Gezinnen
JORIS IVENS
Ik zag mijn boeken branden
Protestantsche
kerkbouw
in vuil en misdaad
LEZERS SCHRIJVEN..
Een politiek filmregisseur
Even peultjes
TWEEDE BLAD
ZaïerHag Maar! 1947.f
Provinciale Zeeuwsch'e Couraisl
STUDIECOMMISSIE VRAAGT INGRIJPEN.
Met harde hand
ftfan onzen parlementairen
redacteur).
Verschrikkelijk zijn blijkbaar
de gevolgen, welke de oorlog
en ae bezetting hebben gehad
op talrijke Nederlandsche ge
zinnen, die volkomen „aan la.,
•ger wal" geraakt en centx-a
zijn van jammerlijke verwor
ding. De lezing van het rap
port. dat de studiecommissie
onder leiding van' dr. a. Que-
rido, hoofd van de Gemeente
lijke Geneeskundige en Ge
zondheidsdienst van Amster.
dam, welke (geheel op eigen
initiatief) een nauwkeurig on.
derzoek heeft ingesteld naar
toestanden op bovenvermeld
gebied, schildert bestaande
toestanden in schrille kleuren
en geeft een beeld van schrik
kelijke ontaarding, onverschil.
ïig_ en werkschuwheid, ar
moede met daarmee gepaard
gaande vervuiling, a-llerlei vor
men van misdaan, kortom een
verschrikkelijk moreel verval.
Natuurlijk tiert in deze krin
gen de zwarte handel welig
Het rapport constateert, dat
deze gezinnen buitengewoon
moeilijk te helpen zijn; het is
bij deze rampzalige menachen
vies en smerig, alles ordeloos,
zander iet3 van eenlge regel
maat. De „opvoeding" der kin.
deren ls vanzelfsprekend jam
merlijk, het sexueele leven
weerzinwekkend en de hygiëne
natuurlijk een aanfluiting.
BESTRIJDING.
Het rapport concludeert, dat
het bestrijden der verschij'nse.
len onbegonnen werk is en dat
de oorzaken moeten worden
weggenomen. Daarin z
volgens het rappoi*t een
wet moeten voorzien, welke
mogelijk moet maken, gezin
nen, die niet voldoen aan rede.
lïjkerwijs te stellen eischen,
onder toezicht eener rechtbank
te brengen op verzoek van de
Voogdijraad of op vordering
van den officier van justitie.
De Raad voor Gezinszorg voor
Onmaatschappelijken wordt in
het schets-ontw. van wet ge-
geen blijdschap.
Met instemming heb ik uw,
artikel „Walcheren wordt
droog'' gelezen. In gedachten
boleefde ik weer het vreeselijk
bombardement dat Westkapel,
la's dijk opende en het water
deed stroomen over onze lan
den, en ook de inspanning, de
spanning en de blijdschap bjj
het diohten van het gat. Maar
nu na een jaar trjds, is er
géén blijdschap meer, maar
ongerustheid over de toekomst
en angst voor de komende
„Noodwet-Walcheren", die ons
zal ruïneeren, niet uit de el
lende zal helpen, maar ons
no? eens een duw omlaag zal
geven met oen 1000 lasten
per h.a. Bijna alle inwoners
van Westkapelle zijn verbit
terd, en ook die van vele an
dere plaatsen in Walcheren,
(getuige de vergadexïng in
Oostkapelle op Vrijdag 21 Fe
bruari.
Wij zouden dankbaar zijn
als we geholpen werden, maar
niet niet een herbouwregeling
die gebaseerd is op schadebe
drag in 1940, en zonder ruil-
verkaveling.
WESTERBEKE. Westkapelle.
Boekbespreking
N. M. Japlkse: „Opvoeding
van Prinsessen en Prinsen van
de Huizen Oranje en Oranje-
Nassau". Ter gelegenheid van
de geboorte van ons nieuwe
Prinsesje gaf de Nat. Le-
vensverzekeringsbank te Rot
terdam een aardig, keurig ver
zorgd boekje uit, waarin dc
Koninklijk archivaris N. M.
