De Kanselboodschap van de
Ned* Herv* Synode
Stockholm opgeschrikt
DOOR EXPLOSIES
LEZERS SCHRIJVEN..
De moordenaars van Erzberger
De mijnenvegers
van onze Marine
Even peultjes
Wie wil trouwen?
TWEEDE BLAD
Zaterdag 7 December 1946
t-rovinciale Zeeuwsche Courant.
Een stad vol detectives
Stockholm, dat buiten alle nar
righeid en ellende van oorlog en
bezetting bleef, heeft de afgeloo-
pen weken haar best gedaan, de
schade wat in te halen. Nu zes
weken geleden werden de bewo
ners van Stockholm voor het
eerst opgeschrikt door een hevige
ontploffing in het hartje van de
stad. ,En sindsdien herhaalden de
explosies zich elke Zaterdag met
verbazingwekkende regelmaat tel
kens om 9 uur 's avonds. En elke
keer was de aangerichte schade
grooter. Heel Stockholm werd
geleidelijk ten prooi aan een ge
weldige opwinding. De aanstich
ter van deze week-end verstorin
gen ging blijkbaar volgens een
uiterst geraffineerd plan te werk
en is er tot dusverre in geslaagd,
de politie volledig om de tuin te
leiden, zoo meldt de bijzondere
torrespondent van het „Parool".
De opwinding bereikte half No
vember haar hoogtepunt; toen
deed een verschrikkelijke uitbar
sting 'n der hoofdstraten 'op haar
grondvesten schudden. Het Cen
traal Station werd ernstig bescha
digd en duizenden ruiten moesten
het ontgelden. En geen spoor van
den dader.
Overheid, dagbladen en parti
culieren leefden geweldige beloo
ningen uit, maar de dader bleef
Onvindbaar. Langzaam begon zich
een paniekstemming van de be
volking meester te maken. Hier
manifesteerde zich de volmaakte
misdaad, waartegen men alleen
iets kon bereiken, als iedereen
yoor detective speelde.
Inderdaad gebeurde dit: zonder
veel ophef maar vol toewijding.
De politie deelde nauwkeurige in
structies uit door middel van de
radio, in de dagbladen en door
aanplakbiljetten, hoe men zich als
detective moest gedragen, hoe
men verdachte personen kon her
kennen, waarbij speciaal gelet
moést worden op lieden, die pak
jes droegen en hoe ze gevolgd
moesten worden, zonder hun arg
waan op te wekken.
J.l. Zaterdag veranderde een
zeer uitgebreide politie-macht.
nog versterkt met troepen, het
vreedzame Stockholm in een waar
legerkamp. Ieder huis, iedere kel
der, iedere donkere hoek werd
ONDERWIJZERSTEKORT.
Een lezer schrijft ons, dat
voor de opheffing van het
onderwijzerstekort harde
maatregelen noodig zullen zijn.
Waarom, zoo vraagt hij,
is niet onmiddellg'k na
de bevrijding overgegaan tot
afschaffing van het 7e en 8e
leerjaar en de leerplicht van
vóór 10 Mei 1940 in eere her
steld?
Waarom moest deze door
de moffen achtergelaten erfe
nis langer gehandhaafd wor
den? Nood breekt wet en het
onderwijs zal er bij gebaat
zijn, want beter 6 jaren goed
onderwgs, dan 8 jaren mod
deren.
Vermoedelijk zijn er onder
wijskrachten genoeg, maar
het aantal scholen is te
groot. Laat daarom het de
partement het geheele onder
wijs in handen nemen en hou
den. Laat het departement
zeggen welk onderwijs er in
een bepaalde gemeente of
streek noodig is, maar laat
zulks niet over aan allemande
tegenover elkaar staande groe
peeringen in ons volk.
Als de onderwijzers zuiver
Rijksambtenaren worden zul
len zg gemakkelijker kunnen
worden gedetacheerd om in
nood verkeerende scholen de
helpende hand te bieden.
ONDERWIJZERSSALARIS.
Een lezer zendt ons gege
vens over het onderwijzerssa
laris:
Een onderwijzer met hoofd
akte en akte Engelsch L. O.
verdient toch wel iets meer
dan hetgeen onlangs genoemd
wordt in een artikel van de P.
