Politieke reportages van
Zwitsers journalist
Luierende soldaten
Pantservuisten
Kaatje,
wie zingt daar?
Hervormden en
Gereformeerden
Merkwaardig gesprek mei
Von Papen
in een optocht*
Jn
TWEEDE BLAD
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1947
„Erlebte Weltgeschichte"
De achtergrond der
oorlogsgebeurtenissen.
Bg de vele oorlogsliteratuur,
die ons nu zo nu en dan wel
eens de verzuchting doet sla
ken „nu alstjeblieft eens Iets,
dat niet over de oorlog gaat"
net als bij de film overi
gens is een enkele maal
wel eens een boek, dat ons
treft en dat we gaarne ter
hand nemen. Tot deze, overi
gens betrekkelijk schaarse
boekeif behoort Walter Boss,
hard's „Erlebte Weltgeschich.
te".
Geen oorlogsgeschiedenis in
de gewone zin van het woord,
geen roman geschreven door
iemand, die zich de gelegenheid
om iets interessants over deze
fel bewogen jaren te schrijven,
niet heeft willen laten ontglip
penEigenlijk niets meer
dan een flink brok journa
listiek Maar dan journalistiek
van de bovenste plank.
FIJNE NEUS!
Walter Bosshard van de
„Neue Zürcher Zeltung" is
trouwens een journalist van in
ternationaal formaat, een re
porter die de gehele wereld
heeft bereisd en daarbij blijk
gaf een fijne neus te bezitten,
welke het hem mogelijk maak
te telkens weer juist daar op
te duiken, waar inderdaad iets
te „beleven" viel.
Wanneer de oorlog uitbreekt
in September '39, is hij juiut
aan de Pools-Roemeense grens
en wanneer de Duitsers de Bal
kan veroveren, trekt hij met de
Geallieerden mee terug. Nieu
we reizen brengen hem in Pa
lestina, Syrië en Iran juist
wanneer de spanning daar haar
hoogtepunt heeft bereikt. Wan
neer Rommel voor de poorten
van Alexandrië staat, is Boss
hard in Kalro, waar hij ten
slotte weer kang ziet om met
Sir Stafford Cripps per vlieg
tuig naar Brits-Indië te rei
zen, wanneer deze daar zijn
befaamde pogingen tot het
vormen van een Britsch-Indi-
eche regering gaat onderne
men.
Vandaar naar het frontge
bied rond Tsjoen King is maar
een klein „uitstapje" voor de
ze Tlobetrotter. waarbij hij op
d.e terugreis nog het Birmaan-
se front bezoekt en daarna de
R.A.F. in de Lybische
woestijn, om ten slotte via de
Belgische Kongo zijn weg naar
Amerika te vinden, het „arse
naal der democratieën" zoals
hij het in zgn boek noemt.
In uitermate boeiende repor
tages en interessante gesprek
ken met de belangrijkste di
plomaten en militaire leiders
vertelt hij van de dingen, die
on? in deze jaren allemaal zo
intens hebben bezig gehouden
en vooral ook van de achter
grond der gebeurtenissen, die
voor de meesten onzer steeds
verborgen bleef. Veel. wat tot
dusver duister en onbegrijpelijk
bleef, komt hierdoor in een
sche-oer licht te staan.
Als voorbeeld van deze wer
kelijk uitstekend geslaagde re.
prr*",°,es. reven wij ten slotte
nog iets weer van het merk
waardige gesprek, dat Walter
Bosshard op 9 Januari
1942 voerde met de Duitse am
bassadeur in Ankara, Von Pa
pen, ten einde deze na het in
treden van Japan en Ameri
ka in de oorlog te polsen over
de mogelijkheid van een ac-
coord.
GESPREK MET VON
PAPEN.
Bosshard bracht tijdens dit
onderhoud de geruchten ter
sprake volgens welke Von Pa
pens aftreden te verwachten
zou zijn, en wees er op, dat
deze in bepaalde kringen werd
beschouwd als de vertrouwens
man van het Duitse leger en
de Generale staf.
Maar ziet U op het ogen
blik geen mogelijkheid om tot
een vergelijk te komen?
Onze tegenstanders spre
ken voortdurend van vernieti
ging van het Duitse volk, wierp
Von Papen tegen. Een Russi
sche strafexpeditie naar de
R«n
Oorlogspropaganda
Dat moet U niet geloven.
