikaanse film
maatschappij M.G.A.M. Deze
maatschappij wenst zich in
Zweden een monopolie-positie
te verwerven en voor een der
gelijke afhankelijkheid van
Hollywood voelt de Zweedse
regering terecht niets.
NOORD OOST POLDER.
Nadat op 1 Januari j.l. de
gemeente „De Noord Oost Pol
der" tijdelijk (d.w.z. zolang 't
Rijk dit gebied nog niet bij een
provincie heeft ingedeeld) bij
de Classis Kampen der Ned.
Herv. kerk is gevoegd, is thans
een verdere stap gezet op de
weg naar de gewone kerkelijke
inschakeling van deze gemeen
te. Op 1 September j.l. ig n.l.
door de scriba van het Classi
caal Bestuur de Ring N.O. Pol
der geïnstalleerd.
Aanvankelijk was de ge
meente ingedeeld bij de Ring
Vollenhove, maar de afstanden
zijn voor een behoorlijk con
tact te groot dan dat de op
name in deze Ring voor het
nieuwe gebied een goede wis
selwerking zou betekenen. Het
Provinciaal Kerkbestuur van
Overijssel besloot daarom op
verzoek van de gemeente, welk
verzoek warm werd aanbevolen
door 't Classicaal Bestuur van
Kampen, tot instelling van een
nieuwe Ring, de Ring N. O.
Polder. Tot deze Ring behoren
momenteel slechts 2 gemeen
ten, n.l. de N.O—Polder met 4-
en Urk met 1 predikantsplaats.
AFSCHEID
INDONESISCHE
OSLO-DELEGATIE.
In de Zendingsschool te
Oegstgeest heeft de Indonesi
sche delegatie, die aan de We
reldconferentie voor Chr. Jeugd
te Oslo deedgenomen heeft
voor haar terugreis afscheid
genomen in een speciale sa
menkomst, waarin ook de Ne-
derlanse Oslo-delegatie aan
wezig was.
Ds. Marantika uitte de dank
der Indonesiërs voor alle har
telijkheid en broederschap in
Holland ondervonden. Hij zei-
de in Oslo het actuele gevaar
gezien te hebben, voor
Christen-Indonesiërs, zowel
als voor Christen-Nederlanders
om de problemen van heden
niet te zien in Christus, maar
airereerst in nationaal opzicht.
Wij hebben, aldus Ds. M., in
Oslo samen geworsteld om het
conflict tussen onze volkeren
samen te stellen onder het licht
van Gods woord. Ook als de
wereld ons niet gelooft, blijven
wij toch èn ondanks dat zeg
gen: Jezus Christug is Heer!
In het bijzonder dankte Ds. M.,
Dr. Visser 't Hooft en Prof.
Kraemer voor hun vriendschap
en waardevolle adviezen.
NIEMöLLER TERUG
NAAR DAHLEM.
Ds. Martin Niemöüer zal
binnenkort terugkeren naar
zijn oude gemeente te Berlijn-
Dahlem. Naar aanleiding hier
van verklaarde hij, dat het
zijn plicht ig naar zijn vroe
gere gemeente te gaan en te
trachten haar hoop te geven.
Dit is uiterst moeilijk, waar
er geen hoop Is. Het Duitse
volk heeft te grote verwach
tingen gekoesterd. Zelfs het
Christendom en de democratie
kunnen niet veel troost bieden
aan een volk, dat dreigt van
honger om te komen.
CULTUURCRISIS.
In Engeland is een boekje
verschenen, dat tot titel
draagt „A Crisis of Culture"
(.E'en Cultuurcrisis). De schrij
ver, John Macmurray, betoogt
hierin, dat de ideologische ver.
schillen tussen communisten
en niet-communisten van op
pervlakkige aard zijn. Het
eigenlijke probleem is dat tus
sen de Oosterse en Westerse
cultuur, en wel tussen het
Christendom van het Oosten
HOGERE EISEN.
Dan worden er zeker aan de
tegenwoordige verpleegsters
hogere eisen gesteld, dan aan
die van twintig jaar geleden?
Dat is inderdaad het geval,
maar nog altijd is de belang
rijkste taak van de zuster het
verplegen van de zieken.
Onze wijkverpleegsters ver
zorgen hun patiënten niet al
leen met bekwaamheid maar
bovenal met liefde, daarom Is
de geneeskunde Iets anders als
de geneeskunst, de verpleeg
kunde iets anders als de ver-
pleegkunst.
Er is nog een ander eigen
schap, die de verpleegster moet
hebben en dat is. aldus dokter
Kruisinga, dat ondefinieerbare,
wat aangeduid wordt met tact.
Het blijkt wel dat veel van de
zusterg wordt gevraagd. Lief
de, tact, kunde, ziedaar de
voorwaarden om te komen tot
de hoogste verpleegkunst.
DE FINANCIËLE KANT.
De financiële lasten, die er
op de afdelingen gaan rusten
bq een. voldoende salariëring
en pensionnering der zusters,
z|jn uiteraard, aldus dokter
Kruisinga, zeer belangrijk. Dit
financieel vraagstuk dient te
worden opgelost.
