PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Zweden koerst West
Moord en plundering
op Java
Banden met Vlaanderen
Vleiend oordeel over
Nederland
sneuvelen Nederlanders
Nog
190e Jaargang - No. 187
Zaterdag 9 Aug. 1947
Uitgave van de Firma Provinciale
Zeeuwse Courant, Middelburg.
Drukkerij Fa. F. van de Velde Jr.,
Vlissingen.
Dit. blad verschijnt dagelijks,
behalve op Zon- en Algemeen
Christelijke feestdagen.
EDITIE VOOR SCHOUWEN EN DUIVELAND, THOLEN EN ST. PHIUPSLAND.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN mm., minimum* p. advertentie 2.
ABONNEMENTSPRIJS: 25 ct. per
week; 3.20 per kwartaal; franco
per post 3.45 per kwartaal. Losse
nummers 5 ct.
Bureaux gevestigd te Vlissingen: Walstr. 58-60, tel. 10 (2 lijnen) - Middelburg: Londense Kaal 29. tel. 2077 en 2924 - Goes: Turfkade 15. tel. 2475 - Oostburg: Gratamastr 3. tel. 102 Terneuzen: Brouwerljstr. 2. - Postrelc. nr. 359300J^Z:C^Middclbun^
BRITS VOORBEELD.
Ben je in Engeland ge
weest? En was het er nu wer
kelijk zo slecht als ze zeg
gen?
Man. het is nog veel er
ger, dan er beweerd wordt. Als
je naar Engeland gaat, neem
'dan maar gerust wat extra's
mee, anders heb je kans, dat
je uitgehongerd terug komt.
Ik heb kennissen, waarvan de
kinderen in Engeland zijn ge
weest en afgevallen dat die
zijn
Het zal Iedereen'wél duide
lijk zijn. dat de regering van
een wereldrijk als het Britse
zijn bevolking niet van honger
laat omkomen. Zeker niet alls
die regering een arbeidersrege
ring is.
De klachten, die men zo te
hooi en te gras op kan vangen
over de voedingstoestand in
Engeland, kunnen dan ook
maar op twee manieren wor
den uitgelegd. Ofwel de Neder
landse maag kan zich niet
aanpassen bii de Engelse kost.
Ofwel Nederland baadt zich,
vergeleken met Engeland, in
een betrekkelijke weelde.
Wij geloven, dat in hoofd
zaak'. dit laatste het geval is.
Meer produceren! Zuinig le
ven! Offers brengen!
Het zijn leuzen, die tot in
den treure in Nederland ver
kondigd zijn. Ook ons "blad
heeft bij herhaling gewezen op
het feit, dat Nederland alleen
door zeer hard werken ten be
hoeve van de export, door het
brengen van zware offers en
door tot het uiterste gaande
zuinigheid van bevolking,
maar ook van overheid, een
kansje heeft om zich weër
een eervolle plaats, een voor
aanstaande dus, onder de vol
keren te veroveren.
De leuzen worden echter niet
in practrjk gebracht. Nog
steeds heeft de overheid de
bevolking niet de overtuiging
kunnen schenken, al wordt er
inderdaad bezuinigd, dat er met
de vereiste zuinigheid omge
sprongen wordt met de belas
tingdubbeltjes. Nog te vaak
kriigt men de Indruk, dat het
met onze schatkist gaat als
met de volgeladen pruimen
boom uit het bekende kinder
versje waaraan men een paar
pruimen niet mist
Maar omgekeerd wordt er
door ons volk nog heel wat
geld besteed aan onnutte din
gen en zijn de meesten onzer
niet voldoende doordrongen van
het besef, dat we zuinig, om
niet te zeggen „schriel" moe
ten zijn.
En nog steeds Is de be
reidheid: tot werken en
nog eens werken niet groot.
In dit opzicht kan Engeland
een leerzaam voorbeeld voor
ons zijn. Versobering op alle
mogelijke gebieden kan men
daar constateren. De Labour-
regering deinst niet terug voor
impopulaire maatregelen nu
de toestand van het land het
vereist en de arbeider is bereid
om waar nodig zijn offer in
arbeidstijd te brengen, omdat
hij weet, dat wie betalen kan
tot financiële offers wordt ge
dwongen.