Z.C. Nemen wg aan dat deze
onderwijzer 7 dienstjaren heeft
dan bedraagt zijn salaris mo
menteel, indien hij gehuwd is,
2646 per jaar en niet 1800,
zooals U in Uw artikel be
weert. Is deze onderwijzer niet
gehuwd dan bedraagt dit sa
laris 2382. Hierbij komt dan
nog een uitkeering in eens die
dit najaar is verstrekt ten be
drage van 450 voor gehuw
den en 180 of 300 voor on-
gehuwden.
Ook gaat Uw vergelijking
met het salaris van een
rjjkswerkvrouw en een onder
wijzeres niet op daar U het
minimumsalaris van 'n onder,
wijzeres vergelijkt met het
maximum van een rijkswerk
vrouw Deze onderwijzeres
van 18 jaar, die nog
aan het begin van haar loop
baan staat en nog 22 jaar lang
periodieke verhoogingen krijgt
incasseerde in 1946 toch min
stens 1243 en een uitkeering
ineens van 180 of 300. Bo
vendien bedraagt haar werk-
tgd nog geen dertig uur per
week en die van de door U ge
noemde rgkswerkvrouw 48
uur, terwijl zoo'n werkvrouw
vaak 's morgens heel vroeg
haar arbeid moet beginnen.
Hierbg denk ik speciaal aan
hen die belast zijn met het
schoonhouden van kantoren en
dergelijke.
bewaakt. Zoeklichten flitsten door
de straten en zetten de geheele
stad in een fel licht. Achthonderd
sirenes werden in gereedheid ge
bracht, vijftig radio-stations ston
den in doorloopend contact met
het hoofdbureau van poliie, alle
huizen moesten vanaf vijf uur des
middags gesloten blijven. Het
Roode Kruis stond klaar, om on
middellijk in actie te kunnen ko
men als er weer een explosie zou
volgen. De Zweedsche omroep
zou het programma onderbreken.
Kortom: heel Zweden wachtte op
de groote gebeurtenis.
En wat gebeurde er?
Niets! Voor het eerst na een
reeks van zeven explosies beleef
de de stad een rustige Zaterdag.
Alleen hield men Zaterdagavond
iemand aan, die ondanks de zeker
700.000 detectives op de vluciv.
sloeg en daarbij een dynamiet-
patroon liet liggen. Mogelijk was
dit de dynamiet-maniak, maar
zeker is het niet. Want de vol
gende dag vond een wel is waar
wat minder zware ontploffing
plaats.
Zal Stockholm nog lang een
stad van detectives moeten blij
ven?
Het hielp niet.
In een cabaret te
Vera Cruz (Mexico)
zong Juan las Casar de
reeds wereldvermaarde
song „Don 't fence me
in". Zijn smeekbede hem
niet op te sluiten mocht
echter niet baten, want
twee agenten wandel
den het tooneel op en
rekenden hem, ten over
staan van een uitgebreid
en enthousiast publiek,
in.
Even voor de uitvoe
ring had hii namelijk een
dame van haar juweeleii
beroofd.
Suiker op Java.
In de door de Engelschen
bezette gebieden op Java Is
een voorraad van 60 tot 65,000
ton suiker aangetroffen, terwijl
er nog aanzienlijke ongere
gistreerde hoeveelheden van
particuliere eigenaren aanwe
zig waren.
Er werd maandelijks 6000
ton aan de bevolking en de
militairen gedistribueerd, zoo.
dat na tien maanden de voor
raad bijna is uitgeput.
Er worden thans ladingen
van buiten (Haiti) verwacht,
terwijl de mogelijkheid bestaat,
dat ook van uit het binnen
land van Java, waar de sui-
kervoorraad op 1.500.000 ton
geschat wordt, verschepingen
zullen plaats hebben.
VRIJSPRAAK BEWIJS VAN TRAGE
MENTALITEITSVERANDERING.
Kust is mijnenvrij.
Van onzen specialen verslag
gever).
Windkracht vier. Nog niet
hard genoeg om de wit gekopte
golven over de hoofden van de
pier te IJmuiden te slaan. H.M.
„Texelstroom" MV 37 stevent
door het kalme havenwater er
lustig op af, alsof zij weer deel
neemt aan de invasie in Norman-
dië maar toen onder Engel
sche vlag waarvan het witte
kruis op een blauwe achtergrond
op de schoorsteen nog getuigt.