Zowel bij particulieren al» b|j
de overheid zal het gewenst
zijn nog weer eens duidelijk te
maken, dat het niet voldoende
ls zeer welwillend te staan ten
opzichte van het werk van het
Groene- en Wit-Gele Kruis. Het
besef moet levendig worden
dat voor dit werk voor do
volksgezondheid even goed als
voor elk ander werk betaald
moet. worden.
Men heeft daarom aan de af
delingen geadviseerd het sala
ris van de wijkverpleegster te
stellen op 2400,met een
pensioen van 60 bij 25
dienstjaren.
en het Westen. De Westerse
civilisatie is reedg ten onder
gegaan, vernietigd als zij is
door twee wereldoorlogen, en
de enige hoop om de vrede te
bewaren Ls gelegen in het in
het leven roepen van een nieu
we cultuur, waarin de Oosterse
tradiitie een ev.en sterke factor
zal zijn als eens de Romeinse
traditie was in de thans ver
loren gegane beschaving van
het Westen.
GEBED IN DE
AMERIKAANSE SENAAT.
De Amerikaanse Senaat
heeft een eigen predikant, die
elke zitting met gebed opent.
De „Reader's Digest" nam on
langs enige van deze gebeden
over: „Onze Vader, laten wij
U niet altijd bidden om ons
iets te geven. Vanmorgen bid
den wij U, of Ge iets van ons
af wilt nemen. Neem uit ons
hart weg alle bitterheid, alle
wrok tegen anderen, die onze
vrede verstoort. Neem van ons
weg de harde trots, die ons
belet onze fouten te erkennen,
zodat we bereid zrjn ons hart
voor elkaar te openen". „Be
waar ons ervoor, dat deze
ogenblikken verstarren tot een
uiterlijke vorm. Maak deze
korte tijd van bezinning voor
een ieder van ong tot een
werkelijke ervaring, nu wij U
om leiding en hulp smeken".
Albrecht Dürer te Zierikzee.
Ervaringen op Schouwen,
Reizen was twee, drie eeuwen
geleden, een kostbare en ver
moeiende aangelegenheid, die
alleen door vermogenden kon
worden ondernomen. Men stond
aan veel gevaren bloot; de ver
keersmiddelen waren zeer
slecht; de verblijfskosten,
vooral voor buitenlanders, dik
wijls erg hoog. Dat alles wa
ren geen factoren, welke het
vreemdelingenverkeer bevor
derden. Toch gingen er onder
nemende lieden op reis. En na
afloop van zulk een bezoek
legde de reiziger dan dikwijls
zijn ervaringen vast in een
boek, om ook anderen mee te
doen genieten van ervaringen
in verre landen.
Als buitenlanders de lage
landen b|j -de zee bezochten,
gingen ze meestentijds naar
Holland, naar Amsterdam,
Den Haag en Rotterdam,
plaatsen, die in die dagen vrij
gemakkelijk te bereiken wa
ren. Slechts spaarzaam wer
den andere delen van ons land
in het reisprogrammaopgeno
men.
Hier willen wij iets vertel
len van reizigers die in Zierik
zee zijn geweest, en welke er
varingen zij daar opdeden.
In November van den jare
1520 reisde een man met toen
reeds een wereldberoemde
naam door Zeeland: Albrecht
Dürer, de schilder en graveur.
In het door hem zelf geschre
ven dagboek, deelt h|j vele bij
zonderheden mede over Zeeuw
se plaatsen. In Goes, schrijft
h|j, „tekende ik een meisje in
haar klederdracht". In Veere
zag hij schepen liggen uit vele
landen van de wereld. Over
Middelburg merkt hij op, dat
daar aan alle dingen „veel
kunst is."
Maar ook Zierikzee komt,
en zelfs vrij uitvoerig, in zijn
dagboek voor. Dürer dan ver
telt ons, dat er in Zierikzee
een walvis op het land was
gespoeld, toen er een grote
vloed en een sterke storm was.
Die vis was buitengewoon
groot, en er was niemand -in
Zeeland, die ooit een- walvis
gezien hebben dat die vis met
een derde van de lengte had
van deze vis. Die walvis was
niet meer van het strand te
krijgen. Het volk zou graag
gezien hebben datdie vis met
een verdween, want men
vreesde de grote stank van 't
dier. Maar de bewoners van
Zierikzee, vertelt Dürer, de
den er wel een half jaar over,
voordat de vis klein „gehau-
wen" was. Het enige voordeel
wat dat er dan traan gefa
briceerd kon worden.
UIT BOHEMEN.
Zeventig jaar later kwam
een Boheems edelman naar
Nederland, en deze Waldstein
gaf later in het Latjjn een
reisbeschrijving uit, waarvan
het origineel bewaard is in de
Bibliotheek van het Vaticaan.
H|j geeft ons slechts korte
aantekeningen over Zeeland,
en schrijft, dat hij op 16 Sep
tember 1599 Veere bezocht en
„vandaar bereikten wij Zori-
zea", met welke mooie naam
hij Zierikzee aanduidt.