Voor onze tegenstanders ligt
de enige mogelijkheid voor een
opmars naar Europa in het
Russische front. Al het andere
als landingen op Sicilië of in
Noorwegen is niets meer dan
fantastische onzin
Von Papen zal op dat mo
ment niet vermoed hebben, dat
zijn fantasie zelfs nog tekort
schoot om zich ook maar een
voorstelling te maken van de
waarlijk fantastische landings
operaties, waartoe deGealli
eerden werkelijk in staat zou
den blijken.
Engeland levert Europa
aan de Bolsjewieken uit om
dat zg aitgd Britsch en nooit
Europeesch denken. De Ameri
kanen zullen het niet verhin
deren want die bezitten een
wereldrijk, waaraan ze vol
doende hebben. Die hebben
ten we niet. Vermoedelijk zal
hiervan pas dan sprake kun-
Europa niet nodig! De Engel- nen zgn, wanneer de bespre-
sen ondersteunen de Roden om
dat zij belang hebben bij een
verzwakt contingent. Als men
ons maar eens begrgpen wilde.
Wij willen de volken niet on
derdrukken
En Nederland, België,
Noorwegen, Denemarken en
Polen
Dat zijn oorlogsmaatrege.
len. We kunnen Holland en
België niet ontruimen omdat
de Engelsen ons dan in de rug
zouden aanvallen.
Bosshard zinspeelde op de
mogelijkheid, dat Engeland be
reid zou zijn tot Sen compro
mis wanneer andere leiders de
„Partei" zouden vervangen,
maar ook daarmede had hij
reinig succes.
Wie zou Duitsland na de
oorlog aan 't goud helpen om
weer grondstoffen te kunnen
kopen Engeland ni&t en Ame
rika beslist ook niet! We moe
ten Midden-Europees Rusland
blijven beheersen om in leven
te blijven.
Op dit moment was het
Bosshard duidelijk, dat zijn po
gingen zonder succes zouden
blijven. Hij maakte nog de op
merking. dat menige kwestie
gemakkelijker op te lossen zou
zijn, wanneer Me Nazi's wat
minder arrogant optraden.
Prefereert U dan de En
gelse arrogantie, was Von
Papens tegenvraag.
En bovendien ls, aldus
Bosshard, de oorlog voor
Duitsland reeds verloren nu
Amsrika in de oorlog is ge
treden.
Men zou verwachten, dat Von
Papen tegenover een dergelijke
opmerking min of meer zou
losbarsten. Maar zijn antwoord
klonk bijna moedeloos: „Ik heb
ook altijd gehoopt, dat Ameri
ka buiten de oorlog zou blij
ven".
Ten slotte wees Bosshard er
op, dat Von Papen als leider
van de Duitse Katholieken
wellicht de aangewezen persoon
zou kunnen zijn om voor Duits
land nog een uitweg te vinden.
Maar ook dat maakte weinig
indruk:
De Katholieken staan ach
ter de partij en Duitsland loopt
niet meer in de val van 1918.
Als wü nu Hitier zouden weg
jagen zoals toen de Keizer, zou
BRAND IN HET KAMP
TE VUGHT.
In het kamp te Vught is
Donderdagmiddag brand uitge
broken in een der grote ba
rakken. Na ongeveer een uur
was het vuur bedwongen maar
de barak ging geheel verloren.
Naar de oorzaak wordt een
onderzoek ingesteld.
er alleen maar een iets veel
ergera dan Versailles komen.
Het onderhoud duurde meer
dan een uur en Bosshard
bracht eenuitgebreid rapport
u!t aan de Belgische en Neder
landse gezant in Ankara, die
hem tot deze bemiddelingspo
ging hadden aangespoord. Het
was mislukt. De oorlog moest
tot het bittere einde worden
uitgevochten
DE OOGST IN DE
NOORD-OOSTPOLDER.
Geholpen door het aanhou
dend droge weer is de oogst
In de Noord-Oostpolder thans
van het veld. De laatste we
ken draaide alles op volle
kracht. Door het steeds meer
in cultuur brengen van land
in de Noord-Oostpolder, zal de
oogst in de toekomst steeds
langer duren. Thans worden
reeds verschillende combines
gebruikt.
