PROVINCIALE ZEEUWSCHE COURANT
Hugh Dalton
Erkenning der „Republiek"
Waarde hield stand
diende zijn begrooting in
Vandaag
Vlucht om de wereld
van Reynolds
Ongewenschte critiek
van banken?
Economisch accoord
met Java en Sumatra
I90e Jaargang - Nr. 89
Uitgave van de Fiima Provinciale
Zeeuwsche Courant. Middelburg.
Drukkerij Firma F. van de Velde Jr..
Vlisslngen.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve op
Zon- en Algemeen Christelijke feestdagen.
W.O. DE MIDDELBURGSCHE, VLISSINGSCHE, GOESCHE, BRESKENSCHE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Donderdag 17 April '47
ABONNEMENTSPRIJS i 25 cent pet
■week3.20 per kwartaalfranco
per post i 3.45 per kwartaal. Losse
nummers 5 cent. ADVERTENTIEPRIJS
12 cent pee mm., minimum pet sdver»
tentie 2.—.
Bureaus gevestigd te Vlisslngen Walstraat 58-60. telefoon 10 (2 lijnen) Middelburg Londensche Kaal 29. telefoon 2077 en 2924 Goes Turfkade 15. telefoon 2475 Oostburg i Gratamastraat 3. telefoon 102 Terneuren Brouwerijstraat 2. Postrekening nr. 359300 P.Z.C.. Middelburg.
Het wereldgebeuren
Een batig saldo van 248 millioen pond
Slecht nieuws
Yoor de rookers.
Een van de meest geslaagde
en populaire figuren uit het
Britsche Labour-kabinet is de
minister van financiën, Hugh
Dalton. Deze joviale Engelsch-
man, op economisch gebied
een erkend expert met frissche
ideeën, heeft in tegenstelling
tot Bevin al zijn partijgenoo-
ten - achter zijn beleid staan.
Maandagavond Bad hij in het
Lagerhuis langdurige toe
juichingen van Labour-zijde in
ontvangst te nemen, toen hij
mededeelde, dat volgens zijn
schatting de nieuwe begroo
ting zal sluiten met een batig
saldo van 248 millioen pond
sterling. Tegenover een uit
gave van 3181 millioen pond
zullen inkomsten staan van
3429 millioen pond. Dat was
voor het Engelsche volk, dat
de laatste maanden niets dan
sombere rapporten en alarm-
eerende witboeken te slikken
heeft gekregen, dat in de pers
ernstige artikelen kon lezen
over een economisch Duinker
ken, dat bij monde van Attlee
aangespoord werd tot meer
dere soberheid, voor het eerst
weer een meer verheugende
mededeeling.
Voor de „men in the street"
echter, in het bijzonder voor
de verslaafde rookers, die zich
niet zoozeer plegen te verdie
pen in de gedetailleerde cij
fers, bevatte de toelichting op
de begrooting een minder ver
heugende, ja zelfs schokkende
tijding. De aangekondigde con
cessies voor wat betreft de
omzetbelasting, de verdere
verhooging van de kindertoe
slag en de voorgestelde be
lastingverlaging op lagere in
komens vormden daarvoor
slechts een matige vergoe
ding. Dalton heeft n.l. voor
gesteld tot een drastische
verhooging van de prijzen van.
tabaksartikelen over te gaan.
Voor de leden van het Lager
huis zette hij uitvoerig uit
een waarom hg een dergelijke
maatregel onvermijdelijk acht
te. Tachtig procent van de
tabak moet uit Amerika wor
den ingevoerd en hiervoor
moet in aanzienlijke mate een
beroep worden gedaan op de
dollarreserves in dat land. De
ze dollarreserves geven Dalton
de meeste financieele kopzorg.
De Amerikaansche en Cana-
deesche leening-tegoeden wor
den veel sneller opgeteerd, dan
verwacht was en hierin schui
len voor de toekomst zeer
ernstige gevaren. De handels
balans toont nog altijd een
tekort van 400 millioen pond
sterling en slechts verlaging
van de import en verhooging
van de export kan daarin een
wending ten goede brengen.