Het is natuurlijk heel aar
dig. dat wij er op het
ogenblik beter van eten dan
Engeland, vooral in de restau
rants. waar de bezoeker uit
den vreemde tenslotte zijn oor
deel tracht te vormen. Én heel
aardig is het ook, dat we me
nen dat we ons niet è,l te druk
moeten maken. Maar wij zijn
er niet van overtuigd, dat de
paar sneden brood, die we nu
meer hebben, al dan niet
royaal belegd, de weinige ge
noegens, die we ons gunnen,
ong nageslacht ten langen
leste niet duur te staan zullen
komen. Want s iel herstel is in
deze naoorlogse periode een
eerste vereiste en men kan er
van verzekerd zijn, dat offerend
Engeland zich sneller herstelt,
dan Nederland.
We kunnen ln dat opzicht
aan Engeland een voorbeeld
nemen!
W.F.A. HEEFT EEN
ENORME SCHULD.
Twintig duizend
pond sterling.
Volgens verslagen van de
Engelse bladen over een pers
conferentie Donderdag op het
bureau van de World Friend
ship Association te Londen
door crediteuren van de WF.
A. gehouden, is de organisatie
op het ogenblik ongeveer twin
tigduizend pond sterling schul
dig aan ongeveer zeventig za
kelijke crediteuren.
De crediteuren zijn overeen
gekomen niet op betaling aan
te dringen en de W.F.A. voor-
lopig haar werkzaamheden te
laten voortzetten, eventueel on
der advies van hun kant. De
kinderen, die gelden hebben
ingebracht, kunnen, volgens
de toestand van het ogenblik,
dit geld ndet terug krijgen, al
dus werd medegedeeld en
wanneer er geen gunstige wen.
dlne optreedt fallen zij dit
geld als verloren moeten be
schouwen.
Het wereldgebeuren
Betrekkingen met de Sowjet-Unle verkoeld.
Handelsverdrag met de
Ver. Staten.
Er is de laatste tijd een op
vallende verandering te be
speuren in de politieke koers
van Zweden. Officieel wordt de
houding van Zweden nog
steeds omschreven als een van
volstrekte neutraliteit, opdat
het land in geen geval wordt
opgenomen in enig blok.teof dit
nu een West- of een Oostblok
is. In werkelijkheid is wat
neutraliteit wordt genoemd 'n
zorgvuldig balanceren tussen
Oost en West, zonder dat men
er in geslaagd is steeds het
evenwicht te bewaren. Vanaf
het sluiten van het uitgebrei
de handelsverdrag met Rus
land tot ongeveer zes weken
geleden kon men Zweden dui
delijk zien overhellen naar de
Sowjet-kant. Zweden trachtte
voor alles elke actie, die bij
de Russen geen genade zou
kunnen vinden, te vermjjden.
De Zweedse pers was over
het algemeen weinig vriende
lijk gestemd tegenover de Ver.
Staten en scheen haar inspi
ratie voornamelijk te putten
uit het communistische dag
blad „De Nye Dag", dat er
een gewoonte van maakte op
de voorpagina minstens één
aanval per dag op Amerika af
te drukken.
Amerika werd imperialis
tisch genoemd en veelvuldig
verschenen er berichten over
negermishandelingen, verge-
Nedeiiand heeft een
jeugdorkest.
Uit 120 gegadigden
hebben Hein Jordans en
enkele leden van het
Concertgebouworkest in
enkele dagen tijds een uit
65 man bestaand jeugd
orkest gevormd. De
leeftijd der leden vari
eert tussen de 16 en 29
jaar. Alle musici zijn af
komstig van conserva
toria en universiteiten.
De prestaties schijnen
buitengewoon goed te
zijn. En in de komende
week gaan de jongelui
naar Praag om deel te
nemen aan een interna
tionaal festival!
Churchill stelt
Nederland ten
voorbeeld.
Het Britse Lagerhuis is gis
termorgen begonnen met de
behandeling in tweede lezing
van het wetsontwerp volgens
hetwelk de regering bevoegd
heden krijgt om de economi
sche crisis het hoofd te bieden.