De juiste cijfers van de op
brengst van de oogst, vooral
ook veel koolzaad, zijn nog
niet bekend, doch zg zouden
zeer bevredigend zijn. De
wintertarwe heeft echter zeer
veel geleden. Thans wordt veel
stro geperst; de aflevering van
pakken stro van 50 kg. loopt
wekelijks in de duizenden. Óp
sommige plaatsen in de polder
worden per dag ongeveer 800
pakken stro geperst.
Een „kruimel Amerika" in Russische zóne.
tf'
(Van een U.P.-correspondent.)
Aan de rand van het Prui
sische boerendorp Nahmitz,
diep in de Russische zone, ligt
een stuk land van 30 bij 50
meter, waarboven de Ameri
kaanse vlag wappert. Volgens
een Russisch-Amerlkaanse
overeenkomst werd dit kleine,
„eiland" afgezet met prikkel
draad, bevolkt en beheerd door
een handvol Amerikaanse sol
daten, die het slechts in geval
van nood mogen verlaten.
Niemand zet een voet op dit
„grondgebied" zonder toestem
ming van de commandant van
deze buitenpost. Op het ogen
blik is dat een zekere luitenant
John Auliffe, maar iedere twee
weken wisselt de bezetting,
omdat anders de verveling de
mannen te veel zou worden.
NIETS TE DOEN.
Dit Amerikaanse station te
Nahmitz doet dienst als hulp
post voor geallieerde reizigers
langs de autoweg, die Berlijn
verbindt met de Westelijke
zones van Duitsland. De be
zetting ervan is dag en nacht
op post in ploegen, maar heeft
eigenlgk niets te doen, tenzij
op de weg de een of andere
geallieerde auto in moeilijkhe
den geraakt. De enige Duitsers
die op de post worden toege
laten zijn vijf arbeiders, onder
wie een paar man keukenper-
soneel, door de Amerikanen
„keukenketel" en „Goebbels"
bijgenaamd.
Het Amerikaanse gezag over
de buitenpost Nahmitz is en
kele malen ir gevaar geweest.
In April van dit jaar stelden
Russische soldaten, ervan over
tuigd, dat de Amerikanen niets
te maken hadden in hun zóne,
een kanon op- tegenover het
station en eisten het vertrek
van de bezetting. Haastige te
lefoongesprekken met het
Amerikaanse hoofdkwartier in
Berlijn helderden de situatie
tenslotte op. Een maand tevo
ren echter had zich een derge
lijk incident voorgedaan. Een
Russische kolonel maakte, door
bemiddeling van een Ameri
kaanse soldaat die toevallig
Pools kon spreken, zijn wens
kenbaar dat de Amerikanen de
post moesten ontruimen, om
dat hun orders niet behoorlijk
gezegeld zouden zijn. De Ame
rikaanse autoriteiten in Ber-
lgn werden gewaarschuwd en
de commandant van Nahmitz
kreeg de volgende boodschap
terug: „Instructies van gene
raal Clay: onder geen voor
waarden mag u de post verla
ten, tenzij u zich gesteld zoudt
zien tegen overmacht. Maak
evenwel geen gebruik van de
wapens, als u dat enigszins
kunt vermgden". De Russische
„overmacht" kwam echter
nooit opdagen en de Russen
vergenoegden zich ermee een
patrouille van vier man met
een mitrailleur de wacht te la
ten houden voor de Ameri
kaanse barakken, totdat het
geschil te Berlgn was uitge
zocht.
GEEN ONTSPANNING.
Ontspanning is er voor de
bezetting van het station-Nah-
mitz practisch niet. De naast-
bijzgnde landgenoot is meer
dan 40 km. ver weg, in Ber
lijn. De gehele Russische zóne
rondom is ontoegankelijk voor
hen. Alcohol en Duitse meis
jes zijn taboe. Een stuk of wat
tijdschriften en wat sportwerk-
tuigen vormen het hele arse
naal van ontspanningsmate
riaal.
De „veteraan" van Nahmitz
is Harold Rewehl, een Rode
Kruis-soldaat, die tengevolge
van het betrekkelgke gebrek
aan medisch personeel reeds
zijn zevende tweeweekse ver
blijf op de post „uitzit". Hij
heeft zijn oplossing voor de
verveling gevonden: „Ik maak
me niet druk. Ik ben zeeman
geweest en gewend aan perio
den van eenzaamheid. Ik lees
Oefeningen met machinegeweren.
Een waarschuwing.
Bijna dagelijks maken de
couranten melding van min of
meer ernstige ongelukken, als
gevolg van het feit dat er te
roekeloos met achtergebleven
munitie wordt omgesprongen.