Japikse allerlei interessante
bijzonderheden mededeelt over
de opvoeding van Oranje-kin
deren van de Dillenburgsche
hof af tot onze Prinsesjes toe.
luchten dit lezenswaardige
boekje.
Prol', dr. G. J. Sizoo:
„Atoomenergie". Als eei-ste
deeltje In de nieuwe natuur
wetenschappelijke reeks kwam
bij Moussault's Uitgeverij te
Amsterdam een zeer lezens
waardig boekje over de atoom
energie uit. De schrijver geeft
niet alleen een heldere uiteen
zetting van de ontdekking,
maar ook haar wetenschappe
lijke voorgeschiedenis, terwijl
hd ten slotte ook eenige be
schouwingen wijdt aan de
rote mogelijkheden, welke
toepassing kan bieden. Tot
heil van de menschheid, wan
neer zij er althans in slaagt
de ontwikkeling in goede ba
nen te lelden.
Maarten Toonder: „Teekeu-
film". Als tweede deeltje in de
serie „de wijze Jacobr' ver
scheen bij de Uitgeverij Jacob
van Campen te Amsterdam
een alleraardigst boekje over
de ontwikkeling van de tee-
kenfilm. De prettig geschre
ven tekst en een reeks goede
afbeeldingen maken dit be
scheiden boekje tot een aan
winst voor onze nog steeds
ach aars che filmllteratuur.
heel ingeschakeld, welke het
geestelijk, lichamelijk en stof
felijk welzijn van het gezin
verzorgt. Mocht dit niet sla
gen, dan kan het gezin in een
:arap worden geplaatst. Meer
dwang dan noodzakelijk is,
wordt niet beoogd, er zijn
trouwens hooger beroep-moge.
lijkheden geschapen. Het regi
me is bedoeld voor twee jaren
en kan verder van jaar tot
jaar worden verlengd.
GEEN OPLOSSING.
In verband met het boven,
staande hebben wij een kort
onderhoud gehad met den heer
J. Wondergem, secretaris der
Interdepartementale Commis
sie voor A.socialen aan het
departement van Blnnenland-
sche Zaken, en hij wees erop,
dat genoemd rapport een j
dankbaar aanvaarde bijdrage
ls voor onze regeering ten
aanzien van de oplossing van
het netelige vraagstuk, maar
dat ket nog niets vaststelt om
trent haar uiteindelijk stand
punt in deze. Binnenkort hoopt
de Interdepartementale Com
missie ook een rapport te pu_
bliceeren en daarin zal nader
tot uitdrukking komen hoe dè
regeering tegenover het vraag,
stuk staat. De lieer Wonder
gem erkende, dat ideaal is, het
vraagstuk in zijn geheel op te
lossen, maar dat vereischt
diepingrijpende bevoegdheden
in het privaat leven der bur
gers en heeft dus tal van fa.
cetten.
Het komt ons voor, dat onze
regeering in deze niet al te
schuchter moet zijn met het
„aantasten van rechten", want
wij hebben meermalen contact
gehad met armbezoekers,
kortom met menschen, die da
gelijks aanraking hebben
met de zelfkant der maat
schappij en ze verklaarden al.
tjjd mismoedig: het pauperis
me is niet afdoende te bestrij.
den. De teleurstellingen zjjn
keer op keer afschuwelijk
Daarom gelooven w\j, dat in
derdaad slechts krachtig over
heidsingrijpen, zooals boven,
vermeid rapport beoogt, red
ding kan brengen. De in vuil
en misdaad verkeerende gezin,
ueu leveren voor onze volksge
meenschap tè groot gevaar op
niet alleen, maar vooral ook
de toekomst derkinderen ge
biedt snel en doortastend op
treden
Goed visschen.