(Zowel de conservatieven als
liberalen hebben moties inge
diend ter verwerping van het
ontwerp).
Onder gejuich van zijn aan
hangers verklaarde Churchill,
dat de gevraagde bevoegdheden
een ontkenning van de Britse
vrijheid en de Britse levenswij
ze in vredestgd betekenden.
Als men keek naar landen
als België en Nederland, welke
door Duitsland waren onder
drukt en beroofd, en de herle
ving van hun nationale kracht
en gezondheid zag, vond men
het moeilijk te geloven, dat
„deze drukkende en ijdele
maatregelen" na de oorlog vol
gehouden, eigenigk wel heil
zaam waren geweest.
Hij beschuldigde de regering
er van een „blanco chèque voor
een totalitair bestuur" te vra
gen.
Vlucht om de wereld
van de „Bomshell".
NIEUWE POGING VAN
CAPTAIN ODOMS.
Captain William P. Odoms
is Donderdag om 18.53, Ned.
tyd, uit Chicago vertrokken
om een poging te doen het
wereldrecord voor een solo
vlucht om de wereld te ver
beteren. Dit record staat op
naam van Wiley Post en werd
gevestigd in 1933. Post had
voor de vlucht 186 uur nodig
Zyn vorige poging moest
Odoms door het onklaar raken
van zijn toestel opgeven. De
machine heet „Reynolds Bom-
shell". In dit vliegtuig heeft
de Amerikaanse millionnair
Milthon Reynolds in April
van dit jaar zijn wereldvlucht
gemaakt Odoms was toen
piloot.
Om 9 uur Vrijdagmorgen
landde het toestel op het
Parijse vliegveld Orly.
De vlucht Chicago-Parijs
werd afgelegd in anderhalf
uur minder tijd dan de vlucht
van Odoms tezamen mei
Reynolds in April jl.
Om 9.32 vertrok de Bomshell
weer van het vliegveld Orly.
zeld van afkeurende redactio
nele commentaren. Zij, die uit
sluitend afgingen op de be
richtgeving in de Zweedse
kranten, moesten de indruk
krijgen, dat Rusland een vrijer
en meer democratisch land is
dan de Ver. Staten.
Een keerpunt bracht de be
kende rede van Marshall van
5 Juni. Aanvankelijk werd het
aanbod van de Amerikaanse
minister beschouwd als een
vroom gebaar, dat weinig prac-
tische resultaten kon afwer
pen. De Zweden, argwanend
als zij waren, zagen in het
plan Marshall uitsluitend een
Amerikaanse tegenzet om Rus
land schaakmat te zetten en
de kranten schreven over
„dollar-diplomatie."
Langzamerhand echter be
gonnen de Zweden, gelijk de
Noren en de Denen, te besef
fen, dat de Ver. Staten- wer
kelijk de toestand in Europa
wensten te verbeteren, al was
dat ook uit eigen belang. Na
enige aarzeling aanvaardde
de Zweedse regering de uit
nodiging voor de Parijse con
ferentie. Een nieuw handels
verdrag met de Ver. Staten
toont nu aan, hoe Zweden
sinds dien nog verder is ge-
faan. In Maart kondigde de
weedse regering een embargo
af op de import van luxe artike
len uit Amerika om dollars
te besparen. De Amerikaanse
regering beschouwde dit als
een schending van het han
delsverdrag van 1935 en pro
testeerde. Eind Juli besloot
Zweden plotseling het embar
go ongedaan te maken en
Amerikaanse goederen weer
vrijelijk toe te laten. Zweden
wenste niet langer eenzijdig
economisch met Rusland ver
bonden te zijn, maar hield de
deur voor Amerika open.
De publieke opinie is deze
zwenking getrouw gevolgd. De
toon van de pers is belangrijk
minder pro-Russisch gewor
den. Het geval-Wallenberg, de
Zweedse ambtenaar van wie
niets meer werd gehoord sinds
zjjn bezoek aan het Russische
hoofdkwartier in Budapest,
verwekte in het gehele land
veel. verontwaardiging.