Het lijkt wel of, niettegen
staande de talrijke waarschu
wingen, deze overal in de voor
malige frontgebieden versprei
de cxplosieven een magische
aantrekkingskracht op een
deel van de bevolking uit
oefenen. Er zijn mensen, die zich
geroepen voelep gewaagde ex
perimenten te gaan uithalen en
dit dan vaak met het verlies
van ogen, ledematen of erger
moeten bekopen.
Een andere groep raakt wel
iswaar de voorwerpen niet
aan, maar is er toch volkomen
onverschillig voor, dat deze
zich in of nabij hun huizen be
vinden. En dan zgn er nog de
souvenirsjagers die uit een
zeer dwaze begeerte naar bezit,
deze dingen verzamelen en op
slaan of er siervoorwerpen van
maken, en dan blijkbaar niet
weten, dat deze voorwerpen
nog gevaarlijk kunnen zijn.
Men kan zijn hoofd schudden
en zeggen dat het wel los zal
lopen, maar dit optimisme
kostte al aan velen het leven.
Bovendien loopt heU niet los.
Bij een boer in Limburg vond
de vrijwillige hulpverlenings
dienst, die de taak van het op
ruimen der munitie op zich
nam, achter in een oude loop
graaf achter zijn huis niet
minder dan 55 mortieren, 2
pantservuisten, 9 handgrana
ten, 8 geweren en 3 rookgra-
naten. Het kan zelfs nog erger.
Bg een boer in Beers a. d.
Maas werden niet minder dan
40 wagens oorlogsmateriaal
weggehaald en als men er niet
achter was gekomen, lag het
er waarschijnlijk nog.
Ook in Zeeland heeft inder
tijd de munitie-opruimings
dienst tonnen munitie wegge
haald en nog steeds worden
ook in onze provincie explo
sieven ontdekt. Er zijn in ons
land op boerenerven bommen
van 250 kg. gevonden en in een
plaatsje in Limburg werden
scherpe pantservuisten in de
carnavalsoptocht gebruikt
In vele huizen bevinden zich
nog souvenirs, vazen van gra
naathulzen e.d., die vaak nog
voorzien zijn van slagdoppen.
Bij brand kunnen deze voor
werpen de grootste rampen
veroorzaken en de verzekering
- De filmactrice Greta Gar-
bo is te Cannes aan de Riviera
aangekomen, waar zij onder
een aangenomen naam ver
toeft, „teneinde te kunnen uit
rusten".
betaald in dat geval geen cent
uit.
Men weet niet wat men ns-
De burgemeester van een
Brabants plaatsje moest zelfs
Venlo opbellen en verzoeken
in te gr\jpen, want in zijn dorp
floten links en rechts de ko-
fels. Opgeschoten jongens hiel
en namelgk „oefeningen" met
fevonden geweren en kogels.
n het plaatsje Zeeland ge
bruikte men hiervoor zelfs
machinegeweren en een Lim
burgse jongen werd by een
dergelijk roekeloos spel door
een van zijn kameraadjes
doodgeschoten.
Bij een onderzoek in Noord-
Limburg werd gemiddeld per
huis 7% kg. exposief materiaal
aangetroffen dat, ondanks her
haalde waarschuwingen en op
roepen, niet was aangegeven.
Blijkbaar zijn er mensen die
het gevaar nog steeds niet
willen zien.
Geef alles aan, kosten zijn
er niet aan verbonden en de
onschadelijk gemaakte souve
nirs blijven eigendom. Geef
het aan, anders staat er vroeg
of laat weer een kopje „Dood
dqor domheid" in de courant
en per slot van rekening is
het altg'd beter „blode Jan, dan
dode Jan" te zijn
't
voorbijgaan
REMISE
De bovenbuurvrouw is op
visite en zeurt met Mathilde
over een nieuw jurkje.
„U weet wel zo'n heel klein
ruitje, haas net zo een als de
frau van de slager, maar klei
ner... veel netjesder".
Mathilde knikt en ik doezel
weg bij de zeurige zaagstem.
De klok op de schoorsteen
waarschuwt galmend dat het
acht uur is.
Met een gewoonte gebaar
draai ik de radio aan. Nieuws.
De stem van de buurvrouw
zaagt onder de mededeling van
een nieuwe vulkaanuitbarsting
rustig en onverstoorbaar door
over naar jurk.