THOMAS BOWREY.
Thomas Bowrey, die in
dienst van de Engelse Oost-
Indische Compagnie vele rei
zen maakte, zag Zierikzee al
leen van de zee. In de maan
den Mei en Juni van 1698
reisde hij in of liever voer hij
langs vele plaatsen in Zee
land. H|j kwam van de Belgi
sche kust, en h|j zag natuur
lijk talrnke silhouetten van
fraaie stadjes; eindelijk ook
Zierikzee. „Zierikzee scheen
ons een stad te zijn met goe
de huizen; we konden het niet
dichtby naderen"; en hjj voegt
daar aan toe
fishery town."
„It is a great
OESTERS.
In de negentiende eeuw wor
den dc reisbeschrijvingen meer
en meer practische aanteke
ningen voor kooplieden. Paul
Nemnich, de samensteller van
verschillende encyclopediën,
maakte een reis in 1808 naar
ons land en deed daarin vele
mededelingen, die van belang
waren voor de im- en export.
„Holland", zo schrijft hij,
„voorziet zich zelf en vele na
buurlanden met oesters uit
Zeeland en Texel". Uit Col
chester in Engeland worden
de oesters met speciale oester
schuiten naar Zierikzee ge
bracht. Daar worden deze
oesters gekweekt, en vandaar,
dat men dan ook spreekt van
„Engelse oesters."
DOMINÊ DETHMAR.
Tot slot geven we nog het
woord aan een predikant, die
ons vele bijzonderheden ver
telt over Zeeland.
F. W. Dethmar, hervormd
predikant in Anholt, hield daar
een kostschool, welke ook
door talrijke Hollandse kinde
ren werd bezocht. Ruim een
eeuw geleden ging h|j naar
ons land en legde in een boek
van vier delen zijn reiservarin
gen neer.
In Rotterdam wil h|j nog
eveh de kermis bezoeken, maar
't gewoel op de straten is te
groot, en vooral de nachtelij
ke scènes werken zo afstotend
op hem, dat hij snel naar huis
gaat. Trouwens de volgende
dag heeft hjj een zware reis
voor de boeg; naar Zierikzee.
Ongevaarlijk is die reis niet,
maar onze dominé treft het.
Mooi weer, goede wind, en na
negen uur was hij in Zierikzee.
Het laatste gedeelte van de
reis legt h|j per wagen af,
want het schip van Rotter
dam brengt de reizigers niet
verder dan Zjjpe.
Wat is zijn oordeel over Zee
land? „Men neemt als vast
staand aan, dat Zeeland
uiterst ongezond Is, en dat
iedere vreemdeling er zware
koortsen oploopt; men denkt
dat er geen enkele boom of
struik te vinden is, en dat men
er slechts ruwe en onbeleefde
mensen zal aantreffen."
De eerste ervaringen op
Schouwen van de predikant z|jn
niet erg hoopvol. Hobbelige
wegen; een ratelende wagen;
smerige dorpen; slecht gekle
de mensen; verwaarloos de
huizen maakten een zeer on
aangename indruk, en bijna
was het oordeel over Zeeland
vernietigend geworden.
Gelukkig brengt Zierikzee 'n
andere stemming te weeg.
VRIENDELIJKE MENSEN
De waaru van het Hof van
Holland ontvangt hem uiter
mate vriendelijk, en als de be
woners horen, dat er een pre
dikant in de stad is aangeko
men, zijn er verscheidene be
reid hem uitvoerige inlichtin
gen te geven.
Het blijkt, dat de stad 6000
inwoners heeft. Zij heeft een
betere tijd gekend. De huizen
zrjn van binnen veel mooier
dan van buiten. Aan het einde
van de stad vindt de reiziger
een niet afgebouwde kerk. Zjjn
begeleider vertelt hem, dat en
kele jaren voordien een brand
het bestaande kerkgebouw
heeft vernield. Heel Nederland
heeft toen geld b|jeen ge
bracht, waarvan gemakkelijk
een nieuw bedehuis gebouwd
kon worden. Maar de aanne
mer heeft gespeculeerd. Het
geld is verdwenen, en de kerk
bouw diende te worden ge
stopt!
Twee dagen vertoefde de
vreemdeling in Zierikzee, maar
z|jn oordeel is dan reeds vol
komen gewijzigd. Hij heeft
vriendelijke mensen ontmoet.
„Ach", hebben ze hem ver
teld, „wat we eens waren, dat
zijn we nu niet meer. Zie
slechts naar onze stad Zierik
zee, hoeveel van haar groot
heid en r|jkdom heeft die stad
niet verloren."
Iedere lezer van z|jn boek
krijgt de raad Zeeland te be
zoeken, en ook het eiland,
waarop Zierikzee ligt.
„Dat land, dat door zo ve
len niet behoorlijk wordt ge
kend, dat land waarvan de be
woners niet hoog genoeg ge
schat kunnen woraen."
Dr. 9. M. Fuchs.