De strenge winter brengt
voor de Noord-Limburg-
sche bevolking toch niet
louter narigheid met zich
mee, althans niet voor de
verstokte hengelaars, die
kou noch sneeuw schu
wen, als het getij gunstig
is om het hengelsnoer uit
te werpen. En het getij
is inderdaad gunstig,
want door het strijken der
stuwen in de Maas, is er
op de rivier een zeer ster
ke drift ontstaan, waarin
het goed visschen blijkt
te zijn, omdat.de visschen
zich naar de oevers be
geven. Tientallen henge
laars ziet men dagelijks
alleen al te Veno hun
geluk beproeven en vang
sten van 70 pond per dag
zijn heelemaa! geen zeld
zaamheid.
HERONTGINNING EN
DRAINAGE.
Sinds het voorgaande jaar
wordt van overheidswege sub
sidie ve-leend voor herontgin- 1
nings- en drainage-werkzaam
heden, welke door landbouwers
met eigen personeel of uit naaste
omgeving worden uitgevoerd.
Het maximum-subsidie bedsaagt
voo,- drainage f 300 per ha,
voor herontginning f 2000 en
voor 'ontginning f 3000, echter
met dien verstande, dat het sub
sidie nimmer meer dan 3 maal
de waardestijging bedraagt.
Voor deze z.g. boerenwerken
bestaat groote belangstelling.
Einde 1946 ware nreeds onge
veer 1700 aanvragen ingediend,
waarvan half Decembe- 275 in
uitvoering waren.
STUDIEBEURZEN.
Het rijksbureau voor studie
toelagen deelt mede, dat zij, die
voor onderwijzer(es) willen stu-
deeren en minvermogend zijn
in aanmerking kunnen komen
voor 'n studietoelage van j 300
per jaar. Begaafde a.s. studen
ten aan universiteit of hooge-
school, die minvermogend zijn
kunnen bij hetzelfde bureau een
aanvraag voor een studietoelage
(renteloos voorschot) indienen.
Laatste- datum van aanvraag:
14 Aiaart a.s.
President Truman heeft
Lewis Williams Douglas tot
ambassadeur der V. S. in
Groöt-Brittannië benoemd.
Arbeidsvoorwaarden in de
landbouw.
De Stichting voor de Land
bouw heeft het algemeen, ge
deelte van de collectieve ar
beidsovereenkomst voor de
akker- en weidebouw en de
veehouderij voor het contract
jaar 10471948 opgesteld.
Een der belangrijkste wijzi
gingen tegenover het jaar
19401947 is wel, dat de in
deeling der arbeiders in ge
schoolden, geoefenden en on
geschoolden heeft plaats ge
maakt voor de indeeliog in
vakarbeiders en ongeschoolden.
Voor de gediplomeerden is een
toeslagregeling opgenomen.
De normale arbeidstijd in de
veehouderij is voor het jaar
vastgesteld op 3200 uren. De
maximum arbeidstijd is ver
minderd van 3280 op 3240
uren.
De zes vacantiedagen zjjn
uitgebreid met vièr/zgn. snip
perdagen.
Rakêtten fotograferen
de sterren,
De astronoom Sir Harold
Spencer Jones heeft verklaard,
dat bestuurde raketten met
zèer goede resultaten zijn
b ruikt voor het nemen van fo
to's van het zonnespectrum.
In de V.S. zijn, aldus Jones,
raketten in de richting van de
zon geschoten, waarbij de fo
to's werden genomen door mid
del van een in de kop van de
raket gemonteerde specto-
graaf. De raket steeg onge
veer 170 km. waarbij na re
gelmatige tussehenpoozen op
namen werden gemaakt.
Jones verklaarde, dat raket
ten voor de astronomen groote
mogelijkheden openen om eeni
ge van de grootste geheimen
van het heelal te ontdekken.
Door boven de sfeer van de
aarde uit te stijgen kunnen zij
foto's nemen van Mars en an
dere planeten.
Terug in Nederland.
Erich Kasiner:
Goebbels vierde feest.
Vermoedelijk ls de Duitsche
auteur Erich Kast'ner de eeni
ge die in Duitschland tegen
woordig was bij de feestelijke
verbranding van zijn boeken.