„Ik had ook een stippeltje
kenne krgge..." Het doet haar
niets. Haar wereld schijnt op
te houden buiten haar jurk.
De omroeper spuit z'n nieuws,
snel en zakelijk. Een schaak
wedstrijd is ergens geëindigd
in remise. De buurvrouw re
ageert. „Guns, wat gek. Re
mise. Ik dacht altijd dat ze
schaken maar met z'n tweeën
deeë". „Maar wat ik zeggen
wou. ik nam toch liever dfl.
ruitje..."
Als was er niets gebeurd heb
ik de radio weer afgezet.
RENARD.
De strijd om een nieuwe zangwijze in
Axelse kerk.
Een boete hielp.
In de 18e eeuw is er in de
Nederlands Hervormde kerk
lange tijd twist geweest over
de berijming der Psalmen.
Maar de gemoederen werden
niet minder verontrust over
de wijze waarop de Psalmen
gezongen moesteni worden.
Hier en daar gaf ook dit aan.
leid'ing tot twisten, met alle
ellende die daarvan weer het
gevolg was.
Op de achterzijde van kalen
derblaadjes van de „Honig-
droppel" vonden wij hierover
een aardig verhaal.
In die tijd probeerde men
verschillende stijlen van
P almzang. maar niets kon de
algemene goedkeuring wegdra
gen. Een van de experimenten
leek echter succes te zullen op
leveren. Het was de zogenaam
de korte zangwijze. Hierbij
Stemmen uit de kerken
Bespreking over de kerkorde.
Initiatief der classis
Walcheren.
Indertijd heeft de Classis
Walcheren van de Ger. kerken
een verzoek gericht tot de
Synode van haar kerk, waarin
de wenselijkheid naar voren
kwam om contact te zoeken
met de Synode der N.H.-kerk,
nu men daar bezig is een nieu
we kerkorde op te stellen. De
Synode der G. K. is op dit ver
zoek ingegaan. In de Ger.
kerken zucht men steeds weer
onder de last van een kerk
orde, die meer dan 300 jaren
geleden opgesteld, geenszins
bedoeld was om een altijddu
rende orde der kerk te zijn.
Zij is ook op vele punten on
volledig en past niet meer di
rect bij de plaats die de kerk
in de huidige samenleving in
neemt. Daarvoor is de situatie
te veel veranderd. Ook al
neemt men alle Prot. kerken te
samen, dan is hun plaats niet
meer die, welke de plaats was
van de ééne Ger. kerk tijdens
de republiek. Dc verhoudingen
van kerk en staat bgv. zijn
wel zeer gewgzigd.
Geen wonder dan ook dat et
telkens weer stemmen zgn op
gegaan voor een wgziging van
de Dordtse kerkorde of voor de
vervanging door een' nieuwe.
De gedachte die achter het
verzoek van de classis Walche
ren gelegen heeft, zal dan ook
wel geweest zijn de vraag of
hier niet in de toekomst ge
zamenlijke mogelijkheden la
gen. Misschien is het ook ge
weest de begeerte dat beide
kerken, die toch in zoveel op
zichten vlak naast elkaar
staan, in de toekomst een ge
zamenlijke kerkorde zouden
hebben.
Hoe het met het overleg van
beide kerken in deze staat,
kingen in de N.H. kerk zullen
beginnen als het ontwerp van
een kerkorde gepubliceerd is.
CONTACT.
Wel zijn er dit voorjaar be
sprekingen geweest van Her
vormden en Gereformeerden,
zonder dat deze enig officieel
karakter droegen. Enkele per
sonen van beide zijden hebben
daartoe het initiatief genomen.
Belangrijk ls dat degenen die
van N.H. zijde daaraan deel
namen, niet zijn gezocht uit
één bepaalde groep, maar ge
nomen zijn uit de kerk, zoals
die op het ogenblik is. Er
waren tegenwoordig theologen
uit dc middengroepen, maai
eveneens uit de Ger. Bond en
de Vrijzinnigen.
Voor zover wij weten is
alleen van Ger. zgde hierover
geschreven, n.l. door prof. H.
N. Ridderbos in het Gerei.
Weekblad. Hij trekt wel in
twgfcl de waarde van alle „ge
sprek", vooral in deze tijd, nu
„het gonst in de wereld van
vergaderingen, conferenties en
confereren". Maar als zeer
waardevol element in alle „ge
sprek" noemt hij toch de per
soonlijke ontmoeting, voora.'
daar, waar de partijen het niet
met elkander eens zijn en hei
toch, vanwege hun gemeen-
schappelgke diepste overtui
ging, eens moesten zijn. Zon
der persoonlgke ontmoeting
maakt men van de ander zo
gemakkelijk een caricatuur.