„Wij keeren terug bij de eerste
boei, ongeveer 9 kilometer buiten
gaats", zegt de commandant van
de MV 37, luitenant ter zee 2e
klasse J. Bergwerf, als hij onze
angstige, reeds bleeker wordende
gezichten ziet daar boven op de
brug, die zoo nu en dan een „zee
tje" krijgt.
Wie heeft ons ertoe bewogen
deze tocht te maken? Het mogen
nu drie kwartter zijn, maar een
vijf minuten varen is met dit weer
voor ons landrotten voldoende.
Daarnet Was het beter in het
hoofdgebouw van de Mijnen-
veegdienst, waar kapitein-luite
nant ter zee B. C. C. Schouten
ons met een groot schoolbord en
krijt de dienst uitlegde. Want de
ze dienst is gedurende de oorlog
in Engeland opgebouwd en telde
toentertijd 15 schepen. De Ko
ninklijke Marinehield zich toen
bezig met het mijnvrij houden der
Engelsche kust. Na de invasie
nam de K.M. deel aan het vrij
maken van mijnen voor de kust
plaats Ostende en de havenplaats
Antwerpen.
DE INVASIE.
„Nam de K.M. niet zelf aan
de invasie deel?" vroegen wij.
„Neen, er waren te weinig
schepen voor. Die zouden we la
ter. in ons eigen land, beter kun
nen gebruiken, dacht men van
Engelsche zijde en dit is uitgeko
men ook", zei onze gastheer met
het krijtje in zijn hand voor het
schoolbord.
Want veel moet ons worden
bijgebracht. Verankerde mijnen
en grondmijnen. De eerste „knip
pen" de mijnenvegers met een aan
een kabel bevestigde schaar door.
de tweede soort wordt door mag
netische vegers opgespoord,
'aarbij de mijnen achter het schip
explodeeren, of zij worden door
een „roeper" een soort luid
spreker accoustisch tot explo-
datie gebracht, hetgeen vóór het
schip gebeurt, daar de geluids
trilling van het schip uitgaat.
VEEG-OPERATIES.
„Wat hebben de mijnenvegers
hier in ons land gedaan?"
„Nu, in het land zelf niets,
maar daarbuiten, even buiten de
kust van ons land is een kanaal
evenwijdig met de kust mijnvrij
gemaakt. Wij hadden toen voor
de veegoperaties: 20 Nederland-
sche, 16 Engelsche en 12 Duit-
sche mijnenvegers".
Er zijn in November 1945 acht
van deze booten naar Indië ge
gaan. Momenteel bestaat onze
mijnenveegvloot uit 8 booten van
het Engelsche type. 10 Ameri-
kaansche, 3 ondiepwatermijnenve-
gers, 1 boeienlegger. 1 wrakop-
sporingsvaartuig en het hulprepa-
ratieschip „Douwe Aukes". Naast
deze vierentwintig schepen zijn er
nog 18 Duitsche, die met Duit-
sche bemanning varen, welke
nooit de wal op komt en eens per
half jaar een verlofje aar de
„Heimat" krijgt.
„Wat is nu precies de taak?'
„Om het kanaal voor de kust
twee mijl breed te maken, om alle
velden, waarvan de ligging be
kend is voor de kust van ons land
te vegen. Zoo zijn er een 235
mijnen opgeruimd".
„Dat lijkt niet veel".
OVER TIEN JAAR.
„Inderdaad". Maar in de prac-
tijk blijkt, dat vele mijnen zelf tot
explosie komen of na een bepaal
de tijd zijn uitgewerkt. Daardoor
zijn de cijfers ten opzichte van het
aantal gelegde mijnen wat laag".
„Wanneer denkt U, dat de zee
weer geheel ongevaarlijk voor de
scheepvaart zal zijn?"
„Ruim gerekend over tién
jaar". -
„Komen er momenteel nog veel
ongelukken voor?"
„Misschien een enkele. Maar
dat is wel eigen schuld, want dan
houden de booten zich niet aan
het kanaal, dat wij mijnvrij heb
ben gemaakt. En de visscherij-
schepen hebben weinig last, om
dat zij weinig diepgang hebben
en bovendien van hout zijn, zoo
dat de magnetische mijnen er geen
invloed op hebben".