Hij vertelt daarvan in' de in
leiding, die hij schreef bij een
bloemlezing, „Bei Durchsicht
bemer Bücher", welke onlangs
in Ziirich verscheen.
,Mgn eerste boek. de ge
dichtenbundel „Herz auf Tail
le" verscheen ln 1927 en in
het jaar 1933 werden mijn
boeken in Berlijn op bet groo
te plein bjj de Staatsopera,
door een zekéren heer Goeb
bels, met eèn dréigend-feeste-
ltike bombarie verbrand Vier
en twintig Duitsche schrijvers,
die symbolisch voor altijd uit
gedreven moesten worden,
somde hg triomfantelgk op.
Ik was de ëénige van deze
vier en twintig, die persoon
lijk v-erschenen was. om deze
theatrale onbeschaamdheid brj
te wonen.
Dc stond voor de universi
teit, tusschen studenten in S.
A.-uniform ingedrukt, zag on
ze boeken in dc. vlammen op
gaan en hoorde de tiraden
•a.n den kleinen leugenaar Het
was begrafenisweer. De kop
van een kapotgeslagen buste
van Magnus Hirchfeld stak,
op een lange stok, hoog boven
de zwijgende menschenmassa
uit en bewoog heen en weer.
Het was afschuwelijk.
-Opeens riep een schrille
vrouwenstem„Daar .staat
Ka.stn.er". Een jonge cabaret-
artiste. die met haar collega
in de menigte stond, had mij
gezien en gaf aan haar verba
zing. overdreven luid uitdruk
king. Ik begon me onbehaag
lijk te voelen. Maar er gebeur,
de niets. (Ofschoon er in deze
dagen juist zeer vee! placht te
„gebeuren"). Nieuwe boeken
zweefden in het vuur. Nieuwe
leugens klonken. En de ge
zichten der bruine .studenten
staax-den, met de stormriem
onder de kin. onbewogen over
J'
6000 telegrammen
voor Paleis Soestdijk.
Ter gelegenheid van
de geboorte van prinses
Marijke stroomden in'
het postkantoortje te
Soestdijk de telegram
men binnen. Nu de
grootste drukte voorbij
is, kan worden bericht,
dat ongeveer zesduizend
telegrammen uit bin
nen- en buitenland naar
paleis Soestdijk zijn ge-
zonden.
het vuur naar het gestieulee-
rende duiveltje.
In de jaren die volgden, zag
ik mijn boeken alleen als ik
eens in het buitenland was. In
Kopenhagen, ia-Ziirich, in Lon
den Het ls een merkwaardig
gevoel een verboden schrijver
te z\jn en zijn boeken nooit
meer in de etalages der boek
handelaren te zien.. In geen
stad van het vaderland. "Zelfs
niet in: de geboorteplaats. Niet.
eens met Kerstmis, als de
Duitsche ra door de besneeuwde
straten loopen om presentjes
te koopen. Men is een. levend
lijk
Het heeft twaalf jaar ge
duurd, eer het Derde Rijk ten
einde was. Twaalf korte ja
ren waren genoeg, om Duitsch
land te gronde te richten".
De bekende filmregisseur
Joris Ivens, wiens politieke
denkbeelden bij zijn filmactivi
teit nogal sterk meespreken,
is in Nederland teruggekeerd
na een afwezigheid van 8
iaren. Hij verwierf groote be
kendheid door ziin documen
taire „Zuiderzee-, welke film
aan duizenden menschen over
de geheele aardbol heeft ge
toond hoe het Nederlandscne
volk zonder wapens land wist
te winnen.
Tijdens de Spaansche bur
geroorlog maakte hij, in sa
menwerking met o.a. Ernest
Hemingway, de documentaire
„Spanish Eerth", later in
China „400 Million". In het
begin van de afgeloopen oor
log bood Ivens zijn diensten
aan de Nederlandsche rcgec-
ring te Londen aan. Deze. aan
vaardde ze echter niet. Later
voer hij 3 maanden op Cana-
deesche corvetten mee in con-
vooien naar Mocrmansk, en
maakte een documentaire over
de opleiding der jonge Cana-
deeschc zeelui.