Het is derhalve begrijpelijk,
dat Dalton het Lagerhuis de
bekende slagzin toeriep: Wij
moeten exporteeren, anders
zullen we sterven. De begroo
ting op zichzelf kenschetste
Dalton als een duidelijk tee-
ken van de binnenlandsche fi-
Run op de sigaren
winkels.
Tallooze Engelsche
mannen en vrouwen
werden de gevolgen van
Dalton's aankondiging
over belastingverhooging
van de tabak
reeds gewaar, voordat
zij hun ochtendblad ge
lezen hadden. Degenen,
die namelijk op weg
naar hun werk een
Êakje sigaretten of pijp-
ibak gingen koopen,
moesten de verhoogde
prijs reeds betalen. Zoo
dra gisteravond het
nieuws als een loopend
vuurtje door Londen
ging, werden de winke
liers bestormd door
klanten, die hoopten te
gen de oude prijzen een
voorraad te kunnen vor
men.
nancieele kracht van Enge
land.
De conservatief Anthony
Eden meende echter een dom-
Esr te moeten zetten op het
chte optimisme dat in deze
woorden doorklonk. Volgens
hem was het begroote saldo
in het geheel geen batig sal
do, maar een „buitenkansje"
van een aantal posten, zooals
de ontvangsten voor verkoch
te legervoorraden. Posten, die
niet zouden terugkeeren en
derhalve geen reden konden
geven voor vertrouwen of ge
juich over de financieele
kracht van het land.
Geheel ongelijk heeft Eden
met. Niettemin blijkt uit de
begrooting, dat Engeland
Een militair vliegtuig uit
Bandoeng werd bij een nood
landing op republikeinsch ge
bied vernield. De inzittenden
zgn ongedeerd.
vanuit de benarde economische
positie waarin het verkeert,
de weg naar-herstel energiek
is ingeslagen en in luttele
maanden tijds meer heeft be
reikt dan sommige continen
tale landen in enkele jaren.
En daarom is er toch wel re
den tot vertrouwen.
Hugh Dalton, de Engelsche
collega van minister Lieftinck.
De partij van De Gaulle
Meer dan 10.000 Parjjzenaars
hebben zich reeds aangemeld
als lid van de nieuwe partij
van generaal de Gaulle de
„Rassemblement du peuple
Francais". De eerste drie in-
schrijvingsbureaux zijn te Pa
rijs geopend. Het juiste aantal
léden in de provincie is nog
niet bekend. De Gaulle wordt
dezer dagen te Parijs ver
wacht.
Volgens een na de rede van
de Gaulle te Bruneval gehou
den opinie-onderzoek wenscht
32 der Fransche bevolking,
dat de Gaulle weer aan het be
wind komt, 55 Is daar te
gen en 13 heeft geen
meening, aldus meldt A.F.P.
is het 10 jaar geleden,
dat het Baskische stadje
Cuérnica door Duitsche
vliegers, die aan de zijde
van Franco tegen de re_
publikeinen vochten,
werd gebombardeerd;
viert de Nederlandsche
schrijver Anton Coolen
te Waalre (N.-B.) zijn
50ste verjaardag.
„La dernière Heure" ver
neemt, dat Prins Boudewgn,
de Belgische troonopvolger,
zijn studiën zal voortzetten
in Engeland.
Commando zeemacht.
„Verwissel de vlaggen"
symboliseerde Woensdagmor
gen de overdracht van het
commando zeemacht Neder
land, die voor het marine
hoofdkwartier aan de Badhuis
weg te Scheveningen geschied
de.
Ten overstaan van officie
ren, onderofficieren, man
schappen en Marvas droeg de
scheidende commandant,
schout bij nacht J. A. Gauw,
het commando over aan ka
pitein ter zee J. J. L. Wil-
linge, die tot dusver als chef
staf van het commando zee
macht Ned. Indië optrad.
De president van Brazi
lië heeft bij decreet de commu
nistische organisatie „commu
nistische jeugd" voor 6 maan
den verboden.
Het record verbeterd.