Alle mijnenvegers zijn ook van
hout. Wij constateerden dat, toen
wij buitengaats gingen en toen
men zoo vriendelijk was even de
kabel uit te rollen voor een
„plaatje". De wintermaanden die
nen anders voor rust en onder
houd der schepen. Dat kunnen wij
nu begrijpen, want met zoo'n zee
tje is het al niet aangenaam en
heel moeilijk om te blijven staan,
laat staan een zee schoon te ve
gen...
Nederlandsch bestuur.
Officieel wordt gemeld, dat
de Indische regeering, zulks
ln verband met het vertrek
van het geallieerde bezettings
leger op 30 November, be
paald heeft, dat met ingang
van deze datum de A.M.A C.
A.B. (Allied Military Brach)
tra tl on Civil Affairs Brach)
voor Java met Madoera en
Sumatra bij wjjze van tijdelijke
voorziening vervangen wordt
door een burgerlijke organisa
tie, genaamd „tijdelijke be
stuursdienst" De organisatie
zal dezelfde bevoegdheden be
zitten als de AMACAB, terwtfl
er een nadere regeling zal
worden getroffen met betrek-
king tot Riouw eu mili
tair© gezaghebbers.
Weer een nieuw
proces
Het bericht, dat de moordenaar
van dr. Matthias Erzberger, den
vroegcren kanselier van de Wei-
mar Republiek, door een Hof van
Cassatie te Freiburg is vrijge
sproken, heeft zoowel in Duitsch-
land als daarbuiten veel opzien
gebaard. De president van het
Hof baseerde zijn uitspraak op
het feit, dat de moordenaar, kapi
tein Heinrich Tillesen, onder de
in 1933 door Hitier afgekondig
de amnestie valt. Terecht is de
president, dien men na deze uit
spraak van Nazi-sympathieën zou
kunnen verdenken, inmiddels uit
zijn functie ontzet.
Heinrich Tillesen behoorde,
evenals zijn medeplichtige Hein
rich Schulz, tot de Duitsche offi
cieren, die na de wereldoorlog
geen vrede konden hebben met de
bestaande politieke situatie en
zich aan de rechtervleugel schaar
den. waar een felle haat heersch-
te tegen de jonge Weiwarrepu-
bliek in het algemeen en tegen
dr. Erzberger, de onderteekenaar
van het Wapenstilstandsverdrag
van 1918, in het bijzonder. Deze
„Volksschadling" en „staatsvijand
no. 1" uit de weg te ruimen, gold
als een nationale heldendaad.
DE WONINGBOUW.
De minister van wederop
bouw geeft in zrjn memorie
van antwoord aan de Tweede
Kamer enkele cijfers over de
woningbouw.
Op 18 Nov. 1946 waren ge
gund cf in aanbouw 11.724
woningen. Eind 1946 zullen
circa 4000 nieuwe woningen
gereed zijn Er was in 1946
een aantal" van 10.000 nood-
of semi-permanente woningen.
Er zijn 4650 noodboerderijen
gebouwd en 5620 noodstallen,
terwijl er ruim 9000 boerde
rijen vernield waren.
Voor 1947 zal gestreefd
worden naar een bouwvolume
van 28.000 woningen voor de
bevolkingsaanwas, terwijl er
in feite per jaar 32.000 wo
ningen noodig zijn. Verwacht
wordt dat in 1948 met inha
len van de achterstand kan
worden begonnen. Men heeft
een jaarproductie van 70.000
woningen op het oog. De bouw
van theaters en bioscopen
zal tot het uiterste beperkt
worden.
MONTAGE-WONINGEN.
In 1947 zullen 3000 mon
tagewoningen worden ge
bouwd voor zooveel mogelijk
in de zwaar getroffen pro
vincies Zeeland, Noord-Bra
bant, Limburg en Gelderland.
Voor de volgende jaren zal de
productie van deze woningen
zeer aanzienlijk worden opge
voerd Niet alleen Engelsche
systemen, maar ook Neder-
landsche constructies zullen
hierbij tot uitvoering komen.
De bouw van montagewo
ningen wordt zooveel moge
lijk gestimuleerd en de be
drijven, die bereid zijn deze
troductie aan te vatten, on-
lervinden zooveel mogelijk
medewerking.
Pakjes uitsluitend per
zeepost naar Indiê.