De Russen zijn natuurlijk
weinig ingenomen met de
nieuwe wending. Moskou heeft
laten weten, dat de Sowjet-
havens er geen prijs meer op
stellen Zweedse oorlogssche
pen te ontvangen. Daarmee is
het voorgenomen beleefdheids
bezoek van een Zweeds eska
der aan Rusland, gevolgd door
een tegenbezoek van Russi
sche oorlogsschepen aan
Zweedse havens, van de baan.
De Zweedse regering heeft
deze week twee Russische di
plomaten uitgewezen omdat zij
zich in Noord Zweden zouden
hebben schuldig gemaakt aan
spionnage. Ook al geen vrien
delijk gebaar. De „goodwill"
van de Sowjet-Unie in Zweden
is aanzienlijk geslonken. Op
gevaar af zich het ongenoegen
van de Sowjets op de hals te
halen, is Zweden meer op het
Westen gaan koersen. De po
litiek van Marshall heeft de
slinger van de neutraliteit naar
de andere kant doen overslaan.
Vandaag
is het 100 jaar gele
den, dat van Zürich
naar Baden de eerste
Zwitserse spoorlijn werd
geopend;
begint te Moisson (70
km. ten N.W. v. Parjjs)
de zesde Wereldjambo
ree, waaraan 42.000 pad
vinders zullen deelnemen.
MORGEN
viert Ecuador zjjn on-
afhankelijksdag (1809).
Felicitatietelegrammen
►31 Augustus.
Nu weer felicitatie-telegram
men verzonden kunnen worden
aan H. M. de Koningin en de
leden van het Koninklijk Huis,
wordt de aandacht op het vol-
geride gevestigd: Degenen die
van plan zjjn hun gelukwen
sen aan H. M. de Koningin ter
gelegenheid van haar verjaar
dag telegrafisch aan te te bie
den, dienen deze telegrammen
tijdig, doch liefst vóór 30 Aug-
aan te bieden. De aflevering
zal op 1 September geschie
den.
PRINSES HERMINE
OVERLEDEN.
De Duitse Nieuwsdienst
meldt, dat prinses Hermine,
de weduwe van wjjlen keizer
Wilhelm, Donderdagnamiddag
plotseling is overleden in de
leeftijd van 59 jaren, te
Frankfort aan de Oder.
De lening van de
Wereldbank.
De Excutive Directors van
de Wereldbank hebben, zoals
reeds gémeld, op een speciale
bijeenkomst de lening aan Ne
derland goedgekeurd.
In de toelichting op het
verstrekken van de lening
werd het volgende opgemerkt:
„Het programma voor de Ne
derlandse wederopbouw voor
ziet in een omvangrijke invoer
ln de komende drie jaar. Voorts
moet Nederland ln de komende
5 jaar terugbetalingen verrich
ten uit hoofde van verplichtin
gen op korte termijn. Derhal
ve is overeengekomen dat in
dez periode geen terugbetalin
gen van de hoofdsom behoeven
te geschieden. Nadien zal met
de terugbetaling van de hoofd
som in kleine termjjnen wor
den begonnen, welke termijnen
geleidelijk groter zullen wor
den, totdat de gehele lening
op de vastgestelde datum zal
zijn afgelost". Er werd verder
op gwezen dat Nederland reeds
een „indrukwekkende" voor
uitgang in zijn productie heeft
tot stand gebracht, niettegen
staande het een der laatste
Europese landen was, die be
vrijd werden en de door dit
land geleden oorlogsschade die
van de omliggende landen over
treft.
In de toelichting werd voorts
medegedeeld, dat de Wereld
bank er zich ten zeerste van
bewust is, dat Nederland bij
zonder gevoelig ls voor de po-
tieke en economische facto
ren die de wereldhandel beïn
vloeden. „Hoe deze factoren
zich zullen ontwikkelen kan
niet worden voorspeld, doch er
bestaat duidefljjk een „harde
noodzakelijkheid" voor Neder
land om van iedere gelegenheid
om gezonde, productieve han
delsbetrekkingen aan te kno
pen, gebruik maken.