DE BELIJDENIS.
Allereerst is natuurlijk in
dit gesprek aan de orde geko
men de belijdenis der kerk.
Daarover heeft niet veel ver
schil van mening bestaan. Zo
wel Hervormden als Gerefor
meerden waren het er over
eens. dat iedere kerk een wel
omschreven belijdenis moet
hebben. De hoofdinhoud van
hetgeen door de kerk beleden
In de Amerikaanse zóne van Berlijn zijn „illegale" fabrieken ontdekt voor de fabricage van
oorlogsmateriaal. Half afgewerkte motoren voor vliegtuigen, duikboten en tanks liggen in
de werkplaatsen.
en gepredikt wordt, moet hier
in duidelijk tot uitdrukking
komen.
Het grote verschil in de ge
dachten van beide groepen
werd openbaar bij de vraag op
welke wgze een kerk haar
ambtsdragers aan deze belij
denis kan en mag en moet
binden. Hier gingen beide
groepen in sterke mate uitéén.
„De Ger. staan op het
standpunt dat de kerk voor
haar belijdenis moet st&an. d.
w.z. in liet algemeen de in
stemming van haar leden met
de belijdenis moet vragen en
daarvan inzonderheid ook de
toelating tot en handhaving
in het ambt afhankelijk moe
ten stellen, al zal zij op onder
geschikte punten afwijkende
inzichten op bepaalde voor
waarden kunnen dragen. Dat
ls de duidelijke, min of meer
„gesloten" kerkidee van de Ge
reformeerden, die uitgaat van
de belijdenis dat de kerk de
vergadering der ware (en dus
aan de H. Schrift te toetsen)
Christ.-gelovigen is". Aldus
Prof. Ridderbos.
De Hervormden bleken tegen
deze opvatting grote bezwaren
te hebben. Zij zien de grote ge
varen van dez<> wettische hand
having der belijdenis. Een be
lijdenis heeft dan pas haar
rechte betekenis, niet wanneer
ze gehandhaafd wordt, maar
wanneer zij beleden wordt, zij
moet zijn „als een loflied dat
uit de kerk opstijgt",
Kan en mag de belijdenis de
uiterste grens zijn voor het lid
maatschap der kerk, zoals de
Ger. het stellen Ligt de grens
niet veel verder, n.l. daar,
waar het Evangelie ophoudt
Evangelie van Jezus Christus
te zijn en waar een ambtsdra
ger ophoudt een gelovige, naar
de betekenis der kerk te zijn,
één die geen deel meer heeft
aan Christus en aan het Rijk
Gods?
SCHEURING-GEVAAR.
Natuurlijk hebben de split
singen die er in de Ger. Kerk
plaats vonden in deze ccn har
tig woordje meegesproken, ook
al zijn ze misschien niet eens
genoemd. Durft men in de
Ger. kerken van degenen die
zgn heengegaan, zeggen dat
zij geen deel meer hebben aan
het Rijk van God?
En bovendien, wanneer men
de belijdenis op zodanige wet
tische wijze blijft handhaven
en daar de grens stelt voor het
al of niet behoren tot de kerk,
zal dit niet een voortdurend
gevaar van scheuringen met
zich mee brengen?
Een belijdenis is nodig!
Maar dan komen de verschil
len voor de dag bg de vraag
op welke wijze de belijdenis
moet functionneren. Blijft men
de belgdenis al6 norm stellen
en bltfft men daar stellen de
grens van het behoren tot de
kerk, dan kan men niet ont
komen aan de bedreiging dat
de eenheid der kerk telkens
weer zal worden verscheurd en
dat er dingen gebeuren, zoals
nu in de Ger. kerken geschied
zijn, die ongewenst zgn.
DE GRENS.
Stelt men, aan de andere
kant. de grens der kerk rui
mer, dan dreigt telkens weer
het gevaar dat de waarheid
van het Evangelie, die aan de
kerk ter verkondiging is toe
vertrouwd, tot een minimum
wordt teruggebracht, zodat ter
wille van de eenheid opge
offerd wordt wat nooit mag
worden prgsgegeven. Ook dit
is ongewenst.