In verband met de beperkte
laadruimte der vliegtuigen en
de groote toename van de
overige poststukken, ziet het
staatsbedrijf der P.T.T. zich
gedwongen het vervoer met de
iuchtdienst AmsterdamBata"
via van de z.g. pakjes naar Ne_
derlandsch-Indië stop te zet
ten.
Tillesen en Schulz besloten de
ze daad uit te voeren en troffen
hiertoe uitgebreide voorzorgs
maatregelen. Zij ondervonden
daadwerkelijke steun van een van
de belangrijkste figuren uit de
geheime „Organisatie-C", kapi
tein-luitenant Von Killinger;
deze gaf het noodzakelijke verlof
en begunstigde hun vlucht. Op 26
Augustus 1921 pleegden Tillesen
en Schulz de aanslag. Erzberger
werd op slag gedood, zijn met
gezel, het fractielid Karl Diez.
zwaar gewond. Er werd een ge
rechtelijk onderzoek ingesteld,
doch de daders waren toen reeds
voortvluchtig. Een aanklacht te
gen Von Killinger leidde tot...
vrijspraak!
De vlucht.
Schulz en Tillesen hielden zich
eenige jaren bij gelijkgezinden in
Beieren. Oostenrijk en Hongarije
schuil. Toen hun uitlevering ech
ter aan Hongarije werd verzocht,
zette dit land de beide mannen
als ongewenschte vreemdelingen
over de gres. Tillesen trok toen
naar Spanje, Schulz naar
Spaansch-Noord-Afrika. In 1932
keerde Tillesen onder valsche
naam naar zijn vaderland terug;
toen Hitier aan de macht kwam
werd hem en zijn confrère am
nestie verleend. Terwijl de ver
blijfplaats van dezen laatste on
bekend bleef, vestigde Tillesen
zich in Mannheim en werd agent
voor de Nord-deutsche Lloyd
voor Baden en de Saarpfalz: la
ter verhuisde hij naar Heidel-
berg.
Verkeerd gespeculeerd.
Een half jaar nadat hij de mi
litaire dienst, waarvoor hij bij
het uitbreken van de oorlog opge
roepen was, verlaten had. werd
hij in opdracht van de Amerikaan-
sche bezettingsautoriteiten, die 'r
actieven nationaal-socialist in hem
zagen, gearresteerd. Zijn nazidom
bleek zich echter te beperken tot
zijn functie van S.A.-leider, waar
toe hij buiten eigen bedoelingen
om benoemd was. Omdat hij
speculeerde op de verjaringster
mijn van twintig jaar, verklaarde
hij tijdens een verhoor echter, de
moordenaar van dr. Erzberger te
zijn. Hij werd daarop ter beschik
king gesteld van de burgerlijke
autoriteiten van Baden, die in
overleg met de Fransche bezet
tingsautoriteiten besloten opnieuw
een strafvervolging in te stellen.
Zij waren volgens de Neue
Zurcher Zeitung, waaraan wij
deze gegevens ontleenden, van
meening, dat Hitler's amnestiebe-
sluit van 1933 dit niet in de weg
stond, daar men hier met justi-
tioneele willekeur had te maken.
De uitspraak van den president
van het Hof van Cassatie, prof.
dr. Karl Bader, is met deze
vanzelfsprekend juiste mee
ning wel in flagrante strijd. Til
lesen is inmiddels in Baden-Ba
den door de Fransche autoriteiten
gearresteerd, hetgeen er een be
wijs voor is, dat men niet voor
nemens is zich bij de uitspraak
van dr. Bader neer te leggen.
Schulz is in de Amerikaansche
zóne gearresteerd. Men verwacht,
dat een nieuwe strafvervolging
teg^n hem nog deze maand zal
worden geopend. Von Killinger,
die lange jaren een gunsteling
van de hoogste functionarissen
van het Derde Rijk is geweest,
onttrok zich aan de arm der ge
rechtigheid door in 1944 zelf
moord te plegen.
Overigens is het teekenend
voor de Duitsche mentaliteit, dat
Tillesen zonder meer opnieuw
werd vrijgesproken!
Het jakje kan uit vele soor
ten zwarte stof gemaakt wor
den. De opgenaaide blaadjes
zijn wit. Het moidel leent zich
bijzonder voor slanke figuren
Oude man vermorzeld.