Met betrekking tot de capl-
citeit van Nederland om de le
ning terug- te betalen wordt er
op gewezen, „dat het Neder
landse volk, dat goed geschoold
is en hard werkt, getoond
heeft in staat te zijn tegen
ontberingen te strijden en bui
tengewone veerkracht aan de
dag heeft gelegd om zich te
herstellen van de gevolgen van
de oorlog. De regering: van het
land houdt zich aan solide be
ginselen en heeft het bewijs ge
leverd van stabiliteit en van
een verstandig beleid. Neder
land is nimmer ln gebreke ge
bleven zrjn binnenlandse of
buitenlandse schulden te vol
doen. Dze uitnemende reputa
tie als debiteur tezamen met
zijn oude traditie als vooraan
staand crediteur, maken Ne
derland. tot een goed crediet-
risico".
Branden in Tjepoe
Het Nederlandse legercom
muniqué no. 35 luidt als volgt:
In de bezette gebieden wordt
overal intensieve patrouille
gang onderhouden. Op verschil
lende plaatsen moest tegen ge
wapende benden opgetreden
worden.
Dezo benden houden zich
voornamelijk bezig met roof
en vernielingen. Voorts ook
met mishandeling en moord,
voornameljjk op leden van de
Chinese bevolkingsgroep,
waarbjj onmenselijke wreed
heden worden bedreven. Ten
Zuidwesten van Madjaleng-
ka en Koeningan konden 600
Chinezen worden gered. Ze
venhonderd Chinezen, door
de T.R.L weggevoerd, kon
den worden bevrijd en naar
Soempiah ten Zuidoosten van
Banjoemas teruggebracht.
Onze post te Randegankoe-
lon ten Westen van Soerabaja
werd wederom vanuit het be
zette gebied met mortieren en
mitrailleurs beschoten.
Luchtverkenningen hebben
uitgewezen, dat op de olievel
den van Tjepoe branden woe
den, die echter tot dusverre
geen ernstige omvang hebben
aangenomen.
Sedert het inwerking tre
den van do order tot staking
van do vijandelijkheden zjjn
do verliezen aan onze zijde:
elf gesneuvelden, 27 gewon
den en een vermiste.
OP SUMATRA.
De republikeinse ondergou
verneur van Noord-Sumatra te
Siantar, die aanvankelijk toe
stemming had gekregen in Si
antar te verblijven, moest naar
Medan gebracht worden we
gens ongewenste activiteit. Dit
geschiedde pveneens met de re
publikeinse procureur-generaal
voor Sumatra, Mora, aangezien
gebleken is, dat hij bij de T.R.I.
de rang van luitenant-kolonel
bekleedde en als auditeur-mili
tair optrad.
Van Midden-Sumatra wordt
gemeld, dat het treinverkeer
tussen Loeboekboeaja en Pa-
dang spoedig zal worden her
vat. Voorts is een door Aziz
Chan geëxploiteerde ^weverij,
welke voor vernietiging kon
worden gevrjjwaard, thans
weer in bedrijf gesteld. Zoals
reeds is gemeld, is Aziz Chan,
de burgemeester van Padang,
door de T.R.I. vermoord.
Hakim, de nieuwe burge
meester van Padang, deelde
mede, dat hjj, na zjjn terug
keer uit Batavia, de gemeen
te-administratie in chaotische
toestand heeft aangetroffen.
Uit de stukken bleek, dat
Hakims republikeinse voor
ganger zjjn positie heeft uit
gebuit, om zich ondermeer te
verrijken door het opkopen
van sawahgronden.
Op Zuid-Sumatra zijn kolen-
n-'inen van Boekit Asem in
volle actie. De kroonjuwelen
van het Sultanaat Sialc, waar
van onlangs gemeld is, dat de
ze door de Nederlandse troepen
in dë mijnen van Boekit Asem
zrjn gevonden, hebben een
waarde van verscheidene mil-
lioenen guldens. Het document,
waarin stond, dat de directie
leden van de mijn de juwelen in
de vloer moesten opbergen,
werd bij de schacht gevonden.
Het document was getekend
door majoor H. A. Tharif,
waarnemend commandant van
de „Garoeda" divisie van La-
hat.