Kort daarop werd hij naar
Hollywood ontboden, waar
hij de filmers instrueerde in
de documentaire techniek en
in de „Capra-nuit" meewerkte
aan de serie documentaires
„Why we fight", welke kort
na de oorlog ook hier te lan
de zijn vertoond. Tevens maak
te hij een film voor het Ame-
rikaansche leger „Know your
enemy Japan". Tenslotte werk
te hij mede aan het draaiboek
van „The story of G-I-Jóe".
gebaseerd op de verhalen van
Amerika's populairsten oor
logscorrespondent Ernie Pyle.
In November 1945 heeft
Ivens z\jn inmiddels aanvaard
de functie van „film-com
missioner" met het doel de
bevrijding van Indonesië tc
filmen, neergelegd, omdat de
ze bevrijding zien niet in over
eenstemming met zjjn inzich
ten voltrok. In verband hier
mede wijdde de heer Ivens
nog uit over de actie der Aus
tralische havenarbeiders. In
Australië heeft hij na het
neerleggen van zijn functie
nog een boek geschreven over
de documentaire film en hjj
houdt thans over dit onder
werp lezingen in de groote
Europecschc steden. Zijn vol
gende opdracht is een film
over Tsjecho-Slowakije en in
het verre verschiet ligt een
opdracht voor een film in ver
band met de Unesco.
Sprekend over de Ameri-
kaansche film zeide Ivens, dat
Hollywood aan het „opgroeien"
is en dat er zich daar, hoewel
dat aan de buitenkant nog
niet merkbaar is, een geslacht
van goede vakmenschen ont
wikkelt, De vérgaande com
mercialiseering verhindert ech
ter veel initiatief en doet vele
jonge krachten schipbreuk lij
den. De regisseurs in Holly
wood komen dan ook meestal
niet voort uit de rijen der do
cumentaire regisseurs, hetgeen
in Engeland vaak wel het ge
val is. Hierdoor wint ook de
speelfilm in Engeland aan
realiteit en daaraan is ook,
volgens Ivens, het groote suc
ces der moderne Engelsche
films te danken.
Arbeiders legden Het werk
neer.
Eenige tgd geleden werd te
Enschede een landbouwer aan
gehouden, die in het bezit was
van een hoeveelheid textiel,
naar hij zei, gekregen van een
magazijnchef van een textiel
fabriek te Enschede. De poli
tie stelde een onderzoek in en
trof ten huize van den maga-
zijnchef een groote hoeveelheid
stoffen aan. De directie ver
klaarde van dit geval volko
men op de hoogte te zijn. De
arbeiders van de fabriek be
schouwden dit als een te groo
te bevoorrechting en zjj gin
gen niet accoord met het eer
herstel van den magaznnchef.
Als gevolg hiervan hebben zij
het werk neergelegd, doch zij
bleven wel op de fabriek. De.
staking, die Woensdagmiddag
werd opgeheven, omvatte in
totaal 1000 man.
RUILVERKAVELING.
Bij de Cultuurtechnische dienst
te Utrecht zijn momentcel ruil
verkavelingen tot een totale op
pervlakte van meer dan 200.000
h.a. in voorbereiding en uitvoe
ring. Naar lage schatting hebben
van de ongeveer 2% millioen
h.a. cultuurgrond in ons land
700000 h.a., dus 1/3 deel, be
hoefte aan ruilverkaveling.
INLIJVING DIENST
PLICHTIGEN.
Dc inlijving van dienstplich
tigen ap 3 Maart a.s. bij het
3e regiment infanterie te Ber
gen op Zoom, het 5e regiment
infanterie te Schalkhaar en
het 8e regiment infanterie te
Amersfoort is wegens bijzon
dere omstandigheden tot nader
order uitgesteld/
De datum van inlijving zal
te zijner tijd worden bekend;
gemaakt.