Donderdagmiddag ls te Per
nis een gecompliceerd ongeluk
gebeurd, dat aan een oude
man het leven heeft gekost.
Een met paard bespannen wa
gen, zwaar beladen met bie-
tenafval, reed op de dijk, toen
het paard opeens schrok en
stil bleef staan. Hierdoor brak
de kromme disselboom. De
voerman sprong onmiddellijk
van de bok, om het steigeren
de dier in bedwang te houden.
De nu stuurloos geworden wa
gen reed in de richting van
een twee meter dieper gele
gen sloot langs de weg. Een
oude man, die ook op de bok
zat, de 77-jarige F. Groene-
veld uit Pernis viel in de
sloot. Onmiddellijk daarop
volgde de zwaar beladen wa
gen, welke op het lichaam
van de oude man terecht
kwam. Toegeschoten hulp
slaagde er eerst na een kwar
tier in den ongelukkige te be
vrijden. De levensgeesten wa
ren toen reeds geweken.
■leppan
Echtgenoot.
In Decatur (Illionois) bleef
een liefhebbend echtgenoot 2
dagen thuis om zijn vrouw te
helpen. Stond hoofdzakelijk in
de rij voor allerlei winkels
enz. Kreeg een afkeuring van
z'n vrouw: bracht alleen twee
doosjes zeepvlokken thuis, had
overal het onderspit gedolven!
Voor de trein.
In Chicago gooide een jon
ge vrouw zich voor een trein.
Ze veranderde van opinie, toen
ze tusschen de rails lag, drukte
zich plat op de grond en rees
ongedeerd op, toen de trein
gepasseerd was.
Athletiek.
Een Russisch athleet kan
twee eere-teekenen behalen.
De laagste is de gesp B.G.T.
O. (Wees klaar voor arbeid
eri verdediging), die wordt uit
gereikt voor vaardigheid in
loopen. zwemmen, skiën en
schieten. Dan komt de G.T.O.
gesp (Gereed voor arbeid en
defensie) voor: gekleed zwem
men, 1.8 mijl hardloopen en
parachute-springen. De athle
tiek wordt blijkbaar in Rus
land erg ruim opgevat!
Even wachten.
Een Arabische wacht voor
een openbaar gebouw in Pa
lestina kreeg plotseling een.
telefoontje van een onbekende,
die hem meedeelde, dat het ge-
Ibouw binnen tien minuten in
de lucht zou vliegen.
Het laconieke antwoord van
de wacht luidde: „Mijnheer,
het spijt me, maar het kan
toor is al gesloten. Zoudt U
zoo vriendelijk willen zijn,
morgenochtend nog even te
bellen?"
Schoonmaken.
Voor vele gebouwen, die
door de overheid in Neder
land worden gebruikt, betaalt
de overheid schoonmaakkos
ten Er zijn particuliere wo
ningen waarvoor een schoon
maak -rekening bij de overheid
wordt ingediend van 75.
tot 100.per maand. De
minister was onthutst daar
over, heeft in verband daar
mee het maximum loon voor
schoonhouden vastgesteld op
1.per uur per werkster.
Sterven.
Het Tweede Kamerlid, mr.
A. B. Roosjen (A.R.) heeft
gevraagd of het niet wensche-
lrjk is de Marine-vrouwenaf-
deeling (Marva) haar „na
tuurlijke dood te doen ster
ven"
SONEI
De Japansche oorlogsmisda
diger Sonei, wiens gratiever
zoek door den luit. gouv.-gen.
is afgewezen, is Zaterdagoch
tend te Batavia geëxecuteerd.
Schoone beloften ven huwelijksbureeux
VEEL BEDROG.
„Er zijn", zoo deelde "hoofd
inspecteur H. Dijkstra van de
Amsterdamsche Recherche
Woensdagmorgen op een pers
conferentie mede, „bonafide hu-
welijksbureaux, maar er zijn er
ook wier practijken uiterst laak
baar zijn. Na de bevrijding heb
ben zij welig getierd, thans ver
dwijnen er weer enkele, de een,
omdat het bedrijf te weinig lu
cratief is gebleken, uit eigen be
weging de ander, omdat de bla
den op mijn verzoek geen ad
vertenties meer van het bureau
opnemen."