DE PRIJS VAN
LEVERTRAAN.
De prijs, waarvoor levertraan
uit Noorwegen wordt geïmpor
teerd, is sinds het vorig jaar
aanmerkelijk gestegen.
Dientengevolge moesten ook
hogere verbruikersprijzen wor
den vastgesteld, die met ingang
van 17 Juli 1947 gelden. Deze
prijzen zijn: 1 liter f 2,90, 400
c.c. f 1,35, 300 c.c. f 1,05, 100
c.c. f 0,45.
KORTE PREDICATIE
GELOVIGEN.
Lucas 7 6cWant tic
ben niet waardig dat gg
onder mjjn dak zoudt in
komen".
Roddelen ls Iemand flink
zwart maken bjj anderen. De
Joden hebben het met Jezus
over een heidense hoofdman
in Kapernaüm. Maar ze ver
tellen niets dan goeds! Nu,
dan moet die hoofdman wel
erg sympathiek zijn. Want
dat gebeurt niet iedere dag
Dat was ook zo. Uit eigen
zak had hjj een synagoge la
ten bouwen. Ook in die tjjd
zal dat heel wat hebben ge
kost. Hij keek evenwel niet
op een cent. Hoe sympathiek
hij was, bleek wel, toen zijn
knecht ziek werd. Als een va
der zorgde hij voor zijn onder
geschikte. Hun verhouding van
werkgever en werknemer was
niet nuchter zakelijk van aard.
Vriendschap en naastenliefde
brengen hem er toe een aantal
Joden aan Jezus te laten vra
gen of Hij zijn dienstknecht
bij hem aan huis wil genezen.
Bereidwillig ondersteunen de
Joden zjjn verzoek. Zjj zeggen:
„Hg is waardig, dat gij hem
dat doet".
De hoofdman zelf denkt over
dit laatste anders. Hg schrikt
als Jezus nadert. Gevoel van
eigenwaarde had hg genoeg.
Zelfbewust had hij laten we
ten, dat hjj gewend was on
middellijk door zijn soldaten te
worden gehoorzaamd. Eerbie
dig, maar met fier opgericht
hoofd, zou hri zelfs de keizer
van Rome hebben ontvangen.
Voor Jezus bcljjdt hij anders
te moeten staan, dan voor
ieder ander willekeurig mens.
Tegenover Hem kent hij nog
iets meer dan alleen maar eer
bied. Dan beseft hij zijn zon
digheid.
Het prachtige getuigschrift
van zijn Joodse vrienden kan
hij bij Jezus niet gebruiken
Hij kan tot Jezus alleen maar
zeggen: „Ik ben niet waardig,
dat Gij onder mijn dak zoudt
inkomenMaar zeg het
met één woord en mijn knecht
zal genezen worden".
Sympathiek is die hoofdman.
Jezus daartegen noemt zulke
mensen, die zowel hun onwaar
digheid als hun vertrouwen in
Jezus' woord belgden, gelovi-
fen. Zulke gelovigen qoekt
ezus Christus nog steeds. Zjj
hebben het eeuwige leven.
Ds. J. PH. VAN DER ROS.
Rilland-Bath.
K.L.M.-DIENST OP
BATAVIA.
Blijft gehandhaafd.
De K. L. M. ls bezig rege
lingen te treffen voor het re
gelmatig voortzetten van de
dienst AmsterdamBatavia,
met Constellations, die slechts
in Colombo en Athene zullen
landen en dus Brits-Indlë en
Egypte zullen vermjjden.
Naar de K. L. M. persdienst
ons mededeelt is de K. L. M.
er ondanks de huidige moei
lijkheden in geslaagd de ont
stane achterstand in de post
verzending naar Batavia ge
heel in te halen.
Ook voor de naaste toe
komst zijn maatregelen geno
men om de postverbinding met
Ned. Indië zonder al te veel
stagnatie te onderhouden.
Stemmen uit de kerken
Hervorming als Vlaamse beweging
De bosgeuzen.
In vacantietijd mogen we
ons een uitstap veroorloven.