Milton Reynolds, de pennen-
koning uit Chicago, is op het
vliegveld Laguardia te New
York geland. Hij heeft met zijn
vlucht om de wereld het re
cord gebroken.
Reynolds heeft 20.000 mijl
in 78 uur en 55 minuten afge
legd en daarmede het wereld
record met elf uur en negen
tien minuten verbeterd.
Noch het oude record van
Hughes noch het nieuwe van
Reynolds worden als officieel
erkend, daar niet langs de
route gevlogen is, die door de
„Federation Internationale" is
voorgeschreven. Nog nooit is
een vlucht om de wereld vol
gens de officieele voorschrif
ten gemaakt.
Reynolds deelde na aankomst
aan verslaggevers mede: „Ik
zou voor geen 100 millioen
dollar deze reis nog eens ma
ken. Toen wij te New York
aankwamen, hadden wij nog
Heftige critiek op Wallace.
De democratische afgevaar
digde Menneel .Rivers heeft in
het Amerikaansche huis een
resolutie ingediend, waarin
Wallace om zijn redevoeringen
in Engeland wegens „ernstige
ondienst aan het welzijn van
zijn land, wordt gecritiseerd.
Naar verluidt zal een derge
lijke resolutie ook bij de senaat
worden ingediend.
Vragen van het Tweede
Kamerlid Hofstra.
Het Tweede Kamerlid de
heer Hofstra, heeft aan den
minister van financiën de vol
gende vragen gesteld:
Heeft de minister kennis ge
nomen van het jaarverslag van
enkele groote bankinstellingen
over 1946, met name van dat
van de N.V. Rotterdamsche
bankvereeniging, en van de
daarin voorkomende passages
over de financieele politiek
van de regeering, welke onder
meer zijn gericht tegen de te
Viermogendheden-
verdrag van de baan.
Geen resultaten in Moskou.
De discussie van de vier mi_
nisters te Moskou over het
viermogendhedenverdrag is op
niets uitgeloopen. Zonder over
eenstemming bereikt te heb
ben, werd tot het volgende
punt van de agenda overge
gaan het rapport van des
kundigen der Yiermogendheden
inzake de Duitsche kolenindus-
trie.
Marshall zelde, dat Molotof's
amendementen op het Ameri
kaansche ontwerp-verdrag
voor de ontwapening van
Duitsohland, het karakter van
het verdrag volkomen wijzigen.
Marshall verklaarde ronduit,
dat Molotof poogde, twistvra
gen in het geding te brengen
hetgeen in feite beteekende,
dat er geen viermogendheden
verdrag tot stand zou kunnen
worden gebracht.
Indien onder deze omstan
digheden gevolmachtigden zou
den worden benoemd, zouden
deze onmogelijk tot overeen
stemming kunnen komen.
Dood door gasverstikking.
Dinsdagmiddag vond de
heer de V. te Tilburg zijn
echtgenoote in bewustelooze
toestand in de keuken van de
woning. De vrouw was door
dat de slang van het gasstel
was gegleden, door het uit-
stroomer.de gas bedwelmd. Zij
overleed later- in het zieken
huis.
volgen belastingpolitiek?
Acht de minister het wen-
schelrjk, dat door deze bank
instellingen aldus een actie
wordt gevoerd, die de strekking
heeft de op het algemeen be
lang gerichte politiek van de
regeering te doorkruisen en te
schaden
Is de minister in verband
met deze verschijnselen bereid
mede te deelen, in welk sta
dium op het oogenblik verkee-
ren de plannen van de regee
ring tot nationalisatie van de
Nederlandsche bank, zoomede
welke maatregelen bij de re
geering in overweging zijn tot
het tot stand brengen van een
wettelijke regeling, houdende
overheidstoezicht op het par
ticuliere bankwezen?
maar voor 30 minuten benzine
beschikbaar".
Onder degenen, die Rey
nolds op het vliegveld begroet
ten, was kolonel Leslie Arnold,
vice-precident van de „Eastern
Airlines", die in 1924 de eerste
vlucht om de wereld volbracht.