Dat betrof nl. een huwelijks
bureau, waarover een klacht was
ontvangen. Een onderwijzeresje
Kerk en samenleving
Woorden, die gesproken moésten worden.
In de bezettingsjaren is er iets
merkwaardigs gebeurd in de ker
ken van ons vaderland, vooral in
de Ned. Herv. Kerk. Niet alleen
hebben de kerken elkaar voor na
der overleg gevonden in het
I.K.O., maar het wonder is ge
beurd, dat de stomme is gaan
spreken, zoodat het ook buiten
de kerkgebouwen werd gehoord.
Wie herinnert zich niet die
boodschappen tegenover het Nat.
Socialisme of tegen bepaalde uit
wassen daarvan. Gretig werd er
naar geluisterd en gretig werden
ze gelezen, wanneer men legaal
of illegaal een exemplaar te pak
ken kon krijgen.
Nu hangt die bereidheid om in
de oorlogsjaren naar het woord
van de kerk te luisteren samen
met nationale strijd. De kerken
zijn toen de eenige instanties ge
weest, die openlijk een protest
hebben laten hooren.
Deze boodschappen zijn ook de
teekenen geweest van een inner
lijke verandering, die zich in de
kerken voltrok. Zij zijn zich weer
hun roeping bewust geworden.
God heeft aan de kerk het Evan
gelie toevertrouwd. Hiervan
moet worden getuigd. De kerk
moet het geweten van het volk
srfjn, Daarom moet de kerk spie
ken wanneer er in het volk iets
niet goed gaat, of verkeend
dreigt te loopen. En wanneer de
overheid maatregelen neemt, die
het geweten, dat door het Evan
gelie gescherpt is, geweld aan
doen, heeft de kerk haar waar
schuwend woord te doen hoo
ren.
Daarom kon een kerk in de
oorlogsjaren zich niet stilhouden,
zonder verraad aan het Evan
gelie te plegen. Zij heeft toen
weer haar roeping leeren ver
staan „tegenover overheid en
volk, in gehoorzaamheid aan de
H. Schrift, te getuigen van het
Evangelie dat haar is toever
trouwd."
Het behoeft ons niet te ver
bazen dat er ook nu een kansel
afkondiging komt. Het Nat. Soc.
als gevaar voor ons volk is voor
bij. Doch er zijn andere gevaren,
waardoor we ten onder kunnen
gaan.
In de kanselafkondiging van de
eerste Advents-Zondag wordt de
lijn van het verleden doorgetrok
ken. „Het getuigenis, dat tijdens
oorlog en bezetting door de kerk
tot ons volk is gericht, moet ook
thans, in de naweeën dier bange
jaren worden herhaald". Evenals
toen, wordt er ook nu gewezen
op de gerechtigheid, die in zocr
veel opzichten bitter wordt ge
mist.
Wat er ontbreekt bij het
Nederlandsche volk.
Wat ontbreekt er bij het Ned.
volk? Alles ls samen te vatten
in dit ééne: Er is geen gemeen
schap, die werkelijk gemeenschap
is.
In de oorlogsjaren hebben wij
door de druk, die op ons lag, ge
voeld, dat we als volk een
geheel vormden. We wisten bij
elkaar te behooren. Voor menig
één is dit de ergste teleurstelling
geweest, na de bevrijding, dat het
besef gemeenschappelijk voor één
zaak te staan en te strijden, zoo
spoedig weer verloren is gegaan.
Ons volk is weer uitéén gevallen
in verschillende groepen, die elk
aan hun eigen belangen alleen
denken. Erger nog! De zucht naar
eigen voordeel is het alles-be-
heerschende beginsel geworden.
Waar is de vreugde om mee te
werken ook het herstel en de op
bouw van ons land en volk, ook
al moet men daarvoor een per
soonlijk offer brengen? Hier en
daar is deze er nog wel, maar in
't algemeen? Het moet met diepe
schaamte worden erkend dat ze
ontbreekt.
Is dit niet de grootste nood
waarin ons volk verkeert? De
waarachtige gemeenschap ont
breekt. Alles wordt beheerscht
door de persoonlijke belangen.
Zoo wordt de armoede, waarin
ons volk verkeert, niet over heel
de linie gelijkelijk gedragen en
daarmee wordt aan de elsch van
het Evangelie te kort gedaan.