Jcppcw
Geen tuindorpen.
In Engeland bouwt men geer
tuindorpen meer voor arbeider*.
Edinburgh krijgt over enkele
weken zijn eerste zeven verdie-
pings-flatgebouw voor arbeiders.
Met badkamers, warm water
enz. enz.
Historie.
Het weekblad Time geeft de
volgende definitie van geschie
denis: „Opsomming van een
reeds gebeurtenissen, die ach
terwege hadden moeten blijven.'
BorgerHjkheid.
Een Praagsch dagblad geeti
de volgende definitie van Zwit
serland: „Het laatste bolwerk
van de burgerlijkheid in Europa
en dc kans dat het nog vele
jaren dat bolwerk zal blijven.'
Beul.
Een inzender in de Haagsche
Post vraagt of er in Nederland
al een beul is aangesteld voor
de uitvoering van de doodvon
nissen.
Naar kostschool?
In het jeugdkamp voor poli
tieke deliquenten tc Sp&rjebird
(Fr.) is een H.B.S., een Mulo-
school en een ambachtsschool
Leeraren zjjn geïnterneerde
onderwijsmenschen Er ls geen
bewaking. Ontvluchtingen, ko
men niet voorintegendee;
er is aandrang om in dat
kamp opgenomen te mogen
worden D
Duurte.
Een Amerikaansche profes
sor heeft geconstateerd, dat
de Amerikaansche vrouw-
haar macht over de man be
gint te verliezen: zij ls tr
duur.
Aristrocraten.
Die Weltwoche schrijft: De
aristrocraten, die Zwitserland
bezoeken voor de wintersport
willen him namen niet meer
in de kranten vermeld hebben.
Men mocht soms denken, dat
ze nog geld hebben.
Bioscoop
voor stereocopische films.
j Dezer dagen wordt in Mos
kou een bioscoop geopend voor
het vertoonen van stereoscopi-
jsche films, geproduceerd in de
eerste studio voor stereoecopi-
jschc films ter wereld. De stoe-
jlen in het theater zijn in een
'halve circel geplaatst en de
toeschouwers hebben bjj d«
vertooningen geen speciale
bril noodig. De Sovjet-geleerde
Semen Ivanof, construeerde
voor de projectie een ..glazen
doek" op welks oppervlaktc-
zich 200 microscopische regel-
vormige lensjes bevinden.
ARBEIDSKRACHTEN BIJ
AKKERBOUW.
Tot dusver wordt algcmeei
aangenomen, dat op een klei-
akkt-,"bouwbedrijf een volslagen
arbeidskracht per 8 ha noodza
kelijk is. In een artikel in de
Gron. Landbouwberichten word'
op grond van doo.- landbouwers
in de Groninger kleibouwstreek
In Engeland gebruikt men motoren
voor het wegblazen van de sneeuw
op
straal-vliegtuigen
de spoorwegen.
Stemmen uit de kerken
De sfeer in het
kerkgebouw.
Ook in onze provincie zijn
er heel wat nieuwe kerken te
bouwen. Bovendien moeten
vele andere worden hersteld.
Het oorlogsgeweld dat in dub
bele mate over ons gewest
gekomen, stelt ons ln deze in
de komende jaren voor een
zware taak. Het dorp Schore
heeft reeds een nieuwe kerk.
Uiterlijk is deze aangepast
aan de nieuwe dorpskern. In'
andere dorpen en steden is
men bezig plannen te maken
opdat er'inplaats van de ver
dwenen, nieuwe bedehuizen
zullen verrijzen.
Was vroeger het bouwen
van een kerk een bijzonderheid,
in deze jaren staat ons volk
voor de zware, taak er tien
tallen te moeten bouwen. Dit
brengt vele moeilijkheden
mee. Aan de offervaardigheid
van de'gemeenten zullen hooge
eischen worden gesteld. Doch
jhet bouwen van een kerk is
niet alleen .een materieel pro
bleem Vragen komen op: Hoe
moeten die kerken worden ge
bouwd en hoe moeten ze wor
den ingericht.