Hij deed er 5 maanden en 22
dagen over en legde met een
gemiddelde snelheid van 115
kilometer per uur 45.000 kilo
meter af (Reynolds 32.000,
Hughes 24.000 kilometer).
Reynolds, die door de voor
bereidingen voor de vlucht
geen tijd had gehad om, zoo
als aanvankelijk het plan was,
voor zijn vertrek te trouwen,
zal nu Donderdag met Patricia
Houlihan in het huwelijk tre
den.
Een Indonesische toelichting
De nieuwe omroep van de
radio repoeblik Indonesia heeft
het begrip de facto-erkenning
van de republiek als volgt toe
gelicht: „Het de facto-bestuur
van Java en Sumatra voor-
loopig met uitsluiting van de
door de Nederlanders bezette
steden wordt uitgeoefend
door de republiek Indonesia.
Het spreekt vanzelf, dat de
ze bestuursorganisatie het
gezag in de republiek ook in
handen heeft, hetwelk niet be-
teekent, dat de Nederlandsche
belangen en die van de vreem
delingen niet in acht worden
genomen.
Het is thans duidelijk, dat
slechts de republikeinsche re
geering in alles de leiding
heeft, alles bestuurt en alle
verantwoordelijkheid draagt.
Internationale erkenning be
gint begrijpelijkerwijze met
voorafgaande betrektóngen.
Nauwelijks zijn wij echter
begonnen met het buitenland
kennis te maken of er klinkt
voor vele Nederlanders een
donderslag bij helderen hemel.
Het is begrijpelijk, dat de In
donesische natie deze wijze
van opvatting niet kan accep
teeren. Alles, wat in dit land
wordt verricht, moet in de
eerste plaats ten gunste van
dit land zijn en het is logisch,
dat de buitenlanders een rede
lijk aandeel in de opbrengst
krijgen, doch niet in dien zin,
dat de vreemdelingen overza-
digd zijn en de Indonesische
bevolking honger lijdt".
Naar Aneta mededeelt, kan
het bovenstaande beschouwd
worden als officieel afkomstig
van de republikeinsche regee
ring en is de woordvoerder
van de republikeinsche radio-
Sjahrir noemt verloop „zeer bemoedigend".
Oordeel van prof. Romme.
In een interview heeft Soe-
tan Sjahrir verklaard dat, in
dien de onderhandelingen op
dezelfde wijze .bleven voort
gaan en de militaire spanning
bleef afnemen, de gewapende
macht in Indonesië wellicht
spoedig- verminderd zal worden
Voorts beschreef hij de Ne-
derlandsch-Indonesische eco
nomische besprekingen als
„zeer bemoedigend" en zeide,
dat hij reden ha<j te hopen, dat
de Nederlanders spoedig zou
den komen tot een regeling
van in- en export, hetgeen tot
gevolg zou hébben, dat zij de
beperkingen, die de Indonesiërs
bij de handel en scheepvaart
waren opgelegd, zouden ophef
fen.
Naar aanleiding- van de be
richten in de Nederl. pers,
als zou prof. Romme worden
benoemd tot gouverneur-gene-
U.S.A. en Indonesië.
De Amerikaansche regeering
heeft Maandag officieel aan
Soetan Sjahrir medegedeeld,
dat zij zich aansluit bjj de de
facto-erkenning van de Indo
nesische republiek door de Ne
derlandsche regeering, zooals
deze in de overeenkomst van
Linggadjati is omschreven.
raai in Ihdoneslë. zelde Sjah
rir. dat de republikeinen over
het algemeen van meening
waren dat een dergelijke be
noeming „de geneigdheid, wel
ke op het oogenblik bestaat,
voor meer positieve samen
werking zou verstoren".
Mr. Soepangkat:
„Ik ben de resident van
Linggadjati".