Waar niet meer is het besef
van saamhoorigheid en onder-
Hoge verantwoordelijkheid, moe'
ten alle maatregelen die geno
men worden, falen.
Vier punten.
De boodschap van de Synode
der Ned. Herv. Kerk ziet echter
nog dieper en daarmee richt zij
zich in het bijzonder tot het kerk
volk. Er ontbreekt „de dankbare
en gehoorzame dienst aan de hei
lige en verlossende wil van God,
in Jezus den Christus". Dit moet
zijn „het beginsel bij alle herstel
van het geschonden en ontwrichte
volksleven!"
Er worden vier punten in het
bijzonder genoemd, waarin de ge
rechtigheid, in het Evangelie ge
vraagd, tot uiting moet komen,
zoodat de samenleving weer
wordt wat ze moet zijn, een ge
meenschap die voor God verant
woord is. Deze hebt ge reeds in
een vorig nummer van deze cou
rant kunnen lezen.
1. Niet enkelen mogen het
voorrecht van welvaart kennen,
terwijl zeer velen de armoede
moeten dragen, in een onduldbaar
karig bestaan.
2. De verlaging van het wel
vaartspeil moet door allen gedra
gen worden.
3. Zwarte handel en het ge
sjacher met buitenlandsche de
viezen is nu weerzinwekkend.
Vooral hier hebben we een ther
mometer, waarop kan worden af
gelezen, hoezeer ons volk is af
gegleden.
4. Ieder heeft de zedelijke
plicht zijn uiterste krachten in te
spannen voor heel ons volk.
Moge dit woord van de Syno
de der Ned. Herv. Kerk niet in de
woestijn van deze tijd verklinken,
maar mede de bezinning wekken,
die er noodig is,
uit het Gooi was door dit bureau
in contact gebracht met „een
rijksambtenaar", die na een voor
spoedige kennismaking echter
door de politie wegens diefstal
werd gearresteerd en een los
werkman bleek te zijn. Met het
inleggeld, (over het algemeen be
draagt dit 25.tot 250,
per jaar), dat de onderwijzeres
aan het bureau voor de bemidde
ling had betaald, was zij tevens
haar hoop op een huwelijk met
den man kwijt.
Het onderzoek wees uit, dat het
bureau zich aan de wettelijke be
palingen had gehouden, zoodat
het niet vervolgd kon worden.
De werkman had, zooals de ge
woonte is bij huwelijksburcaux,
een lijst ingevuld, waarin hij zijn
doopceel had moeten lichten. In
plaats daarvan had hij niets dan
valsche gegevens verstrekt, die
door het bureau niet worden ge
controleerd. Thans zijn er inder
daad bureaux, die de door de
mannelijke contractanten verstrek
te gegevens door een handels-in
formatie bureau laten controlee
ren. De practijk heeft uitgewezen,
dat de dames veelal volledig de
waarheid spreken.
In het belang van het publiek
raadt hoofdinspecteur Dijkstra
een ieder, die zich tot een huwe
lijksbureau wendt, aan zich er
eerst bij de politie van te over
tuigen, of het bureau in kwestie
bonafide is of niet. Er zijn andere
klachten ontvangen, waarbij on
tevreden contractanten weigerden
het resteerende inleggeld te vol
doen en dan niets meer of min
der dan een dreigbrief ontvingen
van de volgende inhoud: „Wan
eer u uw verplichtingen niet bin
nen 48 uur nakomt, dan zien wij
ons genoodzaakt u door de pos
terijen een postwissel toe te stu
ren, waardoor iedere geheimhou
ding natuurlijk verloren gaat."
Een eenvoudige weduwvrouw in
Oegstgeest, die op een adverten
tie had geschreven, ontving een
open briefkaart, waarop het hu
welijksbureau haar met den deur
waarder dreigde, indien zij niet
onverwijld betaalde. Dit, nadat
haar in andere brieven letterlijk
was medegedeeld, dat het bureau
alle kosten zelf zou dragen tot%
aan het huwelijk toe. Dan eerst
zou de vrouw een bedrag moeten
voldoen, „dat de man dan echter
pleegt te betalen."
Inderdaad bleek, dat de vroaw
in haar onwetendheid een con
tract had geteekend, waarbij zij
zich tot betaling ook voor
het huwelijk verplichtte»A