Een kerk moet kerk zijn.
Ze nxoet beantwoorden aan de
eeredienst van de gemeente
die daarin samenkomt. Het is
waarljjk niet alleen voor archi
tecten van belang hoe de
plaats van samenkomst voor
ae gemeente wordt gebouwd,
maar ieder Hd van de gemeen
te heeft er mee te maken.
Met blijdschap kunnen we
melding maken van een on
langs verschenen boek van den
Amsterdamschen architect K
L. Sijmons: ..Protestantsche
Kerkbouw". In zijn voorwoord
noemt. Br. Berkhof dit boekje
„baanbrekend". De schrijver
zelf noemt kerkbouw aller
eerst een geestelijk vraagstuk.
De belijdenis der kerk is be
slissend, niet zoo zeer voor
de uiterlijke vorm, maat- voor
al voor de inrichting Dit
geldt niet alleen voor Prot..
maar voor alle kerken. Er zijn
R. K. kerken van verschil
lend type. Ook in ons land
vinden we die. Moge er een
tijd geweest zjjn dat. onder in
vloed van Cuypers, bijna iede
re nieuwe R. K. kerk in neo-
gothische stijl werd opgetrok
ken, tegenwoordig is ait niet
meer het geval. Maar in welke
stij* een R K. kerk ook ge
bouwd mag zijn, dc inrichting
is beslissend. In alle R. K.
kerken vinden we een bepaal
de sfeer.
En nu betoogt Sijmons dat
er ook voor Prot kerken, in
welke stijl ze verder opgetrok
ken zün,. de af eer het belang
rijkste is. In de middeleeuw-
schë gothische kerkgebouwen
heeft de Prot gemeente een
eigen sfeer weten te schep
pen.
Er wordt wel eens gezegd
dat de Hervorming steeds zeer
gereserveerd heeft gestaan
tegenover de cultuur. De
bouwkunst, ahs een onderdeel
van de cultuur, zou door het
Protestantisme gruwelijk zgn
verwaarloosd Dit is een mis
kennen van de krachtigste pe.
jriode van ons volksleven uit de
16c en 17e eeuw. ,,In wezen is
dit zelfs een .miskennen van
de volheid der kerk en het
Woord dat er gepredikt werd.
Want de kracht van het
Woord blijkt zoo sterk
weèst te zijn. 'dat' het op een
groote cultuur-periode zijn
stempel wist te drukken". Ste
den als Amsterdam en Middel,
burg zijn daarvan, naast vele
andere, het bewijs. Een schil
der als Rembrandt is ondenk
baar zonder het Reformato
risch Protestantisme
Welke is nu de sfeer, die een
Prot. kerkgebouw moet be
palen? Deze is slechts in vage
trekken te .omschrijven, zooais
dat met alle „sfeer" het ge
val is. Sijmons wijst hier op
het bruin van het eikenhouten
kerkmeubilair. tegenover het
wit van de effen gepleisterde
muur. Niet alle onder de
witkwast! Dit ls onverschillig,
heid. De witte vlakken moeten
hun begrenzing hebben En
tusschen deze beiden treft
men aan een fijne klettrscha-
keering van grijs en oker. Ver
der zrjn opmerkelijk 't blauw
grijs van de steenenvloer en
het zwart der aankondigings
borden, die weer met een gou
den rand zijn' afgezet. En tus
schen dit alles door het koper
van de lichtkronen Her Pro
testantisme heeft kerkgebou
wen geschapen, „die in hun
wijding het leven van allen
dag buiten hun deuren laten".
..Het Prot' kerkgebouw kent
slechts één taak: het stellen
van öeix mensch direct tegen
over God". Het licht vervult
hier een bepaalde functie. „Er
.heersch* hier niet het mystie
ke half licht der R. K. kerken,
maar ook niet het dagheldere
van een profane gemeenschaps-
zaal". Tenslotte wijst Srjmoni.