N^- de Nederlandsch-Indone-
sische besprekingen, die leid
den tot het herstel van het re
publikeinsch burgerlijk be
stuur te Buitenzorg, hield de
nieuwe resident, mr. Soepan-
kat, een rede, waarin hij zeide,
dat hij zijn voornaamste taak
zag in het zoeken van een
goede samenwerking met de
Nederlanders. „Ik ben de vijf
de republikeinsche resident
binnen 2 jaar", zoo zeide hij,
„en wel ben ik de resident van
de overeenkomst van Linggad
jati".
In de nacht van Don
derdag op Vrijdag heeft de
eerste uitzending van het
radiostation der Ver. Naties
te Genève op golflengte 9.515
meter plaats gehad.
omroep te vergelijken met den
woordvoerder van de Neder
landsche regeeringsvoorlich-
tingsdienst.
Radja geëxecuteerd.
Dinsdagmorgen is te Koe-
Eang de voormalige Radja van
io (Flores) geëxecuteerd. Hij
was op 15 October 1946 door
de temporaire krijgsraad te
Koepang ter dood veroordeeld
wegens collaboratie en op-
standpleging. Het gratiever
zoek en vijf collectieve ver
zoekschriften werden door den
luitenant-gouverneur-generaal
afgewezen.
Eerste vrouw in het
corps diplomatique.
Mej. mr. M. Z. N. Witte-
veen is benoemd tot ambte
naar van de buitenlandsche
dienst in bijzondere dienst met
de rang van ambassaderaad.
Zij zal als zoodanig werk
zaam worden gesteld bij de
vertegenwoordiging van Ne
derland bij de Vereenigde Na
ties te New York.
Met deze benoeming heeft
de eerste vrouw haar intrede
gedaan in het Nederlandsche
corps diplomatique.
Mej. Witteveen studeerde
rechten te Leiden, waar zij in
1926 promoveerde. Van 1931
1939 was zij verbonden aan
het secretariaat van de Vol
kenbond. In 1945 nam zij deel
aan het voorbereidende werk
voor de tot standkoming der
Ver. Naties en in 1946 trad
zij te Londen op als secretaris
en te New York als deskun
dige der Nederlandsche dele
gatie der algemeene vergade
ring. Bovendien maakte mej.
Witteveen als secretaris deel
uit van de Nederlandsche de
legatie der Vredesconferentie
te Farijs.
H.M. de Koningin op de
Jaarbeurs.
Aan de rand van de gemeen-"
te verwelkomd door den burge
meester van Utrecht, mr. dr.
G. A. W. ter Pelkwijk, en den.
hoofdcommissaris van politie,
den heer R. W. van Eyk, kwam
H.M. de Koningin Dinsdagmid
dag te ongeveer 5 uur voor een
bezoek aan de jaarbeurs in de
Domstad aan. H.M. kwam per
auto uit de richting Soestdijk.
Via de Maliebaan reed de
Koningin rechtstreeks naar
het jaarbeursterrein op het
Vreeburg. Bij de ingang van
het derde gebouw wachtte een
delegatie uit de raad van be
heer.
Rondgeleid door den voor
zitter van de raad van beheer,
dr. F. H. Fentener van Vlis-
singen, bracht H.M. een bezoek
aan de Belgische en Zwitser-
sche afdeelingen en aan de
textieljaarbeurs.
Hierna begaf H.M. zich naar
de derde etage, waar de speel-
goedafdeeling is ingericht.
De Koningin gaf overal van
haar groote belangstelling
blijk.
Na een verblijf ter jaarbeur
ze van ruim een uur vertrok
H.M. omstreeks half zeven via
de Leidsche weg in de richting
van Den Haag.
Demonstraties in
Suriname.
Door republikeinen van Java
De Indonesiërs van Surina
me, die ongeveer 40 procent
uitmaken van de Surinaamsche
bevolking, beëindigden Dinsdag
hun tweedaagsche viering ter
gelegenheid van de ondertee-
kening der bijeenkomst van
Linggadjati. Deze viering was
de eerste politieke bijeenkomst,
die de Indonesische gemeen
schap in Suriname ooit gehou
den heeft. Zij Begon Zondag
met een massameeting, welke
tot in de nacht duurde en
waarbij Indonesische feestelijk
heden plaats hadden. Maan
dagmiddag organiseerden zij 'n
parade van 61 auto's door Pa
ramaribo street. De autorijders
en degenen, die te voet gingen
droegen de republikeinsche
rood-witte vlag mee. Zij zongen
en riepen republikeinsche leu
zen.