Deze niet-officlële samen-
spreking die door meerdere
zal worden gevolgd heeft
het belangrgke resultaat ge
had dat men aan beide zgden
duidelijk de moeilijkheden
heeft gepeild, waartoe zowel
het ene als het andere stand
punt leidt.
Door een der deelnemers aan
het gesprek werd het verschil
aldus geformuleerd: Wy Her
vormden zitten in de wilder
nis! (daarmee doelende op de
gevolgen van het ontbreken
van Iedere binding aan de be
lijdenis in het huidige bestel
der N.H. kerk); gij Gerefor
meerden zit in het slop! (daar-
bg denkende aan de moeilgk-
heden waarin de Ger. door de
huidige toepassing van de
leertueht zijn geraakt).
H.
werd de eerste noot van iede
re regel lang, de middelste no
ten kort en de laatste weer
'ine gezongen. Door verschil
lende kerken werd dit prachtig
gevonden en dus aanvaard.
Ook de Zeeuws-Vlaamse ge
meente Axel zou de zangwgze
gaan invoeren. De burge
meester had namelgk gehoord;
dat het zingen in Gelderland,
waar men kort zong, zo mooi
klonk. Dus achtte hij het mo
ment gekomen dit ook in Axel
te gaan doen. De kerkeraad)
bleek voor het plan te vinden
en de voorzanger, destijds in
de kerken een man van groot
gewicht, die vaak zelfg voor
zijn betrekking betaald werd;
moest er aan te pas komen.
Hij werd grondig geïnstrueerd.
De Axelse dominee kondigde
enige weken van te voren het
besluit van de kerkeraad aan
zgn gemeenteleden aan en gaf
hen dus de gelegenheid thuis
alvast even te oefenen. Do
minee, kerkeraad en burge
meester dachten dat het ook
in Axel vlot zou gaan en ver
heugden zich reeds op het ef
fect.
GEEN SUCCES.
Het werd een effect, maar
niet zoals zij hadden gedacht.
E'r was namelijk een kern in
de gemeente die bepaald be
houdend bleek, en zich dus
niets aantrok van het tempo
van de voorzanger, maar rus
tig zong zoals zg dat steeds
had gedaan en zoals de vade
ren het voor hen deden.
Bepaald stichtelijk klonk het
niet en de voorzanger zag zich
dan ook genoodzaakt voor de
langzaam zingenden te capi
tuleren. Dominee Abraham
Ruijs kon niet aan zijn predi
katie beginnen voor de laat
ste noot was vergalmd. 't Moet
een heet gebakerd heer ge
weest zijn, want onmiddellijk
na de Zondag werd er krijgs
raad gehouden waaraan zelf
de Baljuw en de schepenen
deelnamen. Het gevolg van
deze vergadering was, dat er
de volgende Zondag van de
kansel af een boodschap werd
voorgelezen waarin namens de
Vroedschap officieel dus
aan de gemeenteleden werd
bevolen korter te zingen en
vooral de noten niet langer of
korter te rekken dan de voor
zanger. Predikant Ruijs deelde
daarbij nog mee dat wie dat
bevel niet op volgde en slepend
bleef zingen, voor de eerste
maal zijn zanglust zou boeten
met twintig gulden. De volgen
de maal zou de boete het dub
bele bedragen.
DAT HIELP.
De zaak werd goed aange
pakt. Tussen de kerkbanken
verschenen 's Zondags ge
rechtsdienaars om b\j een even
tuele overtreding dadclgk by
de hand te zijn. En de do
minee nam zijn dienstbode mee
naar de kerk om toe te zien
wie er verkeerd zong.
Natuurlgk was er een
halstarrige die besloot te zin
gen zoals hij wilde. Toen de
gemeente klaar was met zin
gen, zong er nog één op zijn
dooie eentje de twee laatste
regéls achterna.
Onmiddellijk klonk het drei
gend van de kansel: „Kaatje,
wlc zingt daar?
Nadat de maagd van Ds.
Ruys op luide toon dc naam
van de overtreder had ge
noemd, vonniste de leraar van
de kansel af dadelijk: „Dat
kost je twintig gulden boete
man, zonder pardon".
De Baljuw gebruikte geen
genade en de Axelaar kon
twintig gulden neertellen voor
de twee regels die hfl nazong.
Sindsdien werd er ook ln
Axel door Iedereen kort gezon
den.