(lat tekort geschat op ongeveer
10 millioen kg.
uil utr vjiujiiuj
1 uitgebrachte rapporten 't moge-
ilijk geacht bij gedeeltelijke me-
cnaniseering en zonder veel be-
tlrijfsveranderingen liet aantai
benoodigde arbeidskrachten tc<
rug te brengen tot één op elkt
10 a 12 ha en zelfs tot één arb.
per 20 ha bij volledige mechani
seering en bij extensieve be
drijfsvoering.
STROOGEBREK.
wv, a-, Een stroocartonfabriek te
In -ut* Oude-Pekela moest wegens ge-
an een Prot. k<.rk. op heHbrek aan stroo worden stop
meubilair Vorm enversienng L Betwijfeld wordt, of alk
van preekstoel banken, hek£artonfabriotan WPi 'kunnen
orgelfrontenz. kunnen dejdQorwcrken lot dc nieuwf.
sfeer verzwakken of verrter-stroo oogstIn de veehouderij'
ken. Het meubilair ia rustig,;jn dc j\"oordolijke provinciën
waardig, zwaar en van .,^n!bestaat groote behoefte aan
gespannen bewogenheid graanstroo. In Friesland word'
Kortom, de sfeer in een Prot.c^ -
kerk ls er een van vorm en
kleur. Belde zijn doordrenkt
van de geest der Ned. Refor-'
matie. Deze nu dreigt verlo
ren te gaan.
Een architect wil „modem"
bouwen: d.w.z. met moderne
materialen en volgens de wet
ten der moderne accoustiek.
Zoo worden tegenwoordig bios-
pen. concert- en gehoorzalen
gebouwd. Hierin kunnen we
niet de sfeer van onze oude
kerken bereiken. Het is trou-:
wens een a-religieuze stiji.
Daarom zoekt menig archi-
te-ct tegenwoordig bezieling ln:
een oud-christelijke of Scahdi-1
navische styl. Zoo krijgen Wv!
echter een gebouw dat niet bij,
onze volksaard past Er is
ook geen bepaald type noodig.
Nieuwe ruimtelijke vormen
kunnen worden gebruikt, mits
men maar zoig draagt dat de
sfeer van het Ned. Protetan-
tisme wordt bewaai'd.
Dit alles geldt ook voor de
restauratie van oude gebou
wen. Moderne banken, preek
stoel, orgelfront enz passen
zoo maar niet in een oud ge
bouw.
Nu er in onze provincie zoo
veel kerken moeten worden
gebouwd en hersteld, zouden
we het boek van Spmons in
handen wenschen, niet alléén
van architecten, maar zeker
ook in die van timmerlieden,
metselaars en schilders, die wel
eens iets in kerken hebben op
te knappen en daarin naar
het verleden bewijst zoo
GEEN ZUIVER
GEWETEN.
Vijf en .twintig kilo
meter buiten Tokio hield
de Japansche politie een
trein aan, in de hoop
eenige zwarte handela
ren te kunnen arrestee
ren.
Toen de trein goed exi
wol stil stond zaten er
nog maar een paar pas-
sagiex-s in. De rest had
oogenblikkelgk de bee-
nen genomen met ach
terlating van vierhon
derd pakken levensmid
delen.
ontzaglijk veel kunnen beder
ven. i
J M. HULSBERGEN.
Godsdienst
in Oost-lndonesië.
In de ministerraad var.
Oost-lndonesië werd besloten
tot instelling van een gods-
dienstraad, waarbij rekening
gehouden wordt nxct het prir.
cipc, dat de godsdienst buiter
de politiek moet blijven.
Er zal een grondwetcommis
sic worden gevormd, die aar
het parlement een ontwerp-
grondwet zal aanbieden. Wordt
net ontwerp aangenomen, dan
zullen nieuwe verkiezingen
worden gehouden. Er komt eer
eigen hof van justitie. Men
wil een monetaire en economi
sche eenheid met de Vereenia-
de Staten van Indonesië.