Fransche vlooteenheden voor Algiers,
thans onrustig is.
Zeeuwsche Histoire
Historische vloeden en dijkdoorbraken.
Geen goed wonen.
Een oud dorp met een veel
bewogen geschiedenis.
Al lang, heel lang is de tijd
voorbij „toen het kasteel zich
stout verhief nevens de kerk".
Het kasteel is verdwenen, nie
mand weet wanneer. Het moet
al' vroeg In de middeleeuwen
zijn geweest. In die tijd dat
Vlaamsche graven oorlog voer
den tegen de Hollandsche heer-
schers en de Zeeuwen zich
liefst schaarden naast de Vla
mingen. Maar nog altijd staat
er de forsche kerktoren. Ze
stond er toen de gewapende
schepen der Geuzen de kusten
bewaakten. Ze bleef staan toen
in 1589 de kerk verbrandde,
angstige menschen hebben van
haar trans gezien hoe het hee-
le land door 't water werd
verzwolgen. En van de Waard-
sche toren heeft ook de vlag
gewaaid:
„In dampigen Octoberschijn
Om over Zeeland uit te
dragen
Het zwaar geluk, weer vrij
te zijn".
de kloosters.
In de Middeleeuwen behoor
de Waarde eerst aan de Abdij
Ter Duinen in Vlaanderen en
later aan Oud-Munster te
Utrecht.
Maar van een klooster der
Tempelleren en later der St.
Jansheeren - is niets bekend.'
Wel moet er een boerderij ge
staan hebben van de Abdij
Duinen en Vlaanderen. Het
was van de heerlijkheid Krab-
gendijke gescheiden door de
Heukellnge (overblijfsel is
Waardsche Vliet.) En Waarde
is zeer nauw betrokken ge
weest bü de afdamming van
dat water. In die tijd had het
al te lijden van overstroomin
gen. In 1530. bij de beruchte
vloed van 5 Nov. deelde het
in het lot der heele Oostwate
ring. Toch was het spoedig
weer „beverecht" en terwijl de
meeste dorpen van Oost-Zuid-
beveland vergingen bleef
Waarde behouden. Toen kwam
de nog ergere vloed van 1570.
Valkenlsse leed zware schade,
maar het gat aan de Groene-
dijk, waar de Weel was ont
staan, werd gedicht en weer
kwam Waarde er boven op. ïn-
tusschen was de opstand tegen
Spanje begonnen en de bodem
van Zeeland werd ombeurten
gedrenkt „door 't bloed van
landzaat en van vreemden". Bij
de satisfactie van Goes in 1577
ging Zuid-Beveland over aan
den Prins. Ook Waarde werd
Hervormd. In 1583 deed de
eerste predikant, Guilemus
Camerlinck, hier zijn intrede.
Intusschen was de kerk zeer
in verval geraakt. Toen werd
ze in 1589 door de bliksem
getroffen en brandde af. Het
midden en noorder zijschip wer
den afgebroken en het kleine
gedeelte dat overbleef weer
opgebouwd. Toch is het oude
eerwaardige kerkje van Waar.
de een der mooiste van Zuid-
Beveland. Jammer dat het
mooie grafmonument van Gil
lis van der Nisse in de kapel,
zoo moeilijk te bereiken is. De
ze ambachtsheer werd bij een
volksoproer te Goes in 1657
vermoord.
grondbraak.