We willen dat recht ook laten
gelden voor deze rubriek en
even buiten de grenzen van
ons land gaan, naar de Geu
zenboek, een gedeelte van de
gemeente Maria Hoorebeke in
pst-Vlaanderen, een 1 uur
gaans ten Oosten van- Ouden-
aerde. Te midden van de ge
heel en al R.K. omgeving vin
den we daar een kleine Pro
testantse gemeente, de enige,
die in Vlaanderen is overgeble
ven sinds de dagen der Her
vorming. Hier wonen de na
komelingen van de Bosgeuzen.
CONTACT.
Wanneer wij hierover schrij
ven in deze Prov. Courant, is
het omdat er sinds de eeuw
der Hervorming altijd zeer le
vendige betrekkingen zijn ge
weest van oris gewest met de
Protestanten in Vlaanderen, in
't bjjzonder met die uit Maria
Hoorebeke.
Dat deze gemeente niet is
bezweken, vindt zijn oorzaak
mede in de steun uit Zeeland
geboden. Van de 7 gemeenten
van de „Vlaamse Olijfberg",
die in een halve cirkel rond
om Oudenaerde lagen, zijn er,
door de druk der vervolgingen
6 verdwenen. Voor het meren
deel zjjn de leden naar ons
land gevlucht. Verscheidene
Zeeuwse familienamen, als
Sshietekatte, van Maelsaecke,
Blomaart enz., zjjn van hier
afkomstig. Alleen de Gemeen
te van Maria Hoorebeke heeft
de druk der tijden doorstaan.
ZEEUWEN OP REIS.
Wanneer wjj er nu over
schrijven, is het omdat in de
komende week weer enige hon
derden Zeeuwen, vooral uit
Zeeuwsch-Vlaanderen, daar
heen zullen trekken. Op de
15e van Oosgtmaand, als ge
heel België een vrije dag heeft
vanwege Maria Hemelvaart,
en in iedere gemeente de pro
cessies uittrekken, viert men
in de Geuzenhoek een zen
dingsdag. Het aantal Protes
tanten, dat er dan aanwezig is,
is het tienvoudige van het
aantal gemeenteleden. Oude
banden van vriendschap wor
den weer aangeknoopt en ook
de band die er, nu al brjna 4
eeuwen is, tussen onze provin
cie en dit „trouw overblijfsel
van 't roemrjjk Geuzenbloed"
zoals Vuylsteke dichtte, wordt
vernieuwd.
Wie eenmaal op dit plekje
in de „Vlaamse Ardennen" is
geweest zal zich niet kunnen
onttrekken aan de bekoring
van deze streek, waar de
aarde zich plooit in brede heu
velruggen; het land van we-
gelingskes, liefeljjke dalen en
wjjde uitzichten.
HET PROTESTANTISME.
In het midden der 16e eeuw
heeft het Protestantisme
deze streek rondom Ouden
aerde vaste voet gekregen.
De stad zelf werd beheerst
door een strenge Inquisitie.
Maar daar rondom trokken de
hagepreken honderden hoor
ders. Al spoedig wordt er in
een oude kroniek geklaagd:
„Zij zijn veel diligenter ende
doen meer aerbeijts om te
zayen haer Leerijnghen, dan
de catholijcqe doen, om de
hare an den dach te brijn-
ghen".
Het is bekend, dat in Vlaan
deren en N. Frankrjjk vooral
bjj de wevers, de nieuwe ket
terij" uit Genève ingang vond.
Aangezien er in de streek
rondom Oudenaerde een bui
tengewoon grote industrie van
de tapijtweverjj was, behoeft
het niet te verwonderen, dat
juist hier, omstreeks 1560
reeds, een van de brandpunten
van het Calvinisme heeft ge
legen en evenmin dat een van
de fabrikanten der tapjjten hun
aanvoerder werd, die in 1572
Oudenaerde voor de Prins van
Oranje veroverde. Van hier is
een actie uitgegaan, tot bui
ten de grenzen van Vlaande
ren, tot in Zeeland toe.
NAAR VLISSINGEN.