Na de kerkbrand kwam er
weer een grondbraak. Zuid-
Beveland werd door 't water
en door ,,'t perijckel" van de
vijand een onveilig land. Het
eerste was erg, maar het
tweede nog erger. Kleine ben
den Spanjaarden staken de
Honte over, plunderden en
brandschatten het land en
voerden inwoners mee, die dan
tegen een losprijs konden vrij
gekocht worden. In 1598 ver
zocht de Magistraat van Goes
aan de Staten van Zeeland een
belasting te mogen heffen „ten
einde daaruit de rantsoenen te
vinden van zulken die bij den
Vijand zuchtende, van haven
en maagschap verstoken wa
ren." Dit werd geweigerd. Na
't sluiten van de Treves
(Twaalfjarig Bestand 1609
1621) vertrokken veel Room-
sohe opgezetenen uit Zuid-Be
veland naar het Hulster Am
bacht. Als Roomschen hadden
ze hier heel weinig vrijheid.
Bovendien leefden ze, evenals
de Hervormden, in voortduren
de vrees voor de vijand- Zoo
werd in 1638 Ds. Johannis
Happaert opgelicht en in Aalst
in Vlaanderen gevangen gezet.
Pas in 1639 kon hij met ge
deeltelijke steun van de Clas
sis Zuid-Beveland worden vrij
gekocht.
geen goed wonen.
Het was op Waarde geen
goed wonen meer, Het land
werd ontvolkt, huizen vende
len en werden afgebroken.
Veel plattelanders vestigden
zich in Goes. De invallen van
de vijand duurden voort. Nog
in 1640 vielen de Spanjaarden
Yersekendam binnen en ver
brandden het. En de eigen
soldaten die op het platteland
waren voor de veiligheid,
maakten het de bevolking ook
lastig. Eindelijk kwam de vre_
de in 1648. Zuid-Beveland had
erg geleden. „Verlaten en uit-
geroofde Dorpen, verbrande
Kercken, Heeren Sloten en Ho
ven." En de bevolking: „ar
me schamele Inwoners, gebro
ken en kwalijk onderhouden
Dijcken, terwijl willekeurig be
stuur en onkunde alles was
wat men binnen ontmoette",
Holland was Intusschen opge
bloeid, het was rijk en mach
tig geworden. Dichters zongen
de lof van de jonge republiek
en schilders penseelden hun
schoonste doeken tot meerder
eer en glorie van de Zeven
Provinciën. Latere geschied
schrijvers pleegden dit tijd
perk de „Gouden Eeuw" te
noemen. In Zeeland begon men
toen pas aan de „werken des
vredes". Nieuwe welvaart
kwam. Geen invallen der Span
jaarden, maar de oude vijand,
het water, kende geen wapen
stilstand, noch vrede sluiten.
Want: „Als men schreef
sestien hondert tachentig
twee. So.o wasser in Z'ee-
landt groot jammer en wee!!"
de groote vloed.
Het was de groote storm
vloed van 26 Jan. 1682 die in
heel Zeeland zoo'tl groote
schade aanrichtte. Tusschen. 6
en 7 uur 's avonds brak de dijk
bij Waarde door. Veel inwo
ners vluchtten op de kasteel-
berg. Groot was de schade,
maar de ellende die de men
schen moesten doorstaan nog
veel grooter. Valkenlsse dat in
die ramp deelde ging verloren,
het moest buiten gedijkt wor
den. Maar op 8 Jan. 1683 brak
de dijk weer door nu bij Klaas-
kensweel. Nauwelijks was de
schade hersteld toen op 18 Fe
bruari van 't zelfde jaar de
dijk weer doorbrak. Het wa
ter dat bij de vorige vloed tot
aan de 5e trap van de preek
stoel stond, kwam nu nog een
trap hooger. Veel oude huizen,
vooral in 't Noorden van het
dorp, vielen in puin. In 1750
was er weer een dijkval bij de
Westveerpolder en in i791
weer een.
Waarde ligt wat afgezon
derd in deze hoek van Zuid-
Beveland. Spotters scholden
de Waardenaars uit voor
„Waardsche blompap" of spra
ken smalend van „Geitedurp".
Maar het dorp is de moeite
van 't bekijken waard en 't
heeft een typisch Zeeuwsche
geschiedenis. En zijn forsche
toren beheerscht nog het heele
land, waar wolkenstoe
ten weer gelaten Hun schaduw
werpen, diep in Zee rondom
Zuid-Beveland".
C. PHTLTPfljE,