Voordat Oudenaerde werd
veroverd hebben ze waarschjjn-
ljjk mede de hand gehad ln
de overgang van Vlissingen
naar de Prins. In een nog aan
wezig handschrift van J. van
der Roost uit 1572 vindt men
van „Jacob Blommaert, Fillus
Adriaen, ingebornen deser
stede, aangetekend: „Ende al-
soo omtrent Paeschen LXXII,
donderdaechs daar te vooren,
inghenomen was vande Geu
zen den Briel in Hollant, heeft
hem den voors. Jacob, met
diversche van zjjn consorten
vervoerdert te trekken in Zee-
lant, aldaer hy den derden
Paeschdach inghenomen heeft
Vlissinghen, uuten name van
den Prince van Oraingnen,
tselve met ghewelt houdende".
Daarna wordt verteld van een
mislukte aanslag op 't kasteel
van Gent, waarna hij weder
om terugkeerde „omtrent
Audenaerde, in de bosschen
ende sommighe huusen hem
beleent, persuaderende ende
daer thoe bringhende veel di
versche persoonen van Nu-
kerke, Quaermont, Ronsse,
Eetichove, Leupeghem ende
daer omtrentdoende hem
aldaer cedt als capiteyn uuten
name vanden Prince van
Oraingen ende dat zy devoir
doen zouden de stadt (n.L
Oudenaerde) in te nemen".
Deze eed hebben zjj dus ge
houden.
Een tien jaar later echter is
het getij gekeerd. Als Parma
de eene stad na de andere ver
overt, is er voor de Protestan
ten in Vlaanderen geen plaats
meer en wijken de meesten uit
naar het buitenland.
ZEELAND'S AANDEEL.
Hoe het mogeljjk geweest is,
dat er in O. Vlaanderen een
protestantse gemeente bleef,
In een tijd, dat er slechts één
godsdienst werd geduld, is een
nog niet geheel opgehelderde
zaak. Maar in ieder geval heeft
Zeeland daarin een groot aan
deel gehad. Aan de classes van
onze provincie, vooral aan die
van Walcheren, was de zorg
voor de protestanten in Vlaan
deren opgedragen. Zjj hebben
er voor gezorgd dat deze voor
post midden in het roomse
land, zich niet geheel en al
verweesd behoefte te gevoelen.
Twee en een halve eeuw lang
hebben dc classes van ons ge
west, op eigen kosten, een van
de predikanten voor 3 4
maanden afgevaardigd, die dit
„kuddeke des Heren hebben
geweid", menigmaal met groot
gevaar voor hun leven.
Maar ook al is er deze geeste
lijke ruggesteun van Zeeland
geweest, zo is en blijft het nog
wonderlijk dat dit steeds klei
ner wordend groepje protes
tanten staande is gebleven in
een land waar slechts één
godsdienst werd geduld en
waar zij onder Spaans en Oos
tenrijks bestuur niet alleen
aan aanhoudende vervolgingen,
maar tevens aan extra belas
tingen en „vermaningen" bloot
stonden. Dit staande bljjven
getuigt van een grote inner-
Ijjke kracht. Maar het zou
toch niet gelukt zjjn als dc
St. van Holland en Zeeland
zich er niet voor verantwoor
delijk hadden gevoeld. Wan
neer de uitgevaardigde beslui
ten zo waren dat hun het le
ven volkomen onmogeljjk werd
en wanneer er martelaars vie
len, nam de commandant ln
Axel of Sas van Gent een
pastoor gevangen, met de me
dedeling, dat er meer zouden
volgen, indien de maatregelen
tegen de protestanten in de
Zuidelijke Nederlanden niet
ophielden.
De Hervorming is ln dc Ne
derlanden allereerst een
Vlaamse beweging geweest,
die naar het Noorden is over
geslagen en daar door do uit
gewekenen uit het Zuiden op
niet geringe wjjze is verstrekt.
Vooral de Zeeuwse eilanden
hebben, uit de aard der zaak
veel aan hen te danken.
We willen hopen, dat ook ln
de toekomst, dc banden met
het handje-vol nakomelingen
van de Bosgeuzen moge blij
ven. De omgeving waar ze wo
nen, is in alle opzichten mooi
en voor ons land zjjn wjj daar
op historische bodem.
S. J. M. HULSBERGEN.
